تاكتيك هاي نرم در مبارزات مدرن آسيب شناسي جنگ نرم و راه هاي مقابله با آن -بخش نخست

ايرج نظافتي
«دانشجويان افسران جوان جبهه مقابله با جنگ نرم هستند كه ضمن دارابودن فكر، عمل و بصيرت، در صحنه نيز حضور دارند و با آزمودن صحنه، در چارچوب كارمي كنند، اما اساتيد دانشگاه ها فرماندهان جبهه جنگ نرم هستند.»
اينها بخشي از بيانات مقام معظم رهبري است كه اخيراً در جمع اساتيد و رؤساي دانشگاه هاي كشور ايراد فرمودند.
امروز باتوجه به وسعت دنياي ارتباطات و فن آوري هاي اطلاعات وگسترش رسانه هاي اينترنتي و مجازي تهاجم كشورهاي استكباري از حالت جنگ نظامي و سخت افزاري به جنگ نرم آن هم در ابعاد فرهنگي واعتقادي تغييرماهيت داده است.
با اين حال بايد اذعان داشت كه در يك دهه اخير سيل اين تهاجمات گسترده غرب متوجه كشورمان بود. به گونه اي كه جمهوري اسلامي ايران آماج حملات تهاجمي از نوع فرهنگي قرار گرفته و البته هوشياري و آگاهي به موقع مردم اغلب تاكتيك ها و ترفندهاي دشمنان و نقشه هاي شوم آنان را نقش بر آب كرده است. اما باتوجه به حساسيت هايي كه در ايام پس از انتخابات و التهاباتي كه توسط سران اغتشاش و آشوب به وجود آمد به خوبي نشان داد كه دشمنان ايران اسلامي در جبهه جنگ نرم با تمام توان ايستاده اند و هرروز به توطئه اي پناه مي برند،از اين رو مردم، مسئولان و خصوصاً اقشار دانشگاهي و فرهيخته جامعه در برابر چنين حوادثي نقش و وظيفه اي مضاعف دارند و همچنان كه رهبر فرزانه انقلاب تأكيد نمودند قشر دانشجوي ايراني در نقش افسران جوان در خط مقدم جبهه جنگ نرم دشمن قرار دارند و بايد بيش از پيش مراقب مرزهاي فرهنگي و ارزشي جامعه باشند و دشمن را در رسيدن به اهدافش ناكام گذارند.
در گزارش امروز و فرداي كيهان به بررسي نقش دانشجويان و اساتيد دانشگاه ها در جبهه جنگ نرم با دشمن خواهيم پرداخت.
جنگ نرم و جنگ نظامي
اگر تا ديروز قدرت هاي استكباري براي تسلط بر ساير كشورهاي جهان سوم ازطريق جنگ نظامي و لشكركشي وارد عمل مي شدند امروزه اما با ابزاري به نام «جنگ نرم» به دنبال سيطره بر جهان هستند.
دكتر محمدعلي سمناني زاده، روانشناس و استاد دانشگاه در تبيين شاخصه هاي جنگ نرم و تفاوت آن با جنگ نظامي مي گويد: «در جنگ نظامي شما كاملاً مواضع، ابزارآلات جنگي، نظرات نظامي و نحوه حمله و تاكتيك هاي دشمن را مي بينيد به گونه اي كه حتي نفرات دشمن با هويتي مشخص و لباسي واحد در مقابل شما صف آرايي كرده اند اما در جنگ نرم شما هيچگونه مرزي را با دشمن نمي بينيد، يعني نه از تاكتيك هاي آنان باخبريد و نه از نوع و نحوه حمله اطلاع داريد و نه حتي نفرات آنان را به درستي مي توانيد تشخيص دهيد، از همين رو پيروزي يا شكست در جنگ نرم به مراتب مهمتر و بسي دشوارتر از جنگ نظامي است.»
اين استاد دانشگاه در ادامه تحليل خود به استفاده دشمن از نيروهاي خودي اشاره مي كند و مي گويد: «در جنگ نرم معمولاً دشمن از نيروهاي خودي و وطني استفاده مي كند و با فريب دادن آنها، آنان را در برابر ارزش ها و دستاوردهاي شناخته شده و قابل احترام جامعه قرار مي دهد، به گونه اي كه در اين نبرد بي امان تشخيص خودي از غيرخودي بسيار دشوار است و بايد افرادي براي حضور در خط مقدم اين جبهه قرار بگيرند كه كارشناس و خبره باشند و مراحل روانشناسي جنگ نرم را به خوبي بدانند.»
سمناني زاده به اهميت فرماندهان در جبهه جنگ نرم اشاره مي كند و مي گويد: «همچنان كه اشاره كردم در جنگ نرم اغلب نيروها از نوع خودي هستند كه بنابه دلايلي فريب خورده و به اردوگاه دشمن پيوسته اند، حال فرماندهي مقابله با چنين جنگي از حساسيت و ظرافت خاصي برخوردار است، چرا كه از يك طرف فرماندهان اين جبهه بايد با شيوه هاي روانشناختي افرادي كه ناخواسته در
خواب غفلت گرفتار شده و فريب دشمن خورده اند را از اين خواب گران بيدار كنند و از آنان بخواهند تا در جبهه دشمن قرار نگيرند. از طرف ديگر هم فرماندهان اين جبهه بايد بسيار مراقب حمله و ضد حمله دشمن باشند تا مبادا خساراتي به ارزش هاي جامعه وارد آيد، چون ضربه جنگ نرم مثل جنگ نظامي فقط ويراني اماكن عمومي يا نظامي و كشته و مجروح شدن جمعي از مردم را به دنبال ندارد بلكه انهدام تمامي ستون هاي زيربنايي و ارزش هاي مهم كشور در دستور كار جنگ نرم قرار دارد و هر نوع خساراتي كه از جانب حملات جنگ نرم به كشورها وارد آيد قطعا يا جبران ناپذير است و يا سال هاي سال طول خواهد كشيد تا آن ضربات و زخم هاي به وجود آمده التيام يابد.»
اين روانشناس از جنگ نرم به عنوان جنگ خودي با خودي به فرماندهي دشمن ياد مي كند و مي گويد: «بدون شك مركز اصلي فرماندهي، هدايت و كنترل برنامه هاي ضربتي و حملات مختلف دشمن در جنگ نرم خارج از مرزهاي جغرافيايي هر كشوري است، به گونه اي كه شما هر چقدر در اين جبهه مي جنگيد نمي توانيد به دشمن ضربه اي وارد كنيد چون دشمن فقط نقش كنترل از راه دور را بازي مي كند و بازي گران اين جنگ نيز عده اي فريب خورده ناآگاه خودي هستند كه خواسته يا ناخواسته بازيچه دست دشمن شده اند.»
تشكيل اتاق فكر دانشجويي
با توجه به جنگ نرم دشمنان عليه نظام اسلامي ايران ضرورت تشكيل اتاق فكر دانشجويي براي برنامه ريزي هاي راهبردي و ارايه راهكار در مقابله با دشمن امري مهم به حساب مي آيد.
«ناصر فرزان فر» قائم مقام فرهنگي جامعه اسلامي دانشجويان كل كشور در تحليل سخنان اخير رهبر معظم انقلاب به سرويس گزارش روز كيهان مي گويد: «به نظر من سخنان مقام معظم رهبري بسيار دقيق و جامع بود، حال كه حضرت آقا اين بحث را مطرح فرمودند لازم است در دانشگاه ها اتاق هاي فكر دانشجويي را با هدف شيوه هاي مقابله با جنگ نرم طراحي و ترسيم كنيم و عملا دانشجويان را وارد مبارزه با توطئه هاي دشمن نماييم، چرا كه رهبري هم دانشجويان را افسران جوان اين ميدان توصيف كردند و لازم است براي حضور در اين ميدان منسجم تر و همه جانبه تر وارد عرصه شد.»
اين دانشجو مي گويد: «در اتاق فكر دانشجويي بايد هدف مورد نظر و جايگاه فعلي و نقش اصلي دانشجويان درنظر گرفته شود و درواقع بايد در چنين اتاقي به ارايه راهكار بپردازيم، از طرفي هم اين اتاق هاي فكر بايد داراي يك محوريت واحد و مشخص هم باشند و نقش مديريت اين اتاق فكري را به خوبي ايفا كنند، يعني مديريت اتاق فكر فرهنگي را هم بايد از جنس دانشجو انتخاب كرد و مسئولان در حد يك نظارت مختصر بر كار اين اتاق فكر حضور داشته باشند و باقي كارها را به دانشجويان واگذار نمايند.»
فرزان فر در ادامه مي گويد: «شاخصه اصلي حرف هاي يك جوان دانشجو صفا، صداقت و دوري از مجادله است و روحيه جوشنده و پژوهنده بسيار قوي و قدرت تحليل بالايي دارد كه اگر توسط مسئولان در جبهه جنگ نرم از نيرو و انرژي آنان استفاده كنند قطعا مي توانند بسيار كارساز و موثر باشند.»
آمادگي نخبگان جامعه
شايد يكي از مهمترين محورها در مقابله با جنگ نرم دشمن آمادگي جامعه براي مبارزه است، اما تجربه كشورهاي ديگر از جمله گرجستان، قرقيزستان و... نشان داده كه معمولا كشورهايي كه آماج حملات نرم قرار مي گيرند بعضا غافلگير شده اند و در نبود يك مديريت واحد بحران نتوانسته اند در مقابل سيل اين تهاجم استقامت كنند و مغلوب حريف شده اند.
حميدرضا مقدم فر، مديرعامل خبرگزاري فارس در گفت وگو با سرويس گزارش كيهان در اين باره مي گويد: «در اين مبحث مهمترين موضوع اين است كه بايد در ميان فعالان سياسي، چهره هاي فرهنگي، نخبگان و فرهيختگان و دستگاه هاي فرهنگي و حتي قضايي آمادگي لازم براي مقابله با جنگ نرم وجود داشته باشد.»
مديرعامل خبرگزاري فارس به مراحل شكل گيري جنگ نرم اشاره مي كند و در ادامه مي افزايد: «اصولا جنگ نرم به دو شكل به وجود مي آيد، ابتدا اعتبار و پشتيباني خارجي و كشورهاي استكباري غربي اين موضوع را پايه ريزي و اهداف مشخصي را برنامه ريزي مي كنند و درواقع هدايت و پيشبرد تمامي برنامه ها و اهداف اوليه از سوي خارج تأمين مي شود، اما دومين مورد كه به ايجاد جنگ نرم و گسترش آن كمك مي كند بسترهايي است كه در عرصه هاي اجتماعي، فرهنگي و سياسي داخلي ايجاد مي شود و در واقع اين بسترها فرصت را به دشمن مي دهد تا از آن ناحيه اهداف خود را پيش ببرند، به همين دليل بنده معتقدم كه براي مقابله با جنگ نرم بايد از ابزارهاي نرم استفاده كرد به بيان ديگر بايد گفت كه قطعاً مقابله با اين جريان بايد از جنس خود باشد.»
مقدم فر در پاسخ به اين سؤال كه آيا قوانين جاري جامعه پاسخگوي مقابله با اين پديده دنياي امروزي هست يا نه، مي گويد: «متأسفانه تاكنون در قوانين جاري قضايي كشورمان كودتا از جنس سخت معرفي نشده و در محاكم قضايي تعريفي مشخص و واجد براي رفتارهاي به اصطلاح نرم اعلام نشده و اين موضوع به خودي خود مي تواند در دراز مدت مشكلاتي را براي كشور به وجود آورد.»
مديرعامل خبرگزاري فارس به حوادث اخير پس از انتخابات رياست جمهوري اشاره مي كند و مي گويد: «متأسفانه در حوادث اخير به خوبي مشاهده كرديم كه بعضي از دستگاه هاي قضايي، فرهنگي و امنيتي و حتي قوانين كنوني كشور ما آمادگي مقابله با اين گونه ماجراها و اغتشاشات را در جبهه جنگ نرم دشمن ندارند و بعضاً غافلگير مي شوند.»
جين شارپ كه اينك عمر خود را در سن 81سالگي سپري مي كند چندي پيش در گفتگويي اعلام كرد كه آرزو دارد مدل كودتاي مخملين يا رنگي در ايران تست و عملياتي شود، بر همين اساس گفته مي شود كه از 198 دستورالعملي كه از سوي جين شارپ صادر شده در حوادث اخير ايران نزديك به 100عنوان آن تست شده و شكست خورده است.
مديرعامل خبرگزاري فارس در همين زمينه مي گويد: «در ماهيت نوع رفتار دنياي غرب با كشورمان طي 3دهه اخير با چند مدل مبارزه روبرو بوديم. در دهه اول انقلاب جنگ نيمه سخت يعني ترور و جنگ سخت را از طريق صدام به ما تحميل كردند اما در رويكرد دوم كه مبتني بر مسائل منطقه اي و حوادثي است كه اتفاق افتاده است به ديپلماسي عمومي روي آورده اند كه از اين ديپلماسي، جنگ نرم، قدرت نرم و هوشمند بيرون مي آيد و در واقع دشمنان تابلودار نظام با اين مدل روبه روي ايران اسلام ايستادند.»
مقدم فر مي گويد: «ما نيز بايد اتاق هاي فكر را مهيا و تفكر و انديشه نماييم تا راهكارهاي درستي براي حضور همه جانبه در اين ميدان جنگ نرم بيابيم و از نظام و انقلاب و آرمان هاي اصيل و ارزشي جامعه حمايت كنيم.»
وي در توضيح بيشتر خود درباره جنگ نرم و كودتاهاي مخملين مي گويد: «در كودتاي مخملي و يا آنچه كه اين روزها مشهود است درواقع اشغال خاصي صورت نمي گيرد بلكه افكار عمومي اشغال مي شود.»
نقش رسانه هاي گروهي
بدون شك رسانه ها در جنگ نرم در خط مقدم قرار دارند و به راحتي مي توانند جريان هاي مهمي را هدايت و نظارت و كنترل نمايند و از طرفي هم خود جريان ساز باشند. بسياري از كارشناسان معتقدند كه با توجه به گستردگي دنياي ارتباطات، امروزه با جنگ رسانه اي نيز روبرو هستيم به شكلي كه گفته مي شود هر رسانه اي كه قوي تر است مي تواند در جهت دهي به افكار عمومي مردم مؤثر عمل كند. «احمدرضا نيازي» پژوهش گر مسائل اجتماعي و استاد دانشگاه مي گويد: «در جنگ نرم «رسانه ها» ابزار بسيار قوي و كارآمدي محسوب مي شوند اما متأسفانه بايد اذعان داشت كه در جنگ نرم رسانه ها اغلب در اختيار مراكز ثروت و قدرت هستند و هر آنچه كه اربابان خود ديكته مي كنند همان را منعكس مي نمايند.»
اين پژوهش گر مسائل اجتماعي به حوادث اخير پس از انتخابات در كشورمان اشاره مي كند و مي گويد: «در همين جريان ها ديديم كه چقدر رسانه هاي خارجي و داخلي به جعل اخبار و آمار پرداختند، حتي برخي از تحركات خياباني نيز توسط رسانه هاي خارجي هدايت و طراحي مي شد، از اين رو بايد نقش مهم رسانه ها در جبهه جنگ نرم را ناديده نگرفت، چراكه رسانه يكي از كاربردي ترين ابزارهاي فرهنگي براي غلبه بر فكر و انديشه مخاطب است و مي تواند در كودتاهاي مخملي، كودتاهاي رنگين يا به اصطلاح جنگ نرم حرف اول را بزند.»
اين استاد دانشگاه به تقويت زيرساخت هاي فرهنگي و تقويت رسانه ها براي مقابله با جنگ رسانه اي دنياي غرب اشاره مي كند و معتقد است كه بايد به نقش رسانه به عنوان يك ابزار مهم و جريان ساز بيش از پيش اهميت بدهيم و از طرفي هم قلم به دستان رسانه اي ما نيز بايد نسبت به حساسيت هاي موجود آگاهتر باشند.
گزارش