مثلث آمريكا، عربستان و يمن در جنگ صعده

ترجمه: علي معرفي
اشاره
حمله نظامي گسترده عربستان به خاك يمن در هفته هاي اخير به بهانه كشته شدن يك سرباز مرزي به دست الحوثي ها، از هماهنگي واشنگتن، رياض و صنعا براي نسل كشي شيعيان صعده حكايت مي كند. عربستان با استفاده از پيشرفته ترين تجهيزات نظامي خريداري شده از آمريكا و غرب، از ابتداي تهاجم نظامي گسترده خود تاكنون مردم مظلوم و بي دفاع شيعه را در صعده به خاك و خون كشيده است. گلوله باران و بمباران هاي سنگين هواپيماهاي اف15، تورنادو و هلي كوپترهاي آپاچي بخشي از استراتژي رژيم آل سعود براي تأثيرگذاري در تحولات داخلي يمن و حفظ رژيم فعلي آن به شمار مي رود.
عربستان، آمريكا و يمن به بهانه مبارزه با القاعده و تروريسم، جنگ نابرابري را بر شيعيان صعده تحميل كردند كه به نظر مي رسد در آينده به ضرر آنها در منطقه خواهد بود، چرا كه وجدان هاي آگاه جهان، در مقابل اين جنايات ساكت نخواهند نشست.
سرويس خارجي
دخالت گسترده نظامي
فراخواني نيروهاي بازنشسته نظامي عربستان براي شركت در جنگ با شيعيان صعده از ديدگاه صاحبنظران سياسي و كارشناسان نظامي به معني شكست سردمداران رياض در تحقق اهداف اوليه تهاجم به يمن محسوب مي شود. چرا كه اين موضوع نشان دهنده وارد شدن خسارت هاي فراوان نظامي به نيروها و ادوات جنگي عربستان است كه آل سعود سعي در پنهان كردن آن دارند.
فراخواني نيروهاي احتياط، آن هم فقط با گذشت يك هفته از آغاز جنگ بر ضد شيعيان صعده كه نه از امكانات نظامي گسترده برخوردارند و نه مكان مشخصي براي جنگيدن دارند، خفت و شكست آل سعود را مي رساند.
تحليل گران نظامي با توجه به بافت جغرافيايي منطقه كه كوهستاني است، از همان ابتلاي حمله عربستان، شكست تهاجم ارتش كلاسيك آل سعود را پيش بيني كرده بودند، چرا كه اين ارتش جنگ نديده در مقابل كساني قرار گرفته بود كه تجربه جنگ هاي طولاني به صورت چريكي را دارند و تا سرحد جان از آب و خاك و ناموس خود دفاع مي كنند.به هر جهت سردمداران آل سعود اين موضوع را مي دانند كه در طولاني مدت با اين ارتش بي تجربه خود كه حتي در يك جنگ كوچك نيز شركت نكرده است، در مقابل با الحوثي ها كه با استفاده از شيوه جنگيدن رزمندگان حزب الله در مقابل اسرائيل به مقابله با ارتش عربستان برخاسته اند، به پيروزي كه نخواهند رسيد، هيچ، بلكه ممكن است ارتش آنها نيز مضمحل شود.
علاوه بر اين، آل سعود تجربه آمريكا در افغانستان و اسرائيل در لبنان را در پيش روي خود دارد كه چگونه ارتش هاي مجهز و تا دندان مسلح نتوانستند مقابل مشتي افراد از جان گذشته به پيروزي برسند. ادامه جنگ در يمن در درازمدت عربستان را با چالش هاي زيادي در داخل كشور و در جهان روبه رو خواهد كرد، چرا كه هزينه گزاف جنگ، آوارگان به انتقاد شخصيت ها و سازمان هاي تأثيرگذار داخلي و وجدان هاي آگاه بشري، چيزي نخواهد بود كه آل سعود بتواند به آساني از كنار آن رد شود.
به عقيده تحليل گران نظامي تنها چاره عربستان اين است كه با خروج از خاك يمن به قوانين جهاني احترام بگذارد و اجازه دهد كه سازمان كنفرانس اسلامي با همكاري كشورهاي مسلمان راه حل برون رفت از اين بحران را پيدا كنند.
حكومت آل سعود كه ادعاي رهبري برجهان اسلام را دارد، با حمله به يمن چه اهدافي را محقق خواهد كرد؟ آيا جز خدمت به آمريكا و اسرائيل با ايجاد ناامني و سركوب مسلمانان مظلوم هدف ديگري را به دست خواهد آورد؟
بهانه عربستان
جنبش شيعيان صعده (الحوثي) در نامه سرگشاده اي به عمروموسي دبيركل اتحاديه عرب كه از سوي خبرگزاري فارس منتشر شد، به ارائه توضيحاتي درباره درگيري هاي هفته هاي اخير يمن و دخالت عربستان در اين جنگ اشاره كرده است.
اين جنبش با اشاره به غيرمنتظره نبودن حملات عربستان عليه الحوثي ها و همچنين سوابق دخالت اين كشور از سال 2004 تاكنون در جنگ صعده خاطرنشان كرد: دخالت عربستان از جنگ چهارم به بعد آشكار شد و تا امروز كه دست به بمباران مردم بي گناه زده است، اين دخالت ها همچنان ادامه دارد. در بيانيه الحوثي ها تأكيد شده است: عربستان، حمايت هاي مالي و نظامي بسياري از يمن كرده است، به گونه اي كه در پايگاه هاي تصرف شده، سلاح هاي فراواني از عربستاني پيدا شده است، اما براي جلوگيري از دامن زدن به خواسته كساني كه به دنبال جنگ منطقه اي بودند، به محكوم كردن آن اكتفا كرديم. اين جنبش با اشاره به بهانه عربستان براي مداخله در جنگ داخلي يمن تأكيد كرد: در مرحله اول ارتش يمن را از ارتفاعات جبل الدخان اخراج كرديم و منطقه را در اختيار گارد مرزي عربستان قرار داديم، اما در تاريخ 14 ذوالقعده (اول نوامبر) ارتش يمن دوباره وارد اين منطقه استراتژيك شد و با وجود اعتراض به گارد مرزي سعودي، اقدامي از سوي عربستان صورت نگرفت.
در ادامه بيانيه الحوثي ها آمده است كه دو روز بعد، درگيري هايي بين ما و گارد مرزي عربستان صورت گرفت و نيروهاي ما كشته و زخمي شدند.
جنبش الحوثي ضمن اشاره به تلاش هاي دولت يمن براي وارد كردن مستقيم عربستان به جنگ داخلي با شيعيان صعده تصريح كرد كه دولت صنعا در واردكردن عربستان در اين جنگ موفق بوده است.
لشكركشي عربستان
دولت عربستان در سال هاي اخير به دقت تحولات داخلي يمن را دنبال مي كرد و از كوچكترين اتفاق داخلي در آن كشور غافل نبود. آل سعود از زمان شكل گيري جنبش شيعيان صعده و متحد شدن قبايل شيعه در استان هاي صعده و آل عمران با ظرافت بيشتري اين تحولات را پي گيري كرده است.
از ديدگاه آل سعود، شيعيان صعده خطر بالقوه اي براي وهابيت به شمار مي روند، به خصوص اينكه مانع بزرگي براي گسترش تفكرات آنها در خاك يمن هستند.
علاوه بر اين، خاك يمن، مأمن مطمئني براي مخالفان سياست وهابيگري رژيم آل سعود به شمار مي رود كه عربستان نيز از اين گزينه با تمسك به بهانه القاعده به يمن حمله كرده است. به اين خاطر از جنگ چهارم الحوثي ها كه در سال 2004 با كشته شدن حسين بدرالدين الحوثي بنيانگذار جنبش شيعيان صعده به پايان رسيد، آل سعود متوجه نفوذ و تاثيرگذاري شيعيان در تحولات داخلي يمن و مناطق مرزي عربستان شد.
به گفته برخي از كارشناسان، اقدام نظامي عربستان از آن جهت صورت گرفت كه اين رژيم احساس كرد كه ممكن است بحران داخلي يمن به اين كشور منتقل شود، چرا كه استان هاي شيعه نشين «جازان» و «الشرقيه» در مجاورت مرز يمن قرار دارند. كارشناسان امنيتي منطقه نيز بر اين اعتقاد هستند كه پس از اينكه دولت عربستان با دخالت هاي مستقيم براي سركوب الحوثي ها از طريق دولت مركزي يمن به نتيجه اي نرسيد، خود دست به كار شد و با همه توان و قوا به خاك آن كشور لشكركشي كرد.
از نظر كارشناسان امنيتي، ناكامي دولت علي عبدالله صالح در شكست الحوثي ها در «عمليات زمين سوخته» كه در 11 اوت با كمك و همراهي عربستان صورت گرفت، كاملا مشهود بود. عربستاني ها، عمليات نظامي كلاسيك ارتش يمن عليه الحوثي ها را بي تاثير و به نفع شيعيان صعده و جدايي طلبان جنوب يمن ارزيابي كرده و به اين نتيجه رسيدند كه خود بايد مستقيما دست به كار شوند، اما براي اين كار بايد، بهانه اي داشته باشند و بهانه آنها نيز حمله افراد مسلح ناشناس به يك خودروي گشتي مرزي در منطقه «الخوبه» بود كه طي آن يك سرباز عربستاني كشته و چندين نفر مجروح شدند.
از سوي ديگر حكومت آل سعود كه در داخل مورد تنفر شيعيان است براي حفظ قدرت خود، احتياج به امنيت در مرزهاي طولاني با يمن دارد و اين مرزها از گذشته هاي دور نيز هميشه منشا نگراني و بحران براي حكام عربستان بوده است. ترور نافرجام چند ماه پيش معاون وزير كشور عربستان و رئيس سازمان امنيت آن كشور توسط يكي از ناراضيان آل سعود، گواهي بر اين مدعا است، كه عربستان همانند گذشته آن را به القاعده ربط داد و مدعي شد كه فرد مهاجم از خاك يمن وارد عربستان شده است.
همچنين به طور معمول و جداي از مسائل سياسي، روزانه ده ها نفر از افراد جوياي كار يمني به طور غيرقانوني وارد خاك عربستان شده و با به خطر انداختن جان خود، براي يافتن منبع درآمدي به اين كشور وارد مي شوند.
اين در حالي است كه دولت عربستان هميشه از ناامني در اين منطقه به عنوان گذرگاهي براي ورود موادمخدر شكايت داشتند، اما با اغماض به اين موضوع نگاه مي كردند، تا اينكه، ناتواني همسايه خود را در محافظت از مرزها مشاهده كرده و مطمئن شدند كه مستقيما دست به كار شوند.
روزنامه «گلف استيتس نيوزلتر» كه يك نشريه امنيتي آمريكايي است درباره تهاجم عربستان به خاك يمن در 13 اكتبر نوشت: حكومت رياض ماهانه 1/2 ميليون دلار علاوه بر اطلاعات امنيتي و نظامي به رژيم علي عبدالله صالح تحت عنوان طرح «زمين سوخته» كمك مي كند.
«كريس بوتشيكا» از انستيتوي صلح كارنگي در واشنگتن نيز معتقد است: يمن به عنوان منبع نگراني در وهله اول براي عربستان به شمار مي رود و امنيت و پايداري آن كشور را به طور اساسي مورد تهديد قرار مي دهد و هر چه جنگ در صعده به طول بينجامد، خطرات امنيتي براي عربستان نيز افزايش خواهد يافت. اين تحليل كه پيش از حمله عربستان به خاك يمن صورت گرفته است، گوشه كوچكي از نقطه نظرات آمريكايي ها را نشان مي دهد كه آماده دادن چراغ سبز به آل سعود براي به خاك و خون كشيدن مردم بي دفاع صعده بودند.
علاوه بر اين، آمريكا در يك دخالت آشكار، يك توافقنامه امنيتي و نظامي را با رئيس ستاد مشترك يمن به امضا رساند كه هنوز پس از گذشت چند هفته از امضاي آن، جزئياتش منتشر نشده است ولي به گفته آگاهان نظامي، تجهيز ارتش يمن به سلاح هاي پيشرفته، ارائه اطلاعات نظامي ماهواره اي و جاسوسي در مورد محل استقرار الحوثي ها از محورهاي اساسي اين توافقنامه نظامي به شمار مي رود.
آرزوي آل سعود
دولت عربستان در ابتداي حمله به الحوثي ها، با اين ادعا وارد جنگ شد كه تا نابودي نيروهاي الحوثي به عمليات نظامي خود ادامه خواهد داد. نيروهاي مسلح عربستان از سلاح و امكانات آمريكايي فراواني برخوردار است و در مقايسه با ارتش يمن برتري نظامي كاملي از اين لحاظ دارد، اما اين ارتش فاقد تجربه جنگ هاي غير كلاسيك (چريكي) است.
ارتش عربستان در واقع با كساني وارد جنگ شده است كه جنگ طولاني مدت با ارتش يمن آنها را كارآموزده كرده است و به خوبي به جنگ در كوهستان واقف هستند، اما در مقابل عربستان به عنوان بزرگترين صادركننده نفت، از نقاط ضعف فراواني برخوردار است كه مي تواند در آينده، چالش هايي براي آن داشته باشد. از طرف ديگر، گرچه عربستان بارها و بارها ، ادعاي الحوثي ها را مبني بر دخالت در جنگ داخلي يمن تكذيب كرده بود، اما، اين كشور دركنار آمريكا، هم پيمان استراتژيك علي عبدالله صالح، رئيس جمهوري به شمار مي رود و حكومت مركزي يمن به شدت به كمك هاي عربستان وابسته است، گرچه دولت يمن نتوانست شورش در شمال يمن (صعده) را حتي با عمليات «زمين سوخته» كه يك طرح بلند مدت به شمار مي رفت، درماه اوت سركوب كند، اما همچنان اين كمك ها را دريافت مي كند.
از نظر يمني ها، دخالت مستقيم نظامي عربستان در خاك يمن، مورد تائيد نيست و ممكن است اين موضوع دستاويزي براي القاعده براي ايجاد آشوب و بلوا در آينده باشد.
به اعتقاد يمني ها، از نظر آمريكا، كشور يمن به عنوان منبع نگران كننده براي مبارزه با تروريسم به شمار مي آيد و ضعف حكومت و فقر و گرسنگي در اثر جنگ مي تواند، امنيت و استقرار آن را دچار مشكل كند.
عربستان سعودي گرچه بر تامين امنيت مرزهاي خود براي جلوگيري از نفوذ افراد القاعده كه بسياري از آنها اهل سعودي و مصمم به ساقط كردن رژيم آل سعود هستند، تاكيد مي كند، اما عصيان شيعيان در طول مرز آن با يمن مي تواند براي هردو كشور عربستان و يمن دردسرساز باشد.
«جان ماركس» سردبير نشريه گلف ستيس نيوزليتر نيز در مورد حمله سنگين عربستان به جنگجويان الحوثي مي گويد: پاسخ سنگين عربستان به الحوثي ها، نشان دهنده اين موضوع بود كه كاسه صبر و تحمل آنها لبريز شده است، چرا كه الحوثي ها، علي رغم همه مشكلات توانستند در مقابل رژيم علي عبدالله صالح مقاومت كنند.
وي در پاسخ به سوال خبرگزاري فرانس پرس در مورد حملات سنگين عربستان به يمن مي گويد: واكنش عربستان در مورد الحوثي ها بسيار سنگين است و اين نگراني وجود دارد كه با ادامه آن، قدرت علي عبدالله صالح رئيس جمهور يمن روز به روز كاهش يابد.
اين تحليل گر امنيتي آمريكا، وقايع موجود در مرز عربستان و يمن را نوعي از انتقال «جنگ سرد جديد» بين عربستان و هم پيمانانش از طرفي و از طرف ديگر با ايران مي داند و مي گويد: عربستان و كشورهاي ديگر خليج فارس از اين مي ترسند كه ايران با استفاده از الحوثي ها، براي آنها مشكلات جديدي در منطقه ايجاد كند.
ايران هراسي
دولت يمن بارها، بدون اينكه حتي مدركي را ارائه دهد، ايران را به دست داشتن در جنگ داخلي آن كشور و حمايت از الحوثي ها متهم كرده است. همچنان كه در ماه گذشته از دستگيري پنج ايراني سخن به ميان آورد كه سوار بر كشتي قصد ارسال سلاح به شيعيان صعده را داشتند!
از سوي ديگر، يك ماه پيش نيز، وسايل ارتباط جمعي نزديك به آل سعود در عربستان، درمورد افزايش نفوذ ايران در منطقه درياي سرخ كه آن را خط قرمز امنيت خود مي داند، هشدار داده بودند، اما با وجود همه آنچه كه رسانه هاي خبري جمهوري اسلامي ايران از شيعيان صعده حمايت مي كنند، تاكنون نه عربستان و نه يمن مدركي دال بر كمك هاي مالي يا نظامي تهران به الحوثي ها، ارائه نكرده اند و فقط به جنگ تبليغاتي عليه ايران پرداخته اند.
«فارس السقاف» رئيس مركز مستقل «آينده سياسي» كه در صنعا پايتخت يمن مستقر است گفت: برخلاف جنبش حزب الله كه در طول جنگ داخلي لبنان در سال 1975 تا 1990 به وجود آمد، ايران هيچ نقشي در به وجود آوردن جنبش الحوثي در يمن نداشته است.
وي اضافه كرد: اما شباهت هايي ميان مبارزان شيعيان يمن و شيعيان جنوب لبنان كه در طول اشغال لبنان توسط رژيم صهيونيستي در دهه هاي گذشته به وجود آمدند، مشهود است.
اين تحليلگر سياسي يمن متذكر شد: هدف بلندمدت الحوثي ها، براندازي دولت نيست، بلكه آنها به دنبال كسب نفوذ در پايتخت، و مراكز تصميم گيري هستند، مانند كاري كه حزب الله در لبنان كرد و دو وزير كابينه وحدت ملي را به خود اختصاص داد.
اين درحالي است كه جنگجويان مناطق شمال يمن و نيروي مقاومت حزب الله هر دو پيرو مذهب شيعه هستند و معتقدند براي دفاع از مردم خود مي جنگند، اما تحليلگران ميان آنها تفاوت زيادي قائل شده اند. دولت يمن نيز كه از پنج سال پيش در حالت جنگ با مبارزان است، بارها، سعي كرده است الحوثي ها را به عنوان نماينده شيعه ايران معرفي كند، همان اتهامي كه مدت ها است از سوي رسانه هاي غربي به حزب الله لبنان هم نسبت داده مي شود.
از ديدگاه تحليلگران و سياسيون يمني، دخالت عربستان در جنگ موجب تعميق و گسترش آن شده است. دكتر فارس السقاف رئيس مركز پژوهش هاي آينده د رمصاحبه اي كه پيش از حمله عربستان به خاك يمن با الجزيره انجام داد گفته بود كه دخالت عربستان باعث خواهد شد كه جنگ گسترش يافته و عميق تر شود.
اين ديدگاه، نظر بسياري از تحليل گران و سياسيون منطقه اي بود كه معتقد بودند كه عربستان با چراغ سبز آمريكا و موافقت رئيس جمهور يمن وارد جنگ با شيعيان صعده خواهد شد. اين كارشناس يمني خوش باور براين اعتقاد بود كه ورود عربستان به جنگ يمن، موازنه را به نفع علي عبدالله صالح رئيس جمهور يمن تغيير خواهد داد اما با گذشت چند هفته از حمله گسترده سعودي ها، هنوز اين امر محقق نشده است.
فارس السقاف به الجزيره نت گفت: دخالت عربستان در جنگ بر ضد الحوثي ها، باعث خواهد شد كه جنگ به پايان برسد و همه اطراف درگير در آن به اين نتيجه برسند كه راه حل سياسي، تنها راه پايان دادن به منازعه است.
«صادق ناشر» يك تحليلگر يمني نيز در گفت وگو با الجزيره نت در مورد ابعاد دخالت عربستان در منازعات يمن گفت: دخالت عربستان در جنگ يمن، نشان دهنده ضعف ارتش يمن و قدرت شورشيان الحوثي است، چراكه آنها نشان دادند، از قدرت مقابله با دو ارتش مجهز برخوردار هستند.
وي اضافه مي كند: ورود الحوثي ها به خاك عربستان و تسلط بر «جبل الدخان» و فراري دادن ارتش يمن در چند هفته اخير، نشان دهنده قدرت روز افزون الحوثي ها در ميدان نبرد است كه بر روحيه رزمندگان آن اثر مثبت و بر دشمنان (ارتش يمن و عربستان) تأثير منفي خواهد داشت.
اين تحليل گر يمني مي افزايد: در صورت طولاني تر شدن جنگ وجهه مردمي الحوثي ها افزايش خواهد يافت، ما چرا كه از ديد مردم، حضور عربستان در خاك يمن به معني مداخله در امور داخلي آنهاست و نوعي تجاوز به شمار مي رود.
صادق ناشر در مورد اهداف الحوثي ها براي ورود عربستان به نزاع داخلي يمن متذكر شد: الحوثي ها خواستار ورود عربستان به اين بازي خطرناك و غرق شدن در آن بودند، چرا كه اين موضوع باعث حمايت هاي خارجي بيشتر از آنها خواهد شد.
اين تحليل گر يمني مي افزايد: در آينده وقتي كه منطقه مرزي يمن و عربستان به عنوان محل منازعه قرار گيرد، همچنانكه ايران به اين امر تمايل دارد، عربستاني ها و يمني ها خود را در ورطه درگيري با الحوثي ها خواهند ديد و سپس، بحث اقليتي در اين منطقه در انظار پيش خواهد آمد كه دور از انتظار نيست كه شيعيان سعودي به عنوان طرف چهارم در آن دخالت كنند.
صادق ناشر، حضور ارتش يمن را در اين نبردها دور از چشم نداشته و مي گويد: هرچه عمليات نظامي ارتش يمن در صعده به تأخير بيفتد و ارتش اين كشور نتواند از دخالت عربستان در جنگ بر ضد صعده سود ببرد، علاوه بر الحوثي ها، همسايگان آنها نيز وارد جنگ طولاني مدت با دولت مركزي خواهند شد و درنهايت طرف هاي درگير (عربستان و يمن) به اين بسنده خواهند كرد كه بر سر يك ميز مذاكره با الحوثي ها بنشينند.
«محمد الغابري» ديگر تحليلگر يمني، دخالت عربستان در جنگ بر ضد الحوثي ها را، نشان دهنده تضاد ميان شيعيان و وهابي ها مي داند و مي گويد: عربستان به آنها (الحوثي ها) به چشم دشمن نگاه مي كند و خواستار نابودي شان است.
از ديدگاه اين تحليلگر يمني ورود عربستان به جنگ با الحوثي ها، موجب شده كه رياض وارد جنگ طولاني مدت چريكي شود، چرا كه اين موضوع باعث وارد آمدن فشار بيش از حد بر عربستان خواهد شد و آل سعود را وادار خواهد كرد كه با الحوثي ها به عنوان يك نيروي واقعي در يمن وارد مذاكره شود.البته الغابري اين موضوع را بعيد نمي داند كه آمريكا با به وجود آوردن ايران هراسي در بين كشورهاي عربي، آنها را مجبور به همراهي با خود در منطقه كند.
به اعتقاد تحليلگران سياسي يمن، دولت عربستان دل خوشي از شيعيان صعده (الحوثي ها) ندارد زيرا آنها با وهابيت مخالف هستند، با وجود اين، خود عربستان نيز ضمن گسترش نفوذ خود در بين سلفي ها مي كوشد از وهابيت به عنوان يك سپر اعتقادي براي حمايت از خود سود ببرد.

6 جنگ نابرابر عليه شيعيان يمن

شيعيان صعده پس از سال ها تحمل ظلم و ستم از سوي رژيم مرتجع علي عبدالله صالح، براي به دست آوردن حداقل خواسته هاي خود در مقابل سركوب حكومت مركزي مقاومت كردند و اين مقاومت سرآغاز جنگ ششم شد كه تاكنون نيز ادامه دارد، عربستان نيز با احساس خطر و حمايت از منافع آمريكا از مدتي قبل وارد نبرد با الحوثي ها شده است.
بافت جمعيتي يمن:
كشور يمن كه در جنوبي ترين نقطه شبه جزيره عربستان واقع است از صدر اسلام، به عنوان يكي از مهم ترين مراكز رشد شيعه با رويكرد اطاعت و حمايت از ولايت و حاكميت اهل بيت (عليهم السلام) شناخته شده است.
استان «صعده» استاني كوهستاني در فاصله 243 كيلومتري شمال پايتخت يمن (صنعا) قرار دارد كه اكثر جمعيت آن را شيعيان تشكيل مي دهند.
يمن از سال 1990 و پس از اتحاد دو بخش شمالي و جنوبي همواره شاهد بحران ها و درگيري هاي داخلي بوده است، جدايي طلبان جنوب، فعاليت هاي القاعده و درگيري الحوثي ها در استان صعده با دولت مركزي يمن از جمله تنش هايي بوده كه طي سال هاي اخير دولت «علي عبدالله صالح» با آن دست به گريبان بوده است.
حدود 42 درصد از جمعيت يمن را شيعيان تشكيل مي دهند كه خود به سه گروه تقسيم مي شوند:
1- زيدي ها كه اكثريت را تشكيل مي دهند.
2- اسماعيليان
3- شيعيان اثني عشري
با نگاهي به وضعيت معيشتي شيعيان يمن اين نكته روشن مي شود كه در طول حكومت دولت يمن، شيعيان با مشكلات و چالش هاي متعددي مواجه بوده اند. از جمله اين مشكلات عبارتند از: نداشتن حق تأسيس مدارس ديني مخصوص شيعيان، تحمل اذيت و آزار شكنجه و زنداني شدن شيعيان و علماي شيعي توسط نظام حاكم، جلوگيري از برگزاري جشن هاي عيد غدير، توهين به ارزش هاي شيعيان يمن از جمله به آتش كشيدن علني و قانوني كتاب هايي از جمله نهج البلاغه و صحيفه سجاديه با هماهنگي دولت يمن و وهابيت سعودي.
زيدي ها به ولايت و عصمت پنج تن (عليهم السلام)، خلافت بلافصل اميرالمؤمنين علي(ع)، امامت امامان از نسل امام حسين(ع) و اعتقاد به ظهور منجي و قيام جهاني امام مهدي(عج) و ضرورت ياري او اعتقاد راسخ دارند.
اكثر جمعيت 24 ميليوني كشور يمن را اهل سنت شافعي تشكيل مي دهند و در درجه بعدي نوبت به شيعيان زيدي مي رسد كه حدود 25 درصد از جمعيت كل يمن هستند و شيعيان دوازده امامي، اقليت مذهبي و در عين حال محروم اين كشور به شمار مي آيند كه اكثر آنها در استان صعده و بخشي از آنان در صنعا پايتخت اين كشور ساكنند. بيشتر شيعيان دوازده امامي يمن را نخبگان، استادان دانشگاه، روحانيون و پزشكان تشكيل مي دهند.
پنج ميليون تن از جمعيت يمن را سادات تشكيل مي دهند كه كلا از 200 خانواده هستند و 90درصد آنها از سادات حسني و 10درصد آنها از سادات حسيني هستند.
الحوثي ها يك گروه شيعه زيديه در شمال يمن در استان صعده هستند كه به «بدرالدين الحوثي» منسوب مي شوند و به الحوثي ها معروف هستند و در سال هاي دهه 80 تشكيل شده اند و تاكنون به منظور احقاق حقوق شيعيان 6 بار با نظام حاكم يمن جنگيده اند.
گروه الحوثي به محدود بودن فعاليت هاي ديني، سياسي و تلاش براي از بين بردن فرهنگ و معتقدات زيدي ها از سوي دولت و سياست هاي محدودكننده دولت در زمينه عمراني و توسعه در استان صعده اعتراض دارد.
نظام حاكم يمن:
«علي عبدالله صالح» 12 سال رئيس جمهور يمن شمالي بود و از سال 1990 ميلادي كه اتحاد دو بخش شمالي و جنوبي يمن شكل گرفت، 19 سال است رئيس جمهور يمن متحد است. چند سال پيش صالح با ايالات متحده آمريكا و دولت عربستان سعودي قراردادهايي را امضا كرد و پس از آن بود كه صالح اعلام كرد، به هر طريقي كه شده، حتي با توسل به گزينه نظامي، گروه الحوثي را در صعده سركوب خواهد كرد.
رئيس جمهور يمن ادعا مي كند كه شيعه زيدي است اما عملكرد وي نشان مي دهد كه وي بعثي و كاملا ضدشيعه است و دشمني ديرينه اي با زيدي ها دارد درحالي كه اكنون نيز بيشتر از وهابي ها حمايت مي كند.
«علي عبدالله صالح» به سبب جايگاه عناصر وهابي- مانند «شيخ الاحمر» يا «عبدالمجيد الزنداني»- در دوره 31 ساله حكومتش بر اين كشور و اعطاي پناهندگي سياسي به عناصر حزب بعث بعد از جنگ آمريكا و عراق، به «صدام صغير» مشهور است. وي در دوره جنگ تحميلي نيز با اعزام سربازان گارد رياست جمهوري يمن به نبرد با نيروهاي ايران، ناتواني كشورش را در كمك مالي به صدام جبران كرد.
رشد تشيع و تشديد فشارها:
تا پيش از پيروزي انقلاب اسلامي در ايران به رهبري امام خميني(ره)، تعداد شيعيان دوازده امامي در يمن بسيار كم بود، اما پس از آن جهشي در اين زمينه ايجاد شد. اين درحالي است كه ميان شيعيان دوازده امامي و شيعيان زيدي در يمن، هماهنگي و اتحاد خاصي وجود دارد و «سازمان وحدت شيعيان جزيره در يمن»، فعاليت هاي شيعيان زيدي و دوازده امامي را پوشش مي دهد.
زيدي ها معتقدند حكومت در هر زماني تنها حق سادات از نسل امام حسن(ع) و امام حسين(ع) است و هركس ديگري جز آنها، حكومت را در اختيار داشته باشد، غاصب است.
حكومت امامان شيعه پس از اعلام حكومت جمهوري در سال 1962 ميلادي منقرض شد و ژنرال «علي عبدالله صالح الاحمر» رئيس جمهور يمن از حدود 30 سال پيش تاكنون زمام امور اين كشور را در دست خود دارد اما قبايل، همچنان از تأثيرگذاري ژرفي در ساختار سياسي و فرهنگي اين كشور برخوردار هستند.
خاندان «الاحمر» از خاندان هاي مهم زيدي يمن هستند كه قرابت هاي ويژه اي با وهابي هاي عربستان سعودي دارند. شيخ «عبدالله الاحمر» كه از خويشاوندان ژنرال صالح است و شيخ الشيوخ قبايل يمن به شمار مي رود، دومين شخص تأثيرگذار در عرصه سياسي اين كشور است.
شروع جنگ دولت يمن عليه شيعيان:
حادثه تروريستي 11سپتامبر، پيامدهاي بين المللي بسياري دربر داشت كه يكي از مهم ترين آنها، شكل گيري «پيمان هاي به اصطلاح ضدتروريستي» به رهبري آمريكا در مناطق مختلف جهان بود. حضور يمن به عنوان مهم ترين هم پيمان آمريكا در جنگ با تروريسم درخاورميانه، به حضور نيروهاي نظامي و جاسوسي آمريكايي ها در اين كشور و نيز سفرهاي مخفيانه برخي هيئت هاي اسرائيلي به صنعا دامن زد كه اين مسئله، با اعتراض هاي فراواني در اين كشور روبه رو شد.
در اين ميان «سيد حسين طباطبايي حوثي» فرزند علامه «بدرالدين طباطبايي حوثي» كه تا آن هنگام علاوه بر نمايندگي شيعيان صعده در مجلس و دبيركلي حزب «الحق»، به تدريس و تفسير قرآن و برگزاري جلسات مذهبي براي شيعيان استان صعده اشتغال داشت در سخناني در مدرسه «امام هادي» شهر «مران» در روز هفدهم ژانويه سال 2002 ميلادي باعنوان «فريادي در چهره مستكبران» خواستار تحريم كالاهاي آمريكايي و اسرائيلي شد و شعار «الله اكبر، مرگ بر آمريكا، مرگ بر اسرائيل، نفرين بر يهود و پيروز باد اسلام» را به عنوان شعار رسمي شيعيان اين منطقه اعلام كرد و خواستار تمسك مسلمانان به آموزه هاي قرآن و اهل بيت شد.
درپي اين درخواست بسياري از مردم يمن، به اين دعوت لبيك گفتند و گروهي از جوانان فعال شيعه، با تأسيس گروهي به نام «الشباب المؤمن» به اجرايي كردن مبارزه با آمريكا و رژيم صهيونيستي در يمن و مخالفت با هم پيماني دولت اين كشور با دولت «جرج بوش» رئيس جمهور آمريكا پرداختند.
اجابت درخواست «سيد حسين طباطبايي حوثي» از سوي اقشار مختلف شيعيان در يمن به جايي رسيد كه مردم در نماز جمعه مسجد جامع صنعا پايتخت يمن، شعارهاي چهارگانه شيعيان را سردادند. اين مسئله در دولت ژنرال صالح دلهره خاصي ايجاد كرد وباتوجه به روحيه انقلابي شيعيان يمن در طول تاريخ، با انتساب اتهام «تروريست» به شيعيان، تلاش كرد تا با جلب حمايت آمريكا، معترضان را سركوب كند.
«علي عبدالله صالح» رئيس جمهور يمن در راستاي اين نيت، در سال 2004 ميلادي، با حضور در نشست سران هشت كشور صنعتي جهان در مجتمع آيسلند در ايالت جورجياي آمريكا، با بوش و سران كشورهاي اروپايي مذاكره و تلاش كرد از كمك و حمايت آنها در سركوب شيعيان يمن و تروريست هاي القاعده كه همزمان، با نفوذ از ساير كشورها و نيزجذب نيرو از استان هاي سني نشين اين كشور فعال شده بودند بهره بگيرد.
ژنرال صالح به محض بازگشت از آمريكا، در دستوري خطاب به نيروهاي ارتش اين كشور، دستور حمله سراسري به استان صعده و به ويژه مناطق نشور، آل صيفي، ضحيان و مران را صادر كرد و بلافاصله، جنگنده بمب افكن هاي ارتش به پشتيباني صدها دستگاه تانك و توپ، اين مناطق را زير حملات شديد خود گرفتند و بدين وسيله صبح روز يكشنبه هجدهم ژوئن 2004ميلادي، اين منطقه سرسبز و خرم كوهستاني، با يورش همه جانبه نيروهاي نظامي و امنيتي، ظرف چند دقيقه به جهنمي از خاك و آتش و خون تبديل شد.
دولت يمن، با اعمال سانسور شديد خبري و اخراج خبرنگاران شبكه هاي تلويزيوني ازجمله الجزيره، العربيه و العالم، به مدت سه ماه به بمباران مناطق شيعه نشين شمال اين كشور پرداخت وبا تصرف شهر «مران» و كشته شدن «سيد حسين»، در روز دهم سپتامبر همان سال، رسماً پايان جنگ را اعلام كرد.
دولت يمن پس از مرگ حسين بدرالدين الحوثي، تصور كرد كه بر شيعيان ساكن استان صعده تسلط خواهد يافت و منطقه را از وجود مخالفان دولت پاك كرده است، اما آغاز سلسله نبردهاي بعدي كه موسوم به جنگ دوم ارتش يمن با الحوثي ها شد، اين واقعيت را به سراب تبديل كرد.
جنگ دوم:
مظلوميت ساكنان استان صعده و شهرت روزافزون «سيد حسين طباطبايي حوثي» در ميان مردمي كه اكنون از وي با عنوان «شهيد» نام مي بردند و نشر و گسترش معارف و آموزه هايي كه وي طي سال هاي گذشته به صورت كتاب وسخنراني منتشر كرده بود باعث همدردي و همياري بسياري از شيعيان يمن شد و تعداد فراواني از اهالي منطقه «حيدان» و ساير استان ها براي ياري شيعيان اين منطقه و بازسازي بناهاي تخريب شده به سوي صعده روان شدند.
اما اين بار آن گونه كه ساكنان اين مناطق مي گويند ارتش يمن براي گرفتن زهر چشم از اهالي حيدان به اتهام همدردي و همياري با شيعيان صعده، اين منطقه را تحت شديدترين حملات زميني و هوايي خود قرار داد كه نتيجه آن صدها كشته و زخمي بود كه همه آنها از شهروندان غيرنظامي بودند.
جنگ دوم ارتش يمن و الحوثي ها در پايان ژانويه 2005 آغاز و با گسترش عمليات نظامي از كوه مران به شهرستان حيدان توسعه يافت، در اين نبرد، پدر حسين الحوثي به نام «بدرالدين الحوثي» رهبري جنگ را برعهده گرفت.
اين نبرد در همان روزهاي آغازين، 23 شهيد را در صفوف الحوثي ها بر جاي گذاشت و به گفته ارتش يمن فقط هشت تن از نيروهاي ارتش و امنيتي كشته شدند، درحالي كه نيروهاي دولتي موفق به دستگيري 51 نفر شده بودند.
بدرالدين الحوثي، پس از اينكه فرزندش حسين توسط ارتش يمن به شهادت رسيد، سكونت در صنعا را رها كرد و به كوهستان هاي صعب العبور صعده رفت.
وي كه فقيه و شخص بسيار موجهي از نظر فقهي و علمي در يمن بود پيشنهاد دولت براي دريافت حقوق ماهيانه و همراه داشتن 200 محافظ براي تردد در كشور را نپذيرفت و به ميدان نبرد با دولت مركزي در شمال يمن شتافت.
شهروندان ساكن «نشور» و «حيدان» پس از جنگ دوم دولت يمن عليه شيعيان، آواره كوه هاي «النقعه»، «مطره»، «آل سالم»، «عصايد» و «بني معاذ» شدند و دولت در تاريخ بيست و هفتم مارس 2005 پايان جنگ دوم برضد شيعيان را اعلام كرد. اما اين بار نيز با گسترش روز افزون اعتراضات داخلي و بين المللي به كشتار شيعيان يمن، دولت كه مبارزان شيعه را بزرگترين مانع خود براي تقويت روابط با آمريكا و عربستان سعودي مي دانست تصميم به نسل كشي كامل شيعيان در استان صعده گرفت و دراين ميان سادات رانيز هدف حملات نظامي خود قرار داد و جلوي برگزاري هرگونه مراسم مذهبي را گرفت.
دكتر «عصام العماد» از علماي شيعه يمن در اين باره مي گويد: دولت يمن به دستور شخص ژنرال «علي عبدالله صالح» به مساجد شيعيان حمله و تمامي كتاب هاي مقدس از جمله «نهج البلاغه» و «صحيفه سجاديه» را در صعده و صنعا جمع آوري كرد و با كاميون به ميدان مركزي شهر صنعا موسوم به «ساحه الحريه » (ميدان آزادي) آورد و در برابر چشم اهالي پايتخت به آتش كشيد.
وي مي افزايد: نيروهاي نظامي به فرماندهي ژنرال «علي محسن الاحمر» در حملات به مناطق شيعه نشين از هيچ جنايتي فروگذار نكردند و با به كارگيري سلاح هاي شيميايي و بمب هاي خوشه اي مردم را به خاك و خون كشيدند. نظاميان يمني پس از سوزاندن پيكرهاي رزمندگان شيعه، آنها را با طناب به خودروهاي نظامي بستند و در روز روشن جلوي چشم مردم مصيبت زده كيلومتر ها روي خاك كشيدند تا به قول خودشان براي مردم درس عبرت شود.
العماد با اشاره به اينكه شيعيان در تمامي درگيري ها همواره آمادگي خود را براي مذاكره و حل و فصل بحران از طريق مسالمت جويانه اعلام كردند، تاكيد مي كند: وهابي هاي سعودي و بعثي هاي عراقي كه بيشتر آنها پس از سقوط بغداد به يمن گريختند به قدري بر دولت يمن نفوذ دارند كه نمي گذارند راه حل ديگري جز حمله به مناطق شيعه نشين اتخاذ شود.
جنگ سوم:
اين جنگ در مارس 2006 به رهبري عبدالملك، الحوثي برادر كوچك حسين در دفاع از پايگاه شيعيان كه از سوي نيروهاي ارتش به آنها تجاوز شده بود، آغاز شد و محدوده جغرافيايي اين جنگ شامل شهرستان هاي حومه صعده همچون «ساقين»، «المجز» و «حيدان» گسترش يافت و دامنه نبرد تا مركز خود استان صعده كشيده شد. اين جنگ به خاطر مسائل انتخابات رياست جمهوري و شهرداري ها كه در دسامبر 2006 برگزار شد پس از يك توافق ميان طرفين متوقف شد.
دراين نبرد، نيروهاي دولتي به بهانه آزادي برخي سربازان كه به اسارت درآمده بودند به يكي از استحكامات الحوثي ها در ارتفاعات يورش بردند و به ادعاي رسانه هاي دولتي در ابتداي حمله بيش از 08 نفر از آنها كشته شدند.
اين درحالي بود كه تلفات ارتش فقط 72 نفر اعلام شد و در روزهاي بعدي نيز دولت به هلاكت 7 نفر ديگر كه يكي از آنها داراي درجه سرگردي بود، اعتراف كرد.
دولت يمن اين بار آن گونه كه خود اعلام كرد با هدف پاكسازي مناطق شيعه نشين مناطق مختلف در سراسر كشور از جمله پايتخت (صنعا)، «مارب»، «جوف»، «حجه» و ساير شهرها را هدف شديدترين حملات قرارداد و صدها تن از فعالان سياسي و فرهنگي را دستگير و روانه زندان كرد.
جنگ چهارم:
جنگ چهارم در آوريل 2007، جنبش «جوانان مؤمن» تمام استان صعده را به محل عمليات نظامي عليه ارتش يمن تبديل كرد. در اين نبرد به مؤسسات و نهادهاي دولتي، امنيتي و نظامي آسيب جدي رسيد. در چهار جنگ جنبش الحوثي ها و هواداران از عمليات چريكي عليه ارتش يمن استفاده مي كردند.
اين جنگ نيز در نهايت با عقب راندن ارتش يمن از مواضع و استحكامات كوهستاني پايان يافت و عبدالملك الحوثي برادر حسين بدرالدين همچنان به عنوان رهبر محبوب شيعيان شناخته شد و جنگ هاي، پنجم و جنگ كنوني عليه ارتش يمن را هدايت كرد.
جنگ پنجم:
اين جنگ در فوريه 2008 شروع شد. جنبش الحوثي از سلاح هاي متوسط و سنگين عليه ارتش صنعا استفاده كرد. دايره عملياتي اين جنگ كه استان صعده، منطقه «بني حشيش» (بخشي از صنعا) و منطقه «حرف سفيان» (بخشي از استان عمران)، بوده است زنگ خطر را براي مقامات صنعا به صدا درآورد.
اين عمليات نشانگر توسعه گستره عمليات نظامي و تحول كيفي در عملكرد نظامي الحوثي با صنعا بود. ژنرال علي عبدالله صالح در شرايط دشواري ميانجيگري قطر را پذيرفت و دو طرف به توافقاتي دست يافتند.
براساس توافقنامه «دوحه» كه با نظارت امير قطر براي برقراري صلح ميان الحوثي ها و دولت يمن به امضا رسيد دو طرف متعهد به توقف عمليات نظامي عليه يكديگر شدند. به موجب اين توافق، دولت يمن بايد الحوثي ها را مورد عفو قرار مي داد و اسيران دو طرف نيز بايد آزاد مي شدند.
گروه الحوثي نيز بايد سلاح هايي را كه از نيروهاي دولتي به غنيمت گرفته بود به ارتش باز مي گرداند. براساس اين توافق، كنترل استان صعده برعهده دولت مركزي بود و گروه الحوثي براي فعاليت خود بايد يك حزب سياسي تشكيل مي داد، اما اين توافقنامه كه پس از پنج دور جنگ خونين ميان طرفين به امضا رسيد، فقط درباره تبادل اسيران جنبه اجرايي به خود گرفت و ساير بندهاي آن به اجرا در نيامد. دو طرف درگير در يمن، يكديگر را به نقض مفاد توافق دوحه متهم مي كنند.
در واقع طرف يمني و حاميان منطقه اي آن اين توافقات را براي كسب فرصت براي بازسازي و ترميم قواي نظامي خود پذيرفته ولي پس از يك جنگ رواني و تبليغاتي كه همزمان در صنعا و رياض آغاز شد، زمينه ها براي جنگ ششم فراهم شد.
جنگ ششم:
اين جنگ در اوت 2009 (مرداد گذشته) آغاز و در حقيقت يك جنگ تمام عيار و گسترده بوده و كشتارها و قتل عام ها، نشانگر عصبانيت و فشارهاي رواني فرماندهان ارتش صنعا بوده كه ناشي از شكست گذشته بوده است.
اين جنگ با هماهنگي سياسي، نظامي و امنيتي ميان رياض و صنعا بوده و حتي دوستان ژنرال علي عبدالله صالح نتوانستند صنعا و ارتش مسلح به انواع سلاح هاي آن را به عنوان پيروز اين جنگ قلمداد كنند.
قتل عام كودكان و زنان بيگناه شيعي در صعده و روستاهاي محروم آن نشانگر شكست كامل برنامه ها و طرح هاي راهبردي صنعا بوده است.
در اين جنگ صدها تن از مردم و نيروهاي نظامي كشته و صدها تن از علما و فعالان سياسي و فرهنگي به دست نيروهاي امنيتي ترور شده و يا به زندان افتاده اند.
فرماندهي رزمندگان شيعه برعهده «سيدعبدالملك طباطبايي حوثي» برادر «سيدحسين» است و «سيديحيي» ديگر برادر وي نيز كه مجلس نمايندگان يمن مصونيت سياسي وي را سلب و اينترپل را موظف به بازداشت وي كرده است مسئوليت رهبري سياسي و تبليغاتي شيعيان را برعهده گرفتند.
در اين ميان «عبدالله عيظه الرزامي» فرمانده زبده رزمندگان شيعه همواره از ابتداي جنگ نخست دولت عليه شيعيان، در سايه بوده اما اقتدار و دلاوري وي و نيروهاي تحت امرش به حدي است كه مردم يمن از او با عنوان «مالك اشترزمان» ياد مي كنند. وي اكنون به عنوان دست راست «سيدعبدالملك» عمل مي كند.
تفاوت اين جنگ با جنگ هاي سابق، تقويت اقتدار نظامي و عملياتي رزمندگان شيعه در رويارويي با نيروهاي دولتي است به گونه اي كه شيعيان تاكنون موفق به انهدام سه فروند هواپيماي جنگنده سوخو، يك فروند هلي كوپتر نظامي و ده ها دستگاه از تانك هاي ارتش شده اند.
منبع : فارس