مروري بر عملكرد بسيج دانشجويي از ابتدا تاكنون شجره هميشه طيبه

سميه كياني
بسيج دانشجويي در تاريخ 2/9/67 به دستور رهبر كبير انقلاب، تاسيس و بنيانگذاري شد و در آذرماه سال 68 با تاييد رهبر معظم انقلاب به طور رسمي در دانشگاهها شروع به فعاليت كرد. اين روزها كه يادآور اولين روزهاي آغاز فعاليت اين تشكل ميباشد، به سراغ آقاي اسماعيل احمدي، مدير روابط عمومي بسيج دانشجويي آمديم تا قدري بيشتر در مورد زمينه فعاليت هاي تشكل بسيج دانشجويي بپردازيم:
-دفاع از اصول و مبارزه با استكبار جهاني از رسالتهاي بسيج دانشجويي است.
آقاي اسماعيل احمدي در مورد زمينه هاي تشكيل بسيج دانشجويي گفت:
در فضاي اجتماعي بعد از دفاع مقدس، عده اي گمان مي كردندكه دوران فعاليت بسيج به پايان رسيده و ضرورتي به ادامه فعاليت هاي اين تشكل وجود ندارد. با درايت حضرت امام، در آخرين پيام هايي كه در اواخر عمر شريفشان داشتند، در تاريخ 2/9/67 بسيج دانشجويي را تاسيس و بنيانگذاري نمودند و فرمودند: «امروز يكي از ضروري ترين تشكل ها، بسيج دانشجو و طلبه است.» ايشان در سخنان خود افق بالايي را پيش روي بسيج قرار دادند و دفاع از اصول و مبارزه با استكبار جهاني را جزو رسالتهاي بسيج دانشجو و طلبه عنوان فرمودند. در آذرماه سال 68 نيز از رهبر معظم انقلاب استعلامي در مورد ضرورت حضور بسيج در دانشگاه صورت گرفت كه ايشان فرمودند: «آن روزي كه آن حكيم فرزانه (امام خميني(ره)) يكي از ضروري ترين تشكل ها را بسيج دانشجو و طلبه اعلام كرد كمتر كسي به اهميت حضور اين مجموعه ارزشمند در دانشگاه كشور واقف بود.»
بنده نيز با بسيج دانشجويي موافقم و آنرا لازم و ضروري ميدانم. در نهايت در سال 69 و به فاصله دو سال از فرمان حضرت امام خميني(ره) مبني بر تشكيل بسيج دانشجويي، اولين دفتر بسيج دانشجويي در دانشگاه تهران افتتاح گرديد. امروز با گذشت 21 سال از تاسيس بسيج دانشجويي شاهد فعاليت هاي گسترده اين تشكل در زمينه هاي سياسي، ورزشي، اجتماعي و علم اندوزي در سطح جامعه هستيم.
-فعاليت بسيج دانشجويي در عرصه فرهنگي:
احمدي در مورد فعاليت هاي بسيج دانشجويي در عرصه فرهنگي گفت: از جمله فعاليت هاي فرهنگي بسيج دانشجويي، اردوهاي راهيان نور است كه در اسفند ماه و تابستان برگزار مي گردد. ايشان از جمله ديگر فعاليت ها به برگزاري يادواره شهداي دانشجو اشاره كرد كه از سال 75 آغاز شده است كه شامل غبارروبي مزار شهدا، سركشي به خانواده هاي دانشجوي بسيجي، سركشي به آسايشگاه جانبازان و اجراي طرح سرگذشت پژوهي در مورد سيره شهدا ميباشد. آثار در مورد سيره شهدا در زمينه هاي ادبي، هنري است كه در غالب پايان نامه، مقالات و تحقيقات دانشجويان و اساتيد انجام مي شود و در نهايت در كتاب كنگره بسيج دانشجويي كه هر ساله برگزار مي شود، جمع آوري و ارائه مي گردد. از ديگر اقدامات اين يادواره، برگزاري جشنواره فرهنگي-ورزشي جام دانشجو است كه در تمامي رشته ها براي دختران و پسران برگزار مي گردد. وي در ادامه گفت: بسيج دانشجويي اكنون در هر دانشگاه حداقل يك نشريه منتشر مي كند و همايش هاي دانشگاه و عاشورا، دانشگاه و انقلاب از ديگر فعاليت هاي فرهنگي اين تشكل مي باشد.
-فعاليت هاي علمي بسيج دانشجويي:
مدير روابط عمومي بسيج دانشجويي درباره فعاليت هاي علمي بسيج گفت: فعاليت هاي علمي با محوريت تحقق جنبش نرم افزاري و توليد علم، در كانونهاي علمي-پژوهشي در شاخه هاي مختلف علوم انساني، فني، علمي، پزشكي و هنر صورت مي پذيرد. هدف اين كانونها، شناسايي نيازهاي علمي روز جامعه در محيط دانشگاه به منظور انجام تحقيقات بنيادي در مسايل علمي و نرم افزاري مي باشد. وي از ديگر فعاليت هاي علمي به برگزاري جشنواره اي تحت عنوان حمايت از مبتكرين و مخترعين بسيجي اشاره كرد و گفت: اين جشنواره كه هر ساله براي حمايت از مبتكرين بسيجي شهيد و ايثارگر در مراحل استاني و ملي برگزار مي گردد، داراي شان و اعتباري در حد جشنواره هاي علمي ملي كشور مي باشد.
-بسيج در عرصه سياست:
احمدي در مورد فعاليت هاي بسيج دانشجويي در حوزه سياسي گفت: استكبار ستيزي و حمايت از مستضعفان در سرتاسر جهان اسلام در كانون توجه بسيج دانشجويي بوده است كه در قالب بيانيه ها، تجمعات و اطلاعيه ها خودنمايي مي كند. كه از آن جمله مي توان به دفاع از مردم مظلوم غزه و لبنان در جنگ 33 روزه اشاره كرد. در حوزه مسايل داخلي، دفاع از ارزش هاي ناب و اصيل انقلاب و انديشه هاي امام و رهبري و احياي گفتمان امام، انقلاب و رهبري از جمله اهداف اين تشكل دانشجويي مي باشد. وي در مورد ديگر فعاليت هاي سياسي بسيج دانشجويي به برگزاري دوره هاي بصيرت سياسي و دوره هاي آموزش خبرنگاري و روزنامه نگاري براي دانشجويان اشاره كرد.
-بسيج و خدمت رساني:
وي در مورد فعاليت هاي بسيج در حوزه خدمت رساني گفت: كانون هاي جهاد خدمت رساني در هر دانشگاه به منظور محروميت زدايي از كشور و تربيت نيروهاي متخصص و خدمت رسان براي نظام در بسيج دانشجويي تشكيل شده است. گروه هاي جهادي ابتدا به شناسايي مناطق محروم و مشكلات و كمبودهاي اين مناطق مي پردازند و در ايام تعطيلات عيد نوروز و تابستان به اين مناطق عزيمت مي كنند و خدماتي در تمام عرصه ها اعم از عمران، پزشكي، مشاوره خانواده و به خانواده ها ارائه مي كنند. هدف از برگزاري اين دوره ها، كمك به كارآمدسازي دولت و انجام اقداماتي در جهت برآورده شدن مطالبات مقام معظم رهبري مي باشد.
-بسيج در عرصه آموزش:
مدير روابط عمومي بسيج دانشجويي گفت: اصلي ترين كار بسيج دانشجويي در حوزه آموزش برگزاري كانونهاي مطالعات فكري و محتوايي است كه از آن جمله مي توان به دوره آموزشي طرح ولايت اشاره كرد. اين دوره 14 سال است كه برگزار مي گردد و در آن مباني انديشه اسلامي به دانشجويان آموزش داده مي شود.

كلاس درس يك استاد به دليل امر به معروف و نهي از منكر تعطيل شد

كلاس درس يك استاد رياضي كه با رعايت همه شرايط، اقدام به امر به معروف و نهي از منكر كرده بود، به دليل اهمال مسئولان دانشگاه تهران تعطيل شد.
به گزارش فارس، چندي پيش علي شريفي از مدرسين دانشكده مديريت دانشگاه تهران در كلاس درس «رياضي 1» اين دانشكده ضمن رعايت جوانب و شرايط امر به معروف و نهي از منكر، به يكي از دانشجويان دختر اين كلاس به صورت شخصي درباره حجاب وي تذكر داده و با ذكر اين نكته كه چنين پوششي مناسب يك كلاس درس دانشگاه نيست، از اين دانشجوي دختر درخواست مي كند كه در كلاس درس بيش از اين به فكر رعايت حجاب خود باشد.
اما همين تذكر ساده در امر به معروف و نهي از منكر و با وجود اينكه شرايط امر به معروف و نهي از منكر رعايت شده و به دانشجوي دختر مذكور به صورت شخصي تذكر داده شده بود، موجب اتفاقات عجيبي در اين دانشگاه شد.
هر چند اين دانشجوي دختر در كلاس بعدي همين استاد با پوشش مناسب حضور يافته بود و در امتحان كوئيز نيز شركت كرد اما با خبر شدن برخي اعضاي صنفي دانشگاه از موضوع، باعث وقوع رفتارهاي افراطي شد.
شوراي صنفي دانشكده مديريت كه با حضور افراد مسئله دار تشكيل شده است، با اطلاع يافتن از موضوع، در وهله اول دانشجوي دختر را به انجام اعتراض تشويق كرد و سپس از استاد مذكور مي خواهند كه در جلسه اي با حضور اعضاي اين شورا درباره تذكر به اين دانشجوي دختر توضيح دهد. در حالي كه اصولا چنين كاري به هيچ وجه در حيطه اختيارات شوراي صنفي نيست.
به هر ترتيب، چنين جلسه اي تشكيل شده و اعضاي شورا در اظهاراتي عجيب، امر به معروف و نهي از منكر را اعتقادات شخصي اين استاد ذكر كرده و تاكيد مي كنند كه نبايد نسبت به رفتار يا پوشش دانشجو از سوي استاد تذكري داده شود و در مقابل علي شريفي نيز در پاسخ تاكيد مي كند كه استاد در كلاس درس حق دارد به دانشجوي خود تذكر دهد.
از ديگر اقدامات عجيب و غيراخلاقي اعضاي شوراي صنفي دانشجويان مديريت در اين جلسه، ضبط اظهارات علي شريفي از طريق موبايل و بدون اطلاع وي بود.
اتهام به استاد امر كننده به معروف
اما اين قبيل اقدامات شوراي صنفي دانشكده مديريت به اينجا ختم نشد و اعضاي اين شورا پس از جلسه مذكور، با صدور بيانيه اي ضمن اهانت هاي شديد به اين استاد و زير سوال بردن اصل امر به معروف و نهي از منكر در جمله اي عجيب چنين مندرج مي كنند كه استاد خود مرتكب منكر شده كه فهميده اين دختر بدحجاب بوده است.
با اين وجود اين بيانيه نيز پايان كار شوراي صنفي نبوده و اعضاي اين شورا در اقدامي ديگر، يكشنبه هفته جاري با تجمع در مقابل كلاس درس استاد شريفي و سر دادن شعارهاي اهانت آميز و دون شان دانشگاه، قصد بر هم زدن اين كلاس درس و تعطيلي آن را داشتند. ضمناً برخي از اعضاي صنفي انجمن اسلامي دانشكده در اين تجمع غيرقانوني حضور داشتند.
اين افراد كه تعدادشان به 25 نفر نمي رسيد پس از تجمع مقابل كلاس درس و سر دادن شعار عليه استاد به سمت بيرون دانشكده حركت كرده و در راه شعارهايي را عليه معاونت آموزشي دانشكده نيز سر دادند و پس از حضور در بيرون دانشكده، مجدداً طي سخناني به اين استاد اهانت كرده و مي گويند كه «اين تيپ افراد حق ندارند در دانشگاه حضور يابند!!!»
برخي از اعضاي شوراي صنفي براي شكل گيري اين تجمع و شركت دانشجويان دانشكده به دروغ هاي بزرگي متوسل شده و خطاب به دانشجويان مي گويند كه استاد مذكور در كلاس درس شال دانشجوي دختر را كشيده و به وي هتاكي كرده است!
شوراي صنفي دانشكده مديريت چه كساني هستند؟!
شوراي صنفي دانشكده مديريت دانشگاه تهران متشكل از 11 عضو است كه خود را دانشجويان دموكراسي خواه مي خوانند و جالب اينكه اين 11 نفر در انتخاباتي كه فرد ديگري غير از خودشان كانديدا نشده بود، شركت كرده و در رقابت با خود پيروز شده اند و در حال حاضر وحيد حسيني دبيري اين شورا را برعهده دارد.
جالب تر آنكه برخي از اعضاي اين شورا پيش از اين به دليل اقدامات افراطي حكم اخراج از كوي دانشگاه داشته و با اين حال به دليل سهل انگاري هيئت نظارت در تشكل هاي اسلامي دانشگاه تهران، براي كانديدا شدن در انتخابات تأييد صلاحيت شده بودند.
از همه جالب تر و عجيب تر اينكه چند عضو فعلي شوراي صنفي نيز پيش از اين عضو كانون فيلم دانشكده بودند كه در نهايت به دليل توزيع فيلم هاي غيرمجاز و خلاف شأن دانشجو و دانشگاه از اين كانون اخراج شدند و سهل انگاري ديگر هيئت نظارت بر تشكل هاي اسلامي دانشگاه تهران ايجاد كه حتي اين افراد نيز براي كانديدا شدن در انتخابات شوراي صنفي دانشگاه كه بايد اعضاي اين شورا نماينده واقعي دانشجويان باشند، تائيد صلاحيت شده بودند.
سهل انگاري مسلم و سوال برانگيز ديگر مسئولان هيئت نظارت بر تشكل هاي اسلامي دانشگاه تهران آنجا است كه با وجود اينكه در صورت عدم شركت بيش از 30 درصد دانشجويان يك دانشكده در انتخابات شوراي صنفي، اين شورا نبايد تشكيل شود، اما با اين حال و با وجود رخداد چنين اتفاقي در جريان انتخاب اين 11 نفر هيئت نظارت بر تشكل هاي اسلامي دانشگاه تهران در اظهاراتي عجيب و به قول خودشان بنابر مصلحت! اين شورا را قانوني اعلام كرد.
ادامه ماجرا
پس از تجمع عده معدود ياد شده در مقابل دانشكده مديريت و هتاكي به استاد، اين افراد خواستار تعطيلي كلاس درس استاد شريفي شدند.
اما در واكنش به اين سخنان، 18 تن از دانشجويان همان كلاس رياضي، با امضاي نامه اي خطاب به معاونت آموزشي دانشكده مديريت دانشگاه تهران تاكيد كردند كه هيچ مشكلي با علي شريفي نداشته و مي خواهند ادامه كلاس هاي رياضي با همين استاد تشكيل شود.
سرانجام جلسه اي با حضور معاون آموزشي دانشكده، اعضاي شوراي صنفي، اعضاي بسيج دانشجويي و اعضاي انجمن اسلامي دانشكده مديريت تشكيل شده و توافق شد كه اگر عده اي از دانشجويان كلاس از موضوع ناراحتند يك كلاس موازي در همان ساعت 13 تا 15 تشكيل شود تا هر دانشجويي كه دوست داشت ادامه رياضي يك خود را در اين كلاس بگذراند اما شوراي صنفي مجدداً با عدم توجه به نظرات ديگر اعضا، در اين جلسه مدعي شد كه بدنه دانشجويي ناراحت است! و نبايد كلاس ساعت 13 تا 15 استاد شريفي تشكيل شود و هر دانشجويي دوست داشت با اين استاد، درس رياضي 1 را بگذراند در كلاس ساعات قبل از ظهر وي حضور يابد.
در نهايت به دليل ضعف مسئولان دانشكده در مواجه با برخي افراطيون كلاس درس بعدازظهر اين استاد به حالت تعليق درآمد.
اعتراض دانشجويان: مسئولان چرا كوتاه آمدند؟
برخي دانشجويان دانشكده مديريت دانشگاه تهران در تماس با خبرنگار حوزه دانشگاه فارس ضمن ابراز گلايه شديد نسبت به ضعف و سستي مسئولان دانشكده در قبال افراطيون تاكيد كردند كه موضوع كوتاه آمدن در قبال اين افراطيون در دانشگاه تهران به كوتاه آمدن مسئولان دولت اصلاحات در موضوع هسته اي در برابر دولت هاي زورگوي دنيا شبيه شده است. چرا كه با هر عقب نشيني مسئولان دانشكده افراطيون يك گام به جلو مي نهند.
اين دانشجويان تاكيد كردند كه چرا بايد متدينين اين قدر مظلوم باشند كه به دليل اجراي يك اصل ديني به نام امر به معروف و نهي از منكر، آن هم در يك كشور اسلامي، كلاس درسشان تعليق شود!
به گزارش فارس، برخي ضعف ها در مواجه با افراطيون در دانشگاه تهران به عرصه مسئولان اين دانشگاه مسبوق به سابقه است چه آنكه انجمن اسلامي دانشجويان دانشگاه تهران، دندانپزشكي تهران با وجود اينكه به دليل برخي مشكلات اساسنامه اي 8 سال است كه غير قانوني فعاليت مي كنند اما تاكنون هيچ اقدامي براي تاكيد در قانوني كردن رفتارها و تشكيلات اين انجمن از سوي مسئولان دانشگاه تهران صورت نگرفته است.
همين عدم مواجه اصولي با اين افراطيون موجب شده است كه اعضاي انجمن اسلامي دانشگاه تهران به راحتي بتوانند تجمعات افراطي عليه نظام در اين دانشگاه سامان داده و موجب التهاب، در دانشگاه شوند.

سوءاستفاده اخلاقي از نخبه هاي ايراني توسط يك موسسه

به گزارش جهان، اخيرا موسسه اي غيرانتفاعي در پوشش اعزام جوانان نخبه به خارج از كشور از آنان سوءاستفاده هاي اخلاقي مي كند.
اين موسسه با سوءاستفاده از عنوان خود و دريافت اعتبارات دولتي و به بهانه شركت در مسابقات و بازديد از نمايشگاه هاي علمي و تخصصي كه در برخي از كشورهاي خارجي برگزار مي گردد، جوانان نخبه بخصوص دختران را جذب و با اخذ مبالغي هنگفت، زمينه اغفال و انحطاط و فساد اخلاقي آنان را در مجالس رقص در ديسكوها و كازينوها فراهم مي نمايد.
اين موسسه در آخرين سفر علمي خود كه در كشور مالزي برگزار شده بود تعدادي از دختران و پسران نخبه ايراني را در هتل شرايتون اقامت داده و طي اقامت خود، تعدادي از دختران را به مجالس رقص و پايكوبي و مصرف مشروبات الكلي در ديسكو اين هتل دعوت نموده است.
گفته مي شود اين موسسه كه بالغ بر 1200 نفر را به عنوان عضو رسمي جذب نموده، قصد دارد حدود 100 نفر از جوانان نخبه كشور را در آذرماه سال جاري به كشور بلژيك جهت شركت در نمايشگاه اختراعات و ابداعات اعزام نمايد.
اين موسسه با تهيه مدال و تقديرنامه ساختگي براي كساني كه در مسابقات و جشنواره هاي خارجي موفق به اخذ مدال نمي شوند، از آنان مي خواهند تا هنگام مراجعت به كشور اين مدال را جهت جلوگيري از سرزنش خانواده هايشان ارائه نمايند.
گفتني است، اين موسسه در سال 1382 به انگيزه حمايت از جوانان نخبه ايراني تاسيس شده است.

نادري منش خبر داد: تفكيك جنسيتي كلاسها نيازي به مجوز ندارد

معاون آموزشي وزارت علوم، تحقيقات و فناوري با تاكيد بر اينكه تاكنون بحثي در زمينه تفكيك جنسيتي كلاسهاي درس نداشته ايم گفت: دانشگاهها در صورتي كه بخواهند كلاسهاي درس را تفكيك جنسيتي كنند در اين زمينه نيازي به مجوز وزارت علوم ندارند.
به گزارش مهر، حسين نادري منش صبح يكشنبه در جمع خبرنگاران در پاسخ به پرسش خبرنگار مهر درباره تفكيك جنسيتي دانشجويان در كلاسهاي درس گفت: تاكنون هيچ بحثي در اين زمينه در وزارت علوم نداشتيم و درخواستي از سوي دانشگاهها براي انجام اين كار به وزارت علوم ارائه نشده است.
وي همچنين در پاسخ به اين پرسش كه دانشگاهها براي جدا كردن دختران و پسران از يكديگر در كلاسهاي درس مي توانند بدون مجوز از وزارت علوم اقدام كنند، گفت: دانشگاه ها در صورتي كه بخواهند كلاسهاي درس را تفكيك جنسيتي كنند با ما مشورت مي كنند و هماهنگي هاي لازم را به عمل مي آورند.
معاون آموزشي وزارت علوم ادامه داد: همچنين در هيچ جاي قانون نيامده كه براي اين كار دانشگاهها بايد از وزارت علوم مجوز داشته باشند اما بايد در اين مسير با وزارت علوم هماهنگ باشند.
وي در پاسخ به پرسش ديگر خبرنگار مهر درخصوص لزوم دريافت مصوبه مجلس يا شوراي عالي انقلاب فرهنگي براي اجرايي شدن سهميه 20 درصدي براي ورود متاهلين به كارشناسي ارشد گفت: فعلا بايد تمام جوانب طرح بررسي شود البته برخي عنوان مي كنند نيازي به مصوبه مجلس ندارد.
نادري منش همچنين درباره زمان اجرايي شدن اين طرح در پاسخ به مهر گفت: اين طرح بايد تمام مراحل قانوني خود را طي كند حتي اگر بشود آن را براي امسال نيز اجرايي كرد بايد ساز و كار قانوني و اجرايي آن انديشيده شود و سازمان سنجش براي اجرايي شدن آن نظر دهد.
وي ادامه داد: در اين طرح براي داوطلبيني كه متاهل هستند، حداقل دارا بودن شرايط علمي مدنظر قرار مي گيرد و با اجراي آن حقي از داوطلبيني كه داراي سطح علمي بالاتري هستند ضايع نمي شود. ضمن اينكه اين افراد نيز بيش از گذشته به ازدواج تشويق مي شوند.
بررسي سه درخواست براي ايجاد دانشگاه هاي دخترانه يا پسرانه
معاون آموزشي وزارت علوم درباره تفكيك جنسيتي دانشگاهها با ايجاد دانشگاههاي دخترانه و پسرانه گفت: اين موضوع از قديم نيز مطرح بوده و در حال حاضر نيز درخواستهاي رسيده براي ايجاد دانشگاههايي ويژه دختران يا پسران مورد بررسي قرار مي گيرد. هم اكنون سه درخواست براي اين منظور در وزارت علوم در دست بررسي است.
كوتاه شدن طول دوره كارشناسي
وي درباره كوتاه شدن طول دوره كارشناسي گفت: اين طرح در دستور كار بررسي وزارت علوم قرار دارد و مي خواهيم تلاش كنيم در زمان كمتر و با صرف هزينه هاي كمتري خروجي بيشتري از تحصيل داشته باشيم. البته موضوع مهمتر براي ما تحصيلات تكميلي و ورود افراد پشت صف براي ورود به اين مقطع است.
كاهش يا ثابت نگه داشتن ظرفيت دوره هاي كارشناسي در دانشگاههاي قوي
نادري منش كاهش يا ثابت نگه داشتن ظرفيت دوره هاي كارشناسي در دانشگاههاي قوي را يكي ديگر از برنامه هاي وزارت علوم دانست و گفت: تلاش مي كنيم دانشگاههاي قوي را به سمت تحصيلات تكميلي سوق دهيم و براي جذب دانشجويان خارجي بيشتر برنامه ريزي كنيم.
وي با تاكيد بر اينكه كنترل كيفيت آموزش عالي يكي از اهداف است، گفت: در اين راستا مركز نظارت و ارزيابي ايجاد و به وسيله آن كيفيت و بهبود وضعيت كيفي دانشگاهها مورد ارزيابي قرار مي گيرد.
بازنگري در سرفصلهاي دروس علوم انساني
معاون آموزشي وزارت علوم از بازنگري در سرفصلهاي دروس علوم انساني با تاكيد بر مولد بودن در اين علوم خبر داد و افزود: ما در بسياري از رشته هاي علوم انساني مولد هستيم و حرفهاي زيادي براي گفتن داريم از اين رو بايد با اين ديدگاه و ديدگاه اسلامي درباره بازنگري در سرفصلهاي علوم انساني برنامه ريزي كنيم.
وي توسعه كيفي آموزش عالي را جزء برنامه هاي 4 سال آينده وزارت علوم دانست و گفت: 8/3 ميليون نفر جامعه آماري دانشجويان كشور هستند و مي توان گفت 25 درصد جمعيت كشور را جوانان بين 17 تا 24 سال دربرمي گيرند.

كاركردهاي عبادت در زندگي دانشجويي

حميدرضا شاكرين
عبادات و مناسك ديني مانند نماز و... چه نقشي در زندگي يك دانشجوي ايراني دارند؟
1- چيستي عبادت
حقيقت عبادت يا پرستش، عبارت است از تعظيم و تقديس و خضوع و خشوع احترام آميز و تحسين آميز همراه با ثنا و تذلل و خاكساري عابد در برابر معبود.
پرستش در حقيقت، توجه باطني انسان به حقيقتي است كه او را آفريده و آدمي، خود را نيازمند او و در قبضه قدرت او مي بيند؛ سيري است كه انسان از خلق به سوي خالق مي كند و عبارت است از ميل به خدمت و تقديس موجودي برتر و والاتر كه مستحق اين خدمت است.(1)
تقديس كننده، بي آنكه پاداشي از او بخواهد او را تقديس، احترام و ستايش مي كند.(2)
عبادت، پرواز روح است و سفر روحاني، رمز آزادي و نشانه محبت آفريدگار و آمادگي براي خدمت او.(3)
2- كاركردهاي عبادت
1-2- عبادت، نياز ذاتي
تقديس و پرستش، امري غريزي و از نيازهاي فطري بشر است. به قول ويليام جيمز، «درما غرايزي هست كه ما را به دنياي ديگر پيوند مي دهد؛ همان طور كه غرايزي به اين جهان پيوند مي دهد.» به عبارت ديگر «عبادت» حالتي روحاني و معنوي است كه مبدأ و مقصد مادي ندارد. بنابراين، انسان با عبادت به يك احساس معنوي و فرامادي خود پاسخ مي دهد و لازمه هر احساس طبيعي، اين است كه پاسخ دادن به آن، موجب لذت و ابتهاج است و پايه اي از پايه هاي سعادت بشر را تشكيل مي دهد. اميرمؤمنان در لذت ما قبل از عبادت و انس با پروردگار مي فرمايد: «پروردگارا! تو از هر انيسي براي دوستانت انيس تري و از همه آنها براي كساني كه به تو اعتماد كنند، براي كارگزاري آماده تري؛ آنان را در باطن دلشان مشاهده مي كني و در اعماق ضميرشان، به حال آنان، آگاهي و ميزان بصيرت و معرفتشان را مي داني؛ رازهاي آنان، نزد تو آشكار است و دلهاي آنان در فراق تو، بي تاب. اگر تنهايي سبب وحشت آنان گردد، ياد تو، مونسشان است و اگر سختي ها بر آنان فرو ريزد، به تو پناه مي برند.» (4)
2-2- عبادت و خوديابي
عبادت و نيايش، خلوتي براي كسب نورانيت نفس و بازيافتن خود واقعي و فرونهادن خود خيالي است. اقبال لاهوري مي گويد: «... عمل عبادت يا نيايش است كه به نورانيت نفساني مي انجامد...» (5)
او همچنين نيايش را از تفكر محض، برتر داشته و مي گويد: «درعمل تفكر، ذهن، حقيقت و واقعيت را مشاهده و دنبال مي كند؛ در نيايش... از انديشه، برتر و بالاتر مي رود و خود حقيقت و واقعيت را تسخير مي كند...» (6)
همو بر آن است كه: «نيايش به عنوان وسيله اشراق نفساني، عمل حياتي و متعارفي است كه به وسيله آن، جزيره كوچك شخصيت، وضع خود را در كل بزرگتري از حيات، اكتشاف مي كند.» (7)
ويليام جيمز دراين باره مي گويد: «... حقيرترين فرد بر روي زمين با اين توجه عالي، خود را واقعي و با ارزش احساس مي كند.»(8)
3-2- پرواز روح به ساحت فرامادي
عبادت، پرواز روح به افق هاي وسيع تر از حضيض مادي و تنگناي حيات محدود حيواني است. در اين سير روحاني، انسان مي يابد كه نيازي فراتر از حاجات و لذتي فراتر از لذات بدني و وجودي برين و جاويد،وراي كالبد محدود فاني دارد.(9)
آلكسيس كارل مي گويد: «نيايش اصولاً كشش روح است به سوي كانون غيرمادي جهان، به عبارت ديگر، پرواز روح است به سوي خداوند و يا حالت پرستش عاشقانه اي است نسبت به آن مبدأي كه معجزه حيات، از او سرزده است؛ كوشش انسان است براي ارتباط با آن وجود غيرمرئي، آفريدگار همه هستي، حكمت مطلق، خيرمطلق... انسان در برابر خداوندگار هستي، نشان مي دهد كه او را دوست دارد؛ نعمات او را سپاس مي گذارد و آماده است تا خواست او را هرچه هست، انجام دهد».(10)
4-2- پيروزي روح بر بدن
در كشاكش جاذبه ها واهداف روح و شهوات واميال تن؛ ]كه[ هريك مي كوشند بر ديگري فايق آيند و ديگري را مغلوب و مطيع خود سازند، پرستش، بهترين وسيله پيروزي روح بر بدن است.
لكنت دونوئي مي نويسد: «ستيزه انسان عليه طبيعت و عليه دشمنان خارجي، نزاع براي زيست بود... سپس ستيزه، مبدل به مجاهده با نفس شد... فردي كه در اين مبارزه پيروز مي شود، مدلل مي سازد كه وي پيشرو نژاد آينده و جد انسان كامل خواهد بود...».(11)
5-2. يقين يابي
انسان به وسيله عبادت، در عقايدش، به مرحله يقين مي رسد و با يقين به اين كه خداوند همه جا حاضر و بر اعمال او ناظر است و جهنم و بهشتي وجود دارد، آماده همه گونه فداكاري و چشم پوشي از لذت و تحمل هرگونه شدت و سختي مي گردد و كسب فضايل و اجتناب از رذايل، برايش آسان مي شود.(12)
6-2. رهايي از پوچي
عبادت، نشانه آن است كه نيايش گر، زندگي و هستي را پوچ نمي انگارد درمي يابد كه از تيمار مهر و مشيتي حكيم و عادل، برخوردار است؛ اما آن كه هستي را پوچ مي داند، نخستين اثرش آن است كه خود پوچ مي شود.(13)
7-2. نيروبخشي
عبادت، صرفاً مانع از كژي ها نيست، بلكه نيروبخش است. خداوند در قرآن كريم مي فرمايد: «از شكيبايي و نماز، مددجوييد». آري كلمه «الله بزرگتر است»، به انسان، نيرو و شخصيت اخلاقي مي بخشد.(14)
8-2. سلامت و آرامش روان
عبادت و نيايش، آرامش روحي و سلامت رواني مي بخشد. قرآن در اين باره مي فرمايد: «الا يذكرالله تطمئن القلوب».(15) در اين آيه، كلمه «الا» آگاهي وهوشياري مي دهد و خبر مهمي را اعلام مي كند. از نظر ادبي هم مقدم داشتن آن، افاده حصر مي كند؛ يعني تنها به ياد خدا بودن و غيرخدا را فراموش كردن، آرامش دل هاست. آري، عبادت در سه جبهه طبيعت، اجتماع و نفس، به انسان نيرومي دهد. (16)
9-2. تجديد ميثاق با خدا
يكي از فلسفه هاي عبادت، اين است كه انسان همواره در يادش باشد كه بنده است و مكلف و چشم بينايي، بر او ناظر است. از اين نظر، عبادت، تجديد پيمان با خدا و مقام ربوبيت او و يادآور بندگي و تكليف انسان در برابر خالق است.
مونتسكيو مي گويد: «انسان چون موجود حساسي است و دچار هزار هوس مي گردد و چنين مخلوقي كه گرفتار هوس خود مي باشد، هرلحظه ممكن است خالق خود را فراموش كند.چنين مخلوقي، هرلحظه خودش را هم فراموش مي كند؛ بلكه هرآن ممكن است ديگران را هم فراموش كند؛ به همين دليل است كه خداوند عالم، به وسيله قوانين مذهبي، او را به طرف خود مي خواند؛ تا از ياد خدا و خالق خود، غافل نگردد...» (17)
10-2 ربوبيت و ولايت
درحديث آمده است:«بندگي، گوهري است كه كنه آن، خداوندگاري است». (18 ) مراد از اين سخن، ولايت كمال و قدرتي است كه درپرتو عبوديت و اخلاص و پرستش واقعي، نصيب بشر مي شود. اين مسئله به تناسب درجات عبوديت، مراحل و منازلي دارد به شرح زير:
1-10-2، روشني بيني؛ كمترين نشانه قبولي عمل انسان نزد پروردگار، اين است كه انسان، بينشي نافذ يافته و روشن و بيناي خود مي گردد.
قرآن كريم مي فرمايد:«اگر تقواي الهي داشته باشيد، خداوند نيز قدرت تشخيصي براي شما قرار مي دهد» (19)
2-10-2. تسلط بر قواي نفساني؛درپـرتو عبوديت، اراده انسان در برابر خواهش هاي نفساني و حيواني، نيرومند و غالب مي شود وانسان مدير لايق دايره وجود مي شود.
3-10-2. سلطه بر انديشه؛ قوه خيال آدمي، سخت گريز پا و پراكنده و لجام گسيخته عمل مي كند؛ تمركز و حضور قلب را از ميان مي برد. رشد عبادي انسان، موجب ولايت و تسلط بر انديشه هاي پراكنده و نيروي متخيله است. نتيجه اين تسلط آن است كه چون روح و ضمير براساس سائقه فطري، خداخواه، ميل به ياد خدا كند، قوه خيال با بازيگري هاي خود، نمي تواند مزاحم آن شود.
4-10-2، غناي روح از بدن؛ روح در مراحل قوت و قدرت خود، به مرحله اي مي رسد كه در بسياري از فعاليت هاي خود، از به كارگيري بدن، بي نياز مي شود. اين بي نيازي گاه لحظه اي و گذرا و گاه دايم و پايدار است.
5-10-2. سلطه كامل بربدن؛ دراين مرحله، بدن ازهر جهت، تحت فرمان و اراده شخص قرار مي گيرد و حتي اعمال خارق العاده از آن سرمي زند.
اين مسئله، غير از مطالبي است كه قبلا تحت عنوان پيروزي روح بر بدن بيان شد.
6-10-2. سلطه بر طبيعت؛ دراين گام، طبيعت خارجي نيز تحت نفوذ اراده انسان قرار مي گيرد و كرامت خوارق عادات، رخ مي نمايد. (20)
11-2 تقرب به خدا
يكي از مهمترين ثمرات عبادت، بلكه اساسي ترين آن، تقرب به ذات احديت است.
چيستي تقرب؛ تقرب به خداوند. به معناي پيمودن مدارج كمال و مراتب هستي و از نظر رتبه وجودي و كمالي، به كانون لايتناهاي هستي نزديك شدن است.انسان دراثر اطاعت و بندگي و عبادت پروردگار، مي تواند درمراتب كمال، صعود كند و از مقام فرشته، بالاتر رود و يالااقل درحد فرشته، از كمالات هستي، بهره مند گردد. (21)
12-2پشتوانه اخلاق و ايمان
«عبادت» داراي نقش نيرومند تربيتي و پشتوانه اي مهم، براي اخلاق و تربيت است. اخلاق بدون پشتوانه، سست و لرزان است؛ چرا كه محور اصلي اخلاق، از «خودي» خارج شدن است و تنها ايمان به خدا، مي تواند انسان را از خودي و خودگرايي، خارج كند و عبادت. پشتوانه ايمان است.
رابطه عبادت و اخلاق را به صورت نمودار زير مي توان دريافت:
عبادت- ايمان- اخلاق ( 22)
امام علي عليه السلام درخطبه 196 نهج البلاغه پس از اشاره به پاره اي از مفاسد اخلاقي، چون سركشي، ظلم، تكبر و... مي فرمايد:«چون بشر درمعرض اين آفات اخلاقي و بيماري هاي روحي است خداوند به وسيله نمازها و زكات ها و روزه ها، بندگان مؤمن خود را از اين آفات، حراست و نگهباني مي كنند...» (23)
13-2 پـشتوانه قانون و اجتماع
قانون و عدالت، نيازمند پشتوانه است و مهم تر از وجود قانون عادلانه، اجراي آن است. اجراي عدالت نيز مستلزم تحمل و محروميت است. پس اگر اخلاق و قانون عادلانه، به خدا متكي باشد، مي تواند بروجدان حكومت كند والا نه.
از طرف ديگر، عبادت، يادآور خدا و غفلت نكردن از بندگي است و لاجرم، پشتوانه نيرومندي براي اجراي عدالت و قانون است. (24)
14-2.گناه زدايي و پرورش نيك خواهي
هرگناهي، اثري تاريك كننده وكدورت آور بر دل باقي مي گذارد و ميل به كارهاي نيك را كاهش و رغبت به ديگر مفاسد و گناهان را افزايش مي دهد؛ درمقابل، عبادت و بندگي، وجدان مذهبي انسان را پرورش مي دهد؛ گرايش به شر وفساد را زايل مي گرداند و ميل به خير ونيكي را جايگزين آن مي سازد.
درخطبه 196 نهج البلاغه آمده است:«... اين عبادت ها، دست ها و پاها را از گناه باز مي دارند؛ چشم ها را از خيرگي بازداشته، به آنها خشوع مي بخشد؛ نفوس را رام مي گردانند: دل ها را متواضع مي نمايند و باد دماغ را زايل مي سازند.» (25)
آموزه هاي عبادي اسلامي، ويژگي ها و امتيازاتي دارد كه برخي از آنها به اختصار عبارتند از:
1-3 تعادل
اسلام دين جامع و همه جانبه نگراست؛ نه چنان زندگي را درگير عبادت به معني خاص آن مي كند كه ديگر امور زندگي مختل گردد و نه آن چنان به ديگر فعاليت ها بها مي دهد كه رابطه با خدا وعبادت و نيايش، فراموش گردد. اسلام، زندگي و معنويت را با يكديگر توأم مي سازد و همه مراتب ظاهري و باطني حيات را درنظر مي گيرد؛ عبادت را در متن زندگي، همگاني و دلپذير مي سازد. (26)
2-3 گستره عبادت
در اسلام، عبادت، گستره اي فراخ دارد و منحصر به اموري ويژه (عبادي به معني خاص) نيست؛ در اسلام، تعليم و تعلم و تفكر، عبادت است.
در روايت است كه:«... هيچ عبادتي مانند فكر نيست»
3-3 عبادت و تربيت
اسلام به روح عبادت كه تذكر و ارتباط با خداست قناعت نكرده، بلكه از نظر تربيتي به عبادت شكل داده و به آنها هم نهايت اهميت را داده است ]و[ درعبادات، نيت، طهارت و نظافت،احترام به حقوق، وقت شناسي، جهت شناسي، تصورات عالي، ضبط نفس در مقابل احساسات وغرايز، اعلام صلح و سلم با صالحان وپاكان، همكاري و همدلي و استعانت و عبادت دسته جمعي ]و[ اجتماع عملي در جماعات ]را[ درحج و غيره، قرار داده است. (27)
به عنوان مثال، از نظر روح عبادت، فرقي نمي كند كه ما روي فرش غصبي نشسته باشيم يا فرش خود؛ چرا كه تنها مربوط به حوزه قراردادهاي اجتماعي است؛ اما اسلام، وجود حتي يك نخ غصبي در لباس را هم باطل كننده عبادت دانسته است و اين، بالاترين تأثير تربيتي درعرصه رعايت حقوق اجتماعي را دارد.به عبارت ديگر، در دين اسلام، برنامه هاي تربيت، مربوط به حقوق اجتماعي درپيكره عبادت است. (28)
4-3 عبادت و نيت
اسلام، هيچ عبادتي را بدون نيت نمي پذيرد.پيامبر اكرم صلي الله و عليه واله فرمود:«اعمل الا بالنيه» (29) و نيز فرمود:«راي هركسي همان است كه نيت كرده» نيت داراي دو ركن است: (30)
1-4-3 . عمل همراه با آگاهي و توجه باشد؛ نه عادتي غافلانه و تهي از توجه وحضور قلب.
2-4-3 اخلاص و انگيزه خدايي.
نيت، جان عمل است و بقيه، پيكر آن.پيامبر فرمود:«نيه المؤمن خير من عمله». (31)
راز اين مسئله اين است:
الف) جهت گيري كامل عمل، به سوي خدا حفظ شود.
ب) بر اثر عادت به صورت، كاري غير ارادي، بي هدف و تهي ازدرك و توجه نشود؛ چه دراين صورت، ديگر عمل خاصيت خود را از دست داده است. (33)
1-مرتضي مطهري، اسلام و مقتضيات زمان، ح 1، ص .292
2- مرتضي مطهري، يادداشت ها، ج 6، الفبايي، ص .160
3- همان، ص .197
4-مرتضي مطهري، سيري در نهج البلاغه، ص 97-.98
5-يادداشت ها، ج 6، ص .191
6-همان، ص .192
7-همان.
8-همان، ص .199
9-همان، ص 193-.194
10- همان، ص .193
11- همان، ص 194
12- همان.
13- همان، ص .196
14- همان.
15- رعد،آيه .28
16-مرتضي مطهري، تكامل اجتماعي، ص .85 ر. ك: علي احمد پناهي، آرامش در پرتو نيايش، موسسه آموزشي پژوهشي- امام خميني.
17- منتسكيو، روح القوانين. ص .85
18- مصباح الشريعه، ص 7.
19- انفال، آيه .29
20- مرتضي مطهري، ولاء ها و ولايت ها، ص 73-.83
21- همان، ص 64-68
22- يادداشت ها، ج 6، ص .176
23- سيري در نهج البلاغه، ص .97
24- يادداشت ها، ج 6، ص .176
25- سيري درنهج البلاغه، ص 96- .97
26- ر. ك:مرتضي مطهري، تعليم وتربيت دراسلام، ص 344؛ ولاء ها و ولايت ها، ص .69
27- همان، ص .26
28- يادداشت ها، ج 6، ص 178؛ تعليم و تربيت دراسلام، ص .186
29- كليني، اصول كافي، ج 1، ص .70
30- صحيح بخاري، ج 1، ص 2.
31- كافي، ج 2، ص .84
32- تعليم و تربيت دراسلام، ص 193-.198
33- مرتضي مطهري، گفتارهاي معنوي، ص .89