صدیقه توانا
فقط کافی است پایت را از تهران بیرون بگذاری، تهرانی که پایتخت
ایران است و الان دود و غبار و شلوغی و ازدحام جمعیت و آلودگی هوا و صوتش، برند آن
شده است نه جنگلهای لویزان و دربندش و نه تپه‌های توچال و باغهای شهریارش. فقط کافی
است پایت را از تهران بیرون بگذاری و راهی جاده‌های شمال و جنوب و شرق و غرب شوی،
مهم نیست کدام شهر را انتخاب می‌کنی، فقط کافی است در مسیر جاده، چشم به آسمان
بدوزی و آبی آسمان دریایی رنگ را به نظاره بنشینی، آبی آسمان پر از پاره ابرها تو
را با خود به سفری به یاد ماندنی و به دور از هیاهوی شهر پر دود و ماشین می‌برد که
شاید هرگز دیگر دلت نمی‌خواهد به پایتخت غبار گرفته از دود اگزوز ماشین‌های سبک و
سنگین و موتورهای غیراستانداردش برگردی. تا از تهران بیرون نروی نمی‌فهمی آسمان این
شهر چقدر دلش از دست دودهایی که مارپیچ و با سرعت، پس زمینه آبی‌اش را سیاه
می‌کنند، گرفته است. نفس ریه‌های شهر از مه دودها به شماره افتاده است و همین امروز
و فرداست که قلب غبار غم گرفته‌اش هم از تپش باز ایستد!
چندی است که آلودگی هوای
کلان‌شهرهای ایران بخصوص پایتخت به معضل لاینحلی بدل شده است که گویا توان کمتر کسی
به حل آن می‌رسد.
هوا لازمه حیات است، ولی گویا دربرخی شهرهای کشورمان و بخصوص
تهران در فصولی از سال مثل الان، به جای آنکه ممد حیات باشد، مخل حیات شده است.
شنیدن طرح زوج و فرد شدن از در منازل و صحبت‌هایی از دائمی شدن این طرح در 6ماهه
دوم سال امری عادی تلقی می‌شود و طرح کلان‌تر انتقال پایتخت همچنان روی میز است.
سؤال اساسی اما این است که واقعاً راه‌حلی برای آلودگی هوای تهران وجود ندارد؟ آیا
هیچ شهر دیگری در جهان نیست که این تعداد خودرو درآن رفت و آمد کنند و در میان
کوهستان واقع شده باشد؟ به راستی این مشکل تنها برای تهرانی‌ها وجود دارد؟ به راستی
اگر دل ابرهای آسمان برای ما نگیرد و نگرید دل هیچ‌کس دیگری درپی راه‌حل این معضل
نخواهد گریست؟!
تهران نفس‌نفس می‌زند!!
- بنا به گفته رئیس پژوهشکده علوم
محیطی دانشگاه شهید بهشتی، روزانه یک هزار و 200تن آلایندگی وارد هوای تهران
می‌شود.
- مدیرکل محیط زیست استان تهران اعلام کرده است که هر هواپیما متوسط
برابر 60هزار اتومبیل آلودگی تولید می‌کند.
- عضو فراکسیون محیط زیست مجلس گفته،
سالانه 2هزار و 900 تا 4هزار نفر بر اثر آلودگی هوا جان خود را از دست می‌دهند.
- طبق آمار بیش از 88درصد سهم آلودگی هوا مربوط به تردد وسایل نقلیه موتوری است.
- بیش از 3/5 میلیارد دلار در شهر تهران خسارت ناشی از آلودگی هوا داریم.
-
توسعه و گسترش وسایل حمل‌ونقل عمومی یکی از راهکارهای مؤثر برای کنترل آلودگی
هواست.
- کاهش مدت اعتبار معاینه فنی و مسائلی از این دست فقط به عنوان
آنتی‌بیوتیک است.
- تهران احتیاج به جراحی حاد دارد.
-تهران ظرفیت پذیرش
750هزار دستگاه خودرو را دارد درحالی که 3میلیون و 200هزار دستگاه خودرو در این شهر
تردد می‌کند.
- تهران سال گذشته فقط 3 روز هوای پاک داشت.
- تهران روزبه‌روز
خفه‌تر می‌شود.
- تهران نفس‌نفس می‌زند.
- میزان تلفات ناشی از آلودگی هوا
بیش از تلفات جنگی است.
نگاهی گذرا به این آمار و ارقام و نقطه نظرات همه را به
این تفکر وامی‌دارد که همه آقایان و مسئولان به این موضوع واقفند که باید خارج از
شعار به معضل آلودگی هوا رسیدگی شود البته چون آمارها به مرز خطر و هشدار رسیده است
و باز همه می‌دانند که هم‌اکنون این باد و باران است که هوای تهران و کلان‌شهرهای
آلوده را مدیریت می‌کند و می‌توان با اقدامات ضربتی از تشدید هوا جلوگیری کرد، ولی
یک سؤال مهم و اساسی در اذهان می‌چرخد که چرا همچنان این حرفها مثل توپ فوتبال و
درحد شعار در این اداره و آن سازمان و ارگان پاسکاری می‌شود؟
آلودگی هوا بیماری
لاعلاج است؟
آلودگی کلان‌شهرها و بخصوص شهر تهران ظاهرا به یک بیماری لاعلاج
تبدیل شده که هیچ درمانی برای این درد مزمن پیدا نمی‌شود. چرایی این مسئله را با
مهندس وحید نوروزی مشاور محیط زیست و معاون حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری تهران در
میان گذاشتیم تا پاسخ او را بشنویم.
وی با اشاره به اینکه این بیماری لاعلاج
نیست و از این بیمار قطع امید نشده است، خاطرنشان می‌کند: «این بیماری‌ای است که
ده‌ها شهر مشابه تهران به آن مبتلا شده‌اند و شاید بدتر از این وضعیت را داشتند ولی
با یک اقدام به موقع خوب شدند.»
مهندس نوروزی با اشاره به اینکه آخرین بیماری که
به حالت عادی برگشت شهر مکزیکوسیتی بود که با اقدامات به موقع درمان شد، خاطرنشان
می‌کند: «این اقدامات، شامل کشف و اختراع از سوی دانشمندان خاصی نیست، بلکه آن قدر
درمان این درد ساده است که درحد انشاء بچه‌های کلاس دوم و سوم راهنمایی است.»
به
او می‌گویم پس چرا این بیماری و مشکل سالهاست گریبان این مردم را گرفته و پنجه غبار
گلوی شهرهای بزرگ را می‌فشارد؟ می‌گوید: «آنچه باعث شد وضع شهر تهران در این مدت
بدتر شود، این است که هر پزشکی برای این درد یک نسخه می‌پیچد و پزشکان باهم مشورت
نمی‌کنند تا به یک نتیجه واحد برسند.»
به اعتقاد نوروزی «این بیمار وقتی دچار
ایست قلبی می‌شود و رو به مرگ می‌رود با یک شوک و مسکن دوباره به حیات برمی‌گردد و
پس از مدتی که فصل پاییز و زمستان گذشت همه این بیماری سخت را فراموش می‌کنند.» طرح
زوج و فرد و افزایش محدوده طرح ترافیک نیز از جمله این مسکن‌ها و شوکها هستند.
مشاور محیط زیست و معاون حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری تهران حل آلودگی هوا را نیازمند
یک عزم ملی می‌داند و تصریح می‌کند: «در مدیریت شهر تهران عزم ملی نداریم و تمام
برنامه‌ها مقطعی است، حال آنکه مدیریت آلودگی تهران باید با برنامه‌ای منسجم و
کارآمد پیش برود تا قابلیت اندازه‌گیری کمی و کیفی را داشته باشد.»
وی با اشاره
به اینکه در سالهای قبل مدیریت آلودگی به طور قطع رها و از بعد ملی خارج شده بود،
اضافه می‌کند: «برنامه جامع کاهش هوای تهران قراربود طی یک برنامه 10 ساله با 10
محور فعالیت خود را آغاز کند ولی متاسفانه از دورخارج شد. مشکل ما در کشور این است
که برنامه‌ها در دولتهای جدید صرفا سلیقه‌ای انجام می شود. حال آنکه سلامتی مردم و
جامعه شوخی بردار نیست.»
نوروزی با تاکید بر این موضوع که ما هنوز در دولت تدبیر
و امید هیچ برنامه کورسویی که خبر از یک اتفاق بزرگ در این زمینه بدهد، ندیده‌ایم،
اظهار امیدواری می‌کند با تشکیل کمیته ملی کاهش آلودگی هوا، نسخه شفا‌بخشی نوشته
شود.
رفع آلودگی هوا بودجه‌بر است
متاسفانه برنامه آلودگی هوای تهران
بودجه‌بر است و دولتها و ارگان‌های دولتی از آن استقبال نمی‌کنند. چون مانند، مثلا
افتتاح فلان پروژه ملموس نیست.
آیا این مسئله باید باعث شود به بحث سلامت مردم
به صورت جدی توجه نشود؟
مشاور محیط زیست و معاون حمل ونقل و ترافیک شهرداری در
این خصوص می‌گوید: مسئولان و دولتمردان باید برنامه‌ای را با متخصصان در خصوص هوای
پاک تنظیم کنند و یک چراغ قانون هوای پاک داشته باشیم.»
وی نقش خودروها و معاینه
فنی آنها را نکته‌ای حائز اهمیت و مؤثر در کاهش آلودگی هوا می‌داند و تاکید می‌کند:
«4/5 میلیون خودرو در تهران داریم که تا 5 سال معاینه فنی نمی‌خواهند در حالی که سن
2میلیون از این خودروها بیشتر از 5 سال است که باید معاینه فنی شود و در حال حاضر
هم یک میلیون و 300 هزار خودرو باید معاینه فنی شوند و چنانچه این معاینه فنی‌ها در
خودروها اعمال نشود به دلیل مصرف سوخت بالا، فشار آلودگی را هم افزایش می‌دهند.»
کارهای اصولی برای داشتن هوای پاک
در خصوص رفع آلودگی هوای تهران و کلان شهرها
چند کار همزمان و اصولی باید انجام شود. اینکه هر وقت در این فصل سال با افزایش
آلودگی هوا مواجه شدیم بیاییم جلسه بگذاریم، طرح زوج و فرد را از درب منازل اجرا
کنیم و محدوده طرح ترافیک را افزایش دهیم، راهکارهایی مقطعی است که در رفع اصلی
مشکل هرگز کارگشا نخواهد بود.
پس در این شرایط بحرانی و حساس چه باید کرد؟
مهندس کمال علیپور، عضو کمیسیون عمران و نایب رئیس فراکسیون مدیریت شهری شوراها و
روستایی مجلس در گفت‌وگو با گزارشگر کیهان به صورت ریشه‌ای به حل این مشکل
می‌پردازد و در توضیحاتی در چند بخش می‌گوید: «بحث مهم این است که اگر بخواهیم در
مورد مدیریت محیط زیست و آلایندگی شهر تهران صحبت کنیم، این مسئله باید یک متولی
داشته باشد.» در حال حاضر 17-18 دستگاه می‌خواهند برای این معضل کار کنند و هر کس
می‌خواهد فرماندهی را برعهده بگیرد.دروهله بعد باید دید این کارچقدر بودجه می‌خواهد
و اعتبار لازم دارد و برنامه استراتژی این کار برای رفع و کاهش آلودگی هوا چیست؟
نماینده قوه مقننه در شورای عالی شهرسازی و معماری کشور با اشاره به اینکه شعار
مدیریت یکپارچه می‌دهیم و در عمل این کار اجرا نمی‌شود خاطرنشان می‌کند: «متولی
این کار یا باید شهرداری باشد یا محیط زیست.»
به او می‌گویم این موضوع ظاهرا بیش
از آنکه به شهرداری مربوط شود به سازمان محیط زیست مرتبط است، می‌گوید: «در سازمان
محیط‌زیست بیشتر مباحث مطالعاتی انجام می‌شود و کمتر کارهای اجرایی صورت می‌پذیرد
ولی در هر حال آنچه مهم است عملیاتی شدن مدیریت یکپارچه در مورد آلایندگی در کلان
شهرهاست.»به مهندس علیپور می‌گویم چطور این برنامه ساده طی این سالها اجرایی نشده و
مردم همچنان باید هوای آلوده تنفس کنند و ریه‌های شهر از مه‌دودها پر شود، پاسخم را
این‌طور می‌دهد: «سالها قبل به این نتیجه رسیده بودیم و متاسفانه هر کس فقط یک گوشه
کار را انجام می‌دهد ولی با برنامه مدون این کارها صورت نمی‌گیرد و یک خلأ بزرگ در
این خصوص وجود دارد که باید حل شود.»
نایب رئیس اول فراکسیون مدیریت شهری شوراها
و روستایی مجلس با اشاره به اینکه بودجه‌هایی که در مجلس جهت توسعه حمل ونقل عمومی
تصویب می‌شود، پرداخت نمی‌گردد، خاطرنشان می‌کند: «مجلس 2 هزار میلیارد تومان
اعتبار برای توسعه مترو تصویب کرد ولی پرداخت نشده است. در شرایطی که نمی‌توانیم
وسایل حمل ونقل عمومی را توسعه دهیم و نیازهای مردم را مرتفع سازیم چطور انتظار
داریم در سطح شهر شاهد خودروهای تک‌سرنشین نباشیم!!»
در کشورهای توسعه یافته، هر
شهروند وقتی 200 تا 300 متر پیاده‌روی می‌کند به یک شبکه حمل و نقل عمومی (مترو یا
اتوبوس) می‌رسد، آیا این امکانات در شهری مثل تهران تعبیه شده است؟!
مهندس
علیپور تاکید می‌کند: «دولت باید در نوسازی حمل و نقل عمومی اعتبار ویژه‌ای در نظر
بگیرد و اتوبوس‌هایی که مواد آلاینده تولید می‌کنند را از رده خارج سازد.»
تاکسی‌های فرسوده آلوده‌کننده‌های قهار!
از 80 هزار تاکسی موجود در سطح شهر
تهران، 17 هزار دستگاه آن فرسوده هستند و عمری بالای 10 سال دارند.
این در حالی
است که برابر مصوبه هیئت دولت تاکسی بالای 10 سال خودروی فرسوده محسوب می‌شود و
باید از گردونه ترافیک در کلان شهرها حذف شود ولی متأسفانه این خودروها همچنان در
حال تردد هستند و خودروی جایگزینی ندارند و به دلیل کمبود بودجه زیرساختها هنوز
آماده نیست.
سرهنگ عین‌الله جهانی معاون آموزش و فرهنگ ترافیک پلیس راهنمایی و
رانندگی تهران بزرگ درگفت‌وگو با گزارشگر روزنامه کیهان با بیان مطلب فوق به معضل
موتورسیکلت‌های غیر استانداردی که مثل قارچ از زمین و زمان می‌رویند و با دودهای
سمی خود، ریه‌های پاک و بی سرب شهر را، سمی همچون مارگزنده می‌کنند و دست و پای
شهروندان را هنگام تردد از خیابانها می‌بندد اشاره دارد و می‌گوید: «3 میلیون موتور
در سطح شهر تهران تردد می‌کنند که همه غیر استاندارد هستند.»
قبل از آنکه از او
بپرسم آیا آنها مجوز تردد دارند یا خیر، جناب سرهنگ جهانی خودش پیش‌دستی می‌کند و
می‌گوید: «این موتورها در حالی وارد چرخه ترافیکی می‌شوند که مجوز لازم از سوی
سازمان استاندارد و سازمان محیط زیست را دریافت کرده‌اند. در این شرایط طبیعی است
که ما فقط موظف به تردد قانونمند از سوی موتورسیکلت سواران هستیم و جلوی حرکت آنها
را به دلیل غیراستاندارد بودن موتورها نمی‌توانیم بگیریم و بدین ترتیب ما را مجبور
به خلاف‌کردن می‌کنند.»
بنابر آنچه کارشناسان فنی می‌گویند یک موتور به اندازه 3
تا 5 خودرو آلاینده است. در این شرایط دائم می‌گوییم چرا ما نتیجه نمی‌گیریم و
وضعیت هوا بهتر نمی‌شود و آلودگی کاهش نمی‌یابد!!
وجود نیروگاهها در اطراف تهران
که با مازوت کار می‌کنند بیشترین آلودگی را تولید کرده و در سطح شهر می‌فرستند، این
هم مطلب دیگری بود که سرهنگ جهانی به آن اشاره می‌کند.
گزارش روز
|
