گالیا توانگر
وبلاگ، فیس‌بوک، توئیتر، یوتیوب و پادکست از جمله شبکه‌های
اجتماعی مجازی‌اند. این‌ها در واقع سایت‌هایی هستند که با استفاده از یک موتور جست
وجو‌گر و افزودن امکاناتی مانند چت، پیام‌رسانی الکترونیک، انتقال تصویر و صدا و...
امکان ارتباط بیشتر کاربران را در قالب شبکه‌ای از روابط فردی و گروهی فراهم
می‌آورند.
اما در پس تولد شبکه‌های اجتماعی با اهداف رنگین و به ظاهر زیبای ذکر
شده در بالا چه اهداف دیگری توسط مؤسسین و تقویت‌کنندگان این قبیل سایت‌ها دنبال
می‌شود؟ تا قبل از آغاز قرن بیستم رسانه‌ها منحصراً در دست غول‌های رسانه‌ای بود.
با شروع قرن بیستم و گسترش تمایلات و خواسته‌های کارگری، از جانب مردم این سؤال
مطرح شد که چرا رسانه‌ها باید در انحصار کلوب‌های قدرت باشند؟
ابرقدرت‌ها که از
موج نوی مطالبات مردمی به خوبی آگاه بودند، تصمیم گرفتند با راه‌اندازی شبکه‌های
اجتماعی از یک سو در ظاهر پاسخی به این قبیل خواسته‌ها داده باشند و از سوی دیگر از
طریق آموزش‌های غیرمستقیم خود در شبکه‌های مجازی همان افرادی را که خواهان مردمی
شدن رسانه‌ها بودند بار دیگر هم‌سو با سیاست‌های خود تربیت کنند.
در سال
2010میلادی دیوید فینچر کارگردان آمریکایی فیلم شبکه اجتماعی می‌کوشد با ارائه
داستانی از نحوه پدید آمدن فیس‌بوک زندگی مؤسس آن مارک زاکربرگ را درحد یک مکتشف
بزرگ قرن بالا برده و جنبه‌های کار وی را صددرصد مثبت جلوه دهد.
این درحالی است
که فیس‌بوک از یک اندیشه صددرصد غیراخلاقی برخاسته است. از اندیشه تنفر دانشجوی
جوان هارواردی نسبت به دوست دختر سابقش. مارک زاکربرگ دانشجوی برنامه‌نویسی هاروارد
پس از درگیری با دوست دخترش اریکا به خوابگاهش برمی‌گردد و با نفرتی که از دخترها
به دل گرفته تصمیم می‌گیرد با هک کردن سایت دانشگاه به فایل دختران خوابگاه دست
پیدا کند.او با این کار سایتی به نام فیس‌مش را راه می‌اندازد و عکس و مشخصات
دخترهای خوابگاه را روی صفحه سایت ثبت کرده و از بازدیدکنندگان می‌خواهد که به
جذاب‌ترین دختر سایت رأی بدهند. این سایت در عرض دو ساعت 22000 بازدیدکننده پیدا
می‌کند. طوری که در سیستم کامپیوتری دانشگاه اختلال به وجود آورده و مسئولان سیستم
را به عکس‌العمل وامی‌دارد. اگرچه این کار مشکلات قانونی برای مارک به وجود
می‌آورد، اما با پیشنهادهایی از سوی برادران دو قلوی وینکلوس مواجه شده و با تلاش و
پیگیری درهای تجارت را به روی او باز می‌کند. مارک با تأسیس سایت فیس‌بوک به
جوان‌ترین ثروتمند دنیا تبدیل می‌شود اما با شکایاتی از سوی رقبا و دوستان قدیمی‌اش
روبه‌رو می‌گردد.
اینترنت آمریکایی منفورترین ابزار جاسوسی!
چندی قبل سردار
اسماعیل احمدی مقدم فرمانده نیروی انتظامی نسبت به ابعاد منفی شبکه‌های اجتماعی
هشدارهایی داد. وی در این باب می‌گوید: «امروز کارگاه‌های آشپزخانه‌ای (تولید
شیشه)، استخدام تروریست و آموزش ساخت بمب و بمب گذاری، در فضای مجازی انجام
می‌شود. بمبی که چند وقت پیش در شیراز منفجر شد از همین طریق ساخته و کار گذاشته
شده بود.»
سردار مزیت فضای مجازی را برای مجرمان دیده نشدن عنوان کرده و
می‌گوید: «در فضای مجازی امروز تروریست استخدام می‌کنند، آموزش می‌دهند بی‌آنکه شخص
آموزش دهنده و استخدام کننده را دیده باشد.»
بر هیچ شخص آگاهی پوشیده نیست که
لیست طویل آسیب‌های شبکه‌های مجازی از مرز ده‌ها مورد گذشته است. مهدی صارمی
مدیرعامل مجمع فعالان فضای مجازی انقلاب اسلامی (فرا) در زمینه آسیب‌زا بودن فضای
مجازی توضیح می‌دهد: «تکنولوژی دیجیتال در سال‌های ابتدایی ابداع صرفاً یک فناوری
محسوب می‌شد، سپس نوعی رسانه تلقی شد و امروز باتوجه به این که بسیار گسترده شده و
از ابعاد مختلف فرهنگی، اجتماعی، سیاسی، اقتصادی، امنیتی و... برخوردار است، حتی از
حد یک رسانه نیز فراتر رفته و به یک فضای چند بعدی تبدیل شده است. بنابراین چون
ابعاد مختلفی دارد باید با شناخت کامل از عمق فضا با آن مواجه شد.»
این کارشناس
مسائل فضای مجازی در همین ابتدای صحبت‌هایش به مسئله شکل‌گیری فضای مجازی در قالب
مدل و پازل جهانی‌سازی آمریکایی اشاره کرده و می‌گوید: «این یک توطئه از سوی
سردمداران غربی است که استقلال کشورها من جمله کشور ما در حوزه فضای مجازی نادیده
گرفته می‌شود. آمریکا از طریق ابزارهایی همچون اینترنت آمریکایی توانسته سلطه خود
را به مردم سایر کشورها تحمیل کند.
متأسفانه ما نیز از خلأ سیاست‌گذاری مناسب از
سوی مسئولین وزارت ارتباطات کشورمان در فضای مجازی رنج می‌بریم.»
به‌نظر
کارشناسان متعهد ایرانی پا گذاشتن به محیط فضای مجازی چیزی جز تهدید نیست و آن دسته
از فرصت‌هایی هم که برخی افراد برای ورود به فضای مجازی برمی‌شمرند و بر آنها تأکید
دارند، عملاً در اینترنت آمریکایی چیزی جز تهدید به حساب نمی‌آید.
صارمی صراحتاً
می‌گوید: «آمریکایی‌ها همه تلاششان این است که افراد بیشتری در شبکه‌های اجتماعی
عضو شوند و استعدادهایشان را بروز دهند تا توسط دستگاه‌های جاسوسی و اطلاعاتی
آمریکایی شناسایی شده شاید بتوانند از آنها مهره‌هایی برای اهدف و منافع خود تربیت
کنند. یا برعکس درصورت همراه نشدن در لیست قربانیان آمریکا جا بگیرند! گواه و صحت
این تحلیل‌ها جز اعتراف صریح آمریکایی‌ها نیست که در رسانه‌هایشان فیس‌بوک را
قوی‌ترین ماشین جاسوسی خود معرفی کرده‌اند.» جولیان آسانژ موسس وب‌سایت ویکی لیکس
می‌گوید: «فیس‌بوک تنفرآمیزترین ابزار جاسوسی است که تاکنون خلق شده است. هرکس که
نام و مشخصات خود و دوستانش را به شبکه اجتماعی فیس‌بوک اضافه می‌کند باید بداند که
به شکل رایگان در خدمت دستگاه‌های اطلاعاتی آمریکاست و این گنجینه اطلاعاتی را برای
آنها تکمیل می‌کند!»
طبق آخرین اخبار منتشره در خبرگزاری‌های داخلی کشورمان
تعداد کاربران جهانی فیس‌بوک درحال رسیدن به 700میلیون نفر است و با همه‌گیر شدن
این شبکه بزرگ اجتماعی، شاهد استقبال برخی از کاربران و گسترده شدن روابط مجازی و
در مقابل نگرانی برخی والدین از عضویت فرزندانشان در این شبکه هستیم.
شاید بتوان
گفت که امروزه فیس‌بوک جای خود را در زندگی مردم در فضای مجازی پیدا کرده و این
روزها در اوج قرار دارد. این شبکه اجتماعی در حال به چالش کشیدن گوگل و یاهو در
دنیای اینترنتی است و نکته قابل توجه اینجاست که همچنان درآمدی نجومی از بخش
تبلیغات آنلاین کسب می‌کند.
مدیرعامل مجمع فعالان فضای مجازی انقلاب اسلامی در
تکمیل صحبت‌هایش می‌گوید: «در حال حاضر اگرچه در کشورمان برخی جوانان ارزشی نیز عضو
فیس بوکند و تلاش می‌کنند - به ناچار با بازی در زمین دشمن - به اشاعه دیدگاه‌های
ایرانی اسلامی خود بپردازند اما همین قشر جهادگر هم از آسیب‌های فرهنگی شبکه
اجتماعی در اینترنت آمریکایی مصون نیستند. به علاوه کمترین آسیب متوجه آنها قرار
گرفتن مشخصاتشان در لیست جاسوسی آمریکایی‌هاست.
به هر جهت به نظر می‌رسد با رشد
روزافزون فیس‌بوک باید چاره‌ای اساسی توسط کارشناسان ارتباطات و نخبگان جامعه
اندیشیده شود.»
سرقت امنیتم را می‌پذیرم!
کاهش احساسات انسانی، متن گرایی،
ارتباط از طریق ایمیل و چت، انعطاف‌پذیری هویتی به این معنا که افراد در فضای مجازی
بازنمایی‌های متفاوتی از خود بروز می‌دهند، دریافت‌های جایگزین به این معنا که
افراد می‌توانند دیوارها را بشکنند و به حوزه خصوصی دیگران وارد شوند و حرف‌هایی را
که حاضر نیستند در ارتباطات چهره به چهره به شما بگویند، بشنوید. کارشناسان
روانشناسی از انعطاف‌پذیری هویتی (شکل‌گیری هویت مجازی) به عنوان بزرگ ترین آسیب
روانی شبکه‌های مجازی یاد می‌کنند.
سینا که تمایلی به افشای نام کامل خود ندارد،
دانشجویی است که ساعات زیادی از فراغت خود را - بهتر است بگوییم همه ساعات فراغتش -
پای فیس‌بوک می‌گذرد. وی می‌گوید: «نام نویسی نوشته‌ای است که با بزرگ ترین فونت پس
از ورود به این سایت با آن مواجه می‌شوید و در ادامه آن می‌خوانید: نام‌نویسی
رایگان است و همیشه خواهد ماند. بنابراین با کمی صرف وقت به راحتی می‌توان در این
سایت عضو شد و به کاربران فیس‌بوک پیوست.در انتهای نام نویسی در فیس‌بوک با کلمه
«اکسپت» مواجه می‌شوید به معنای می‌پذیرم. به محض تیک زدن این بخش عملا خودتان به
دست خودتان مالکیت تمام اطلاعات، عکس‌ها و پروفایل شخصی‌تان را به مالکان فیس‌بوک
واگذار می‌کنید.
وقتی «اکسپت» را تیک می‌زنید به معنای این است که به مالکان
فیس‌بوک اجازه هر کاری با اطلاعات شخصی و خصوصی خود را می‌دهید. آنها حتی می‌توانند
عکس‌ها و اطلاعات زندگی خصوصی شما را خرید و فروش کنند.
این گونه است که فلان
هنرپیشه یا بهمان هنرمند یک روز صبح از خواب بیدار می‌شود و ناباورانه می‌بیند که
تعداد زیادی از عکس‌های خصوصی‌اش به صورت گسترده درسایت‌ها منتشر شده و یا رسانه‌ها
از جزئیات روابط خصوصی وی به خوبی آگاهند!»
یکی از امکانات فیس‌بوک که به شدت
مورد استقبال کاربران ایرانی قرار گرفته امکانات انتخاب عکس و ایجاد یک آلبوم عکس
برای نمایه است.
سینا، دانشجو در ادامه می‌گوید: «در قسمت آلبوم عکس‌های خصوصی
فیس‌بوک بچه‌های دانشگاهمان عکس‌هایی را می‌بینم که سرم سوت می‌کشد و از خودم سؤال
می‌کنم: این واقعا همان همکلاسی است که با آن رفتار و سکنات محجوبانه و پوشش رسمی
سرکلاس دیده‌ام؟!»مطمئنا انتشار عکس‌ها و مطالب مرتبط با زندگی خصوصی افراد همچنان
که می‌تواند از لحاظ اخلاقی و فرهنگی آسیب‌های گوناگونی به همراه داشته باشد، در
وهله اول راه را برای مجرمین، سوءاستفاده کننده‌ها و افراد شرور باز کرده است.
این گونه است که خودمان با افشای خصوصی‌ترین مسائل زندگی‌مان امنیت خانوادگی‌مان را
به خطر انداخته و به راهزنان اجازه تاخت و تاز در حریم خصوصی‌مان را می‌دهیم.
ضرورت تأسیس شبکه ملی اطلاعات
وبلاگ، فیس بوک، توئیتر، فرند فیدز و ... از جمله
سایت‌هایی هستند که قابلیت شبکه‌سازی وسیعی در اینترنت ایجاد کرده‌اند. در برخی
مواقع از آنها تحت عنوان سربازان جدید جنگ نرم دول غربی یاد می‌شود که می‌توانند
اقدامات خود را به فضای واقعی جامعه نیز تسری داده و هماهنگی و سازماندهی بسیاری از
تجمع‌های سیاسی و اعتراضی را بر ضد دولت هدف برعهده بگیرند. چنان که در فتنه 88
بسیاری از اطلاعات اغتشاشات از قبیل توهین‌ها، فرمان به تجمع، بیانیه‌ها،
نامه‌نگاری‌ها، راه‌اندازی کمپین بر علیه نظام از طریق همین شبکه‌های مجازی منتشر
می‌شد.
مهدی صارمی مدیرعامل مجمع فعالان فضای مجازی انقلاب اسلامی دو راهکار
برای مقابله با آثار مخرب اینترنت آمریکایی ارائه می‌دهد: «اولا باید به شناخت درست
و عمیقی از فضای مجازی و نحوه ساز و کارهای آن به دست آوریم که چطور در دنیای
امروز ظرف مدت کوتاهی اینچنین توسعه یافته و مورد استقبال قرار گرفته است؟
ثانیا
به سمت مدلی بر پایه مدل انقلاب اسلامی پیش برویم که بتوانیم مدعی شویم انقلاب
اسلامی در فضای مجازی برپایه اصل حفظ استقلال حضور پیدا کرده است.» وی در پاسخ به
این سؤال که آیا اساسا جدایی از اینترنت آمریکایی در فضای مجازی و اعلام استقلال
امکان‌پذیر است یا خیر؟ می‌گوید: «بسیاری از کشورها نظیر روسیه، چین، برخی کشورهای
اروپایی قدرتمند در فضای مجازی استقلال خود را تثبیت کرده‌اند و عملا شبکه ملی
اطلاعات خود را دارند. درکشور ما نیز براساس ماده 46 قانون پنجم توسعه این مهم
برعهده وزارت ارتباطات گذاشته شده که چنین شبکه‌ای در کشور ما نیز تأسیس شود. اگر
این اتفاق بیفتد قطعا تهدیدات در فضای مجازی شبکه ملی به فرصت تبدیل خواهد شد.»
اما مزیت‌های شبکه ملی اطلاعات چه خواهد بود؟
صارمی این نوید را به ما می‌دهد که
پهنای باندش ده‌ها برابر اینترنت آمریکایی خواهد بود و سرعت بسیار بالا می‌رود.
قیمت استفاده از اینترنت برای کاربران شبکه ملی چند برابر کاهش پیدا می‌کند. فرهنگ
خودی در فضای مجازی اشاعه پیدا می‌کند و نگرانی خانواده‌ها از محتوای ناسالم وجود
نخواهد داشت.
آثار فعالیت جوانان ایرانی
در شبکه ملی اطلاعات
اگر مسئولان
داخلی به اینترنت آمریکایی رو بیاورند و ثبت‌نام‌هایی در آن داشته باشند، چه
پیامدها و پیام‌هایی به دنبال دارد؟
کارشناسان اهل فن معتقدند وقتی یک مسئول
داخلی در فیس‌بوک ثبت‌نام می‌کند معنایش این است که به توانمندی‌های جوانان کشور
خود و تولیدات داخلی بی‌توجه و بی‌اعتماد است.ما باید به صورت ضربتی به سمت تأسیس
شبکه ملی اطلاعات به پیش برویم. این‌گونه شاهد خواهیم بود که با اتکا به هوش و
نیروی ایمان جوانان ایرانی به زودی نه تنها شبکه ملی اطلاعات در داخل کشور رونق
روزافزونی می‌گیرد، از سوی دیگر به سایر کشورهای دنیای این پیام ظریف را انتقال
می‌دهد که شبکه اجتماعی جوانان ایران در دنیا مؤثرند و مسئولین ایرانی نیز به
توانمندی‌های جوانان کشورشان مطمئنند و یقین دارند.
گزارش روز
|
