پرسش و پاسخ در مورد معافيت هاي جديد و كسر خدمت سربازي-2

-فردي كه درخواست معافيت پزشكي داده و درخواست وي در حال رسيدگي است آيا مي تواند از درخواست خود منصرف شده و از معافيت سه فرزند خدمت كرده از يك خانواده كه شامل حال وي مي شود استفاده كند؟
جواب: تا زماني كه كارت معافيت پزشكي تحويل فرد نشده، سازمان وظيفه عمومي مي تواند بنا به درخواست فرد، كارت معافيت پزشكي را باطل و در صورت واجدشرايط بودن كارت معافيت جديد معافيت يك فرزند از خانواده اي كه سه فرزند آنها خدمت كرده براي وي صادر كند.
-افرادي كه شرايط استفاده از معافيت هاي جديد را دارند و تاريخ اعزام آنها نزديك است آيا مي توانند تاريخ اعزام خود را به تأخير بياندازند؟
جواب: اين افراد براي اينكه از نظر غيبت دچار مشكل نشوند، با مراجعه به رده هاي وظيفه عمومي در شهرستان محل سكونت خود، خواسته خود را مطرح و در صورتي كه واجدشرايط استفاده از معافيت هاي جديد شناخته تاريخ اعزام آنها به تعويق خواهد افتاد تا پرونده مسير قانوني خود را طي كند.
-متعهد خدمت در دستگاه هاي دولتي و غيردولتي كه به جاي كارت معافيت متعهدين، كارت عفو رهبري دريافت كرده آيا برادرش مي تواند از معافيت سه فرزند خدمت كرده از يك خانواده استفاده كند (دو فرزند ديگر خانواده كارت پايان خدمت دارند)؟
جواب: ملاك و مبنا براي استفاده از اين نوع معافيت، دارا بودن كارت پايان خدمت يا كارت معافيت خدمت متعهدين (جايگزين خدمت دوره ضرورت) توسط سه فرزند خانواده است ليكن اين افراد با ارائه گواهي پايان تعهد از سوي دستگاه مربوطه به عنوان يكي از افراد خدمت كرده محسوب مي شوند.
-اگر خواهر مشمول از سپاه دانش قديم كارت پايان خدمت داشته باشد آيا جزو يك فرزند خدمت كرده محسوب مي شود؟
جواب: خدمت سربازي فرزندان اناث خانواده كه خدمت سربازي را قبل از انقلاب انجام داده و داراي كارت پايان خدمت هستند. به عنوان يكي از سه فرزند خدمت كرده قابل احتساب بوده و فرزند چهارم خانواده برابر مقررات مي تواند از معافيت بهره مند شود.
-اگر فردي كه داراي كارت پايان خدمت يا كارت معافيت خدمت متعهدين بوده و اكنون در قيد حيات نمي باشد آيا برادر چهارم او مي تواند از معافيت سه فرزند خدمت كرده استفاده كند؟
جواب: امكان استفاده از كارت متعهدين با كارت پايان خدمت فرزندان فوت شده از يك خانواده نيز ميسر است، در صورتي كه برادر چهارم با پنجم واجد ساير شرايط اعلام شده براي استفاده از معافيت جديد باشد.
-اگر پدري داراي دو همسر و از هر همسر داراي فرزند بوده و هم اكنون در قيد حيات نيست، براي استفاده از معافيت سه فرزند خدمت كرده از يك خانواده، رضايت كدام همسر (يعني كدام مادر) ملاك عمل است؟
جواب: حق تقدم و اولويت با مادري است كه تعداد بيشتري از فرزندان او خدمت دوره ضرورت را انجام داده باشند و در صورت برابر بودن تعداد فرزند خدمت كرده، حق تقدم با فرزندي است كه سن بيشتري دارد مگر اينكه دو مادر محضري توافق كنند كه فرزند كوچكتر از اين معافيت استفاده كند.
-آيا شرايط سني براي استفاده از معافيت سه فرزند خدمت كرده از يك خانواده ملاك عمل است؟
جواب: رسيدگي به وضعيت افرادي كه به سن مشموليت مي رسند در صورت واجد شرايط بودن، بلامانع است كه با اين ملاحظه درسال جاري متولدين سال 1370در صورت دارا بودن شرايط مجاز به استفاده از اين تسهيلات هستند.

زلزله شديد در انتظار 5 شهر دنيا!

تقريبا تمامي بخشهاي ايران بر روي سطوح زلزله خير قرار گرفته و اين كشور از گذشته رنج زلزله هاي بسيار شديدي را تحمل كرده است. زلزله 6.8 ريشتري بم كه اين شهر باستاني را با خاك يكسان كرده و جان بيش از 30 هزار انسان را گرفت از تازه ترين اين وقايع است.
نشريه تايم با بررسي تاريخچه، موقعيت جغرافيايي و ساختار
زمين شناسي شهرهاي مختلف جهان پنج منطقه را كه در آينده احتمال وقوع زلزله شديد در آن وجود دارد معرفي كرده كه يكي از اين مناطق تهران است.
حوادث و فجايع طبيعي يكي از مخربترين پديده هايي هستند كه در بيشتر مواقع كنترل آنها از دامنه توانايي انسانها خارج بوده و منجر به ايجاد خسارات شديد جاني و مالي خواهند شد. زلزله در اين ميان به دليل غيرقابل پيش بيني بودن و كم بودن مدت زماني كه مي توان قبل از آغاز آن اقدامات لازم را براي جلوگيري از وارد آمدن آسيب انجام داد يكي از مخربترين اين پديده ها به شمار مي رود.
غير قابل پيش بيني بودن اين پديده حداقل تا چند ثانيه قبل از وقوع، معياري است كه كشورها بايد مهندسي سازه هاي شهري و صنعتي خود را بر اساس آن پايه گذاري كنند تا از ميزان خسارتهاي ناشي از وقوع زمين لرزه تا حداكثر ممكن بكاهند. با اين وجود بسياري از كشورها توجه لازم را به اين معيار نداشته و سالانه متحمل خسارتهاي بيشمار مالي و جاني
مي شوند.
با وجود غير قابل پيش بيني بودن زلزله، نشريه تايم بر اساس شرايط جغرافيايي و ساختار لايه هاي زميني گزارشي را با عنوان « 5 زلزله بزرگ جهان در چه مناطقي رخ خواهند داد؟» منتشر كرده است و در آن به معرفي پنج كشور يا شهر كه احتمال وقوع زمين لرزه شديد در آنها نسبت به ساير مناطق جهان بيشتر خواهد بود، پرداخته است.
زلزله هميشه بخشي از گذشته لس آنجلس را تشكيل داده است و شواهد موجود نشان مي دهد زلزله بعدي در اين شهر بسيار وحشتناك و خون آلود خواهد بود
لس آنجلس: زلزله هميشه بخشي از گذشته لس آنجلس را تشكيل داده است كه در نتيجه قسمتي بزرگ از آينده اين ايالات آمريكايي نيز خواهد بود. در سال 1994 زلزله اي به شدت 6.7 منطقه نورثريج اين شهر را به شدت لرزانده و با ايجاد خسارتي وحشتناك به بزرگراه ها جان بيش از 70 نفر را گرفته و خسارتي بالغ بر 20 ميليون دلار را به بار آورد. اما اين تعداد در برابر خسارتي كه زلزله بعدي در لس آنجلس به جا خواهد گذاشت كاملا ناچيز است. ركوردهاي زمين شناسي نشان مي دهد هر 150 سال يك بار در اين منطقه زلزله اي شديد رخ خواهد داد، در عين حال لس آنجلس در بخش انتهايي جنوبي گسل سن آندراس قرار گرفته است و آخرين زلزله بزرگ با شدت 7.9 در اين منطقه در حدود
152 سال پيش يعني در سال 1857 رخ داده است. پس از زلزله نورثريج در اين شهر اقدامات ايمني و ضد زلزله فراواني صورت گرفته و تجهيزات اورژانسي در اين شهر در حد بالايي بهبود پيدا كرده است تا اين شهر آمريكايي در برابر هر نوع حادثه غير قابل پيش بيني در آمادگي كامل باشد. با اين حال شواهد موجود نشان مي دهد زلزله بعدي در اين شهر بسيار وحشتناك و خون آلود خواهد بود.
توكيو: جمعيت ژاپن 4.5 برابر جمعيت 36 ميليون نفري كاليفرنيا است و اكثر ژاپني ها در شهرهاي متراكم و پر جمعيت زندگي مي كنند. همين موضوع مي تواند ژاپني ها را بيشتر در معرض خطر ناشي از زلزله هاي شديد قرار دهد كه اين خطر در شهر توكيو با جمعيتي برابر
13 ميليون نفر نسبت به ديگر شهرهاي ژاپني بيشتر است. در سال 1923 زلزله اي شديد اين شهر را لرزانده و در حدود 150 هزار نفر در اثر آن جان خود را از دست دادند. با وجود اينكه پس از اين زلزله ساختمانها در ژاپن در برابر زلزله مقاوم سازي شده و به مقاوم ترين ساختمانها در جهان تبديل شدند، زلزله اي مشابه سال 1923 كه به اعتقاد دانشمندان وقوع آن اجتناب ناپذير است،
مي تواند در حدود 10 هزار انسان را به كام مرگ كشانده و در حدود يك تريليون دلار خسارت مالي وارد كند.
تهران: تقريبا تمامي بخشهاي ايران بر روي سطوح زلزله خير قرار گرفته و اين كشور از گذشته رنج زلزله هاي بسيار شديدي را تحمل كرده است. زلزله 6.8 ريشتري بم كه اين شهر باستاني را با خاك يكسان كرده و جان بيش از 30 هزار انسان را گرفت از تازه ترين اين وقايع است. پيش بيني مي شود وقوع زلزله اي مشابه زلزله بم براي شهر تهران كه بيش از 7 ميليون نفر در آن ساكن هستند فاجعه اي وحشتناك خواهد بود. ساختمانهاي اين شهر متفاوت از ساختمانهاي مقاوم شهرهايي مانند توكيو و سان فرانسيسكو كاملا سست بوده و بسياري از ساكنان خانه هاي بتني غير مقاوم در صورت وقوع زلزله اي شديد به كام مرگ خواهند رفت. زماني وزارت بهداشت ايران اعلام كرده بود كه در صورت وقوع زلزله اي
7 ريشتري بيش از 90 درصد از بيمارستانهاي تهران نابود خواهند شد.
شمال غرب اقيانوس آرام: ساكنان منطقه باران خيز كاسكاديا (منطقه اي در محدوده اورگان تا بريتيش كلمبياي جنوبي) شايد معتقد باشند كه زلزله يكي از مشكلات همسايگان آنها در ايالت كاليفرنيا است اما اين منطقه در واقع بر روي يكي از خطرناك ترين گسلهاي جهان قرار گرفته و نكته قابل تامل اين است كه زلزله هاي بزرگ در اين منطقه به ندرت رخ مي دهند. جديدترين زلزله اي كه در تاريخ اين منطقه ثبت شده است به سال 1700 تعلق دارد كه زلزله اي بسيار قدرتمند كه قدرت آن در مقياس ريشتر برابر 9.2 خواهد بود اين منطقه را لرزاند. ركوردهاي زمين شناسي دوره وقوع زلزله هاي شديد در اين منطقه را هر
500 سال ثبت كرده اند اما شهرهاي شمال غرب اقيانوس آرام مانند سياتل و ونكوور در برابر زلزله اي شديد از آمادگي بسيار كمتري نسبت به ديگر شهرهاي آمريكايي برخوردارند و در صورت وقوع زلزله عظيم بعدي اين شهرها به صورت قطع دچار مشكلات فراواني خواهند شد.
اندونزي: منطقه حلقه آتش نيم دايره اي كه از صفحات زميني فعال و آتشفشانهاي خروشان در كناره اقيانوس آرام برخوردار است منطقه اي است كه از نيوزيلند تا شيلي را در بر مي گيرد. اين منطقه زلزله خيزترين بخش سياره زمين است و بر همين اساس متحمل زلزله هاي شديد، انفجارهاي آتشفشاني و تسونامي هاي متعدد شده است. به گزارش مهر، آخرين تسونامي كه در اين منطقه رخ داده است در اثر زلزله اي با شدت 9.3 در ساحل شمالي سوماترا، اندونزي رخ داده و در حدود 230 هزار كشته بر جا گذاشته است. اندونزي به صورت مداوم در معرض وقوع زلزله قرار دارد كه آخرين آن در سپتامبر سال جاري با شدت 7.6 در حدود هزار كشته بر جا گذاشت. متاسفانه دانشمندان در انتظار وقوع زلزله هايي سهمگين تر در اين منطقه از سياره زمين هستند.

چشم انداز آينده جمعيت ايران

در شماره قبل گفته شد: سرشماريها، منبع اصلي اطلاعات جمعيتي هر كشور به شمار مي آيند. بي ترديد آمارهاي دقيق و درست و به موقع جمعيتي و تجزيه و تحليل آن توسط كارشناسان نقش بسيار اساسي در برنامه ريزي كشورها ايفا مي كند.
تحقيقات نشان دادن علاوه بر چالش هاي مرتبط با تغييرات ساختار سني جمعيت كشور طي سال هاي آتي با چالش هاي ديگري در ارتباط با مهاجرت و توزيع مكاني جمعيت، نيروي انساني و اشتغال، باروري، تحولات خانواده و بالاخره تاثير تحولات جمعيتي بر روابط اجتماعي و فرهنگي مواجه مي شويم.
¤ ساختار سني و باروري
با توجه به اينكه نرخ رشد جمعيت ايران 6/1 درصد است. در سال 1404 (افق چشم انداز) جمعيت ايران برابر با 94924380 نفر خواهد بود. نكته قابل توجه اين است كه با توجه به ساختار سني جمعيت، احتمال مي رود در دهه 1390 يعني فاصله سال 1390تا 1395، رشد جمعيت كشور نسبت به كاهش مقاومت نشان دهد و حتي اندكي افزايش در نرخ رشد جمعيت هم قابل پيش بيني است، زيرا در حال حاضر نسبت زيادي از جمعيت كشور در سنين باروري و سنين ازدواج قرار دارند و اين مسئله به نوبه خود مي تواند، منجر به افزايش مواليد و از آن طريق افزايش رشد جمعيت در كوتاه مدت شود. جمعيتي كه در سنين باروري قرار دارند طي سالهاي بعد از سال 1400، به گروه سني بالاتر منتقل خواهند شد و دوباره رشد جمعيت سير نزولي را در پيش مي گيرد. بنابراين روند فزاينده پيرشدن جمعيت در ايران در درازمدت، هرم سني ايران را از حالت قاعده پهن خارج خواهد نمود و داراي هرم سني با قاعده باريكتري ظاهر خواهد شد، زيرا با توجه به افزايش بيش از 25ميليون نفر بر جمعيت طي دوره 15ساله 1355-1370 و گذر اين افراد به گروه سني بعدي هرم سني را بصورت ناموزون درآورده و جمعيت كشور را به سمت سالخوردگي در سال 1404 (افق چشم انداز) و در سال 1425 ساختار جمعيتي كاملا سالخورده خواهيم داشت كه موجبات تغيير در راس هرم سني و متورم شدن آن در نتيجه افزايش اميد به زندگي سالمندان و كاهش نرخ باروري و كم شدن نسبت جوانان در كل جمعيت است. زيرا جمعيت سالخورده در طي 1385-1404 (20سال) نزديك به 3برابر خواهد شد و پديده سالمندي استقرار مي يابد.
¤ شهرنشيني:
پديده شهرنشيني را در كشور مي توان معلول عواملي نظير مهاجرت به شهرها، تمركز در شهرهاي نوبنياد و تبديل شدن تعدادي از نقاط روستايي به شهر دانست. به هر حال با توجه به روند شهرنشيني طي سالهاي گذشته نوسان زيادي مشاهده نمي شود (به غير از دهه 50-60) وانتظار مي رود روند شهرنشيني حركتي آهسته در آينده داشته باشد.
¤ وضعيت آينده بخش جمعيت و بازار كار كشور ايران:
در افق چشم انداز، سال 1404 عرضه جديد نيروي كار سالانه در حدود 1013000 نفر خواهد بود ولي خالص ايجاد اشتغال سالانه 822000 نفر مي باشد كه اختلاف در حدود 191000 نفر ديده مي شود كه جهت توازن بين عرضه و تقاضاي در بازار كار و نيروي انساني، سياست ها و سرمايه گذاري بلندمدتي را مي طلبد كه از هم اكنون بايد به آن انديشيد.
¤ تحليل وضعيت و جمع بندي:
اثرات افزايش جمعيت در دهه هاي قبل، در كوتاه مدت از هرم جمعيتي كشور خارج نمي شود. زيرا رشد جمعيت در اواخر دهه 50 و اوايل دهه 60 بالا بوده و اثرات آن بر پيكره جمعيت سال ها باقي خواهد ماند. ولي از جانبي، كاهش تدريجي نرخ رشد جمعيت كشور، به رغم افزايش جمعيت واقع در سنين باروري مهمترين موفقيت كشور در زمينه مسائل جمعيتي در سال هاي اخير است. اين امر تحت تأثير روند نزولي نرخ باروري روي داده است و از مهمترين دلايل كاهش نرخ باروري افزايش سن ازدواج و ميزان تحصيلات در ميان جوانان، افزايش آگاهي هاي عمومي، بالا رفتن سطح تحصيلات و افزايش سال هاي آموزش و اشتغال زنان، كاهش مرگ و مير كودكان و گسترش تنظيم خانواده مي باشد. درواقع با تثبيت نرخ باروري در ميزان فعلي، با گذشت 1 الي 2 دهه ديگر و خروج متولدين دهه 60 از سنين باروري، نرخ رشد جمعيت به شدت كاهش خواهد يافت. كاهش مستمر باروري در ايران در 2 دهه اخير منجر به تغييرات بنيادي در توزيع سني جمعيت كشور شده و هرم سني جمعيت به تدريج در بستر انتقال از جمعيتي جوان به جمعيتي ميان سال قرار گرفته است. اين روند در مقطع حاضر منجر به تمركز نسبتا زيادي از جمعيت در سنين جواني شده است. البته اين مرحله چالش هاي خاص خود را داراست، كه به نيازهاي خاص منجمله آموزش، ايجاد اشتغال، ازدواج، مي توان اشاره كرد. از سوي ديگر، آمادگي براي تأمين نيازهاي افراد سالمند كه جمعيت آنان در دهه هاي آتي با شتاب، رو به افزايش خواهد بود ضروري است. در اين گروه گسترش و بهبود خدمات انواع بيمه هاي تأمين اجتماعي و برنامه ريزي درخصوص رفع نيازهاي اقتصادي- اجتماعي و بهداشتي جسمي و رواني افراد سالمند از اهميت بسزايي برخوردار است. براساس آموزه هاي اسلامي و قانون اساسي جمهوري اسلامي همه افراد حق دارند از سطح زندگي مناسب و تأمين اجتماعي در دوران سالمندي برخوردار باشند آگاهي از اين مسائل و هماهنگي سازمان هاي در ارتباط با مسائل بهداشت و درمان، بيمه هاي اجتماعي، قوانين كار... ضامن موفقيت در سياست جمعيتي ناظر بر موضوع سالمندان و تأمين زندگي آنان است. در برخورد با اين موضوع زماني كه درصد سالمندان در جمعيت بالا رود، بايد نوعي سرمايه گذاري براي تأمين آسايش و رفاه و اعتماد و تقويت سرمايه اجتماعي جامعه صورت گيرد و اقداماتي از جمله تأمين رفاه سالمندان، تهيه مسكن مناسب و مراكز چندمنظوره، خدمات مراقبت تلفني، مراكز نگهداري روزانه مبتني بر جامعه، مراقبت ها و خدمات آخر زندگي، مراقبت توانبخشي... ضرورت دارد.
در بحث اشتغال نيز در سال هاي اخير توزيع نسبي جمعيت فعال شاغل از بخش كشاورزي به نفع بخش هاي صنعتي و خدماتي و بالاخره از روستاها به سود شهرها دگرگون شده است. با ملحوظ داشتن چنين واقعياتي در مورد جمعيت حال و آينده كشور و نحوه توزيع فضايي آن در سطح سرزمين و با عنايت به چشم اندازي از جمعيت كشور و تحولات آتي آن در فضاهاي مختلف جغرافيايي؛ اقتصادي، اجتماعي، لزوم توجه عميق به مسائل بنيادي و ساختاري در جهت استفاده صحيح و منطقي از امكانات بالفعل و تجهيز و تقويت آنها مطرح مي شود. (منابع مادي، امكانات مادي، نيروي انساني، سرمايه انساني، نحوه مشاركت ها...)
پيشنهادات:
1- توجه به بخش كشاورزي با توجه به كشاورزي بودن اقتصاد ايران.
2- تناسب ميان افزايش جمعيت و تأمين خدمات عمومي از جمله تأمين مسكن/ حمل و نقل/ بهداشت.
3- تأكيد بر نقش شهرهاي متوسط و كوچك.
معصومه بااوش- كارشناس ارشد جمعيت شناسي