زینب پیکار بروجنی
مسئله اقتصاد مقاومتی تدبیری هوشمندانه است که از سوی
مقام معظم رهبری مطرح گردید و مفهومی است که برای مقاوم‌سازی، بحران‌زدایی و ترمیم
ساختارها و نهادهای فرسوده و ناکارآمد موجود در اقتصاد مطرح شد.
اقتصاد مقاومتی
به دنبال آن است که با کاهش وابستگی‌ها و تأکید بر مزیت‌های تولید داخلی و تلاش
برای خودکفایی زمینه توسعه و پیشرفت را مهیا سازد. در این بین خانواده در جامعه به
عنوان اولین و مهم‌ترین نهاد اجتماعی در تربیت و پرورش منابع انسانی باید تقویت شود
تا زمینه توسعه اقتصادی در کشور فراهم گردد. زنان در خانواده به عنوان عاملان پرورش
و رشد نیروی کار می‌توانند در جریان بهره‌وری و تولید ملی سهم بسزایی داشته باشند.
به عنوان مثال: همان‌طور که می‌دانیم تأمین مایحتاج خانه و استفاده صحیح از آنها
نیاز به برنامه‌ریزی صحیح دارد که زنان می‌توانند شرایطی را فراهم سازند تا با
کمترین هزینه و بالاترین مطلوبیت نیازهای خانه و افراد خانواده تأمین شود. آنها
می‌توانند در مواقع کمبود با حذف برخی امکانات، جایگزین مناسبی را انتخاب نمایند
بدون آنکه در مطلوبیت آن تغییری ایجاد شود.
پس اگر مدیریت اقتصادی خانواده را
یکی از وظایف زنان بدانیم در این زمینه فرهنگ‌سازی مطلوب و نهادینه کردن مجموعه‌ای
از ارزشها و معیارهای فرهنگی متناسب با نقش زنان در اقتصاد ملی جامعه امری ضروری و
اجتناب‌ناپذیر خواهد بود.
ارکان اقتصاد مقاومتی:
در بحث اقتصاد مقاومتی از
میان ارکان مهمی که مقام معظم رهبری بیان فرمودند شش رکن آن به عموم مردم اختصاص
دارد که ما برآنیم ضمن بررسی این شش مؤلفه به نقش زنان در این زمینه‌ها بپردازیم.
تقویت فرهنگ کار و تولید:
در فرهنگ اسلامی کار به عنوان یک ارزش تلقی می‌شود.
اسلام، مردم را برای برطرف کردن نیازهای زندگی، به کار و کوشش امر کرده و از
بیکاری، تنبلی و سربار دیگران شدن به شدت منع کرده است در قرآن‌کریم آمده: به تحقیق
شما را در زمین مسلط کردیم و برای شما در آن وسایل و مایه‌های زندگی قرار دادیم (تا
شما به کوشش خود از زمین و آنچه در آن است، استفاده برید و شکرگزارید، ولی شما اندک
شکر می‌کنید (اعراف، آیه9). زن در خانواده با تربیت صحیح و مناسب می‌تواند فرزندانی
به جامعه تحویل دهد که دغدغه کار داشته باشند و نسبت به فرهنگ کار و تلاش نگاه مثبت
و ارزشمند داشته باشند.
امام خمینی(ره) اقتصاد را به عنوان یک ابزار به حساب
می‌آورند و در ارتباط با نقش تربیتی و اقتصادی بانوان به اشتغال بانوان در کنار
آقایان تأکید داشتند و فرمودند: «ما مفتخریم که بانوان و زنان در صحنه‌های فرهنگی و
اقتصادی و نظامی حاضر همدوش مردان یا بهتر از آنان در راه تعالی اسلام و مقاصد
قرآن‌کریم فعالیت دارند».
اشتغال زنان در جریان توسعه، امری گریزناپذیر و در
مواردی با شدت یافتن نیازهای فرد و جامعه ضروری است. در پی ضرورت وجود برخی مشاغل
خدماتی ویژه بانوان و همچنین گسترش مشاغل خانگی و مسئله کارآفرینی زنان در سالهای
اخیر زمینه ورود جدی آنان در فعالیت‌های اقتصادی در جامعه فراهم شده است که این امر
به نوبه خود باعث اشتغال‌زایی و افزایش درآمد ملی می‌شود.
اصلاح الگوی مصرف و
پرهیز از اسراف:
در زمینه اصلاح الگوی مصرف می‌توان به چند مورد اشاره کرد: یکی
جایگزین کردن تولیدات داخلی به جای محصولات خارجی است. زنان به عنوان مهم‌ترین
افراد متقاضی تأمین کالای خانگی مطرح هستند که اگر بتوانند به مصرف کالاهای ایرانی
بپردازند (البته در صورت بالا بردن کیفیت کالاها توسط تولیدکنندگان) به‌طور قطع
شاهد رونق تولید خواهیم بود.
دوم نهادینه شدن فرهنگ قناعت در بین خانواده‌هاست.
امام علی(ع) می‌فرمایند: خوش‌ترین زندگی، زندگی با قناعت است (غررالحکم 2918).
قناعت به معنای مصرف به مقدار کفایت است.
بسیاری از کالاها هستند که بود و
نبودشان تأثیر چندانی در زندگی ندارند اما تبلیغات و چشم و هم‌چشمی‌ها باعث می‌شوند
تا نیاز کاذب در مصرف‌کننده به وجود آید و زنان می‌توانند با جلوگیری از تجملگرایی
و اسراف، جامعه را از افتادن در این ورطه نجات دهند به عنوان مثال می‌توان به
برگزاری میهمانی‌های خانوادگی اشاره کرد که متأسفانه زیاده‌روی و اسراف در آنها
بسیار به چشم می‌خورد. در این مجالس رد پای تجملگرایی و چشم و هم‌چشمی را بر سر
سفره‌های غذا به وضوح می‌توان دید درصورتی که با برگزاری میهمانی‌های ساده و به دور
از تجمل اولا می‌توان به افزایش رفت و آمدهای خانوادگی و برقراری صله رحم کمک کرد و
ثانیا خود را نیز از قید و بند تهیه چند نوع غذا و تجملات اضافی رهاند و مهم‌تر از
همه فرهنگ ساده زیستی را نیز به فرزندان آموخت.
حمایت از تولید ملی:
حمایت
از تولید ملی رکن اصلی پیشرفت اقتصاد یک کشور محسوب می‌شود. اگر کالاهای تولیدی یک
کشور توسط مردم حاضر در همان اقتصاد خریداری و پشتیبانی نشود آن اقتصاد بر زمین
خواهد خورد. نهادینه شدن حمایت از تولید ملی در خانواده‌ها نیازمند برنامه‌ریزی
دقیق است و در این زمینه باید تلاش شود که محصولات داخلی با کیفیت مطلوب تولید شوند
و پاسخگوی نیازهای جامعه باشند. زنان در جامعه باید بدانند که مصرف کالاهای داخلی
باعث کاهش بیکاری، اشتغال‌زایی و مهم تر از همه باعث پویایی اقتصاد کشور می‌شود.
استفاده حداکثری از همه ظرفیت‌ها:
استفاده حداکثری از همه ظرفیت‌ها به این
معناست که برای اینکه در کشور یک اقتصاد رو به رشد داشته باشیم باید از همه
ظرفیت‌های دولتی و خصوصی، اندیشه‌ها و راهکارهایی که صاحب‌نظران ارائه می‌دهند و
سرمایه‌های طبیعی که در کشور وجود دارند کمال استفاده را کرد. در کشور ما ظرفیت‌های
فراوانی برای تولید و اشتغال وجود دارد که برای تحقق اقتصاد مقاومتی باید از همه
آنها به نحو مطلوب استفاده کرد به عنوان مثال مشارکت زنان در فعالیت‌های اقتصادی نه
تنها باعث شناخت ظرفیت‌ها و توانایی‌های آنان می‌شود، بلکه در توسعه اقتصادی و
اجتماعی جامعه هم نقش کلیدی دارد. باید به این نکته توجه کرد که کشوری که به دنبال
توسعه است نباید از توانایی‌های نیمی از نیروی انسانی خود چشم‌پوشی کند.
روح
خودباوری و خودکفایی:
روح خودباوری و خودکفایی یک اصل است که با تقویت آن و
شناخت ظرفیت‌های ناشناخته می‌توانیم به سمت توسعه گام برداریم. آمارهای رسمی منتشر
شده در سالهای اخیر از حضور چشمگیر زنان و دختران در عرصه‌های اجتماعی و دانشگاهی
خبر می‌دهند که این امر به نوبه خود باعث افزایش نیروی کار زنان در جامعه شده است.
تجربه ثابت کرده که زنان در کنار انجام مسئولیت‌‌های خانه و امور خانواده با یک
برنامه‌ریزی اصولی قادرند در فعالیت‌های خارج از خانه نیز موفق عمل نمایند که این
حاکی از رشد روحیه خودباوری در میان زنان جامعه است. مردمی کردن اقتصاد:
یکی از
الزامات اقتصاد مقاومتی توانمند کردن آحاد مردم است تا زمینه برای حضور مؤثر همه
افراد در فعالیت‌های مولد اقتصاد فراهم شود. یعنی مردم در اقتصاد سرمایه‌هایشان را
به کار اندازند و تولید را رونق دهند. از مهم ترین نقش‌های مردم در اقتصاد می‌توان
به مدیریت مصرف- یعنی تعادل در مصرف و جلوگیری از اسراف و تبذیر اشاره کرد. یک زن
باید درک عمیقی از مشکلات و راهکارها داشته باشد و باید در رابطه با نحوه درست مصرف
کردن توجیه شود و آموزش ببیند هر اندازه دانش و آگاهی زنان بیشتر شود و درک اقتصادی
بیشتری در این زمینه بیابند نسبت به طریقه مصرف حساس‌تر می‌شوند- ترجیح کالاهای
داخلی بر کالاهای خارجی اشاره کرد.
باتوجه به مطالبی که بیان شد می‌توان گفت
همان‌گونه که مقام معظم رهبری در دیدار با دانشجویان بیان فرمودند: اقتصاد مقاومتی
اقتصادی است که برای یک ملت، حتی در شرایط فشار و تحریم زمینه رشد و شکوفایی را
فراهم کند که در این راستا نقش خانواده‌ها به عنوان هسته اصلی نظام اجتماعی و به
ویژه زنان در اجرایی شدن آن بسیار حائز اهمیت می‌باشد. همان‌طور که اشاره شده که در
صورت نهادینه شدن این ارکان در بین مردم شاهد اثرات مثبت آن مثل: کاهش وابستگی‌ها،
مقابله با تحریم‌های اقتصادی، ایجاد اشتغال، ایجاد خلاقیت و نوآوری و... در سطح
جامعه خواهیم بود.
منابع:
1- اقتصاد مقاومتی در بیانات مقام معظم رهبری
2- وصیت‌نامه سیاسی- الهی رهبر کبیر انقلاب اسلامی، تهران، سازمان چاپ و انتشارات
وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1369، ص4
3- مقاله نقش زن ایرانی در اقتصاد ملی،
مهدی سعادت، آبان1391
4- فصلنامه تحلیلی سیاسی اجتماعی طنین اندیشه، شماره12،
بهار 1390
|
