تولید خون مصنوعی با آب و نمک!

دانشمندان موفق به تولید خون مصنوعی از آب، نمک و پروتئین شدند که این دستاورد می‌تواند در آینده بدون عوارض جانبی در انسان‌ها مورد استفاده قرار گیرد.
این خون در کنار آب و نمک حاوی پروتئینی موسوم به همریترین بوده که از کرمهای دریایی استخراج شده است.
محققان دانشگاه «بابس بولیای» رومانی امیدوارند این دستاورد بتواند به پایان کمبود عرضه خون و پیشگیری از سرایت عفونت از طریق انتقال خون کمک کند.
به گفته آنها، این دستاورد ممکن است حتی بتواند به تولید خون فوری منجر شود که با افزودن آب به آن بتوان به خون مصنوعی دست پیدا کرد.
تاکنون تلاش‌ها برای تولید خون مصنوعی با شکست مواجه بوده چرا که این مایع نمی‌تواند در برابر فشارهای شیمیایی و مکانیکی وارد آمده بر آنها مقاومت کند.
به گفته محققان، همریترین برخلاف هموگلوبین می‌تواند در برابر فشارهای فیزیکی و شیمیایی ثابت بماند. تاکنون این خون مصنوعی در آزمایشگاه و بر روی موش‌ها آزمایش شده که هیچ گونه عوارض جانبی نشان نداده است.
محققان امیدوارند بتوانند این خون مصنوعی را در کارآزمایی‌های بالینی در یک تا دو سال آینده بر روی انسان آزمایش کنند.
این کار براساس پژوهش دانشگاه‌های ادینبورگ و بریستول بوده که در سال 2011 هزاران میلیون سلول خون قرمز را از سلول‌های بنیادین مغز استخوان تولید کرده بود.
پروفسور مارک ترنز از دانشگاه ایدینبورگ امیدوار است بتواند منبعی از سلول‌های گروه خونی O منفی بدست آورد. این گروه خونی اهداکننده جهانی می‌تواند به 98 درصد جمعیت جهان اهدا شود.
تامین خون سالم همچنین می‌تواند مزیتی برای کشورهای در حال توسعه باشد که در آنها هزاران تن جان خود را بر اثر شرایطی مانند خونریزی پس از زایمان از دست می‌دهند.
فرانسه کارآزمایی‌های بالینی اولیه را با خون بدست آمده از سلولهای بنیادی آغاز کرده و محققان سراسر جهان در حال ساخت هموگلوبین هستند که پروتئین حامل اکسیژن در بدن است. همچنین ایده‌هایی برای استفاده از هموگلوبین گاوی به عنوان جایگزین خون وجود دارد.

بازگرداندن 7 هزار بذر ایرانی به کشور

رئیس مرکز ملی ذخایر ژنتیکی و زیستی ایران گفت: یکی از وظایف ما در کشور، حفظ ذخایر بومی و دیگری بازگرداندن ذخایری است که به خارج از کشور برده شده است که ما در این خصوص، توانستیم طی سه سال گذشته، بیش از هفت هزار رقم بذر گیاهی ایرانی که به خارج از کشور رفته بود را به کشور برگردانیم.
سیدابوالحسن شاهزاده فاضلی در گفت‌وگو با ایسنا افزود: مرکز ملی ذخایر ژنتیکی و زیستی ایران تقریبا از نظر شکل و طراحی، کامل‌ترین شکل جهانی است که در حوزه‌های گیاهی، جانوری و میکروارگانیسم‌ها و حتی در حوزه‌های انسانی نیز در داخل کشور فعالیت می‌کند.
وی با اشاره به نگهداری از گیاهچه یک درخت بزرگ برای طولانی مدت و به دور از آفت در یک محفظه شیشه‌ای به عنوان فعالیت‌های اخیر مرکز ملی ذخایر ژنتیکی و زیستی ایران، تصریح کرد: در یک سال گذشته این کار را بر روی انگور، انار و گردو انجام دادیم، البته اگر بتوانیم یک باغ شیشه‌ای ایجاد کنیم، در این صورت خواهیم توانست برای قرنها گیاهان و محصولات باغی را به دور از آفات نگهداری کنیم.
رئیس مرکز ملی ذخایر ژنتیکی و زیستی ایران همچنین گفت: همه موجودات زنده که قابل تکثیرند از تمامی گیاهان، موجودات دریایی و خاکی و پرندگان گرفته تا میکروارگانیسم‌ها و موجودات ذره‌بینی که با چشم مسلح می‌توان آنها را دید از ذخایر ژنتیکی هستند و امروزه ارزش میکروارگانیسم‌ها خیلی بیشتر از گیاه و جانداران است و درآمدی که از آنها حاصل می‌شود نیز بیشتر است، همچنین در تولید خیلی از داروها و مواد صنعتی آنزیم‌ها نیز از آنها استفاده می‌شود.
فاضلی تصریح کرد: هر ساله برای خرید داروها، مواد صنعتی و مواد آزمایشگاهی میلیاردها دلار از کشور خارج می‌شود. در حالی که در دنیا از منبع میکروارگانیسم‌ها فقط 350 میلیارد دلار درآمد بدست می‌آید. وی افزود: کشور ما ایران از نظر تنوع زیستی، گیاهی و جانوری در رده‌های بالای دنیاست، به طوری که تنوع گیاهی در ایران برابر کل قاره اروپاست.
رئیس مرکز ملی ذخایر ژنتیکی و زیستی ایران خاطرنشان کرد: اقتدار نظام جمهوری اسلامی ایران زمانی حفظ می‌شود که بتوانیم امنیت غذایی و سلامتی خودمان را حفظ کنیم و از نظر اقتصادی روی پای خود باشیم، اگر می‌خواهیم نفت به عنوان اولین منبع درآمد ما نباشد، یک راه‌ آن همین است که در بحث علوم بیوتکنولوژی و ژنتیک سرمایه‌گذاری کنیم.
فاضلی با بیان این که امروزه بیش از 10 هزار نمونه بذر گیاهی و بیش از دو هزار و 200 نمونه میکروبی در مرکز ذخایر ژنتیکی و زیستی ایران نگهداری می‌شود، تاکید کرد: ما در مرکز ملی ذخایر ژنتیکی علاقه‌مندیم در مورد موجودات در معرض خطر انقراض و همچنین شترهای دوکوهانه و برخی نژادهای بز یا گوسفند که در کشور منحصر به فرد هستند، بیشتر کار شود.

الگوی خبر دادن

دانشمندان دانشگاه کالیفرنیا تمایل افراد برای اولویت دادن به شنیدن خبر خوب یا بد را تحلیل کردند.
فرایند دادن یا گرفتن خبر بد برای بسیاری از افراد و به ویژه زمانی که خبردهنده درخصوص پیش بردن مکالمه مردد است، دشوار است.
در مجموعه‌ای از آزمایش‌ها، روانشناسان دریافتند که گیرنده خبر بد بی‌نهایت می‌خواهد که خبر بد را در ابتدا بشنود، درحالی که خبردهنده تمایل دارد خبر خوب را ابتدا به وی بگوید.
چنانچه خبردهنده خود را جای دریافت‌کننده خبر قرار دهد یا مجبور باشد کاری کند که گیرنده خبر احساس بهتری داشته باشد، ممکن است آن‌گونه که گیرنده می‌خواهد، به وی خبر بد بدهد. در غیر این صورت، یک عدم تطابق رخ می‌دهد.
اما این تمامی ماجرا نیست و محققان حاضر در این پژوهش همچنین تعیین کردند که آیا خبر خوب معرفی شده در مکالمه می‌تواند بر تصمیم‌گیرنده برای عمل کردن یا تغییر رفتارش تأثیر بگذارد یا خیر.
آنگلا لیگ و کیت‌سوینی از دانشگاه کالیفرنیا نشان دادند که بسیاری از وب‌سایت‌ها و کتاب‌های مدیریت «ساندویچ خبر بد» یعنی الگوی «خبر خوب-بد-خوب» را توصیه می‌کنند.
اما یافته‌های آن‌ها نشان می‌دهد منفعت‌ برنده اصلی ساندویچ خبر بد نه گیرنده خبر، بلکه خبر دهنده است و گرچه دریافت‌کننده ممکن است با پایان خوش تسکین یابد، از انتظار مضطربانه برای دریافت خبر بد در طول دریافت خبر خوب اولی لذت نمی‌برد و پنهان کردن خبر بد زمانی که تمایل برای تغییر رفتار فرد وجود دارد، کارآمد نخواهد بود.
این مطالعه نشان می‌دهد گیرنده خبر از ترتیب خبر خوب و سپس بد و زمانی که خبر بد برای آن‌ها مفید است، سود می‌برد.
در صورتی که یک پزشک بخواهد تشخیص یا پیش‌بینی که دشوار است را به بیمار بگوید و بیمار نمی‌تواند کاری انجام دهد، نخست باید خبر بد به وی داده شود و از اطلاعات مثبت برای کمک به او برای پذیرش خبر بد استفاده کرد اما چنانچه بیمار بتواند کاری در این زمینه انجام دهد، در آخر باید خبر بد را به وی داد و به او گفت که برای بهتر شدن باید چه کاری انجام دهند.
این مطالعه دارای مضامینی مهم برای ارتباط در بسیاری از حوزه‌ها است.
به گفته محققان، معلمان و پزشکان، هنگام دادن خبر به طرف مقابل، درصورتی که فراموش کنند چنانچه به جای فرد مقابل باشند، چگونه می‌خواهند خبر خوب یا بد را بشنوند، عملکرد ضعیفی در انتقال خبر خواهند داشت.
خبردهندگان در تلاش برای به تعویق انداختن تجربه ناگوار دادن خبر بد هستند و این کار را با اولویت دادن به خبر خوب انجام می‌هند، درحالی که دریافت‌کنندگان با دانستن این که خبر بد در راه است، مضطرب می شوند.
این تنش می‌تواند ارتباط را از بین برده و برای هر دوی خبردهنده و گیرنده نتایج نامطلوبی به دنبال داشته باشد.

سنگ‌های کلیه بدون جراحی درمان می‌شود

یک جراح و متخصص کلیه و مجاری ادراری گفت: 96درصد سنگ‌های امروزه با سنگ‌شکنی و آندوسکوپی قابل درمان است و برای درمان نیازی به ایجاد شکاف در پهلو نیست.
دکتر حسین کرمی در گفت‌وگو با خبرگزاری دانشجویان ایران با بیان اینکه سنگ کلیه یکی از شایع‌ترین بیماری‌ها در ایران است که باعث احساس درد شدید کلیه‌ها به علت حرکت سنگ کلیه به لوله حالب در افراد می‌شود، افزود: درد سنگ کلیه به سلطان دردها مشهور بوده و حتی از درد زایمان نیز شدیدتر است.
وی ادامه داد: رژیم غذایی پرپروتئین، نوشیدن کم آب، مصرف زیاد نمک و تشکیل سنگ کلیه می‌تواند باعث تشکیل سنگ در کلیه شود.
این متخصص جراحی کلیه، آب و هوای گرم و مرطوب و تعریق زیاد بدن را از علل دیگر تشکیل سنگ کلیه عنوان کرد و افزود: کم‌تحرکی طولانی‌مدت، وجود انسداد طول کشیده در مسیر کلیه‌ها نیز می‌تواند به سنگ کلیه منجر شود.
دکتر کرمی در باره تشخیص سنگ در کلیه افراد گفت: ساده‌ترین راه تشخیص سنگ در کلیه‌ها انجام سونوگرافی است و تنها در صورت نیاز عکس رنگی یا IVP توسط پزشک انجام می‌شود.
متخصص جراحی کلیه با بیان این‌که می‌توان از تشکیل سنگ کلیه پیشگیری کرد، افزود: با رعایت نکاتی چون مصرف میزان مناسب مایعات به این شکل که افراد هر 2 ساعت یک لیوان آب بنوشند. در صورت عدم مصرف آب، چای کمرنگ و دستور رژیم غذایی آبکی می‌تواند مفید واقع شود.
وی به افراد توصیه کرد: بهتر است رژیم غذایی روزانه خود را تعدیل و از مصرف پروتئین حیوانی بیش از حد خودداری کنند. همچنین میزان مصرف نمک در وعده‌های غذایی خود را کاهش دهند.
دکتر کرمی با اشاره به این‌که تشخیص زودهنگام سنگ کلیه تأثیر مطلوبی در درمان دارد، توصیه کرد: هر 6 ماه سونوگرافی از کلیه‌ها و مثانه با نظر پزشک متخصص ارولوژی ضروری است و در صورت تشخیص سنگ در کلیه نسبت به درمان آن اقدام کنند و آن را به تأخیر نیندازند.
وی در پایان اظهار داشت: در صورت تکرار سنگ‌سازی افراد باید با مراجعه به پزشک متخصص ارولوژی علت تشکیل سنگ را مشخص و درمان پیشگیری را انجام دهند. 96درصد سنگها امروزه با سنگ‌شکنی و آندوسکوپی قابل درمان است و برای درمان نیازی به ایجاد شکاف در پهلو نیست.

مرگبارترین آزمایشگاه‌های دنیا

دانشمندان برای کشف رمز و رازهای این جهان حاضرند حتی از جان خود هم بگذرند.
بعضی از آزمایشگاه‌هایی که این دانشمندان در آنجا تحقیق و بررسی انجام می‌دهند، خطرناک‌ترین دانشگاه‌های دنیا نامیده شده‌اند. جایی که کمتر افرادی جرأت رفتن به آنجا را داشته‌اند و خیلی‌ها نتوانسته‌اند از این مکان‌ها جان سالم به در ببرند.
آزمایشگاه وستوک
آزمایشگاه وستوک که در قطب جنوب قرار دارد، در واقع متعلق به روسیه است که در سال 1957 به منظور تحقیقات ژئوفیزیک ساخته شد. این منطقه، رکورددار سردترین نقطه روی زمین است که دمای آن در بیشتر اوقات به منفی 89 درجه سانتی‌گراد می‌رسد که البته این دما در بعضی از زمستان‌ها پایین‌تر هم آمده و به منفی 91 درجه‌ سانتی‌گراد هم رسیده است.
این دما به معنی آن است که یک فرد عادی با لباس معمولی، تنها در عرض چند دقیقه منجمد شده و جان خود را از دست می‌دهد. دانشمندانی که در این ایستگاه مشغول کار هستند، یخ‌ها را می‌شکافند تا بتوانند درباره گذشته زمین تحقیق کنند، این ایستگاه با نزدیک‌ترین ایستگاه قطبی، 1300کیلومتری فاصله دارد. حتی تابستان‌های این منطقه نیز در مقایسه با مناطق دیگر زمستانی وحشتناک به حساب می‌آید اما با این‌حال در تمام طول تابستان، 25 دانشمند و مهندس در این ایستگاه مشغول فعالیت هستند، این درحالی است که از این تعداد، تنها 13 نفر طاقت تحمل زمستان‌های قطب جنوب را دارند و همچنان تا فصل آینده به تحقیقات خود ادامه می‌دهند.
گودال ماریانا
در قسمتی از کف اقیانوس آرام و در نزدیکی جزایر ماریانا، گودالی به عرض 2550کیلومتر قرار دارد، اما این تنها مسئله‌ای نیست که این مکان را استثنایی کرده است. گودال ماریانا عمیق‌ترین نقطه در تمام دنیاست که عمق آن حدود 11کیلومتر از سطح دریاست البته تمام قسمت‌های آن دارای همین عمق نیستند، به خاطر گرد بودن زمین، عمق گودال در منطقه‌ای که به هسته زمین نزدیک‌تر است به 13 کیلومتر هم می‌رسد همین موضوع باعث شده تا این منطقه یکی از مهم‌ترین مناطق و آزمایشگاهها برای اقیانوس شناسان و محققان باشد، البته به غیر از محققان تا به حال چند غواص هم دل و جرأت رفتن به این گودال را داشته‌اند که یکی از آنها جیمز کامرون بوده است.
در سال2012 کامرون موفق شد تا رکورد عمیق‌ترین شیرجه زیرآبی در این گودال را به نام خود ثبت کند، فشار آب در این مکان بسیار زیاد بوده و در حدود هزار برابر سطح آب است، همچنین دمای آب در گرم‌ترین شرایط هرگز بالاتر از 4درجه سانتی‌گراد نخواهد بود. برای رفتن به این گودال با این فشار باید زیردریایی‌هایی بسیار مستحکم داشت.
گودال «ماریانا» برای اولین بار در سال1951 توسط ستوان «دان والش» و مهندسی به نام «ژاک پیکارد» که سوار بر زیردریایی «چلنجر» متعلق به ارتش آمریکا بودند، کشف شد. به همین دلیل عمیق‌ترین نقطه آن «چلنجر» نامیده شد. تا 42 سال پس از کشف این نقطه، تنها همان دو نفر موفق به دیدن آن شده بودند تا اینکه در سال 2012 جیمز کامرون با زیردریایی «دیپ سی‌چلنجر» 20 دقیقه در این مکان تحقیق کرد، او در ساخت فیلم «ورطه» از این گودال استفاده کرده بود.
آزمایشگاه بیوایمنی سطح چهارم
آزمایشگاه‌های بیوایمنی که در آمریکا قرار دارند، آزمایشگاه‌هایی هستند که روی انسان‌ها، عوامل مرگ و بیماری‌های مختلف تحقیق می‌کنند. این آزمایشگاه‌ها ازنظر مطالعات‌شان به چند دسته تقسیم شده‌اند که سطح یکم تا چهارم نامیده می‌شوند.
در آزمایشگاه سطح اول، آزمایش‌های معمولی‌تر انجام می‌شود و آزمایشگاه‌های سطح چهارم روی خطرناک‌ترین و کشنده‌ترین بیماری‌ها در طول تاریخ تحقیق می‌کند، به‌طور خلاصه باید گفت که تقریبا تمام بیماری‌هایی که در این آزمایشگاه مورد بررسی قرار می‌گیرند، هیچ دارو و درمانی ندارند و البته نکته مهم این است که این محققان در برابر بیشتر این بیماری‌ها واکسینه نیستند.
افرادی که در این آزمایشگاه مشغول به کارند لباس‌های مخصوصی به تن داشته و منبع تنفسی جداگانه‌ای از محیط آزمایشگاه دارند، که اینها تنها امکانات ایمنی آنها در برابر این ویروس‌ها و باکتری‌های کشنده است. در واقع این افراد هیچ‌گونه امنیتی ندارند و تنها یک سر سوزن آلوده می‌تواند جان آنها را به سادگی بگیرد. برای مثال در سال 2004 یک محقق روسی هنگام آزمایش روی بیماری ایبولا، به وسیله یک سوزن آلوده شده و چند روز بعد، جان خود را از دست داده.
آزمایشگاه فضایی
فضا یکی دیگر از خطرناک‌ترین مکان‌هایی است که تا به حال دانشمندان در آن به کارهای تحقیقاتی مشغول بوده‌اند، مکانی که برخلاف گودال ماریانا هیچ فشاری ندارد، نه فشار و نه اکسیژن. قرار گیری در این شرایط بسیار خطرناک است زیرا می‌تواند به خاطر اختلاف فشار در داخل و خارج بدن، در یک لحظه باعث پارگی ریه‌ها شده و در نهایت منجر به مرگ فضانورد شود. همچنین این خلاء می‌تواند باعث پارگی پرده گوش و سینوس‌ها شود. پارگی مویرگ‌ها و ایجاد کبودی در نقاط مختلف بدن از کمترین و عادی‌ترین مشکلاتی است که تقریبا برای تمامی فضانوردان پیش می‌آید. به غیر از تمام این مشکلات، قرارگیری در چنین شرایطی برای مدت طولانی، می‌تواند باعث هایپو کسیا یا کمبود اکسیژن در تمام بدن شود.

ساقه وسط کاهو را نخورید

عضو هیئت علمی دانشکده کشاورزی دانشگاه بوعلی سینا گفت: تجمع نیترات در سبزی‌های برگی بیشتر از سبزی‌های میوه‌ای و پیازی است.
دکتر «فرشاد دشتی» در گفت‌وگو با ایسنا افزود: تجمع نیترات در سبزی‌هایی مانند کاهو و اسفناج بیشتر از سایر سبزی‌هاست.
وی ادامه داد: میزان نیترات‌ موجود در اندام‌های مختلف سبزیجات نیز متفاوت بوده، به طوری که میزان آن به ترتیب در ساقه، دمبرگ، پهنک برگ، اندام‌های زیرزمینی، پیاز، ریشه‌ها و غده‌ها بیشتر است.
دشتی تاکید کرد: در میوه‌ها و سبزی‌های میوه‌ای، مشکل زیادی از نظر تجمع نیترات وجود نداردو مشکل اصلی بیشتر در سبزی‌هایی است که اندام رویشی آنها مصرف می‌شود.
وی خاطرنشان کرد: نیترات باعث بیماری‌هایی از قبیل کم‌خونی، سقط جنین و انواع سرطان‌ها می‌شود.
وی گفت: میزان مجاز ورود نیترات به بدن هر فرد 3/65 میلی‌گرم بر هر کیلوگرم وزن بدن در روز است و با توجه به این که نسبت به وزن بدن سنجیده می‌شود میزان مصرف در کودکان حائز اهمیت است.
این مدرس دانشگاه راه‌های انتقال نیترات به بدن را آب آشامیدنی و سبزی‌ها عنوان کرد و گفت: در مورد آب‌ها نظارت زیادی وجود دارد و میزان نیترات در آب اندازه‌گیری می‌شود، ولی در خصوص سبزی‌ها کنترلی صورت نمی‌گیرد این در حالی است که در کشورهای توسعه یافته بر روی سبز‌یها نیز کنترل انجام می‌شود.
دشتی درباره دلایل تجمع نیترات در سبزی‌ها یادآورشد: کاربرد زیاد کودهای شیمیایی ازته در مزارع از دلایل اصلی تجمع نیترات در سبزی‌هاست چرا که کودهای نیتروژنه باعث افزایش تولید می‌شود بنابراین کشاورزان از این کود زیاد مصرف می‌کنند.
وی اظهار داشت: میزان مجاز نیترات در کشورهای مختلف فرق دارد: به طوری که در برخی کشورها میزان نیترات مجاز در اسفناج 400‌ppm و برای کاهو 1000 ppm تعیین شده است، این در حالی است که در کشور ما مقدار نیترات موجود در این سبزی‌ها خیلی بیشتر از حد مجاز است.
وی با بیان این که پرورش سبزی‌ها در باغچه منازل، بهترین شیوه برای کنترل نیترات است به شهروندان توصیه کرد، تا جایی که امکان دارد سبزی‌ها را خودشان پرورش دهند و یا این که از محصولات ارگانیک استفاده کنند. هم‌چنین از بخش‌هایی که نیترات زیادی دارند استفاده نکنند و در اسفناج ساقه و دمبرگ و در کاهو ساقه وسط را مصرف نکنند. دشتی افزود: نگهداری سبزی ها به صورت پخته در فریزر نیز باعث ترکیب نیترات با اسیدهای آمینه می‌شود که ماده‌ای به نام نیتروزامین تولید می‌‌کند، این ماده سرطان‌زاست و فرآیند تولید آن در یخچال و فریزر رخ می‌دهد.

بیماری عروسک چینی

استخوان‌های انسان در حالت طبیعی بسیار محکم هستند و به راحتی نمی‌شکنند.
اما بیماری به نام عروسک‌چینی شناخته شده است که استخوان‌های مبتلایان به آن مانند چینی شکننده است. برای نمونه «هولی هانتر» دختر انگلیسی است که از این بیماری رنج می‌برد. تنها 1 نفر از هر دو میلیون نفر ممکن است به این بیماری مبتلا شوند بیماری این دختر بچه باعث شده است او با تمام انسان‌های روی زمین متفاوت باشد.
برخلاف انسان‌های دیگر، استخوان بدن این دختر 4 ساله به مانند شیشه شکننده است و به راحتی با کمترین ضربه‌ای خرد می‌شود. این بیماری در سلول‌های استخوانی نفوذ کرده و از داخل آن‌ها را ضعیف می‌کند.
این بیماری به «عروسک چینی» معروف شده است و افرادی که به آن مبتلا می‌شوند باید بسیار مراقب رفتارهای خود باشند زیرا با کمترین ضربه‌ای استخوان آن‌ها متلاشی می‌شود و در برخی موارد حتی جان خود را از دست می‌دهند.
مادر این بچه می‌گوید برای اولین بار پس از آنکه «هولی» از روی مبل به زمین افتاد و استخوان دستش شکست متوجه این بیماری شدیم. پزشکان اعلام کرده‌اند که این بیماری ممکن است به کمک شیمی درمانی از بین برود اما این تنها درحد نظریه است.

همه چیز درباره بیماری های غیرواگیر

بیماری‌های غیرواگیر که به بیماری‌های مزمن نیز معروف هستند همانگونه که از نامشان پیداست مسری نبوده و از فردی به فرد دیگر منتقل نمی‌شوند اما در عوض مدت طولانی در بدن باقی می‌مانند و به کندی نیز پیشرفت می‌کنند.
چهار نوع اصلی از بیماری‌های غیرواگیر شامل امراض قلبی- عروقی، سرطان‌ها، بیماری‌های مزمن تنفسی و دیابت هستند.
آمار نشان می‌دهد که امروزه بیماری‌های غیرواگیر با روندی نگران‌کننده بر کشورهای بادرآمد پایین و متوسط تأثیر گذاشته به طوری که تقریبا 80درصد تمامی مرگ و میرهای ناشی از این بیماری‌ها یعنی حدود 29 میلیون مورد در این کشورها اتفاق می‌افتد.
به گزارش ایسنا، این بیماری‌ها در واقع عوامل اصلی مرگ و میرها در اکثر نقاط دنیا به غیر از آفریقا هستند اما برآوردهای اخیر نشان می‌دهد تا سال 2020 میلادی به میزان قابل توجهی نرخ مرگ و میرهای ناشی از بیماری های غیرواگیر در آفریقا نیز افزایش خواهد یافت. همچنین پیش‌بینی می‌شود تا سال 2030 میلادی در کشورهای آفریقایی آمار مرگ و میر ناشی از بیماری‌های غیرواگیر از مجموع تلفات ناشی از بیماری‌های مسری، تغذیه‌ای و مادرزادی فراتر خواهد رفت.
افراد در معرض ابتلا
افراد در تمام گروه‌های سنی و ساکنان تمامی مناطق جهان تحت تأثیر این بیماری‌ها قرار دارند. همچنین گاهی اوقات این بیماری‌ها با گروه‌های سنی مسن مرتبط هستند اما شواهد نشان می‌دهد که بیش از 9میلیون مورد از کل مرگ و میرهای مرتبط با بیماری‌های غیرواگیر پیش از 60 سالگی اتفاق می‌افتد. علاوه بر اینها 90درصد از موارد مرگ و میرهای زودرس در کشورهای با درآمد پایین و متوسط رخ می‌دهد.
پزشکان همچنین تأکید دارند که کودکان، بزرگسالان و افراد مسن در برابر فاکتورهای خطرزایی چون رژیم غذایی ناسالم، بی‌تحرکی، تماس با دود تنباکو یا تأثیرات موادمخدر که به بروز بیماری‌های غیرواگیر کمک می‌کنند، آسیب‌پذیرتر هستند.
این بیماری‌ها از طریق محرک‌هایی همچون سن، رشد سریع و کنترل نشده پدیده شهرنشینی، جهانی‌سازی الگوهای زندگی ناسالم گسترش می‌یابد. به طور مثال، پدیده جهانی شدن الگوهای زندگی ناسالم همچون رژیم‌های غذایی ناسالم خود را در افراد مختلف از طریق افزایش فشار خون، گلوکز، لیپیدهای خون، اضافه وزن و چاقی نشان دهد.
فاکتورهای خطرزا
- فاکتورهای خطرزای رفتاری شامل استعمال دخانیات، کم‌تحرکی و رژیم غذایی ناسالم عامل بیشترین موارد ابتلا به بیماری‌های غیرواگیر هستند. آمار نشان می‌دهد که استعمال دخانیات سالانه تقریبا به مرگ 6میلیون نفر می‌انجامد و پیش‌بینی‌ها حاکی از افزایش این آمار تا سال 2030 میلادی و رسیدن به عدد هشت میلیون قربانی است. در عین حال حدود 3میلیون و 200هزار مورد مرگ و میر در سال به بی‌تحرکی مرتبط است و تقریبا یک‌میلیون و 700هزار مورد از تلفات ناشی از این بیماری‌ها به مصرف نکردن مقادیر کافی میوه‌ها و سبزی‌ها مربوط می‌شود.
- فاکتورهای خطرزای فیزیولوژی/ متابولیک که خطر ابتلا به بیماری‌های غیرواگیر را افزایش می‌دهند شامل افزایش فشار خون، اضافه وزن و چاقی، افزایش قند خون و افزایش سطح چربی خون هستند.
در مورد نقش این فاکتورها در مرگ و میر افراد آمارها نشان می‌دهد که فشار خون بالا با 5/16 درصد از مجموع مرگ و میرهای جهان در صدر قرار دارد و همچنین استعمال دخانیات با 9درصد، افزایش قند خون با 6درصد، کم‌تحرکی با 6درصد و اضافه وزن و چاقی با پنج درصد در رتبه‌های بعدی قرار دارند.
تأثیرات اقتصادی- اجتماعی
بیماری‌های غیرواگیر روند پیشرفت در اهداف توسعه را تهدید می‌کنند و فاکتور فقر ارتباط نزدیکی با شیوع بیشتر بیماری‌های غیرواگیر دارد. همچنین پیش‌بینی می‌شود که رشد سریع آمار مبتلایان به بیماری های غیرواگیر، اقدامات برای کاهش فقر در کشورهای کم‌درآمد را متوقف می‌سازد.
افرادی که از نظر اجتماعی آسیب‌پذیرند نسبت به افرادی که از موقعیت بالای اجتماعی برخوردارند بیشتر بیمار شده و سریع‌تر هم فوت می‌کنند زیرا آنان در معرض خطر فزاینده استعمال دخانیات و در عین حال مصرف مواد خوراکی ناسالم هستند و علاوه بر اینها کمتر به خدمات‌درمانی دسترسی دارند.
افزایش هزینه‌های درمانی بیماری‌هایی چون امراض قلبی- عروقی، سرطان‌ها، دیابت یا بیماری مزمن ریوی می‌تواند به سرعت منابع مالی خانواده را کاهش دهد و خانواده را به سمت فقر سوق دهد.
پیشگیری و کنترل
برای کاهش تأثیرات بیماری‌های غیرواگیر بر افراد و جامعه، رویکرد جامعی نیاز است که تمامی بخش‌ها را مستلزم می‌کند تا برای کاهش خطرات مرتبط با این بیماری‌ها روش‌های کنترلی و پیشگیرانه را اتخاذ کنند.
یکی از شیوه‌های مهم برای کاهش بیماری‌های غیرواگیر تمرکز بر کاهش فاکتورهای خطرزای مرتبط با این بیماری‌هاست. راه‌حل‌های کم‌هزینه‌ای برای کاهش فاکتورهای خطرزای این بیماری‌های شایع وجود دارند. دیگر شیوه‌های کاهش این بیماری‌ها رویکردهای درمانی اولیه شامل تشخیص زودهنگام و درمان به موقع هستند. شواهد نشان می‌دهد که چنین سرمایه‌گذاری‌هایی تأثیر چشمگیری در کاهش هزینه درمان‌ها دارد.
شایع‌ترین بیماری‌های غیرواگیر
- بیماری‌های قلبی- عروقی
بیماری‌های قلبی- عروقی به مجموعه‌ای از اختلالات قلبی و عروق خونی اطلاق می‌شود. سکته‌های قلبی و مغزی عمدتا از طریق انسداد رگ‌های خونی اتفاق می‌افتند که موجب می‌شود جریان خون به مغز یا قلب متوقف شود. اصلی‌ترین دلیل این بیماری تولید چربی در جداره داخلی رگ‌های خونی است که تأمین‌کننده نیازهای مغز یا قلب هستند. سکته مغزی همچنین می‌تواند از خونریزی رگ‌های خونی مغز یا لخته‌های خونی ناشی شود.
از مهم‌ترین فاکتورهای خطرزای مهم در بیماری قلبی و سکته مغزی می‌توان به رژیم غذایی ناسالم، بی‌تحرکی، استعمال دخانیات اشاره کرد که عامل 80درصد بیماری‌های عروق کرونری قلب و بیماری عروق مغزی است.
تأثیرات رژیم غذایی ناسالم و فعالیت بدنی ناکافی با علائمی چون فشارخون بالا، افزایش گلوکز خون، بالا رفتن لیپید خون، اضافه وزن و چاقی بروز می‌کنند.
کنار گذاشتن سیگار، کاهش مصرف نمک در رژیم غذایی، مصرف میوه و سبزی و ورزش می‌تواند خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی- عروقی را کاهش دهد همچنین از احتمال ابتلای فرد به فشارخون، دیابت و افزایش لیپید خون بکاهد.
اغلب موارد ابتلا به بیماری‌های قلبی- عروقی بدون علائم ظاهری هستند. سکته قلبی یا مغزی ممکن است اولین هشدار این بیماری نهفته باشد که می‌تواند خود را با احساس درد یا ناآرامی در قفسه سینه، آرنج، شانه سمت چپ، فک یا کمر نشان دهد. همچنین از شایع‌ترین علائم سکته مغزی ضعف ناگهانی در صورت، دست یا پاهاست که بیشتر اوقات در یک طرف بدن ظاهر می‌شوند.
دیابت
دیابت بیماری مزمنی به حساب می‌آید و زمانی اتفاق می‌افتد که پانکراس انسولین کافی تولید نمی‌کند یا نمی‌تواند انسولین تولیدی را به درستی مصرف کند. افزایش سطح قند خون تأثیر شایع دیابت‌های غیرکنترل به حساب می‌آید و با گذشت زمان آسیب‌های جدی به بسیاری از بخش‌های بدن به خصوص رگ‌های خونی و عصب منجر می‌شود. در سراسر جهان 347میلیون نفر مبتلا به دیابت وجود دارند. در سال2004 میلادی، حدود 3میلیون و 400هزار نفر براثر پیامدهای ناشی از افزایش قند خون جان خود را از دست دادند. در سال 2010 نیز عدد مشابهی با این آمار گزارش شد. همچنین بیش از 80درصد مرگ و میرهای ناشی از دیابت در کشورهای با درآمد پایین یا متوسط بروز می‌یابد.
سرطان
سرطان واژه عامی است که گروه وسیعی از بیماری‌ها را که می‌تواند بر هر بخش بدن تأثیر بگذارد، شامل شود. یکی از ویژگی‌های تعیین‌کننده سرطان تولید سریع سلول‌های نابهنجار است که فراتر از مرزهای خود رشد می‌کنند و به دیگر اعضای بدن گسترش می‌یابند.
سرطان اصلی‌ترین عامل مرگ و میر در سراسر جهان است که در سال 2008 میلادی به مرگ 7میلیون و 600هزار تن منجر شد. همچنین حدود 70درصد تمامی موارد فوتی ناشی از سرطان در کشورهایی با درآمد پایین یا متوسط اتفاق می‌افتد و پیش‌بینی می‌شود تا سال 2030 میلادی نرخ مرگ و میر ناشی از انواع سرطان‌ها به 13 میلیون و یکصدهزار تن افزایش یابد.
انسداد ریوی
بیماری مزمن انسداد ریوی با انسداد طولانی مدت جریان هوا در ریه‌ها شناخته می‌شود. شایع‌ترین علائم بیماری مزمن انسداد ریوی تنگی نفس، خلط غیرمعمول و سرفه‌های مزمن است که با وخیم‌تر شدن وضعیت بیمار انجام فعالیت‌های روزانه برای فرد سخت‌تر می‌شود. ساده‌ترین روش تشخیص این بیماری تست «اسپیرومتری» است که میزان هوای دم و بازدم فرد و سرعت ورود و خروج هوا به ریه‌ها را اندازه‌گیری می‌کند. این بیماری اغلب درمان‌پذیر نیست اما شیوه‌های متنوع درمانی می‌تواند به کنترل علائم آن و افزایش کیفیت زندگی فرد مبتلا کمک کند.
آسم
آسم بیماری مزمنی است که با حملات مکرر تنگی نفس و خس‌خس سینه خود را نشان می‌دهد. علائم این بیماری می‌تواند چندین بار در طول روز یا هفته در افراد مبتلا اتفاق افتد که در برخی افراد هنگام شب یا انجام فعالیت‌های بدنی افزایش می‌یابد. در زمان حمله آسمی، جداره مجاری تنفسی متورم می‌شود و موجب شده مجرای هوا باریک شود و جریان هوا به داخل و خارج ریه‌ها را کاهش دهد.
سازمان جهانی بهداشت در آمارهای جهانی خود آورده است که 235میلیون نفر به آسم مبتلا هستند. آسم شایع‌ترین بیماری مزمن در میان کودکان است و در تمامی کشورها به رغم سطح توسعه‌شان مشاهده می‌شود.
اضافه وزن و چاقی
اضافه وزن و چاقی به انباشت افراطی و غیرمعمول چربی عنوان می‌شود که ممکن است سلامت فرد را به خطر اندازد. شاخص توده بدنی شاخص ساده‌ای از وزن و قد است که برای طبقه‌بندی کردن اضافه وزن و چاقی در افراد بزرگسال به کار می‌رود.
اضافه وزن و چاقی پنجمین علت مرگ و میر در جهان شناخته و به تازگی از سوی سازمان جهانی بهداشت در فهرست بیماری‌های مزمن گنجانده شده است. حداقل 2میلیون و 800هزار بزرگسال در سال در نتیجه چاقی و داشتن اضافه وزن جان خود را از دست می‌دهند. علاوه بر این، 44درصد موارد ابتلا به دیابت، 23درصد ابتلا به بیماری ایسکمیک قلب و بین 7 تا 14درصد ابتلا به سرطان‌های خاص به چاقی و اضافه وزن نسبت داده می‌شوند.
بررسی‌های سازمان جهانی بهداشت در سال 2008 میلادی حاکی از آن است که بیش از 1میلیارد و 400میلیون بزرگسال اضافه وزن دارند. از میان این افراد بیش از 200میلیون نفر مرد و حدود 200میلیون زن چاق هستند. در مجموع بیش از 10درصد جمعیت بزرگسالان جهان چاق هستند.
همچنین بررسی‌ها نشان می‌دهد در سال 2011 میلادی، بیش از 40میلیون کودک زیر پنج سال از اضافه وزن رنج می‌برند درحالی که اضافه وزن و چاقی چالش کشورهای با درآمد بالا درنظر گرفته می‌شود اکنون نرخ شیوع اضافه وزن و چاقی در کشورهای با درآمد متوسط و پایین نیز رو به افزایش است. بیش از 30میلیون کودک مبتلا به اضافه وزن در کشورهای درحال توسعه و 10 میلیون در کشورهای توسعه یافته زندگی می‌کنند.
از جمله دلایل ریشه‌ای چاقی و اضافه وزن نبود تعادل انرژی بین کالری مصرفی و کالری سوزانده شده است. همچنین افزایش دریافت غذاهای مملو از کالری که حاوی مقدار قابل توجهی چربی هستند و افزایش بی‌تحرکی از جمله دیگر دلایل شیوع این بیماری است. علاوه بر این، افزایش شاخص توده بدنی اصلی‌ترین فاکتور خطرزا برای بیماری‌های غیرواگیر همچون بیماری‌های قلبی- عروقی، اختلالات اسکلتی- عضلانی و برخی سرطان‌ها به شمار می‌رود.