(صفحه(12(صفحه(10(صفحه(6(صفحه(7(صفحه(8(صفحه(15(صفحه(11(صفحه(5(صفحه(16(صفحه(13(صفحه(4(صفحه (2.3.14


چهارشنبه 11 شهريور 1388- شماره 19452
 

ضرورت كاهش مدت تحصيلي دوره كارشناسي و راهكارهاي پيش رو-بخش نخست
آزمون و خطاهاي نظام آموزشي پايان مي يابد؟



ضرورت كاهش مدت تحصيلي دوره كارشناسي و راهكارهاي پيش رو-بخش نخست
آزمون و خطاهاي نظام آموزشي پايان مي يابد؟

پريسا جلالي
«طول مدت تحصيل مقطع كارشناسي كاهش مي يابد. هدف از اجراي اين طرح رسيدن دانشجويان به مراتب علمي بالاتر كارشناسي و دكترا است. در اين دوره با حذف برخي واحدها و دروس، طول مدت تحصيل به 3سال كاهش خواهد يافت. البته زمان تحصيل در دوره كارشناسي ارشد نيز به تازگي در آئين نامه جديد از 5/2سال به دو سال كاهش يافته و در صورتي كه پايان نامه فرد در اين زمان به اتمام نرسد، پرونده آن بايد به كميسيون موارد خاص ارائه شود.» اين ها آخرين اظهارات معاون و قائم مقام معاونت آموزشي وزارت علوم، تحقيقات و فناوري مبني بر كاهش طول مدت تحصيل مقطع كارشناسي و كارشناس ارشد است. بحثي كه سال ها پيش از اين، طرح و پيشنهاد شده بود اما از سوي كارشناسان و مسئولان در وزارت علوم، تحقيقات و فناوري مورد استقبال واقع نمي شد.
كاهش طول مدت تحصيل در دو مقطع كارشناسي و كارشناسي ارشد هرچند موافقان بيشتري نسبت به مخالفانش دارد اما بايد ديد اجراي اين طرح تا چه ميزان هزينه و فايده به همراه دارد و در نهايت چه كسي مي بايست هزينه هاي آن را پرداخت كند. دولت، نظام آموزشي و يا دانشجويان؟
بنابراين پيش از بررسي نظريات كارشناسي به سراغ قشر دانشجو رفته ايم كه همواره سيبل تغييرات و تحولات نظام آموزش عالي كشور بوده اند.
كاهش مدت ليسانس، حلال مشكلات شاغلان و متأهلان
اگرچه دسترسي به جمع هاي دانشجويي در فصل تابستان دشوار به نظر مي رسد اما به جرأت مي توان گفت با وجود ساعات كار محدود كتابخانه ها مي توان دانشجويان جوياي علم را در ميان قفسه هاي كتابخانه دانشگاه ها يافت.
رضا حامد يكي از اين دانشجويان است كه در جستجوي كتاب مورد نظرش از ميان قفسه ها به اين سمت و آن سو مي رود و از بيم اتمام ساعت كار كتابخانه چندان تمايلي به مصاحبه ندارد. اما در آخر راضي مي شود چند دقيقه اي وقتش را به ما بدهد.
وي در گفت وگو با خبرنگار سرويس گزارش كيهان درخصوص كوتاه شدن طول مدت تحصيل مقطع ليسانس مي گويد: «در صورتي كه اين طرح عملي شود بايد گفت بسياري از مشكلات دانشجويان شاغل يا متأهل حل مي شود چراكه زودتر از دغدغه درس و تحصيل راحت شده و مي توانند به زندگي شان برسند. اما حساب اين افراد را بايد از كساني كه مي خواهند به دانش روز دسترسي داشته باشند و سطح علمي شان را در دانشگاه ارتقا دهند، جدا كرد. چراكه درحال حاضر دانشجويان با 4سال نمي توانند چندان از دانشگاه استفاده كنند چه برسد به اينكه مدتي هم كاهش يابد.»
اين دانشجوي رشته فيزيك كه سال آخر دوره كارشناسي ارشد را مي گذراند، اضافه مي كند: «اجراي اين طرح در صورتي موفق خواهد بود كه بتوان ارتقاي سطح علمي دانشجويان را تضمين كرد. اگر مسئولان مي توانند ضمانت بدهند كه دانشجو در مدت 3 سال موفق تر از ليسانسه امروزي كه با گذراندن چهار سال توانسته مدرك بگيرد باشد در اينصورت مي توان روي دوره هاي كارشناسي ارشد هم برنامه ريزي كرد در غير اين صورت مطمئن نيستم كه اين طرح بتواند موفق باشد.»
آزمون و خطاهاي پياپي نظام آموزشي
تغييرات ناگهاني در واحدهاي درسي و كتب دوران دبيرستان كه محصول ورود سيستم نظام جديد به عرصه آموزشي كشور بود، حذف مكرر دروس و اضافه شدن واحدهايي كه تا اواسط سال هنوز خبري از كتاب هاي درسي آن نبود، قوانيني كه به سرعت تغيير مي كرد و دانش آموزان مجبور بودند براي انتخاب واحد درسي دبيرستان به مشاور مدرسه مراجعه كنند و به علت بي اطلاعي برخي از مشاوران تحصيلي با افزايش واحدهاي پاس شده هنگام ديپلم مواجه مي شدند تجربه هاي ناشي از مرور ايامي است كه دانش آموزان مقاطع دوران دبيرستان را در سال هاي اوليه ورود اين سيستم آموزشي با مشكلات عديده اي روبرو كرد.
تغييراتي كه پيش از اجرا نيازمند بررسي و بازنگري بود به سرعت روي دانش آموزان به آزمون و خطا گذاشته شد و تعدادي از دانش آموزان را با افت تحصيلي مواجه ساخت. همانطور كه افزودن مقطع پيش دانشگاهي و كنكور ورودي آن، دو مرحله اي و يك مرحله اي كردن هاي پياپي كنكور و ديگر طرح ها مانند بومي پذيري و غيره همچنان قربانيان زيادي در نظام آموزشي مي گيرد.
مريم حسيني از دانش آموزان روزهايي است كه سيستم نظام جديد و تغييرات آن دوران را تجربه كرده است، مسئولان را از اجراي هر طرح و برنامه اي در نظام آموزشي ايران كه پيش از اين تجربه نشده باشد برحذر مي دارد.
وي به گزارشگر كيهان مي گويد كه مسئولان آموزش و پرورش و آموزش عالي مي بايست پيش از اجراي طرح، آن را روي دانش آموزان و دانشجوياني كه نمرات متوسطي دارند امتحان كنند نه دانشجوياني كه ممتاز و از هوش بالايي برخوردارند. چرا كه غالب دانشجويان و دانش آموزان از طبقه متوسط علمي هستند و دانشجويان موفق و درسخوان تر خودشان براي اتمام دوران تحصيل برنامه هاي گسترده اي دارند كه زودتر از بقيه هم موفق مي شوند مدرك بگيرند.
حسيني كه مدرك كارشناسي ارشد خود را سه سال پيش دريافت كرده است مي گويد: «چنانچه برنامه ها و طرح هاي وزارت علوم بدون لحاظ شرايط تمامي گروه هاي تحصيلي و سني در دانشگاه ها اجرا شود اين طرح موفق نخواهد بود. البته پيشنهاد مي كنم براي بهبود اجراي طرح، تمامي واحدهاي درسي از دوران دبيرستان مورد بازنگري قرارگيرد نه فقط دانشگاه كه البته بسياري از واحدهاي درسي آن نياز است. به طور مثال همان واحد درسي فلسفه كه در دوران دبيرستان خوانده مي شود ترم اول دانشگاه در برخي رشته ها تدريس مي شود در حالي كه نيازي به چنين تكراري نيست.»
كدام واحدهاي درسي حذف شوند؟!
در اجراي طرح كاهش طول مدت تحصيل كارشناسي بايد به اين واقعيت توجه داشت كه كداميك از واحدهاي درسي به نقل از معاون آموزشي وزارت علوم حذف خواهند شد؟
برخي تحقيقات صورت گرفته از ناكارايي دروس عمومي در رسيدن به مقصود مورد نظر حكايت دارند. برخي از اين دروس با سيستم آموزشي فعلي نه تنها تغيير بينش و نگرش و رفتار در دانشجويان ايجاد نمي كنند، بلكه تبديل به فرصتي براي بالابردن معدل شده اند كه البته با نگاه دقيق تر اين دروس جز معارف اسلامي، زبان و ادبيات فارسي، تاريخ اسلامي و غيره نخواهد بود. هر چند در لابلاي انبوه دروس رشته هاي علوم انساني با قاطعيت مي توان ادعا كرد كه برخي واحدهاي درسي قابل حذف هستند، بدون اينكه به كليت رشته آسيب برسانند اما در برخي رشته ها، اين دروس نيازي مطلق هستند كه در صورت حذف ديگر هيچ منبعي براي مرور تاريخ اسلام يا مطالب كتب معارف وجود ندارد.
زهره رفعتي يكي از فارغ التحصيلان دانشگاه آزاد اسلامي است كه معتقد است: «دانشجويان رشته هاي فيزيك و شيمي همينطور دانشجويان مهندسي را نمي توان از اين گروه جدا كرد. چون بسياري از دروسي كه در دوران دبيرستان گذرانده اند مي بايست مجدداً در دانشگاه پاس كنند و اين براي اغلب دانشجويان دشوار است. تصور كنيد دانشجوياني كه قصد دارند زودتر براي بازار كار آماده شوند و يا تمايل به ادامه تحصيل دارند مجبورند تعداد زيادي از ساعات حضور در دانشگاه را در كلاس هايي صرف كنند كه مطالب آن تكراري است.»
وي در گفت وگو با خبرنگار سرويس گزارش كيهان تأكيد مي كند: «اين روند باعث شده دانشجويان در بسياري از اوقات در كلاس هاي عمومي حاضر نشوند و يا در صورت حضور به صحبت هاي اساتيد بي توجه باشند. اين البته تجربه شخصي ام از كلاس هاي دروس عمومي است كه تاكنون گذرانده ام و برخي از آنها نيازمند حذف و برخي ديگر مي بايست در سيستم آموزشي به نوعي ديگر تعريف و تدريس شوند.»
با وجود آنچه ذكر شد، اگر چه كاهش سال هاي تحصيل در مقطع كارشناسي از 4سال به 3سال اقدامي اقتصادي و منطقي به نظر مي رسد اما اين را هم بايد مدنظر قرارداد كه تنها حذف برخي واحدهاي درسي قابل اجرا است كه مصاديق تكراري آن در دوران دبيرستان و دانشگاه وجود داشته باشد. همانطور كه دروس عمومي تاريخ اسلام، فلسفه و منطق همچنين زبان و ادبيات فارسي براي دانشجويان رشته هاي علوم انساني كه اين واحدها را در دوران دبيرستان گذرانده اند سودي نخواهد داشت.
دانشجويان كارداني در بلاتكليفي
وجود برخي دانشكده ها از جمله واحدهاي سماي دانشگاه آزاد اسلامي، دانشكده هاي علمي كاربردي و غيره كه داراي مقاطع كارداني هستند با اجراي طرح كاهش طول مدت تحصيل ليسانس قابل تطبيق نيست. به فرض آنكه دوران كارشناسي به 5/2تا 3سال كاهش يابد و دانشجويان بتوانند با طي اين مدت به مدرك ليسانس دست يابند در اين صورت تكليف دانشجويان مقاطع كارداني چه خواهد شد؟
اين پرسشي است كه ذهن بسياري از دانشجويان اين مقطع را درگير خود كرده است.
جواد عميدي يكي از دانشجويان دانشگاه علمي كاربردي است كه از اجراي طرح كاهش مدت تحصيلي ليسانس به قول خودش شوكه شده است.
وي به گزارشگر كيهان مي گويد: «اگر مقطع ليسانس كاهش يابد با دوران كارداني برابر مي شود و در اين شرايط آيا به دانشجويان كارداني مدرك كارشناسي تعلق مي گيرد؟ اغلب دانشجويان دوران كارداني قصد ادامه تحصيل دارند و در صورتي كه ما بخواهيم به مقطع ليسانس برويم دوباره چطور بايد در كنكور شركت كنيم و در صورت قبولي وارد مرحله كارشناسي شويم و دوسال درس بخوانيم؟ اين ها شرايطي است كه دانشجويان مقطع فوق ديپلم را ميان زمين و آسمان نگه مي دارد.»
عميدي، زودتر به نتيجه رسيدن اين طرح و روشن شدن تكليف اين گروه از دانشجويان را از ضرورت هاي برنامه ريزي قشر دانشجوياني مي داند كه قصد ادامه تحصيل در مقطع بالاتر را دارند.
پايان نامه؛ بودن يا نبودن...
عمده ترين تفاوت دانشجويان مقاطع كارداني و كارشناسي در نگارش پايان نامه است.
نگارش پايان نامه اولين تجربه در انجام فعاليت هاي تحقيقي است كه دانشجويان مي توانند تمامي دانش و مهارتي كه در طول مدت تحصيلي خود كسب كرده اند را به منصه ظهور برسانند.
دكتر رضا روستا آزاد معاون پژوهشي فناوري دانشگاه صنعتي شريف در گفت وگو با خبرنگار سرويس گزارش كيهان به ابراز نظرياتش در خصوص طرح جديد وزارت علوم پيرامون كاهش مدت تحصيلي ليسانس مي پردازد.
وي در واكنش به احتمال حذف پايان نامه مقطع ليسانس در صورت اجراي طرح كاهش مدت تحصيلي كارشناسي مي گويد: «با اجراي اين طرح، پايان نامه قطعاً نبايد حذف شود چون پروژه، اولين تجربه دانشجو در امر پژوهش است بنابراين بهتر است پايان نامه را همچنان براي اين مقطع حفظ كرد. به نظر من بايد در اجراي اين طرح دوره دبيرستان با دوره دانشگاه با هم ديده شوند. يكسري از دروس و مطالبي كه دانشجويان مي گذرانند با دوره دبيرستان مشترك است. اين بحث در حوزه شيمي، فيزيك و رياضي هم ديده مي شود. بنابراين دو كار مي توان انجام داد اول اينكه دوره دبيرستان را كوتاه كرد در اين صورت افرادي كه مي خواهند وارد بازار كار شوند زودتر براي زندگي شان تصميم گرفته و سامان مي يابند.
دكتر روستا آزاد همچنين استفاده از ترم تابستاني را به عنوان دومين راه حل براي دانشجويان از ضرورت هاي اجراي موفقيت آميز اين طرح دانسته و تصريح مي كند: «تبديل ترم هاي تحصيلي به سه ترم 5/3ماهه با تعطيلات دو هفته اي بين آن به راحتي پاسخگوي واحدهاي مورد نياز خواهد بود. استفاده از ظرفيت دانشگاه ها در ايام تابستان باعث مي شود ما از كل دوره تحصيل كه در دانشگاه هستيم استفاده كنيم مانند بسياري از دانشگاه هاي دنيا كه از اين سيستم بهره مي برند. البته بايد با كارشناسي و تأمل همچنين برنامه هاي تخصصي اجرا شود و فقط در حد حرف يا اجرا بدون برنامه هاي مدون نباشد.»
به ادعاي معاون پژوهشي دانشگاه صنعتي شريف بخش پژوهش در ايام تابستان به ويژه براي مقاطع تحصيلات تكميلي فعال است در حالي كه حوزه آموزش در اين فصل دوران تعطيلات را مي گذراند كه با فعال كردن اين حوزه مي توان دوره ليسانس را كاهش داد بدون اينكه مشكلي در تعداد واحدها و ساعات آموزشي ايجاد شود.
گزارش

 

(صفحه(12(صفحه(10(صفحه(6(صفحه(7(صفحه(8(صفحه(15(صفحه(11(صفحه(5(صفحه(16(صفحه(13(صفحه(4(صفحه (2.3.14