بازتاب يك گزارش نگاهي ديگر به بنيادهاي خيريه قدري تامل بفرماييد !

صديقه توانا
به دنبال چاپ دو شماره گزارش روز در كيهان با عنوان «واكاوي نحوه كنترل و نظارت بر موسسات خيريه»، تماس هاي مكرري از جانب مردم، برخي از مسئولان و تعدادي از مديران مراكز خيريه در سطح شهر تهران با بخش گزارش روزنامه گرفته شد كه درباره موارد مطرح شده بايد گفت:
1- در تماس هاي تلفني و حتي حضوري با كيهان ديدگاه مردم از دو منظر قابل بررسي است: الف- ديدگاه اول بر وجود تخلفات عديده مالي در برخي موسسات خيريه حكايت داشت و بعضا با ارايه مستندات و اسم و آدرس به بيان تخلفات مي پرداختند و از ما مي خواستند تا در اين باره روشنگري هاي بيشتري داشته باشيم. ب- و البته ديدگاه دوم مردم نيز حكايت از وجود مراكز متعدد خيريه داشت كه اقدامات خيرخواهانه و خداپسندانه دارند و از گزارشگر كيهان مي خواستند تا درباره عملكرد مثبت بسياري از اين موسسات خيريه گزارش هايي تهيه كند.
2- اما تماس هايي هم از طرف برخي از مسئولان اداره اوقاف در تهران، كرج و برخي از نمايندگان مردم در مجلس شوراي اسلامي داشتيم كه ضمن تقدير از گزارش هاي مستند كيهان، از نبود نظارتي دقيق و شفاف بر عملكرد تعدادي از موسسات خيريه اظهارتاسف مي كردند و از ما مي خواستند تا ضمن انجام مصاحبه هاي مفصل با آنان، از بسياري از تخلفات موجود پرده برداري كنند.
3- در اين ميان تماس هايي نيز از جانب 2 الي 3 موسسه خيريه نيز داشتيم كه ضمن انتقاد شديد از گزارش كيهان، آن را سياه نمايي و توهين به موسسات خيريه مي دانستند و معتقد بودند كه چون نام اين موسسات در قسمت اول گزارش قيد گرديده، لذا خود را مقيد به ارسال جوابيه و انتقاد تند عليه بخش گزارش كيهان مي دانستند، اين در حالي است كه در گزارش هاي مذكور نگاه ما معطوف به اين موضوع بود كه افراد سودجو و فرصت طلب با سوءاستفاده از نام و عنوان ائمه اطهار عليهم السلام و برگزيدن نام هاي مباركي همچون فاطمه زهرا(س)، اشرف الانبياء، ثامن الائمه و ... بساط اشرافي گري راه اندازي كرده و در سايه نبود حتي كمترين روزنه نظارتي و با خيالي راحت در حال ثروت اندوزي از اين راه نامشروع هستند كه عينا تيتر قسمت دوم با عنوان «به نام فقرا، به كام فرصت طلبان!» گوياي اين واقعيت عيني و غيرقابل انكار است.
در ضمن در گزارش هاي فوق ميان خيرين واقعي با افراد فرصت طلب نقطه تمايز قايل شده و حتي با جناب حاج آقامحسن لباني، باني موسسه خيريه ثامن الحجج(ع) نيز گفتگويي مفصل انجام داديم و با درج عكس و توضيحات كامل به نقل از ايشان به عملكرد مثبت مراكز خيريه اشاره كرديم به گونه اي كه در دو شماره گزارش كاملا واضح است كه نيت گزارشگر كيهان چه بوده است اما متاسفانه دو موسسه خيريه فاطمه زهرا(س) و اشرف الانبياء خود را در اردوگاه متخلفين قرار داده و با اين برداشت كه روي سخن ما با آنان است خود را در مظان اتهام ديده و ضمن تماس هاي مكرر و ارسال جوابيه، به انتقاد از كيهان پرداختند.
اين در حالي است كه از مديران محترم اين موسسات - آقايان آذين و شميراني كه از چهره هاي قابل احترام و شناخته شده در امور خيريه بوده و هستند - تقاضا داشته و داريم تا قدري خوشبينانه تر گزارش هاي كيهان را مطالعه بفرمايند و بعد در اين باره قضاوت نمايند، چون به كسي كه مي گويد «آي دزد!» نبايد انتقاد كرد.
با اين حال سرويس گزارش روز كيهان از تمامي عزيزاني كه ما را در انجام رسالت خطير اطلاع رساني و خدمت به مردم در ارتباط با گزارش مربوط به موسسات خيريه تشويق نمودند و بر ادامه اين روند تاكيد كردند كمال تشكر را داريم و از عزيزياني هم كه براساس برداشتهاي غلط، گزارش هاي كيهان را وارونه ديدند و دچار سوءتفاهم شدند عذرخواهي مي كنيم و براي اينكه يكبار ديگر حسن نيت خود را نشان دهيم در اين تك شماره به ارايه ديدگاه هاي موجود و درج جوابيه موسسه خيريه حضرت فاطمه زهرا(س) مي پردازيم.
دبير سرويس گزارش
«گدايي مدرن با مجوز رسمي!» «به نام فقرا به كام فرصت طلبان» تيترهاي دو شماره گزارش روز كيهان در 26 و 27 دي ماه سال جاري بود كه پيشنهادات و انتقادات متفاوتي را از سوي برخي از مردم و اعضاء هيئت مديره موسسات خيريه در سطح شهر تهران به دنبال داشت. از سوي ديگر برخي ديگر نيز با توجه به مستندات و ادله محكمي كه در دست داشتند از سوء استفاده برخي از موسسات خيريه و نظارت كم رنگ نهادهاي حمايتي شكوه داشتند و بر اين مسئله تاكيد مي كردند.
چاپ گزارش هاي كيهان در حقيقت بحث و بررسي پيرامون نحوه كنترل و نظارت بر مؤسسات خيريه اي بود كه به حال خود رها بودند و هيچ نظارتي بر عملكرد آنها وجود نداشت و تاكيد ما بر اين بود كه دستگاه هاي نظارتي بر عملكرد برخي از موسسات خيريه متخلف نظارت دقيق و همه جانبه اي داشته باشند.
و در واقع روي سخن ما با موسسات خيريه شناخته شده اي كه داراي شأن و اعتبار خاصي در بين مردم هستند - از جمله موسسه خيريه فاطمه زهرا (س) و اشرف الانبياء - و يا موسساتي كه ثبت شده و تحت نظارت كميته هاي امداد امام خميني، سازمان بهزيستي و يا نيروي انتظامي هستند، نبوده است.
موسسات خيريه شناخته شده و معتبر
نقش و عملكرد مؤسسات خيريه معتبر و شناخته شده در سراسر كشور بر هيچ كس پوشيده نيست، چرا كه هزاران نفر سالانه تحت حمايت همين مؤسسات قرار گرفته اند. فرزندان ايتامي كه با پشتوانه هاي مالي و عاطفي اين گونه مؤسسات سروسامان گرفته اند، زنان بي سرپرستي كه براي خود شغلي پيدا كردند و داراي سرپناهي شدند، دانشجوياني كه موفق به ادامه تحصيل گشتند و بيماران زيادي كه با همين كمكهاي مردمي و فعاليت شبانه روزي مسئولان خيريه ها تحت مداوا و درمان قرار گرفتند و چه بسيار نوعروساني كه با دنيايي از اميد و آرزو، لبخندي بر لب و با جهيزيه اي در حد رفع احتياج، به خانه بخت رفتند و آشيانه اي گرم براي زندگي خود ساختند. و تمام اين موارد با حمايت هاي بانيان و خيرين نيكوكار و دلسوزي مقدور و ميسر مي شود كه در همه حال در حال تلاش و كوشش براي رفع مايحتاج روزانه همنوعان نيازمند هستند.
مؤسسه خيريه قائميه تهران از سال 1359 كار خود را آغاز كرده و در 4 كميته اصلي خدماتي، رفاهي، فرهنگي و درماني فعاليت مي كند.
به همراه خانم ساجدي هيئت مديره اين مؤسسه كه از 30 سال قبل با مؤسسات خيريه همكاري داشته با بخشها و طبقات اين مؤسسه آشنا مي شويم. در نگاه هر يك از كاركنان و پرسنل اين مؤسسه عشق به همنوع و كمك به نيازمندان موج مي زند.
بدون اغراق بايد گفت كه همه پرسنل موجود با قصد قربت و براي رضاي خدا مشغول به كار هستند، بدون هيچ چشم داشت مادي به صورت شبانه روز در اين مؤسسه خيريه فعاليت مي كنند.
از خانم ساجدي مي خواهم اطلاعات بيشتري در مورد نحوه كمك رساني و فعاليت موسسه خيريه قائميه كه در شرق تهران قرار دارد در اختيارم قرار دهد، با لحن شيرين و مادرانه اي مي گويد: «از زماني كه حضرت امام خميني بر فعاليت و حضور در موسسات خيريه تاكيد كردند، من وارد كار شدم و اولين جلسه در مسجد جليلي واقع در ميدان فردوسي برگزار شد كه در آن جلسه هيئت امنا، هيئت مديره و هيئت موسس انتخاب شدند و بنده به عنوان يكي از اعضاي هيئت موسس و هيئت مديره موسسات خيريه تهران انتخاب شدم و از آن زمان تا الان به لطف پروردگار مشغول به كار مي باشم.»
وي مي گويد: از همان زمان دفتر موسسات هماهنگي خيريه استان تهران تشكيل شد و ما با تمام خيريه هاي استان تهران در ارتباط هستيم و هر دو هفته يك بار جلساتي را با هيئت امنا و هيئت مديره برگزار و تبادل اطلاعات مي كنيم.»
خانم ساجدي با بيان اينكه تمام افراد شاغل و فعال در موسسه في سبيل الله مشغول به كار هستند، به نظارت و حساب و كتاب دقيق موسسه اشاره مي كند و مي گويد: «ما با تمام نهادهاي حمايتي از جمله وزارت كشور، نيروي انتظامي، كميته امداد و سازمان بهزيستي همكاري مي كنيم و اين موسسه هميشه آماده كمك رساني به همه اقشار محروم جامعه مي باشد.ضمن اينكه نظارت كاملي از سوي وزارت كشور نيروي انتظامي بر كار اين موسسه صورت مي گيرد.»
خانم ساجدي با اشاره به اينكه پرسنل اين موسسه و خيرين ديگر سالها خون دل خورده ايم و گام به گام و پا به پاي خانواده هاي تحت حمايت تا مرز خودكفايي و توانمندسازي آنها پيش رفته ايم، خاطرنشان مي سازد: « در تمام سالهاي خدمت سعي ما بر حفظ آبروداري از خانواده هاي نيازمند و تحت حمايت مي باشد.»
اين خانم متدين و متعهد كه 3 فرزند دارد و به همراه همسر و يكي از فرزندانش در موسسه شبانه روز در خدمت خانواده هاي تحت پوشش هستند، مي گويد: «در حال حاضر 310 خانواده تحت پوشش كامل موسسه هستند و ميزان مستمري هم از 50 هزار تومان تا 100 هزار تومان در نظر گرفته شده است و هزينه هاي تحصيلي بيمه هاي خانواده ها را هم به حساب بانكي افراد واريز مي كنيم.»
خانم ساجدي كه ازسال 56 تصميم به فعاليت در امور خيريه را گرفته و الان با تمام توان در خدمت خانواده هاي نيازمند مي باشد، با روحيه اي بشاش در ادامه چنين مي گويد: با توجه به اينكه از سوي وزارت كشور 8 استان محروم در كشور شناسايي شده، اين موسسه حمايت و كمك از جنوب استان كرمان را تقبل كرده است و ما اميدواريم پس از 4 بار بازديدي كه از اين بخش محروم داشتيم، بتوانيم در جهت ساخت و ساز مدرسه، سرويس هاي بهداشتي، غسال خانه و كپرزدايي گامهاي موثري برداريم.»
جوابيه يك مؤسسه خيريه
مؤسسه خيريه حضرت فاطمه زهرا«س» ويژه خانواده هاي يتيم و نيازمند از جمله موسسات فعالي مي باشد كه در سال 1368فعاليت خود را شروع كرده و در سال 1373هم به ثبت رسيده است. اين موسسه در پي چاپ گزارش روزنامه كيهان در خصوص نحوه كنترل و نظارت بر موسسات خيريه، جوابيه اي ارسال كرده است كه بخشي از آن را در زير مي خوانيد:
1- مؤسسه خيريه حضرت فاطمه زهرا (س) با مجوز نيروي انتظامي تأسيس و شروع به فعاليت نموده و اين مجوز هر دو سال يكبار و با توجه به نظارت دائم اداره اماكن ناجا تجديد شده و اين امر بيانگر اين واقعيت است كه خيريه مستمراً تحت نظارت بوده و تخطي از قوانين منجر به عدم صدور مجوز و توقف فعاليت است.
2- وزارت امور اقتصادي با انتصاب مميز بر چگونگي درآمد و هزينه هاي خيريه نظارت دائم دارد.
3- سازمان بهزيستي طي ساليان فعاليت خيريه بر چگونگي فعاليت خيريه اشراف داشته و يكي از شرايط تجديد پروانه فعاليت از طرف نيروي انتظامي تائيد سازمان بهزيستي مي باشد.
4- كميته امداد امام خميني(ره) با موسسه همكاري نزديك داشته و در تأمين جهيزيه و مسكن خانواده هاي تحت پوشش مؤسسه مددكار مؤسسه بوده و اين امر يعني تائيد چگونگي فعاليت خيريه، مضافاً اينكه با معرفي كميته امداد نزديك به 80 خانوار يتيم نيازمند در شهرهاي زاهدان و زابل تحت پوشش خيريه هستند.
5- بيلان عملكرد خيريه در پايان هر سال مالي جهت شفاف سازي درآمدها و هزينه ها چاپ و منتشر مي شود و همه مددكاران و مسئولين و عامه مردم مي توانند از كم و كيف فعاليت هاي خيريه باخبر شوند.
6- خودروهاي خيريه شامل سه دستگاه وانت جهت جابجائي و جمع آوري كمكهاي جنسي خيرين و يك دستگاه پيكان و دو دستگاه پرايد براي سركشي و آگاهي از امور جاري خانواده هاي تحت پوشش است.
7- دفتر ارائه خدمات به خانواده ها در طول هفته آماده بازديد و پاسخگويي به مراجعين خصوصاً اهالي مطبوعات و رسانه ها است...
نگاهي متفاوت
چاپ گزارش فوق همچنين بازتاب و نگاه ديگري از سوي مردم را به دنبال داشت كه تعدادي از آنها در پي تماس تلفني و يا حضوري در موسسه و ارائه مدارك مستند ضمن تشكر از چاپ گزارش، خواستار معرفي برخي از مؤسسات بي در وپيكر شدند. احمد-ت 32 ساله كه در يك مغازه مواد اوليه شيميايي دارو در ناصر خسرو مشغول به كار است، در گفت وگوي تلفني به گزارشگر كيهان چنين مي گويد: «گزارش شما را خواندم، واقعاً از شما بخاطر درج چنين مطالبي كه باعث آگاهي و هوشياري مردم مي باشد، تشكر مي كنم چرا كه چندي قبل هم خود ما شاهد حضور يك نمونه از همين سوءاستفاده ها بوديم.»
از وي توضيح بيشتري خواستم كه در ادامه چنين مي گويد: «هر سه هفته يك بار خانمي با توزيع صندوقهايي به نام يكي از ائمه اطهار(ع) به مغازه هاي اين راسته از بازار، مراجعه مي كرد و دو هفته بعد هم براي جمع آوري مجدداً به تك تك مغازه ها سر مي زد.
و هرچند هفته يك بار توسط خانمي ديگر اين كار صورت مي گرفت، كه چند ماه قبل فردي به مغازه ما مراجعه كرد و از سوءاستفاده هيئت مديره مؤسسه به ما اطلاع داد...»
يحيي رمضاني معاونت توسعه مشاركتهاي مردمي كميته امداد غرب استان تهران هم در گفت وگو با گزارشگر كيهان ضمن تشكر و قدرداني از چاپ اين گزارش چنين مي گويد: برخي از مؤسسات خيريه بخصوص در غرب استان تهران، هويت سازماني تعريف شده اي ندارند، به عنوان مثال از مشهد و غرب استان تهران و شهركهاي اقماري مخصوصا كرج صندوقهايي را جهت جمع آوري نذورات و صدقات توزيع مي كنند، كه اين گونه كارها به علت عدم نظارت و كنترل بازرسي سازمان امورمالياتي مثل نيروي انتظامي و وزارت كشور، و يا هر نهاد قانوني ديگر صورت مي گيرد.
وي مي گويد: «حتي بيگانگان نيز از اين موقعيت نيز سوءاستفاده مي كنند و پس از شبيه سازي ابزارهاي جمع آوري نذورات و فريب اذهان عمومي اقدام به اين كار مي كنند.
رمضاني در ادامه مي گويد: «ما جديدا صندوقهايي را جمع آوري كرديم كه توسط افاغنه در سطح غرب استان تهران توزيع شده و در سطح گسترده اي جمعيتي از مهاجرين افغاني در كرج نيز اقدام به جمع آوري صدقات و وجوهات مردمي مي كنند.»
وي مي گويد: «جهت هدفمندسازي و تعامل با مؤسسات خيريه، كميته امداد غرب تهران بر آن شد كه پس از شناسايي دقيق مكاني و سازماني، مؤسسات خيريه، اقدام به رفتن در محيط، جهت بررسي و شناسايي آنها كرد كه پس از سه ماه اعزام امدادگران به محيط بيرون، از 55 مؤسسه خيريه كه رسما اقدام به جمع آوري نذورات و وجوهات مردمي مي كردند،متوجه شد، تنها 11 مؤسسه هويت و نشاني پستي داشتند و از اين 11 مؤسسه تنها 5 يا 4 مؤسسه فعاليت مي كردند و بقيه فقط به صورت عنواني و بدون داشتن هرگونه مكان فيزيكي اقدام به توزيع صندوق نموده و وجوهات مردم را جمع آوري مي كردند.
معاونت توسعه مشاركت هاي مردمي كميته امداد غرب استان تهران در ادامه مي گويد: «در يكي ديگر از ترفندهايي كه جديداً برخي از افراد سودجو جهت جمع آوري كمك براي محرومان به كار مي برند، برگزاري مراسم جشن و شادي، طناب بازي، شعبده بازي، هيپنوتيزم و توزيع بليت هاي خوشبختي و ... مي باشد كه از سوي مسئولان مؤسسات، درآمد حاصله جهت كمك به محرومين اعلام مي شده است!»
اين مقام مسئول در كميته امدادامام خميني در ادامه به نصب صندوق هاي صدقات در سطح شهرها اشاره مي كند و مي گويد: «به منظور جلوگيري از تغييرات اساسي در دكوراسيون هاي شهري، وزارت كشور فقط كميته امداد را مجاز به نصب صندوق هاي صدقات در سطح معابر شهري و مجتمع هاي مسكوني و فروشگاه ها و مراكز تجاري نموده و از نصب ديگر صندوق ها در معابر عمومي جلوگيري به عمل مي آيد.»
رمضاني با اشاره به اينكه كميته امداد غرب استان تهران با آن دسته از مؤسساتي كه سابقه طولاني در امر خدمتگزاري داشته اند و هيئت هاي مؤسس اين گونه مؤسساتي كه قصد و هدفشان خدمت به محرومين مي باشد، زمينه تعامل را فراهم كرده است، مي گويد: «در همين راستا تعداد 5 مؤسسه باسابقه و خدمتگزار واقعي به ياري كميته امداد آمده اند و خدمات گسترده اي را در غرب استان تهران در زمينه هاي مختلف به عمل آورده اند.»
دفاع از عملكرد خيرخواهانه
حاج عبدالله شميراني مسئول خيريه اشرف الانبياء يكي ديگر از افرادي است كه ضمن انتقاد از گزارش كيهان مي گويد: «خيريه اشرف الانبياء تنها خيريه اي است كه در ايران به ثبت رسيده است و البته اقرار مي كنم كه خيريه هاي زيادي با نام اشرف الانبياء در كشور وجود دارد ولي آنچه مهم مي باشد اين است كه احساس مي كنم مردم به خيريه اي بها مي دهند كه مقداري قانونمند باشند و طبق قوانين مملكتي به ثبت رسيده باشند.»
وي با بيان اينكه خيريه اشرف الانبياء از سال 1380 به ثبت رسيده است به سابقه فعاليت خود در مؤسسات خيريه از سنين جواني اشاره مي كند و مي گويد: «از 25 سال پيش فعاليت در مؤسسات مختلف را آغاز كرده ام تا بدينوسيله براي دنيا و آخرت خود كاري كرده باشم و به افراد نيازمند خدمت نمايم.»
شميراني با اشاره به اينكه پسر 29 ساله اش مديرعامل مؤسسه اوست مي گويد: «نسل جديد و جوان ما با توجه به هوش و ذكاوتي كه دارند بايد وارد اين گونه كارها شوند و ما ميدان را براي آنها وسيع مي كنيم تا وارد كار گردند.»
وقتي از شميراني سؤال كردم در حال حاضر چه كسي بر كار مؤسسه شما نظارت مي كند، چنين مي گويد: «اول در پيشگاه خداوند مسئول هستيم و ما خودمان از وزارت دارايي و امور اقتصادي تقاضاي ناظر مالياتي كرديم تا بر درآمدهاي ما نظارت داشته باشند.»
در اين مؤسسه خيريه 450 خانواده ثابت و 250 خانواده موردي تحت سرپرستي و حمايت قرار دارند كه در مجموع 700 خانوار را نيز تحت حمايت دارند و ميزان مستمري آنها از 70 هزارتومان تا 130 هزار تومان مي باشد كه همچنين ميانگين درآمد مؤسسه در سال قبل يك ميليارد و 100 ميليون تومان برآورد شده است.
گزارش روز