تقويت انديشه اسلامي در دانشگاه
 دانشگاه اسلامي شايسته نظام اسلامي است -بخش پاياني
 پريسا جلالي

اسلامي شدن دانشگاه ها و اصلاح منابع علوم انساني و ترجمه اي معضلي است كه سال ها جامعه دانشگاهي كشور را با تأمل مواجه كرده است .
روندي كه بهبود آن بي شك مستلزم اصلاح ساختارهاي موجود در ششنظام آموزشي كشور است.
اما آيا به راستي مجلس شوراي اسلامي، اعضاي شوراي عالي انقلاب فرهنگي، مسئولان نظام آموزشي كشور و جامعه دانشگاهي تاكنون اقدام درخوري در اين راستا انجام داده اند؟
ريشه بسياري از نابساماني هاي فكري، علمي، فرهنگي، اقتصادي و اجتماعي و دليل عمده برخي كژرفتاري ها در جامعه استفاده از ابزار و تكنولوژي غرب بدون ايجاد بستر و شرايط استفاده از آن و به تعبيري بدون رعايت و اجراي ملزومات فرهنگ سازي و پذيرفتن بي چون و چراي افكار وارداتي غرب است.
به عبارتي استحاله فكري و فرهنگي و از دست دادن هويت اصيل ديني و فرهنگي بزرگترين خطري است كه مي تواند جامعه ايراني را تهديد كند .
برهمين مبنا دانش وارداتي و رفتارهاي متعاقب آن نيازمند قالب هايي است كه بهترين منشأ آن بي هيچ ترديدي جز دين نيست و همين دليل متقن و قاطعي است تا نقش حوزه و نياز جامعه به آن منطقي تر به نظر برسد .
مقابله با ناتوي فرهنگي
با اصلاح منابع
به اعتقاد كارشناسان دستيابي به خودباوري فرهنگي نيازمند اصلاحاتي در الگوها و منابعي است كه به آنها مراجعه مي كنيم و تا هنگامي كه اين منابع خود دچار خلا باشند برداشت ها نيز با مشكلات عديده اي مواجه خواهد بود همانطور كه ضمانت اجرايي براي اعمال برداشت ها و تصورات شكل گرفته نمي توان قايل بود.
دكتر لاله افتخاري عضو كميسيون آموزش و تحقيقات مجلس شوراي اسلامي ضمن تاكيد بر عزم ملي براي مقابله با ناتو و تهاجم فرهنگي در گفت و گو با خبرنگار سرويس گزارش كيهان تصريح مي كند: همانطور كه مقام رهبري فرمودند در حال حاضر علاوه بر تهديدات و تحريم ها عليه ملت ايران يك نوع ورود فرهنگي هم وجود دارد، مي بينيم كه در همه عرصه ها اين مساله بارز است به ويژه در دانشگاه ها كه تحت تاثير علوم ترجمه اي هستند.
با مشاهده اين نوع رفتارها متوجه خواهيم شد كه فرهنگ بيگانه و نكات منفي غربي وارد شده و اين كار انجام گرفته و نوعي استحاله بر فرهنگ اصيل ايراني و اسلامي حاكم شده است.
بنابراين در حال حاضر براي مقابله و اصلاح اين فرهنگ و علوم ترجمه اي نياز به هم انديشي، حمايت و نظارت هست تا همانطور كه طي ماه هاي اخير عزم مسئولان در دولت و مجلس و شوراي عالي انقلاب فرهنگي بر اصلاح منابع علوم جزم شده است به همان اندازه دانشجويان و مردم هم مي بايست تلاش كنند تا با يك اجماع محكم و قوي اين كار انجام شود.
اين نماينده تهران در مجلس شوراي اسلامي همچنين يادآور مي شود: كتب و منابع علوم انساني بايد اصلاح و مطابق با فرهنگ ايراني اسلامي باشد، در واقع يكي از مهمترين عوامل گسترش فرهنگ اصيل ايراني و فحواي اسلامي منابع علوم انساني خودي و نه ترجمه اي است.
وي مي گويد:همانطور كه دين اسلام علاوه بر اينكه عامل ماندگاري فرهنگ اصيل ايراني است، الگوي مناسبي براي مقابله با تهاجم فرهنگي و ناتوي فرهنگي قلمداد مي شود بنابراين همه مسئولان بايد براي گسترش فرهنگ اسلامي و ايراني، به صورت عملياتي كار كرده و اين مقابله نوعي جهاد اكبر است كه مسئولان بايد نظارت دقيق داشته باشند تا انحرافي در اين مسير رخ ندهد.
10 سال گذشت!
اما اين اظهارات اعضاي كميسيون آموزش و تحقيقات مجلس دانشجويان را راضي نمي كند و آنها را همچنان بر اين عقيده راسخ مي كند كه سيستم آموزشي كشور نيازمند تغييرات مبنايي و بنيادي است.
همانطور كه علي جوادي دبيركل اتحاديه جامعه اسلامي دانشجويان تغييرات مبنايي در سيستم آموزشي كشور را جزء مطالبات ديرينه دانشجويان مي داند و در گفت و گو با گزارشگر كيهان در اين زمينه حرف هاي زيادي دارد.
وي مي گويد: انتقاد مبنايي كه به نظام آموزشي دانشگاهي وارد است ريشه آن به زمان انقلاب فرهنگي بازمي گردد كه بحث اسلامي شدن دانشگاه ها مطرح شد اما متاسفانه مبنايي و اصولي تبيين نشد . همانطور كه 10 سال از فرمايش رهبري در خصوص جنبش نرم افزاري مي گذرد و هنوز تغييرات ساختاري صورت نگرفته است بلكه فقط چند واحد درسي اضافه كرده ايم و نتوانسته ايم به جزئيات ديگر كه كيفيت كتب و محتوا است بپردازيم .
وي معتقد است: تا زماني كه ساختارهاي فرهنگي ارتباطي با هم ندارند، واحدهاي معارف و مفاهيم قرآن به عنوان زنگ تفريح و دروس حفظي معدل آور ديده مي شوند مشكلات ساختاري همچنان وجود خواهد داشت.
اين فعال دانشجويي عقيده دارد: در طراحي سيستم آموزش از دوران ابتدايي تا دانشگاه و حتي كنكور كه حلقه واسطه اين دو نظام آموزشي است بايد محوريت اسلامي ملاك قرار گيرد كه در حال حاضر و با اين وضعيت اثرگذاري وجود نخواهد داشت .
ناگفته نماند بهترين حوزه مديريت فرهنگ عمومي، بسترسازي براي حوزه هاي مردمي فرهنگي است تا قدرت انجام امور فرهنگي را داشته باشند. همان افرادي كه سال ها تجربه دارند در مسجد محل خود موثرترين فعاليت هاي قرآني را ايفا كنند و به تنهايي بار فرهنگي را بردوش بگيرند.
ناآگاهي از نيازها
صاحبنظران و انديشمندان همگي بر اين اتفاق نظرند تا زماني كه نياز جامعه خودمان را نشناسيم و از عوامل رشد و تعالي جامعه بي اطلاع باشيم بايد از دستاوردهاي ديگر كشورها استفاده كنيم و با دست خودمان موجبات تغيير الگوي زندگي و تضعيف و انحطاط اصول ديني و اخلاقي را فراهم كرده ايم. ضمن آنكه به نوعي تسليم استعمار علمي و فرهنگي ديگران شده ايم.
جواد درويش ديگر دانشجويي است كه با تاكيد اين مقوله مشكلات دانشگاه و علوم انساني بومي و اسلامي را حاد مي داند.
اين عضو بسيج دانشگاه صنعتي شريف به گزارشگر كيهان مي گويد كه اگر علم را به كشتي تشبيه كنيم، علوم ديني ناخداي اين كشتي ومغز متفكر پيكره تمام علوم است. يعني همان چيزي كه به تعبير رهبر معظم انقلاب، »جهت« را تعيين مي كند و علم را كنترل مي كند كه به بيراهه نرود و مثل دنياي امروز غرب، عامل فساد وخونريزي و تباهي نشود . البته درمان اين نوع بيماري علوم انساني نياز به يك شك عميق دارد. بايد يك جراحي گسترده در حوزه علوم انساني انجام شود و تحولي اساسي رخ دهد. اما متاسفانه در برخورد با علوم انساني هميشه افراط و تفريط وجود داشته است در حالي كه نياز به يك تحول نظام مند، با حفظ ارزشها و معيارهاي ديني داريم.
دكتر محمود توسلي مدير گروه معارف اسلامي دانشگاه علوم پزشكي تهران هم عمده ترين عامل اسلامي شدن دانشگاه ها را اصلاح فضاي دانشگاه ها در كنار تقويت رشته هاي علوم انساني و داشتن نگاه ديني به علوم و امور عنوان مي كند.
وي در اين خصوص به خبرنگار سرويس گزارش كيهان مي گويد: توجه به علوم انساني و تقويت آنها همچنين جذب نخبگان در اين رشته هاي مهم دانشگاهي مي تواند تا حدودي فضا را به سمت اسلامي كردن دانشگاه ها سوق دهد.
وي مي گويد: البته ديگر ابعاد مورد توجه در اسلامي كردن دانشگاه ها مسلط بودن به علوم انساني و تقويت آنها همچنين داشتن نگاه ديني به كشفيات علم است. البته توجه به فضاي دانشگاه ها و ارتباطات ميان اساتيد و دانشجويان از جمله ضرورت هاي اسلامي شدن دانشگاه ها به شمار مي رود.
اين عضو هيات علمي دانشگاه عقيده دارد كه در خصوص اصلاح فضاي دانشگاه ها متاسفانه غفلت هايي شده است.
توجه به فريضات از جمله برپايي نماز و امور ديني در دانشگاه ها ضروري است اما بعضا ديده مي شود زمان كلاس ها، همايش ها و سمينارها با وقت نماز هماهنگ نيست در حالي كه بايد اين مورد اصلاح شود تا در آينده اي نزديك بتوانيم به سمت اسلامي شدن دانشگاه ها حركت كنيم.
قصور حوزه، دانشگاه و دانشجو
نقش دانشگاه، توليد فكر و انديشه و انتقال مفاهيم علمي به جواناني است كه به منظور بهره گيري از علوم و دانش روز دانشگاه را پناه و مامن قرار داده اند.
اما برخي علل همچنان وجود دارد كه به تعبيري اسلامي شدن دانشگاه ها را با تاخير مواجه كرده است.
سيد محمد بياتيان دبير سابق تحكيم وحدت، قصور را از جانب اساتيد و دانشگاهيان قلمداد
مي كند و البته اهمال برخي از حوزويان را نيز منكر نمي شود .
وي در بيان علت اظهاراتش به خبرنگار سرويس گزارش كيهان مي گويد: حضور اساتيد در دانشگاه ها با تفكرات غربي موجب شده كه طي 10 سال اخير نه تنها به سمت اسلامي شدن دانشگاه گامي برداشته نشود بلكه حتي در مواردي شكاف ميان اين دو شدت يافته است. در واقع وحدت ميان حوزه و دانشگاه به آساني مي تواند روابط ميان اين دو نهاد را قوت بخشيده و در مواردي كه علم به تنهايي قادر به حل مسايل نيست دين را به كمك بطلبند و تا زماني كه اين ارتباط برقرار نشود نمي توان ادعاي پيشرفت داشت .
بياتيان البته توجه به اين نكته را لازم مي داند كه فقط حضور دلسوزان نظام و دو قطب دانشگاه و حوزه با توجه به منويات رهبري كه چراغ راه خوبي براي آينده است مي تواند كارگشا و كليد رفع هرنوع شائبه جدايي حوزه ودانشگاه باشد.
وي همچنين به دينداران دانشگاهي و
دين شناسان جامعه توصيه مي كند تا در عرصه نظر و عمل گامهاي بلند و استواري بردارند و چهره روشن و كارآمد دين را براي جهانيان عرضه و معرفي نمايند.
دانشگاهها با بهره گيري از هدايت ديني و استفاده از پيش فرضهاي ديني، مي توانند به تعاملي دو سويه با حوزه كه نتيجه اش تفاهم و نزديكي اين دو جريان است، دست يابند .
گزارش