حسن آقایی
... مثنوی کهنه بایدها و نبایدهای واردات کالاها، شرط و
شروط‌گذاری‌های هر چند بار و هر چند سال راجع به چندوچون نیاز داخل که گاه در مقطع
کوتاه چنین شده و گلایه‌های تولید کننده به ورود لاینقطع که نه، بلکه به حد افراط
کالاهای چینی که انگار همه کشورمان ویترین آن کشور است از جمله مشکلاتی است که نیاز
به تحلیل و بررسی دارد.
همین‌طور گفته‌هایی در پیرامون با صرفه نبودن تولید
داخلی به لحاظ کمبود مواداولیه جهت تولیدات و بالا رفت هزینه‌ها و از همین گفته‌ها،
کسانی ترجیح دادند کارگاه تولیدی شان را بدل به پول نقد کرده و سپرده بانک کنند در
همین احوال بعضی دست‌اندرکار تولید و یا فروشندگان کالاها تاکید بر تولید و مصرف
کالای داخلی در برابر واردات آزاد و رقابت دارند. در مقابل نیز هستند فروشندگان و
تولیدکنندگانی که محصولات داخل را به بهترین تولیدات خارجی ترجیح می‌دهند چون که
سبب پیشرفت اقتصاد کشور و اشتغالزایی می‌شود. جدای از همه این موارد، مورد با اهمیت
ویژه، فرهنگ‌سازی مصرف فرآورده‌های داخل است که یک کارشناس عالی مدیریت براین موضوع
به شدت تاکید دارد.
شماره نخست گزارش پیش‌رو را بخوانید:
واردات منطقی،
رقابت، اشتغال
«در شرایط فعلی اگر واردات منطقی کالا نباشد، تولیدات دولتی
انحصاری خواهد شد. در آن صورت کیفیت پایین و قیمت‌ها بالا می‌روند. از سوی دیگر،
اگر واردات باشد تولید کننده مجبور است جنس با کیفیت بالا و به طور رقابتی عرضه
کند.»این نظر «سعید خلیلی»، فروشنده ابزارآلات صنعتی است.
وی در ادامه با تاکید
بر رقابتی بودن تولیدات می‌افزاید: «اگر واردات کالا و رقابت داخلی باشد ابزارآلات
و دیگر کالای ایرانی با کیفیت مناسب‌تر تولید خواهد شد ضمن آن که تولیدات اجناس
داخلی باعث ایجاد اشتغال برای نیروهای کارگری و متخصص ایرانی می‌شود.»
وی در
ادامه به چگونگی چند شیوه واردات کالا اشاره می‌کند: «تا چندسال پیش کالای درجه یک
چینی با مارک آلمانی و برخی کشورهای معروف دیگر وارد می‌شد و روش کار یک وارد کننده
تا حدود دوسال قبل این‌گونه بود که اکثرا آچار و برخی ابزارآلات دیگر را به نام
ایرانی وارد می‌کرد. همچنان یک کارخانه‌دار معروف از برخی کشورها من جمله هند جنس
با مارک ایرانی کارخانه خود وارد می‌کرد. اما یک تولیدکننده ابزارآلات چندسال پیش
کارخانه‌اش را تعطیل کرد و واردکننده کالای چینی شد.»
این تعاریف مغازه‌دار و
فروشنده انواع ابزارآلات صنعتی است. تغییر کار و پیشه چنین تولیدکننده یا
واردکنندگانی می‌تواند علل مختلفی داشته باشد که به گفته برخی دست‌اندرکاران ذی‌ربط
ارزان تمام شدن نرخ کالای وارده یکی از دلایل آن گونه رویکردهای شغلی بوده است.
درحالی که همین فروشنده ابزارآلات در ادامه صحبتش می‌گوید: «ما درحال حاضر دراین
رشته شغلی، تولیدکنندگان کالای با کیفیت و استاندارد از نوع آلمانی داریم که با
کالای مشابه وارداتی، رقابت می‌کنند.»
او همچنین با تکرار این بیان که تولید
جنس داخلی طبعا باعث ایجاد اشتغال برای نیروی کار ایرانی می‌شود، در جمع‌بندی آنچه
که مطرح کرده، پیشنهاد می‌کند برای ایجاد رقابت تولیدات داخلی با کالای وارداتی
منطقی، دولت فقط نظارت کند تا مسیر عرضه و تقاضا مناسب‌تر شود.
صددرصد پارچه‌های
وارداتی چینی است!
یک فروشنده انواع پارچه می‌گوید: «واردات بی‌رویه کالا روی
تولیدات داخل اثر نامطلوب می‌گذارد و این درحالی است که هشتاد درصد پارچه‌های
وارداتی تولید چین است.»
«اوتادی»، در مقایسه کیفیت، قیمت و مصرف تولیدات ایران
و چین، براین نظر است که پارچه فاستونی هم ایرانی و هم چینی موجود است اما فاستونی
تولید ایران صدبرابر از پارچه چینی برتر است. همه مصرف‌کنندگان از پارچه تولید داخل
خریداری می‌کنند با توجه به این که نرخ هر متر فاستونی چینی 8 تا 10 هزار تومان
است، قیمت هر متر فاستونی ایرانی حدود بیست و پنج‌هزار تا سی‌وپنج هزار تومان است.
این فروشنده در بخش دیگر گفتار خود اظهار می‌کند:«اگر کالای داخل کیفیت‌اش درحد
کالای چینی هم نباشد اما مردم جنس تولید ایران را ترجیح داده و خرید می‌کنند.» او
همچنان تاکید دارد: «درحال حاضر هم پارچه‌های تولید کشورمان از محصولات وارده
چینی، بهتر است چرا که این برتری در شرایطی است که در اینجا دستگاه و نخ تولیدات آن
کشور، موجود نیست. لیکن درهمین وضعیت نیز کارخانجات بافت و تولید پارچه‌های کت و
شلوار، چیت و... با کیفیت خوب داریم.»
ادامه گفته وی درخصوص رقابت تولیدات کشور
با محصولات وارداتی دیگر کشورها، چنین است: «اگر فرضا فاستونی و یا هر پارچه از
فلان کشور وارد شود و دارای کیفیت خوب و «یک» هم باشد، ایران دراین بخش تولیدی سعی
بیشتر در رقابت می‌کند.»
واردات با عقلانیت
«... واردات اقلام مشابه تولیدات
داخل قابل قبول نیست و از طرفی جلوگیری از واردات اقلام مشابه عملی نیست زیرا این
امر مانع ایجاد حس رقابت و تولیدات محصولات با کیفیت می‌شود.
«غلامرضا شافعی»،
معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت این مطلب را چندی پیش در مراسم گشایش نمایشگاه
توانمندی‌های صادراتی و تولیدی استان قزوین بیان کرده و در ادامه سخنان خود با
انتقاد از واردات بی‌رویه کالاهای چینی افزوده:«ادامه این روند منطقی نیست و از
مسیر خارج شده است که نیاز به اصلاح دارد.» این مقام وزارتی درهمین ارتباط اظهار
کرده مصالح کشور ایجاب می‌کند که واردات با عقلانیت محدود شود.
مسئله بی‌رویه
بودن واردات انواع کالا مختص مثلا ده قلم یا چهل قلم جنس در کشور نبوده است که
پنداری چنین روشی بی‌قاعده می‌نماید که سرزمین ما ویترین واردات تمام فرآورده‌های
تولیدی جهان است.
بی‌حساب و کتاب بودن واردات
اواخر آبان ماه گذشته، دبیر
انجمن برنج از واردات بی‌رویه این کالا انتقاد کرده بود.
«علیزاده شایق» در این
زمینه اظهار کرده میزان واردات برنج در هفت ماهه امسال بیش از میزان نیاز داخلی به
این محصول استراتژیک بوده که این روند بی‌حساب و کتاب همچنان ادامه دارد.
وی به
«ایسنا» گفت: «در هفت ماهه امسال حدود یک میلیون و یکصدهزار تن برنج به کشور وارد
شده که حتی با احتساب میزان مصرف سرانه 45کیلوگرم از این محصول که مورد تأیید وزارت
تجارت نیز هست، این میزان واردات کفایت می‌کند. این درحالی است که میزان واردات
برنج تا نیمه آبان ماه از مرز یک میلیون و دویست هزار تن نیز عبور کرده و به نظر
می‌رسد این روند بی‌حساب و کتاب همچنان ادامه داشته باشد.»
در گفت‌وگو با «دکتر
محمدحسن قدیری ابیانه» کارشناس عالی مدیریت استراتژیک، عمده پرسشم محور واردات بدون
قاعده و منطق کالاهای خارجی به ویژه محصولات چینی و نگرش خردمندانه و مدبرانه در
جهت رقابت تولیدات کشورمان با کیفیت هرچه بیشتر در برابر کالاهای وارداتی غیرمشابه
داخل کشورمان است. اما افق دیدگاه او در این موارد ابعاد گوناگون و متنوعی را ترسیم
و تصویر می‌نماید. از جمله اینکه مصرف کالای خارجی را ضد ارزش و به مفهوم تحریم
اقتصادی کشورمان می‌داند، با این اشاره که ما در جنگ اقتصادی با دشمنان هستیم. وی
ضعف فرهنگ کار در بعضی تولیدکنندگان را بزرگ‌ترین عامل تضعیف اقتصاد می‌خواند.
همچنین دکتر ابیانه بر این نظر است که چنانچه فرهنگ کار اصلاح شود، شدیدترین
تحریم‌ها قادر نخواهند بود مشکل اساسی برای ما باشند.
خرید کالای خارجی
ضد
ارزش و خود تحریمی است
دکتر قدیری ابیانه، نخست درباره واردات غیررسمی، علل و
فرآیند آن چنین می‌گوید: «اگر تقاضایی برای کالای خارجی بوده و آن از مبادی رسمی
وارد نشده و در نتیجه، حقوق گمرکی آن پرداخت نشده است به معنی عدم واردات آن کالا
نخواهد بود و به دلیل موقعیت جغرافیایی کشورهای همسایه، مرزهای متعدد کشور و نبود
تسلط دولت‌های منطقه در سرزمین خود، حقوق گمرکی این کالای وارداتی به جیب
قاچاقچیان خواهد رفت. لذا مناطق ورود به معنی عامل منع این کالا نخواهد بود.
بنابراین ما باید کاری کنیم که مصرف کالای خارجی ازنظر فرهنگی ضد ارزش تلقی شود
درحالی که اکنون مصرف کالای خارجی برای برخی افراد نشانه تشخص اجتماعی محسوب
می‌گردد. همچنین باید گفت خرید کالای خارجی در قبال کالای داخلی به معنی تحریم
اقتصادی کشورمان محسوب می‌شود، یعنی خود را تحریم می‌کنیم. به عبارت دیگر، مردم
کشور خودمان با ترجیح کالای خارجی عملاً تولید و اشتغال در کشور را تحریم می‌کنند و
زیان‌های اقتصادی برای کشور حاصل می‌شود. درحالی که باید در مقابل کشورها به‌خصوص
کشورهای غربی که ما را تحریم کرده‌اند، ما نیز از طریق نخریدن کالای‌شان آن‌ها را
تحریم کنیم چراکه منطقی نیست آنان در ایران دنبال آسیب رساندن سلامت و جان ما باشند
ولی با خرید کالای آن‌ها اقتصاد، پول و اشتغال در آن کشورها توسعه یابد. لذا یک کار
فرهنگ‌سازی قوی باید در این مورد صورت بگیرد.» از «قدیری ابیانه» می‌پرسم این
فرهنگ‌سازی چطور محقق شود، او پاسخ می‌دهد: «اولا برای مردم باید روشن شود انتخاب
آن‌ها در خرید کالای ایرانی و خارجی نباید به معیار قیمت و مرغوبیت محدود شود، بلکه
نقش این انتخاب را در شکل‌گیری وضعیت اقتصاد، اشتغال، امنیت و اقتدار کشور درنظر
بگیریم.»
ضعف فرهنگ کار و تولید
ادامه گفتار «کارشناس عالی مدیریت استراتژی»
توجه دادن به وجود جریان نبرد اقتصادی با کشورهای متخاصم، شادی و غم‌ها در دفاع
مقدس، کارکرد برخی رسانه‌های نوشتاری و تصویری مغایر صلاح و منفعت کشور، وجود ضعف
فرهنگی است.
گفته وی در این موارد حاکی از آن است که ما باید بدانیم در جنگ
اقتصادی با دشمنان قرار داریم. لذا همان طور که در جنگ، پیروزی‌های رزمندگان و شکست
دشمنان را جشن می‌گرفتیم و از شکست‌های خودمان در جبهه غمگین می‌شدیم، یا مثلا در
مسابقات فوتبال در گل زدن‌های خود استقبال و از گل خوردن‌مان ناراحت می‌شدیم، باید
بدانیم در عرصه اقتصاد چنین جنگی وجود دارد.»
به این واقعیت‌ها باید افزود خرید
کالای کشورهای تحریم‌کننده ایران، به معنی تشویق دشمن در شکست اقتصادی ماست: «این
فرصت‌سازی ضروری است.» از سوی دیگر، متأسفانه در کشور ما و در رسانه‌ها، فیلم‌ها و
سریال‌ها همیشه به عنوان غذا، تولیدات داخلی را تحقیر می‌کنند. مثلا در فیلم «هیس»
ماشین تولید داخل در خیابان خراب شده را نشان می‌دهند درحالی که ماشین خارجی در
ایران را با وضعیت خوب و جلوه‌نمایی به نمایش می‌گذارند.
وی در این‌باره، با
ابراز تأسف، ضعف فرهنگ کار و تولید در کشورمان می‌گوید: «این کار باعث آن می‌شود که
بخشی از تولیدکنندگان صرفاً به فکر سود آنی خویش باشند و تلاش خود را برای تولید
کیفیت بهتر، به کار نبرند، یعنی فرهنگ کار ما ضعیف است. این در کمیت و کیفیت کالاها
اثر می‌گذارد و اینجا نیاز به فرهنگ‌سازی داریم. متأسفانه رسانه‌ها خلاف مصلحت عمل
می‌کنند. فیلم و برنامه‌ای نیست که از کارکردن به عنوان جان کندن، نام نبرده باشند.
همین نوع فرهنگ باعث شده ساعت مفید کاری در ادارات ما به جای هشت ساعت در روز
بیست‌ودو دقیقه باشد.»
از وی درمورد منبع این آمار سؤال می‌کنم، پاسخ این است:
«گزارش پژوهش‌های مجلس است که از شصت‌وچهار دقیقه کار در سال90، به بیست و دو دقیقه
در سال91 کاهش یافته است. در حقیقت با این فرهنگ ضعیف و وجدان کاری، دشمن در ایجاد
توطئه کوتاهی نمی‌کند. به عبارت دیگر، فرهنگ کار ما بزرگ ترین عامل تأثیرگذار در
اقتصاد ماست. همچنین این نوع فرهنگ است که موجب شده تحریم‌های غربی اثرات گسترده
داشته باشد. اگر این‌ها را اصلاح کنیم، با فرهنگ داخلی، شدیدترین تحریم‌ها
نمی‌توانند مشکل اساسی برای ما باشند.
بنابراین اولا تأکید بر فرهنگ‌سازی است.
بعد، باید خرید کالای خارجی به ضد ارزش تبدیل شود و حتی اگر عرضه کالای خارجی به
وفور باشد، مردم از خرید آن امتناع کنند. در کتاب کلیدهای پیشرفت، به عوامل و موانع
کار، تولید و سرمایه پرداخته شده و استراتژی‌ها و راهکارهای لازم در این ارتباط را
مطرح کرده است.»
بخش دیگر گفت‌وگو با «قدیری ابیانه» را در شماره پایانی گزارش
می‌خوانید.
گزارش روز
|
