صدیقه توانا
سال 1306 هجری شمسی که زنگ ورزش در برنامه نظام آموزش کشور
گنجانده شد تداعی این زنگ به یکی از خاطرات شیرین دانش‌آموزان تبدیل شده است. شاید
مهم‌ترین دلمشغولی‌های اوایل سال تحصیلی دانش‌آموزان، ساعت زنگ ورزش در برنامه‌های
هفتگی باشد چون بچه‌ها حداقل به بهانه این زنگ ساعتی از درس و مشق فارغ می‌شوند و
به قول خودشان از زیر درس درمی‌روند. رسم مرسوم زنگ‌های مدارس ما رویه‌ای ثابت و
تکراری دارد. بچه‌ها به گروههای سنی مختلف تقسیم می‌شوند، تعدادی والیبال، تعدادی
دیگر بسکتبال و تنیس روی میز و بسیاری به فوتبال می‌پردازند و پس از 5/1 ساعت با
جمع کردن توپ‌ها زنگ ورزش به پایان می‌رسد.
و در روز امتحان هم معلم ورزش با
چندین حرکت نرمشی سخت از جمله «دراز و نشست» و «دو» نمراتی از 17 تا 20 در کارنامه
بچه‌ها قرار می‌دهد.
واقعیت این است که علی‌رغم تمام برنامه‌ها، گفته‌ها و
شعارهایی که در وصف اهمیت ورزش مدارس بیان شده، در بخش اجرا نتوانسته‌ایم به آنچه
که مقصود است دست یابیم.
در جوامع توسعه‌یافته و در حال توسعه پایه‌های سلامت یک
جامعه را براساس این اصل که انسان سالم، محور توسعه است بنا می‌نهند.
بدون شک
نیاز به فعالیت‌های ورزشی در میان گروههای سنی کودکان و نوجوانان و جوانان بیشتر
از سایر اقشار جامعه است و براساس تحقیقات به عمل آمده سنین 5 تا 11 سالگی بهترین
زمان برای رشد حداکثری سلولهای عصبی و حرکتی است و برای اینکه کودک به این میزان
رشد برسد، می‌بایست زمینه مناسب برای نهادینه کردن ورزش در فرد فراهم شود.
زنگ
ورزش یا تربیت‌بدنی نقطه آغازین ورزش آموزشگاه‌هاست اما متأسفانه این ساعت در مدارس
کشور جایگاه مناسبی ندارد و در اکثر مواقع، ورزش فعالیتی غیرلازم تلقی می‌شود و در
پاره‌ای اوقات حتی از زنگ ورزش برای جبران عقب‌ماندگی‌های سایر دروس از سوی مدیران
استفاده می‌شود. بنابراین ضرورت دارد با بررسی موانع پیش‌رو به تقویت این درس مهم
در برنامه درسی دانش‌آموزان توجه ویژه‌ای شود.
دانش‌آموزان پا پرانتزی
مهم‌ترین و ریشه‌ای‌ترین مشکلات ورزش در مدارس ما به مقطع ابتدایی برمی‌گردد آنجا
که متأسفانه دانش‌آموزان بدون هیچ آموزشی در زمینه حرکات و نرمش‌های بدنسازی یا
تخصص در یک نوع رشته خاص ورزشی الان که به مقطع دبیرستان رسیده‌اند مجبوریم با آنها
ابتدایی‌ترین نرمش‌ها را کار کنیم و به آنها آموزش دهیم و فاجعه‌بارتر از آن زمانی
است که اکثر دانش‌آموزان این مقاطع تحصیلی در راه رفتن، و پشت میز نشستن مشکل دارند
و با کف پاهای صاف و قوزهای پشت و پاهای پرانتزی و ایکس مواجه هستند. مشکلاتی که در
سالهای قبل با حرکات ورزشی آسان قابل درمان بود.
هادی برزو، دبیر تربیت‌بدنی
دبیرستان و پیش دانشگاهی نمونه دولتی شهید صدر است که قبل از آنکه تمریناتش را با
دانش‌آموزان سال دوم شروع کند در گفت‌وگو با گزارشگر روزنامه کیهان می‌گوید:
«دانش‌آموزانی که زیر دست من می‌آیند از هیچ فیلتری رد نشده و به اصطلاح حرکات
ورزشی را تخصصی آموزش ندیده‌اند. آموزش و پرورش باید نگرش جدی‌تری به ورزش بچه‌ها
در مقطع ابتدایی داشته باشد و فضای آموزش تربیت‌بدنی باید از پیش‌دبستانی آغاز و تا
پنجم ادامه یابد.»
وی با اظهار تأسف از اینکه 90درصد مدارس ابتدایی معلم ورزش
ندارند، می‌گوید: «این وظیفه برعهده معلم درسی بچه‌ها نهاده شده است که آن هم یا در
زمان بیکاری یا از روی بی‌حوصلگی بچه‌ها را با یک توپ و چند نرمش سرگرم می‌کند و
البته این معلم هم تقصیری ندارد، مسئولان امر آموزش و تربیت‌بدنی در وزارت آموزش و
پرورش باید فکری برای تربیت معلم متخصص و استخدام آنها بکند.»
به او می‌گویم اما
آموزش و پرورش چند سال است که چند ورزش تخصصی مثل شنا را در مرحله ابتدایی اجباری
کرده و این حرکت مثبتی است، می‌گوید: «البته طناب‌زنی را هم باید به این رشته‌های
اجباری اضافه کرد اما این کار با برنامه‌های ما مطابقت ندارد. چون این کار مشکلات
زیادی را به دنبال خواهد داشت.»
به آقای برزو می‌گویم ولی مسئولان تربیت‌بدنی
آموزش و پرورش آمار خوبی از این ورزش شنا ارائه داده‌اند و از موفقیت طرح راضی به
نظر می‌رسیدند. این دبیر ورزش به مشکلات پیش روی اجرای موفق این ورزش اشاره می‌کند
و می‌گوید: «اجاره استخر مشکل‌آفرین بود، مربی‌ها به صورت اصولی شنا را آموزش
نمی‌دادند و فقط به فکر باز کردن تکلیف از سر خود بودند بچه‌ها در فصل سرما وارد
استخر می‌شدند و فقط اوقات خود را با آب‌بازی یا سرسره خوردن می‌گذراندند.»
وی
برای اثبات گفته‌هایش می‌گوید: «آیا کسی واقعا از این بچه‌ها تست گرفته که شنا
آموخته‌اند یا خیر؟ قطعا امتحانی در کار نیست. ضمن آنکه اغلب استخرها از استاندارد
لازم برخوردار نیست.»
ناهنجاریهای سلامتی دانش‌آموزان
این کارشناس تربیت‌بدنی
که دلسوزانه و با حس مسئولیت با بچه‌های دوم دبیرستان تمرین می‌کند و سخت‌گیری
زیادی در زنگ ورزش برای سلامتی بچه‌ها نشان می‌دهد، در ادامه صحبت‌های خود که با
گلایه و شکایت بچه‌های کم تحرک هم رو به رو می‌شود، به برخی ناهنجاریهای اسکلتی و
سلامتی شایع بین دانش‌آموزان اشاره می‌کند و می‌گوید: «درست است که بچه‌ها باید چند
نوع رشته ورزشی از جمله، شنا، ژیمناستیک یا دوومیدانی را آموزش ببینند ولی متاسفانه
الان خیلی از بچه‌ها راه رفتن معمولی را هم اشتباه می روند و از ناهنجاریهای اسکلتی
رنج می‌برند.»
90 درصد بچه‌ها (دختران) ناهنجاریهای سلامتی دارند و مشکل کف پای
صاف دارند و والدین آنها حتی نمی‌دانند.
برزو با اعلام این مطلب معتقد است تنبلی
عضله، موضوعی است که اغلب بچه‌ها از آن رنج می‌برند و حرکات اصلاحی نیز برای
ناهنجاریهای اسکلتی مفید است.
سرجلو، قوز پشت، شانه خم، کیفوس سینه (سینه
کفتری)، پای پرانتزی- پای ایکسی، شست کج همه جزو ناهنجاری اسکلتی است که قابل درمان
است ولی به شرط آنکه از ابتدا روی بچه‌های مبتلا کار شود چون استخوانهای نرمی
دارند.
این کارشناس تربیت بدنی می‌گوید: «راست قامتی باید در 5 سال ابتدایی به
خصوص بین دختران اصلاح شود. این مشکلات در مقطع دبیرستان قابل حل شدن نیست.»
وی
همچنین کم شدن ساعت ورزش در مقطع سوم دبیرستان به 45 دقیقه را یکی دیگر از مشکلات
پیش روی دبیران ورزش و دانش‌آموزان می‌داند و در این مورد هم معتقد است: «99 درصد
مدارس ما در سال سوم دبیرستان به دلیل فشار درس‌های دیگر، زنگ ورزش ندارند.
حال
آنکه استاندارد زنگ ورزش در کشور یک ساعت و نیم است ولی این ساعت هم به 80 تا 75
دقیقه در دیگر مقاطع کاهش یافته است.
وی با دست به بچه‌هایی که اضافه وزن زیادی
دارند و به سختی جسم سنگین خود را تکان می‌دهند، اشاره می‌کند و می‌گوید: «بازیهای
کامپیوتری و کم‌تحرکی باعث اضافه وزن این بچه‌ها شده است که در آینده آنها را با
مشکلات زیادی روبه‌رو می‌کند ولی اگر چنانچه تحرکات ورزشی خوبی داشته باشند و لااقل
ساعتی از روز را در پارک به ورزش بپردازند، قطعا به سلامتی کامل دست خواهند یافت.
این کارشناس ورزش خود را معلم اخلاق بچه‌ها هم می‌داند و می‌گوید: «ما در کنار ورزش
با بچه‌ها کارهای فرهنگی هم می‌کنیم بنابراین گزافه نیست اگر بگویم معلمان ورزش
بازوان مدرسه و مدیران هستند.»
آسایش بدن در راحتی جان
امام محمدباقر(ع)
می‌فرمایند: «آسایش بدن را در راحتی نفس باید جست‌وجو کرد.» بنابراین هر چه تلاش
شود امنیت و آرامش جسمی بیشتری برای بچه‌ها به خصوص دانش‌آموزان فراهم شود، به
سلامت روحی و روانی آنها کمک می‌شود و وقتی سلامت جسم و روح توام با هم باشد شادی و
نشاط بیشتری در کودک و نوجوان به وجود می‌آید در نتیجه شاهد ارتقاء سطح علمی
دانش‌آموزان خواهیم بود.
خانم فاطمه قربان، معاون آموزش ابتدایی وزارت آموزش و
پرورش در گفت‌وگو با گزارشگر روزنامه کیهان با تاکید بر اینکه وقتی سلامت جسم و روح
تامین شود، دانش آموزان از شادابی و نشاط بیشتری برخوردار می‌شوند، می‌گوید: «در
چنین شرایطی بچه‌ها از آمادگی کامل برای یادگیری دروس برخوردار خواهند شد. بنابراین
با این رویکردی که داریم تلاش شده است درس ورزش از اول دبستان مورد توجه و تخصص
معلمان و مربیان تربیت بدنی و مسئولان ذی‌ربط قرار گیرد.»
او هم معتقد است که
برای درس ورزش باید یک معلم خاص و آموزش‌دیده استخدام شود چون یک معلم به تنهایی به
خصوص در مقطع ابتدایی نمی‌تواند با توجه به کمبود زمان همه هم‌و‌غم خود را در زنگ
ورزش صرف این کار کند و لازم است از دوره ابتدایی تربیت بدنی به صورت تخصصی و با
معلمان متخصص وارد برنامه درسی بچه‌ها شود و همان‌طور که رهبر معظم انقلاب بر آموزش
و پرورش با محوریت تهذیب تحصیل و ورزش تاکید دارند، ما هم از همین منظر به درس
تربیت بدنی نگاه کنیم.»
به خانم قربان می‌گویم تاکید شما کاملا درست است ولی
برای رفع نقاط ضعف موجود چه اقداماتی در مقطع ابتدایی انجام داده‌اید، می‌گوید: «در
سال 89 برای درس تربیت بدنی 15 هزار مربی تربیت بدنی ویژه مدارس ابتدایی استخدام
کردیم اما ما هم قبول داریم این تعداد کافی نیست، نیاز واقعی در تربیت بدنی
ابتدایی، 20 هزار نیرو است.»
معاون آموزش ابتدایی با تاکید بر اینکه اولویت در
مدارس شهری در دوره دوم پایه‌های 4-5-6 است، می‌گوید: «در پایه 6 ورزش دوومیدانی،
در پایه 5 پینگ‌پنگ و در پایه 4 هم طناب‌زنی اجباری شده است. همچنین در پایه سوم
شنا و در پایه دوم هم ژیمناستیک را در نظر گرفته‌ایم.»
زنگ ورزش با گامهای ضعیف
در حوزه ورزش مدارس نیازمند یک تغییر اساسی هستیم.
این هم تاکید بهروز نعمتی،
عضو هیئت رئیسه فراکسیون ورزش مجلس شورای اسلامی است که مطرح می‌کند و با انتقاد از
بی‌توجهی به بحث ورزش در آموزش و پرورش می‌گوید: «متاسفانه هیچ‌گاه در حوزه ورزش
مدارس گامهای خوب و اساسی برداشته نشده است و همه به شعارهایی در این مورد اکتفا
کرده‌اند.»
نماینده مردم اسدآباد اضافه می‌کند: «اگر ورزش مدارس رونق گیرد از دو
جهت سودمند و پرفایده است، نخست اینکه هزینه‌های درمانی با نهادینه کردن ورزش میان
دانش‌آموزان کاهش می‌یابد و در مرحله بعد می‌توان نسلی از ورزشکاران حرفه‌ای را با
استعدادیابی از میان دانش‌آموزان تربیت کرد که در آینده برای این مرز و بوم
افتخارکسب کنند.»
وی با بیان اینکه وزارت ورزش و جوانان به عنوان مجموعه‌ای که
وظیفه برنامه‌ریزی و ساماندهی ورزش کشور را برعهده دارد و باید با آموزش و پرورش در
این حوزه ارتباطی تنگاتنگ داشته باشد، می‌گوید: «گنجاندن هفته‌ای دو ساعت زنگ ورزش
در مدارس نیاز دانش‌آموزان را تامین نمی‌کند و باید با رویکردی جدی‌تر به ورزش
مدارس پرداخته شود. همچنین در حوزه ورزش دانش‌آموزی باید رویکردی واقع‌بینانه داشت
و به جای وعده‌های پرهزینه برای بهبود این حوزه، از فضای محدود و امکانات محدودتر
مدارس به طور کامل استفاده کرد.»
گزارش روز
|
