(صفحه(12(صفحه(10(صفحه(6(صفحه(9(صفحه(7(صفحه(15(صفحه(11(صفحه(5(صفحه(16(صفحه(13(صفحه(4(صفحه (2.3.14


یکشنبه 24 آبان 1388- شماره 19512
 

تقويت جرم خيزي در صفحات حوادث
آسيب شناسي تاثيراخبار حوادث مطبوعات بر جرم خيزي جامعه - بخش نخست



تقويت جرم خيزي در صفحات حوادث
آسيب شناسي تاثيراخبار حوادث مطبوعات بر جرم خيزي جامعه - بخش نخست

- عروس و داماد قرباني قاتل نامرئي
- هشت جنايت به خونخواهي پدر
- تهديد به قتل بازپرس جنايي پايتخت
- راز ميهماني مرگ در چاه باغ 40 ميليوني
- جنايت در خانه با اسلحه گرم
و ده ها خبر زرد و خاكستري هر روز از مقابل چشمان مخاطبان روزنامه ها و مجلات رژه مي روند.
روايت فعاليت باند كركس تا عقرب سياه با جزئيات ريز و درشت آن حكايت روش هاي متنوع ارتكاب جرم و جنايتي است كه ناخواسته صبح هر روز به ذهن خوانندگان صفحات حوادث تزريق مي شود.
در يك نشريه به تناسب سياست هاي تعيين شده تقريباً مخاطبان تقسيم شده اند و هر خواننده اي دنبال مطالب خاص خود مي گردد. او پيش از اينكه به سراغ ديگر بخش ها برود ابتدا صفحه مورد نظر خود را دنبال مي كند و تنها يك بخش را بيشتر مورد توجه قرار مي دهد. مثلا اقتصاد دانان علاوه بر اخبار سياسي و اجتماعي و... مطالب اقتصادي را دقيقتر مطالعه مي كنند، همين طور ساير مشاغل و اصناف.
اما اخبار حوادث تقريبا نظر همه مخاطبان را جلب مي كند. مخاطباني كه يا شديدا به مطالعه اين خبرها علاقه دارند و يا خوانندگاني كه به قول خودشان دل خوشي از اين صفحات ندارند و
نمي خواهند اعصابشان خرد شود بنابراين از خير هشدارهاي اين صفحات مي گذرند.
بر همين اساس گزارش امروز و فرداي كيهان را به آسيب شناسي صفحات حوادث و درج اخبار جنايت دربرخي از روزنامه ها،مجلات و نشريات و تاثيرات روحي و رواني آن برجامعه اختصاص داده ايم.
اخبار حوادث؛ پليس خانه هاي مردم!
برخي از مخاطبان عقيده دارند هر چند كه
نمي توان پليس و مردم را فقط در يك بخش خبري خلاصه كرد، اما به لحاظ اين كه دسترسي به تلويزيون و مطبوعات تقريباً براي همه ممكن است بنابراين اين رسانه ها مي توانند مجاري خوبي براي ارتباط پليس با مردم باشند.
جواد عميدي جوان 21 ساله اي كه به قول خودش به مطالعه صفحات حوادث روزنامه ها عادت كرده مدعي است مخاطب هميشگي اين صفحات است و هر زمان روزنامه اي به دستش برسد ابتدا بايد از جرم و جنايت هايي كه رخ داده مطلع شود.
وي در گفت و گو با خبرنگار سرويس گزارش كيهان مي گويد:« برنامه هاي تلويزيوني كه اخيرا توليد شده مانند مجموعه آژير با مخاطبان به خوبي ارتباط برقرار مي كند و مي تواند سرنوشت و زندگي ديگران كه تباه شده است را به تصوير بكشد و همين درس خوبي به مخاطبان است. همانطور كه برخي روزنامه ها توانسته اند مشتريان خود را جذب كنند و هر روز يك صفحه كامل از اتفاقات ناگواري كه رخ داده است را توصيف كنند. همين عوامل به آساني و غيرمستقيم مي تواند نسبت به خطراتي كه در كمين آدم ها است هشدار دهد. البته همين باعث تعامل مردم و پليس شده مي تواند جنبه هاي آموزشي و انتظامي داشته باشد.
وي ضمن اشاره به اين كه پخش اين گونه اخبار در پيشگيري و هوشياري مردم در خصوص جرايمي همچون جيب بري، جعل عنوان و... همچنين شيوه هاي وقوع جرم تأثير بسزايي دارد، اظهار مي دارد:« جايگزين كردن ميزگردهاي تخصصي يا مقالات عبرت آموز شايد به اين حد نتواند مخاطب را جذب كند همانطور كه نمي تواند رسالت اخبار حوادث را انجام دهد چون ميزگرد فقط مخاطبان خاص خود را دارد اما انعكاس سريع و به هنگام و لحظه اي مسايل و اخبار تاثير بسزايي در مخاطب داشته باشد.»
به اعتقاد اين مخاطبان كه مردم با خواندن اخبار حوادث روزنامه ها با شيوه هاي مختلف بزه آشنا مي شوند بايد گفت هر بزهكاري دايم شيوه و روشهاي خود را تغيير مي دهد و اين اخبار جز به دادن آموزشهاي لازم به بزهكاران تازه كار و ايجاد دغدغه هاي نابهنگام در خانواده ها، هيچ سود ديگري ندارند .
خفاش شب باشيم يا اسيد بپاشيم؟!
اگر ماجراي خفاش شب، بيجه يا قتلهاي سريالي زنان تهران را بزرگ مي كنيم، باعث نمي شود ديگر اين ماجراها در جامعه اتفاق نيفتد، بلكه در راستاي آن جرم گام برداشته ايم، حتي مباني فقهي، حقوقي و شرعي ما هم مي گويد: اگر جرمي ديدي آن را افشا نكن.
هر زمان شاهد جرم و جنايت در جامعه باشيم بايد كارشناسان اجتماعي به دنبال ريشه يابي بروز آن باشند. يعني آن دسته اي كه محق دانستن هستند جامعه شناسان، روانشناسان، جرم شناسان و اساتيد و دانشجويان اند تا موضوع را دنبال كرده و عوامل بروز آن را كشف كنند. در حالي كه مطبوعات مردم را صاحب حق دانسته و بنابر همين اعتقاد جزئيات را نيز برايشان بازگو مي كنند غافل از اينكه همين روند مي تواند نوعي آموزش براي تكرار باشد.
حنانه حيدري دانشجوي رشته روانشناسي است كه ترس و بي اعتمادي عمومي را حاصل انتشار اخبار حوادث مي داند و به خبرنگار كيهان مي گويد:« از زماني كه خبر خفاش شب در تهران و بعد در سراسر ايران پخش شد تقريبا هيچيك از رانندگان از ظن مسافران در امان نيستند. همانطور كه بعد از آن خبرهاي زيادي مبني بر تكرار اين حادثه را توسط اشخاص ديگر شنيديم.»
وي ادامه مي دهد: «اسيدپاشي هم موضوعي بود كه يك بار اتفاق افتاد و نتيجه ذهني انتقام جو بود اما آنقدر رسانه ها به آن پرداختند كه به عنوان يك ابزار انتقام گيري از سوي برخي ديگر به كار گرفته شد حتي تعداد زيادي هم شنيدم كه به صورت لفظي از جانب شخصي كه با وي درگير بودند مورد تهديد قرار گرفتند. در واقع با تكرار اين حوادث به مردم آموزش مي دهيم كه چطور از روش هاي جديد براي ارتكاب جرم و جبران ناكامي هاي خود بهره ببرند.»
وي با اشاره به اينكه انتشار اخبار حوادث باعث مي شود جامعه به هم بريزد و اعتمادها سلب شود، تصريح مي كند:« در نتيجه استرس در جامعه افزايش مي يابد و ما بايد هزينه درمان افراد جامعه را بپردازيم. »
روايت جزئيات و آموزش جنايت
عده اي معتقدند روايت حوادث رخ داده
نمي تواند هشدارهايي در پي داشته باشد و يا حداقل در كنار هشدار مي تواند آسيب هايي به جامعه تحميل كند.
اين گروه عقيده دارند روايت جزء به جزء اتفاقات از زماني كه انگيزه ارتكاب جرم در وجود شخص به وجود مي آيد تا هنگامي كه وي مرتكب جنايت مي شود ابزاري براي آموزش به ديگران تلقي مي شود.
ع. هاديلو كارشناس ارتباطات اجتماعي در گفت و گو با خبرنگار سرويس گزارش كيهان با اين گروه هم عقيده است و مي گويد:« جوانان متناسب با نيازهايي كه دارند اخبار روزنامه ها را به صورت انتخابي مي خوانند و با توجه به پرهيجان بودن اخبار حوادث بيشترين خوانندگان اين صفحات جوانان هستند . با توجه به سبك نگارش فعلي اخبار حوادث روزنامه ها احتمال نمونه برداري جوانان از بزه بزهكاران صفحه حوادث وجود دارد . به طوري كه اخبار حوادث روزنامه ها تاثيرات مخربي بر بزهكاران آماتور دارد و علاوه بر اينكه مي تواند جنبه اطلاع رساني مثبت و هم جنبه اطلاع رساني منفي داشته باشد آثار مخرب آن را بر بزهكاران آماتور نبايد فراموش كرد.»
وي ادامه مي دهد:« حتي گفته مي شود افرادي كه افسردگي حاد و مزمن دارند به راحتي از چگونگي خودكشي شخصيت هاي اخبار حوادث نمونه برداري مي كنند . بنابراين روزنامه ها
مي توانند اخبار خود را به گونه اي تنظيم كنند كه بار تاثيرات منفي آن كمتر شود اما آنها نمي توانند در الگو برداري مثبت يا منفي مخاطبان از اخبار تاثير چنداني بگذارند .»
درج مكرر اخبار حوادث در برخي نشريات زرد به خوبي مي تواند بار منفي بر روح و روان جامعه داشته باشد و تاثيرات مخربي بر سلامت مخاطب بگذارد.
به اعتقاد كارشناسان بخش پاياني كه به
نتيجه گيري در مقالات و گزارش ها اختصاص دارد مهمترين بخشي محسوب مي شود كه ماحصل كار را به بهترين نحو به نمايش مي گذارد.
حال در مورد اخبار حوادث كه در ابتدا خواننده را با تيترهاي درشت جذب كرده است و به مرور او را به خواندن جزئيات ترغيب نموده بايد طوري نتيجه گيري شود وبه گونه اي غيرمستقيم نتيجه اخلاقي را به او القا نمايد كه از زهر تلخ حادثه شيريني عبرت را به او درس بدهد، كه متاسفانه برخي مجلات و روزنامه ها خبرهاي تلخ را بدون نتيجه گيري رها كرده و تنها به روايت حادثه
مي پردازند بدون اينكه به عواقب آن بيانديشند.
خروج اخبار حوادث از مسير اصلي
«اخبار حوادث روزنامه ها از اهداف اصلي خود دور شده اند.»
اين ادعاي بسياري از ارتباط شناسان و حتي روزنامه نگاراني است كه با تشريح خبرهاي حوادث كه مملو از جنايات وحشتناكي است كه روزانه در بسياري از روزنامه ها و مجلات جا خوش كرده اند، به سبك فعلي مخالفند.
«دكتر علي اصغر محكي» مدرس علوم ارتباطات دانشگاه علامه با اشاره به اينكه اخبار حوادث روزنامه ها از اهداف اصلي خود دور شده اند، معتقد است:« اخبار صفحه حوادث روزنامه ها سبب احساس ناامني در جامعه مي شود . الگوي مناسبي براي انتشار اخبار حوادث روزنامه ها وجود ندارد. اخبار صفحه حوادث روزنامه ها از سه منظر شناختي ، عاطفي و رفتاري قابل بررسي است كه اخبار صفحه حوادث روزنامه ها هرچند كه ممكن است سبب اطلاع رساني به مردم شود اما در عين حال جنبه آموزش دهندگي به بزهكاران را نيز دارد.»
اين مدرس علوم ارتباطات در ادامه مي گويد: «روانشناسان بسياري هم هستند كه معتقدند اخبار حوادث روزنامه ها تاثيرات عاطفي شديدي را بر جامعه وارد مي كند. چون مردم دائم اينطور تصور مي كنند كه جامعه هر روز ناامن تر مي شود و با حصاركشي اطراف خانه و خانواده، محدود كردن ساعات آمد و شد اعضاي خانواده و يا قطع معاشرت با برخي دوستان و همسايگان و غيره تلاش مي كنند خودشان امنيت خانواده را تامين كنند.همين رفتارها نشانه صدمات اخبار حوادث روزنامه ها از جنبه هاي شناختي، عاطفي و رفتاري به جامعه است كه تدبير ويژه اي از سوي مسئولان مي طلبد.»
وي مي گويد:«اين را هم نبايد فراموش كرد كه انعكاس همه اخبار حوادث مطلوب نيست و باعث مي شود كه افراد جامعه به بيماري روحي و رواني مبتلا شوند. حتي اتفاقات ناگوار كشورهاي ديگر هم مي تواند آرامش روان افراد جامعه را از حالت آرام به يك حالت بحراني تبديل كند و در نهايت باعث عدم رشد دروني مردم شود چرا كه به نظر جرم شناسان، انعكاس اخبار ناگوار نه تنها باعث بازدارندگي نمي شود، بلكه باعث رشد ناهنجاريها در جامعه مي شود.»

 

(صفحه(12(صفحه(10(صفحه(6(صفحه(9(صفحه(7(صفحه(15(صفحه(11(صفحه(5(صفحه(16(صفحه(13(صفحه(4(صفحه (2.3.14