نگاهي به كاروان راهيان نور در ايام پاياني سال مشعل داران بصيرت

گاليا توانگر
نخل هاي سر بريده، تنديس استواري در عشقي هستند كه سند آن وصيت نامه هاي نوشته شده در سايه قامتشان است. و تو چه مي داني در كانال ماهي چيست؟ فقط ماهي هاي تشنه مي دانند. بگذار اين تشنگي گلويت را بسوزاند، قلبت را به آتش بكشد و از رمل هاي دوكوهه تا كربلا با شور عشق و شيدايي نخل هاي سربريده، پر بگيري. اين جا سرزمين كميل خوانان خط شكن و خط شكنان بي حب دنياست. از سبزي شاليزار تا خروش اروند پلي به وسعت جوانمردي زديم و بر پيشاني تاريخ ردي از شهادت كشيديم. اعتبار مردم من به فصل هاي عاشقانه زيستن در سايه انقلاب و الله است.
برادرم كه رفت/ كسي بايد پرچم برمي داشت/ خواهرم بي تابي مي كرد/ چادر نقاب اشك هايش شد/ تا غرور اجداديمان در جنگل هاي گيلان ترك برندارد/
مادرم گفت: مردها گريه نمي كنند/ رفتي شاليزار پوتين هايش را بپوش/ برادرم كه رفت/ كسي بايد پرچم برمي داشت/ ميرزا آمده بود عيادتمان/ اصلا چشم هاي مادرم چه قدر شبيه چشم هاي ميرزا بود!/ من دلم گريه مي خواست/ مادرم گفت: مردها گريه نمي كنند/ برادرم كه رفت/ كسي بايد پرچم برمي داشت/ كنار شاليزار خاكش كرديم/ تا ساقه شود/ برويد/ در جان كودكي بنشيند و سرباز تازه نفس ميرزا پرچم بردارد/ برادرم كه رفت، اما.../پوتين هايش هست!
اسفند 88 هم مثل اسفندهاي پيشين كاروان راهيان نور و بصيرت رهسپار مسيري مي شود كه صرف نيت و قدم نهادن در اين راه تأثيرگذاري عجيب و پايداري بر روي مسافران و رهسپاران دارد.
هر ساله همه مشتاقان چه آنهايي كه خود بوده اند، ديده اند و رقم زده اند و چه آنهايي كه نبوده اند، نشنيده اند و مي خواهند بدانند و اين دانستن حق آنهاست، گرد هم مي آيند و رودخانه اي چون اروند از مسير حركتشان بر قلب ايران مي كشند. راز بالندگي راهيان نور فقط اين است: جوشش خون شهدا در رگ غيرتمان. ما هميشه راهي همين مسيريم!
درهاي آسمان هنوز در اين سرزمين باز است
يادمان شرهاني در 65 كيلومتري شرق دهلران و 80 كيلومتري جاده انديمشك- اهواز قرار دارد. مسير جاده شرهاني از جاده اهواز- انديمشك به سمت دهلران است كه پس از عبور از «دشت عباس» و «عين خوش» از مسير جاده شهيد خرازي به يادمان مي رسي. تمام مسير جاده دسترسي به شرهاني آسفالت شده و تردد براي وسايل نقليه سبك شخصي و خانوادگي امكان پذير است.
اين منطقه تنها منطقه بكري است كه بچه هاي تفحص هنوز در آن فعاليت دارند. معمولا كاروان هاي راهيان نور بازديدشان را از شرهاني آغاز مي كنند.
داوود گودرزي دا نشجوي رشته حقوق از دانشگاه آزاد اسلامشهر كه به همراه يك گروه 80 نفره از همكلاسي هايش رهسپار اردوي راهيان نور شده است، مسير اصلي كاروان راهيان نور را اين گونه ترسيم مي كند:
«دو كوهه، يادمان فتح المبين، فكه شرهاني، فكه مركزي (مقتل شهيد آويني)، چذابه، دهلاويه (شهيد چمران)، هويزه (شهيد علم الهدي)، طلايه، شلمچه، خرمشهر (خونين شهر) و اروندكنار.»
وي توضيح مي دهد: «بازديد كاروان هاي راهيان نور يا از شمال و از سمت دو كوهه آغاز مي شود كه اغلب كاروان ها در منطقه شرهاني با پيكر شهداي گمنام تازه پيدا شده تجديد ميثاق دارند و يا برعكس از سمت جنوب آغاز و به دوكوهه ختم مي شود كه مسير اول مشهورتر است.»
گودرزي از خاطرات خود در منطقه شرهاني در حالي كه بغضي غريب گلويش را مي فشارد، اين گونه مي گويد: «آغاز سفر ما از اين منطقه بود. روز ابتدايي 17 شهيد گمنام را زيارت كرديم. اين شهدا براي تشييع به تهران فرستاده مي شوند. در برگشت نيز بار ديگر به شرهاني سرزديم و قسمت بود با شهيد گمنام تازه پيدا شده اي پيمان ببنديم. در اين منطقه خاطره اولين پيكر مطهر پيدا شده زبان به زبان نقل مي شود و روايتگران اغلب به آن اشاره دارند. يكي از بچه هاي تفحص (شهيد غلامي) اولين بار- سال هاي كمي پس از دوران جنگ- كه با گروهي رهسپار اين منطقه شده بودند، اولين شهيد گمنام را به طرز معجزه گونه اي يافتند. نزديك غروب، لحظه وداع، هركدام از بچه ها وسيله اي را براي تبرك و يادگاري برمي داشتند. شهيد غلامي كه مي خواست شقايقي را در آن حوالي از ريشه بيرون بياورد و در قوطي كنسروي جاي دهد، ناگهان متوجه مي شود كه ريشه شقايق روي جمجمه سبز شده، محل سجده گاه!!»
اين دانشجو به نكته عميق درس گرفتن از سفر راهيان نور براي امروز اشاره كرده و مي گويد: «خوشبختانه امسال قوي ترين راويان همراه كاروان ها بودند. ايشان در كنار خاطره گويي به مباحث روز هم مي پرداختند. تلاش شان اين بود كه شهدا را يك الگوي دست يافتني براي امروز تعريف كنند. در شرايط حساس امروز كشورمان و براي بهتر عمل كردن در جنگ نرم راهي اين سفر شديم تا با تجديد ميثاق در پيشگاه شهدا، افسران باهوش ميدان جنگ نرم باشيم.»
دردم بدهيد كه از جان شيرين خوشتر است
صدايش آرامش خاصي دارد. مي پرسم: «هنوز بر روي اروند پل هاي شناور ديده مي شوند؟» پاسخ مي دهد: «نمي دانم. اما خدا كند نباشند!» با تعجب مي پرسم: «چرا؟»
سيد مصطفي حسني دانشجوي رشته راديولوژي دانشگاه شهيد بهشتي كه با 100 نفر از جوانان راهي سرزمين نور شده است، در حالي كه به سمت اروند رهسپارند، مي گويد: «تا اروند 40 كيلومتر بيشتر نمانده، اما دل توي دلم نيست! اروند جايي است كه يك لحظه اش را نمي توان از دست داد. اصلا اين رودخانه منحصر به فرد است. سه تا جريان به آن مي ريزد و غروب ها كه مد دارد، اسرارآميز و باشكوه است. دلم مي خواهد بدون وجود پل هاي شناور از داخل نيزارها رد شويم، پاهايمان زخم بردارد، پاهاي خون چكان ما كجا و قدم هاي استوار رزمندگان كجا؟! بچه ها شب عمليات از روي سيم خاردارهايي كه «لا به لاي نيزارها مخفي بودند، مي گذشتند. مي خواهم كمي از آن درد را احساس كنم.»
از كيفيت برگزاري اردوها مي پرسم و اين كه راهيان نور امسال با سال هاي قبل چه تفاوتي دارد؟ وي پاسخ مي دهد: «در راهيان نور سال 88 مسائل بهداشتي و امنيتي در اولويت بود. اگرچه يك مقدار رساندن غذا به بچه هاي كاروان دير مي شد، اما همين تأخير هم شيرين بود. بچه ها دور سفره شعر مي خواندند، گاهي نوحه مي خواندند، گاهي خاطرات شهدا را مرور مي كردند، گاهي هم بحث هاي بصيرتي منطبق با شرايط روز داشتند.»
امنيت سفر را بالا برده ايم
هنوز هم/ قد بلند و رعنا/ سبز و پربركت/ اگرچه بي سر، بي نام، بي نشان/ تو تنديس شرافت تاريخي/ و سر بريده ات آبروي همه عاشقان زمين/ هنوز هم/ قد بلند و رعنا/ سبز و پربركت/ و چه ها كه ديده اي؟/ و چه ها كه به جان خريده اي؟/ بلدوزرها مكثي كنيد/ ريشه هاي اين نخل/ شريان هاي اتصال زمين به آسمانند!
هنوز هم بر سر نگه داشتن نخل هاي سربريده حرف و حديث هاي فراواني است. كاش مي شد اين ها را اگرچه بي سر ايستاده اند، ايستادگي شان را قاب گرفت. خانه هاي خرمشهر، مردمان خرمشهر و آبادان و روستاهاي كوچك هنوز هم مظلومند. كاش مي شد كارهاي بزرگتري انجام داد. اگرچه كاروان اردوهاي جهادي نوروز هم كم كم از راه مي رسند و جوان ترها در فكر تحولند.
قاسم داورزني مسئول برگزاري راهيان نور بسيج دانشجويي از تحولات امسال اين گونه مي گويد: «راهيان نور فضاي گسترده اي شده بود، كه هركس به سهم خودش ايفاي نقش مي كرد، اما نياز به انسجام و ساماندهي داشت. از اين رو امسال اسكان، برگزاري برنامه هاي فرهنگي در يادمان ها و... به عهده سپاه گذاشته شد و اعزام و پشتيباني كاروان هاي راهيان نور، توسط نهادهاي دولتي از قبيل شهرداري و نيز بسيج و... صورت گرفت.
تمام تلاش ما اين است كه زائرين در امنيت جاده اي كامل سفرشان را آغاز و به اتمام برسانند. در استان هايي كه داراي شبكه ريلي هستند اكثر كاروان ها با قطار به منطقه اعزام مي شوند. اگر بتوانيم در آينده شبكه سراسري راه آهن را دو ريلي كنيم، به طوري كه زائرين اين مناطق از هر استاني با قطار مستقيماً به منطقه برسند، آرزوي برقراري امنيت كامل در سفر محقق مي شود و ديگر چون سنوات گذشته شاهد برخي تصادفات نخواهيم بود كه اين امر همت دولتمردان را مي طلبد.»
وي با استناد به آمار موجود- تا آخرين دقايق تهيه اين گزارش- مي گويد: «پيش بيني مي شود امسال 130 تا 150 هزار دانشجو از سراسر كشور به منطقه اعزام شوند كه بيش از نيمي از آنها اعزام شده اند و تا پايان اسفند مابقي اعزام خواهند شد. از مجموع 15000 دانشجوي تهراني چيزي در حدود هفت هزار نفر را با قطار جابه جا كرده ايم. به جرئت مي توان گفت اكثر دانشگاه هاي كشور كاروان راهيان نور داشته اند و اگر دانشگاهي راهيان نداشته به اين دليل است كه احتمال ترابري از طريق ريل يا هوايي وجود نداشته و مسئولين آن دانشگاه ريسك نقل و انتقال زميني را نپذيرفته اند. به همين دليل تقاضا داريم مسئولين براي تقويت شبكه ريلي كشور حتماً راه چاره اي داشته باشند.»
بستر كم هزينه و پربار براي رفع توطئه ها
وقتي بحث نقد عملكرد راهيان نور پيش مي آيد، بايد منصف بود.
اين كاروان امتدادش به جا پاي شهدا مي رسد، پس حتي به صرف نيت و رهسپار شدن تاثيرگذاري دارد.
اما واقعيت هايي هم هست كه نبايد ناديده گرفت. يكي از اين واقعيت ها پتانسيل راويان است. راوي خوب بايد بتواند بين مسائل معنوي جبهه، مسائل استراتژيك جنگ و ارتباط جنگ با مسائل مشابه امروز پلي بزند.
قاسم داورزني صادقانه مي گويد: «فقط بسيج محتواي فرهنگي راهيان نور را تعيين نمي كند. هركدام از ارگان ها و اقشار با شور و شوق تداركي مي بينند. اگرچه ما هم راضي نمي شويم زائر ما بدون دريافت مجموعه اي از اطلاعات سازنده، منطقه را ترك كند. امسال بسيج دانشجويي كتاب خاصي را تحت عنوان «معبري به آسمان» كه حاوي مجموعه اي از آداب سفر است و نيز نكات اخلاقي دارد و به معرفي يادمان ها و عمليات ها مي پردازد، منتشر كرد كه در شهرستان توزيع كرديم. بين دانشجويان فيلم ها و كليپ هايي نمايش داده شد. اگرچه اكثر دانشگاه ها منتظر بسيج نمي مانند و خودشان بسته هاي فرهنگي تدارك مي بينند.»
وي در تكميل صحبت هايش مي گويد: «ما مي پذيريم كه در حوزه استفاده از فناوري جديد و ابزار ديجيتالي در آغاز راه هستيم، اما در حوزه روايتگري اساساً تحولات عظيمي رخ داده است. الان كه با شما مصاحبه مي كنم، 4 نفر از بهترين رزمندگان زمان جنگ شبانه روز با دانشجويان دانشگاه الزهرا(س) همراه هستند. حتي پيرامون مسائل اخير كشور هم حلقه هاي معرفتي در كاروان راهيان نور شكل گرفته و چه بسيار گپ ها و بحث هاي بصيرتي كه بر زبان زائرين جاري است. اتفاقاً راهيان نور يكي از بسترهاي كم هزينه اما پربار براي رفع توطئه هاست.»
¤ اشعار متن اثر گزارشگر است
گزارش روز