شناسايي مافياي جذب دانشجويان بورسيه

شواهد موجود نشان مي دهد كه معضل فرار مغزهاي دانشجويان پشت پرده خطرناكي دارد.
به گزارش خبرنگار «خبرنامه دانشجويان ايران»، بي توجهي مسئولان به جذب فارغ التحصيلان دانشگاههاي مطرح كشور همه ساله خسارتهاي فراواني را به جامعه دانشجويي و دانشگاهي وارد مي كند.
اين بي توجهي مسئولان و نيز جذابيت هاي خارجي علتي براي خروج دانشجويان از كشور و بورسيه براي ادامه تحصيل دركشورهايي از جمله انگليس و كانادا و مالزي شده است.
اما اخبار موجود از مافياي خطرناكي خبر مي دهد كه با وسوسه و نيز دادن وعده هاي مختلف درصدد هستند تا دانشجويان كه براي تحصيل به خارج از كشور رفته اند نگاه دارند.
اين مافياي 6نفره كه وابسته به نهادهاي اطلاعاتي و امنيتي كشورهاي ميزبان ازجمله انگليس هستند دانشجويان را براي ادامه زندگي با وعده هاي رويايي و بزرگ دراين كشورها متوقف كنند.
جالب آن است كه سهميه محدود بورسيه دانشجويي كه با استفاده از امكانات ملي در اختيار اين دانشجويان قرارمي گيرد بايد با خروجي و بازگشت دانشجويان قرارگيرد كه اين مافيا سدي براي بازگشت دانشجويان است.
نخست وزير كشور كانادا اخيرا گفته بود:«دولت ايران ما را 25سال پيشرفت داده است چون باعث مهاجرت هزاران متخصص ايراني به اين كشور شده است.»
دانشجويان ايراني از دانشگاه شريف و ديگر دانشگاه هاي برجسته ايران، همچون دانشگاه تهران يا دانشگاه صنعتي اصفهان، درالمپيادهاي علمي بين المللي نيز نقشي مهم ايفا كرده و در رشته هاي فيزيك، رياضي، شيمي و رباتيك، جوايز ارزنده اي به دست مي آورند. نيز ازجمله اهداف اين مافياي خطرناك هستند.
كمپاني هاي تكنولوژيك غربي براي اين كار از قافله عقب نمانند. با اشتياق شروع به كارگيري نيروهاي ايراني كرده اند كمپاني هاي مستقر در «دره سيليكون»، از گوگل گرفته تا ياهو، و نيز موسسات پژوهشي در سراسر غرب، اكنون صدها تن از متخصصان و فارغ التحصيلان ايراني را استخدام كرده اند.
درفصل ششم آئين نامه اعطاي بورس تحصيلي و اعزام دانشجويان به خارج از كشور، در ماده 39 تحت عنوان تسهيلات و تعهدات مربوط آمده است:
دانشجوياني كه براي بورس پذيرفته مي شوند بايد قبل از صدورحكم نهايي تعهد و تضمين محضري را حسب مورد به وزارت يا موسسات و يا دستگاه اجرايي بسپارند كه پس از اتمام تحصيلات به ايران مراجعت و درمحلي كه درتعهد نامه مشخص شده و يا وزارت تعيين مي نمايد دو برابرمدت تحصيل و حداكثر 10 سال و كساني كه با استفاده از تسهيلات ارزي، اعزام مي شوند برابر مدتي كه درخارج تحصيل كرده اند حداكثر 6 سال خدمت كنند. محل خدمت اعضاي هيئت هاي علمي و مستخدمين دولت در درجه اول درموسسه معرف آنها خواهد بود و چنانچه خدمات آنها مورد نياز موسسه معرف نباشند. محل خدمت آنها از طرف وزارت تعيين مي شود.

تدارك وزارت علوم براي مقابله با عرفان هاي جعلي در دانشگاه ها

آسيب هاي اجتماعي و عرفان هاي انحرافي و نوظهور با حضور 250 كارشناس فرهنگي در نشست سراسري كارشناسان فرهنگي دانشگاه ها در اردبيل بررسي و براي مقابله با اين عرفان هاي جعلي و انحرافي برنامه ريزي مي شود.
جليل دارا مديركل فرهنگي وزارت علوم، تحقيقات و فناوري در گفت وگو با خبرنگار حوزه دانشگاه خبرگزاري فارس، با اعلام خبر برگزاري نشست سراسري كارشناسان فرهنگي دانشگاه هاي سراسر كشور در اردبيل اظهار داشت: كارشناسان فرهنگي دانشگاه هاي سراسر كشور به مدت سه روز در اردبيل گرد هم مي آيند تا پيش از شروع آغاز سال تحصيلي دانشگاه ها و مراكز آموزش عالي كشور، موضوعات و مشكلات فرهنگي دانشگاه ها را بررسي كرده و براي آن چاره انديشي كنند.
وي با بيان اينكه نشست سراسري كارشناسان فرهنگي دانشگاه هاي سراسر كشور 12 تا 14 مرداد برگزار خواهد شد، افزود: در اين نشست كه به ميزباني دانشگاه محقق اردبيلي در سرعين برگزار مي شود، بيش از 250 نفر از كارشناسان فرهنگي و مديران معاون فرهنگي از دانشگاه هاي سراسر كشور حضور خواهند داشت.
مدير كل فرهنگي وزارت علوم هدف از برگزاري اين نشست سراسري را توانمندسازي كارشناسان فرهنگي دانشگاه هاي كشور دانست و گفت: در اين نشست سراسري برگزاري كارگاه هاي آموزشي، جلسات مناظره و گفت وگو و همچنين آسيب شناسي فعاليت هاي فرهنگي در دانشگاه هاي كشور مدنظر است.
دارا با اشاره به برنامه ريزي براي برگزاري 16 كارگاه آموزشي مختلف در اين نشست خاطرنشان كرد: براساس برنامه ريزي شوراي آموزش دفتر امور فرهنگي، براي اين نشست چند كارگروه تخصصي، آموزشي با تفكيك حوزه هاي كاري كارشناسان و همچنين چند نشست عمومي با موضوعاتي در زمينه آسيب هاي اجتماعي- فرهنگي همچون اعتياد، عرفان هاي نوظهور، نحله هاي انحرافي و... درنظر گرفته شده است.
وي همچنين اضافه كرد: در افتتاحيه اين نشست كه روز سه شنبه 12 مردادماه برگزار مي شود علاوه بر مديران ستادي، صابري استاندار استان اردبيل و حجت الاسلام والمسلمين عاملي امام جمعه و نماينده ولي فقيه در اين استان نيز حضور خواهند داشت.
مديركل فرهنگي در پايان با بيان اينكه دفتر امور فرهنگي اين نشست را با هدف آموزش و ارتقاء سطح كيفي فعاليت هاي فرهنگي در دانشگاه ها برگزار مي كند، يادآور شد: از لحاظ آموزشي در اين نشست به فكر رفع نيازهاي فرهنگي كارشناسان هستيم و جلساتي هم به آسيب شناسي مشكلات فرهنگي و اجتماعي دانشجويان و دانشگاهيان اختصاص خواهد يافت.
براساس اين گزارش، «خلاقيت»، «آموزش نرم افزار لوح قلم»، «ديروز، امروز و فرداي كانون ها»، «بسترسازي كار گروهي»، «روانشناسي اسلامي»، «مديريت و نظارت بر نشريات دانشجويي»، «شبكه اجتماعي كانون ها در فضاي مجازي»، «بايدها و نبايدهاي هدايت تيم كاري»، «كارآفريني فرهنگي و هنري در بستر كانون هاي فرهنگي»، «جايگاه هنر در فعاليت هاي دانشجويي»، «نقد فيلم با موضوع عرفان هاي نوظهور و نحله هاي انحرافي»، «آسيب هاي اجتماعي» و «تدبر در قرآن» موضوع برخي از كارگاه هاي اين نشست خواهد بود.

USA TODAY گزارش دادنبود نظارت كافي بر مصرف بي رويه مواد الكلي بين دانشجويان آمريكايي

روزنامه آمريكايي USA TODAY در گزارش خود آورده است: كالج ها و دانشگاه هاي آمريكا اقدام عملي جدي براي مبارزه با شيوع استعمال الكل ميان دانشجويان، نمي كنند.
به گزارش سرويس دانشگاه برنا به نقل از USA TODAY، بررسي ها نشان مي دهد كالج ها و دانشگاه هاي آمريكا اقدام عملي جدي براي مبارزه با شيوع استعمال الكل ميان دانشجويان، نمي كنند.
اين گزارش مي افزايد تنها يك سوم دانشگاه هاي آمريكا بر فروش الكل نظارت دارند و در ساير دانشگاه ها و كالج ها مواد الكلي در دسترس دانشجويان قرار مي گيرد و در برخي موارد حتي با افزايش قيمت اين مواد، باز هم دانشجويان به خريد آن اقدام مي كنند.
بااين حال دانشگاه هاي آمريكا به جاي برخورد جدي با شراب خواري در دانشگاه ها، به گفته خود به دنبال راه حل هاي اساسي و بنيادي هستند.
نيويورك تايمز نيز در گزارشي ضمن هشدار در خصوص نرخ بالاي مصرف الكل بين دانشجويان آمريكايي، روند روبه افزايش ارتباطات جنسي بين دانشجويان، بارداري هاي ناخواسته و ابتلا به ويروس ايدز را از عواقب عدم كنترل دقيق بر مصرف الكل در دانشگاه ها عنوان مي كند.

كوتاه شدن مدت تحصيل دانشگاه پيام نور

معاون آموزش و سنجش دانشگاه پيام نور گفت: طولاني شدن تحصيل در دانشگاه پيام نور اصلاح شده است.
به گزارش روابط عمومي دانشگاه پيام نور، عبدالله معتمدي در جمع خبرنگاران افزود: اين دانشگاه مانند دانشگاه هاي ديگر در صورت معدل بالاي 17 تا 24 واحد و در صورت كسب معدل زير 17 تا 20 واحد، دانشجويان را مجاز به انتخاب واحد كرده است.معاون آموزش و سنجش دانشگاه پيام نور با اشاره به اينكه اين دانشگاه حدود يك ميليون و 200 هزار دانشجو دارد، افزود: از اين ميزان در سال تحصيلي 88- 89 بيش از 800 هزار دانشجوي كارشناسي و 16 هزار دانشجوي كارشناسي ارشد مشغول تحصيل بودند.

فرمانده كل سپاه از رئيس دانشگاه شهيد چمران اهواز تقدير كرد

فرمانده كل سپاه پاسداران انقلاب اسلامي با ارسال لوح تقدير از تلاش هاي مرتضي زرگرشوشتري رئيس دانشگاه شهيد چمران اهواز در برگزاري دوره هاي آموزشي تربيتي صالحين قدرداني كرد.
به گزارش فارس به نقل از روابط عمومي دانشگاه شهيد چمران اهواز درمتن پيام سرلشكر پاسدار محمد علي جعفري به زرگر شوشتري آمده است:
با لطف و عنايت الهي و همت و تلاش خالصانه و خستگي ناپذير جنابعالي و ساير همكاران، دوره هاي آموزش سرگروه هاي تربيتي طرح صالحين درسرزمين نور به نحو شايسته به انجام رسيد.
بررسي ها و ارزشيابي هاي صورت گرفته حكايت از برنامه ريزي مناسب، هماهنگي هاي مطمئن و سازنده، پيگيري هاي جدي و دلسوزانه در برپايي نمايشگاه و ارائه برنامه هاي آموزشي و كارگاهي مفيد و موثر و ارائه خدمات به ميهمانان و فراگيران دارد.
گرچه اجر و پاداش كار خالص درراه خدا با هيچ مقياس و معياري قابل سنجش نيست ليكن با استناد به فرمايش امام رضا (ع) كه فرمودند «من لم يشكر المنعم من المخلوقين لم يشكر الله عزوجل»، برخود لازم مي دانم از تلاش ها و زحمات بي دريغ جنابعالي كه برگ زريني بر صفحات پرافتخار كارنامه اين مجموعه در اجراي برنامه هاي بزرگ و موثر افزوده است تشكر و قدرداني نمايم.
انشاءالله در ظل توجهات حضرت وليعصر(عج) و با پيروي از تدابير و رهنمودهاي مقام معظم رهبري همواره در راه خدمت به اسلام و مسلمين موفق و مويد باشيد.
همچنين از سوي سردار محمدرضا نقدي رئيس سازمان بسيج مستضعفين سپاه پاسداران نيز لوح هاي تقديري به فرمانده بسيج كاركنان دانشگاه، معاونان مالي و اداري، فرهنگي، دانشجويي و ديگر عوامل دست اندركار برگزاري دوره هاي آموزشي طرح صالحين اهدا شده است.

همه چيز در باره دانشگاه مجازي

رؤياي ارتباط با مردمان سراسر دنيا، مخصوص سياستمداران، تجار و يا جهانگردان نيست؛ بلكه ارتباطات با مفهومي وسيع تر از گذشته، به گونه اي ناگسستني با زندگي روزمره ما پيوند خورده است.
به عقيده مك لوهان، «رسانه ها از طريق دگرگون ساختن محيط، نسبت هاي منحصر به فردي از دريافت هاي حسي در ما به وجود مي آورند.»
گسترش هر يك از حواس، شيوه تفكر و كنش ما و به طور كلي، شيوه درك ما از جهان را تغيير مي دهد و زماني كه اين نسبت ها تغيير مي كند، انسان ها تحول مي يابند. در اين ميان، اينترنت چونان پنجره اي است كه افراد به فراخور احساس، نوع نگاه و سطح دانش خود، مناظر گوناگوني از آن را به نظاره مي نشينند.
امروزه در جامعه ما و به ويژه قشر دانشگاهي، كمتر كسي است كه با امكانات گسترده و امروزي اينترنت ناآشنا بوده، خود را بي نياز از اين فناوري فرض كند. از طرفي امكانات مجازي اينترنت، آن قدر گسترده شده كه كم كم، مرز ميان واقعيت و مجاز، در حال از بين رفتن است. يك مثال عمده در اين زمينه، تحصيلات و دانشگاه مجازي است. بدون شك، بسياري از ما عناويني چون دانشگاه مجازي، VU، VU Web و... را شنيده ايم؛ اما به راستي دانشگاه مجازي چيست و چه كاركردهايي در سطوح مختلف آموزشي مي تواند ايفا نمايد؟ همان گونه كه مي دانيم، يكي از مشكلات آموزش عالي، همواره ارائه سرويس به افرادي بوده است كه يا به علت مسافت و يا به علت اشتغال، امكان حضور در دانشگاه را نداشته اند. ازطرفي در سال هاي اخير، توجه استادان از نحوه تدريس در كلاس، به سمت روشي تركيبي از دوره هاي پيشرفته، سخنراني و ابزارهاي مديريت جلب شده است.
در حال حاضر، اكثر دانشگاه هاي مطرح دنيا، در حال تعويض روش سنتي خود با روش آموزش مجازي هستند و در رأس اين تغييرات، كامپيوتر، اينترنت و سيستم ارتباطات ماهواره اي قراردارد. در يك تعريف كلي، آموزش از راه دور، عبارت است از دوره هاي آموزشي كه در آن، استاد و دانشجو به لحاظ فيزيكي از هم فاصله دارند و فاقد ارتباط نزديك و رو در رو مي باشند. در اين شيوه آموزشي، عملاً دانشجو احساس حضور فيزيكي در كلاس را دارد و از امكانات و خصوصيات يك كلاس درس حضوري برخوردار است. از اين رو، دانشگاه مجازي، براساس دست يابي به اهداف و مزاياي زيرطراحي شده است:
1- عدم نياز به حضور فيزيكي استاد و دانشجو در كلاس درس كه خود باعث كاهش هزينه هاي لازم براي ساختمان سازي مجتمع هاي دانشگاهي مي گردد. همچنين در شهرهاي بزرگ، منجر به كاهش رفت و آمد و در نتيجه، كمتر شدن بار ترافيك شهري و آلودگي هوا مي شود.
2- تمام امور بانكي از قبيل دريافت شهريه و هزينه و ساير خدمات آموزشي، از طريق كارت اعتباري يا فيش بانكي صورت مي گيرد.
3- برنامه ريزي،زمان بندي و حتي استخدام استادان و نيز پرداخت هزينه تدريس، از طريق اينترنت انجام مي شود.
4- تمام امور ثبت نام، كنترل مدارك، انتخاب واحد و بررسي پيش نيازها، بررسي وضعيت درسي دانشجو، ارائه امكانات كمك آموزشي، برگزاري امتحانات، ارائه كارنامه و مدرك تحصيلي و... نيز از طريق اينترنت صورت مي گيرد.
5- دانشگاه مجازي، باعث مي شود كه دانشگاه، همواره در دسترس باشد.
در اين دانشگاه، دانشجو مي تواند حضوري online و يا offline در كلاس درس داشته، به راحتي با استاد مربوط ارتباط برقرار كند؛ به مباحثه و طرح سؤالات درسي خود بپردازد و اين، يعني عدم وابستگي دانشگاه و كلاس درس، به زمان خاص.
6- دانشجو مي تواند از كتابخانه هاي اينترنتي موجود در دانشگاه مجازي استفاده كند و به منابع متنوعي از مقالات، كتاب ها و مطالب درسي، دسترسي پيدا كند.
7- در دانشگاه واقعي، درس توسط يك استاد ارائه مي شود؛ در صورتي كه در دانشگاه مجازي، درس ها توسط گروه هاي مجرب آماده شده، دانشجو مي تواند بارها در جلسه درس حاضر شود و مطالب را مشاهده نمايد و اين، موجب افزايش كيفيت ارائه درس ها مي شود.
8- دانشگاه هاي واقعي، به 11- تسريع در انجام مراحل اداري از قبيل ثبت نام و برگزاري آزمون ها.
براي ورود به دانشگاه مجازي، كافي است مراحل ثبت نام را از طريق اينترنت دنبال نماييد؛ به طور مثال، براي Log in اوليه در يكي از دانشگاه هاي مجازي، مي توانيد به آدرس زير مراجعه كنيد: wwwvuorg
بعد از تكميل فرم مشخصات، فهرستي از درس هاي ارائه شده به همراه تقويم زماني كلاس ها و نيز مبلغ شهريه هر درس، نمايان مي شود و شما با انتخاب درس ها، عملاً در دانشگاه مجازي ثبت نام مي شويد؛ اما به خاطر داشته باشيد كه تنها بعد از پرداخت شهريه واحدهاي درسي، مجوز ورود به فضاي دانشگاه مجازي را خواهيد يافت.
دانشگاه مجازي، تقريباً همه پارامترهاي دانشگاه واقعي را پوشش مي دهد؛ به طور مثال، سطح دسترسي دانشجو يا گروهي از دانشجويان توسط مدرس تعيين مي گردد (خواندن، نوشتن و يا ارسال به صورت ناشناس.)
دانشجويان مي توانند تكاليف خود را از طريق E-mail دانشگاه مجازي ارسال نموده يا فايل هاي خود رابه يك پوشه گروهي مشترك upload كنند.
بسياري از دانشگاه هاي مجازي، امكان تشكيل گروه هاي كاري و انجمن هاي دانشجويي را داشته، اتاق هاي گپ سراسري را نيز پشتيباني مي كنند. از اين ميان، مي توان به محيط نرم افزاري web CT كه يكي از بهترين روش هاي موجود در جهان، در زمينه E-learning مي باشد، اشاره كرد.
Web CT در حال حاضر، در بين 56 شركت توليدكننده نرم افزارهاي آموزشي، رتبه اول را دارا مي باشد؛ به طوري كه بيش از 0268دانشگاه و مؤسسه آموزش عالي در 18 كشور جهان، از آن استفاده مي كنند. 042000 استاد در سراسر گيتي، مشغول تدريس 078000 دوره آموزشي تحت web CT به بيش از 01700000 دانشجو هستند. با امكانات بسيار قوي اين محيط، يك طراح مبتدي، مي تواند ظرف 51 دقيقه، درس مورد نظر خود را بر روي اينترنت منتشر نمايد.
قابليت معرفي و پياده سازي 010000 دانشجو بر روي يك server، امكان بررسي حضور دانشجو در كلاس، ارزيابي نتايج، ارتباط با دانشجو با كمك امكاناتي از قبيل E-mail، chat و whiteboard و نيز امكان نمره دهي online و... از ويژگي هاي اين محيط مي باشند.
به هر حال، دانشگاه مجازي نيز چون ساير دانشگاه ها قوانين خاص خود را دارد؛ به طور مثال، در استفاده از تابلو اعلانات، چت روم ها و ساير فرم هايي كه در دسترس عموم قرار مي گيرد، هرگونه سوءاستفاده، مزاحمت، تهديد، دخالت در امور اعضاي دانشگاه مجازي، طرفداري هاي حزبي و جناحي، اشاعه ويروس و مسائل ضداخلاقي، سرقت نرم افزار، تصاوير گرافيكي و موسيقي و يا ساير مطالب موجود در دانشگاه، درخواست هاي شخصي، اطلاعيه هاي تجاري و تبليغاتي و يا هرگونه موردي از اين دست، به جز مواردي كه با اجازه VU صورت مي گيرد، ممنوع مي باشد.
در پايان اين نكته حائز اهميت است كه چون اطلاعات در شبكه هاي كامپيوتري، در محيط انتقال به اشتراك گذاشته مي شوند و امكان استفاده از آن براي ديگران نيز مهيا خواهد شد، اين احتمال وجود دارد كه نفوذگران، اقداماتي انجام دهند كه منجر به تغيير محتوا و يا از كارانداختن سرويس گردد كه البته به كمك روش هايي چون رمزنگاري داده ها و احراز هويت و استفاده از خطوط اختصاصي، مي توان از بروز موارد يادشده اجتناب كرد.
علاقه مندان به دانستن نكات تخصصي و فني مبحث فوق، مي توانند به آدرس هاي اينترنتي زير مراجعه نمايند:
مرجع كاملي از دانشگاه مجازي: wwwwebctcom
مركز اسلامي آموزش از راه دور: wwwicdenet
دانشگاه مجازي اصفهان: vuuiacir
دانشگاه مجازي شيراز: wwwreisu-farscom
¤ نشريه دانشگاهي پرسمان

براي فهميدن بپرس!

جواد محدثي
بزرگان گفته اند:«سؤال»، كليد گنج معرفت و فهم است؛ اما كدام سؤال و از چه كسي وبا چه انگيزه اي؟بعضي تشنه دانستن و آموختن مي باشند و هر فرصت را غنيمت مي شمارند و محضر هر دانا را فرصتي نيكو مي دانند؛ تا بپرسند و بياموزند.بعضي هم «سؤال» را وسيله آزمايش و سبك و سنگين كردن طرف و احياناً تحقير و توهين قرار مي دهند. پس،«پرسيدن» هم ادب و آدابي دارد.
مردي شامي به حضور حضرت علي عليه السلام رسيد و گفت: يا علي! چند سؤال دارم كه مي خواهم بپرسم (و قصد او فهم و يادگيري نبود؛ بلكه شايد بتواند ابهت و شخصيت امام را بشكند.)
حضرت علي عليه السلام فرمود:
«سل تفقها ولاتسئل تعنتا، فان الجاهل المتعلم شبيه بالعالم، وان العالم المتعسف شبيه الجاهل1؛
براي فهميدن بپرس؛ نه به قصد به زحمت انداختن ديگري؛زيرا كه جاهلي كه مي خواهد بياموزد، شبيه داناست. دانايي كه با برتري طلبي، قدم در بيراهه مي نهد، شبيه جاهل است.»
اين گونه سؤال كردن، يا ريشه درغرور و تكبر دارد يا از روي عناد و خصومت است. گاهي برخي دچار غرور علمي مي شوند و براي اين كه دانش خود را به رخ ديگران بكشند، از آنان سؤال مي كنند و قصدشان اين است كه اگر پاسخ را بگويند، سطح فكر سؤال كننده مشخص شود و اگر از جواب دادن ناتوان باشند، جهل پاسخ دهنده روشن شود و تحقير شود.
درهر دو صورت، چنين سؤال كردني، به قصد فهميدن و زدودن جهل از خويش نيست؛ بلكه به زحمت انداختن طرف، ملامت، نكوهش و خوارساختن او درنظر است (وبه تعبير امام، از روي تعنت است؛ نه تفقه) و اين، نه كاري است عاقلانه!
حضرت امير عليه السلام چنين شخصي را به جاهلان تشبيه مي كند؛ چون كارش جاهلانه و متكبرانه است؛ نه كار علمي و حقيقت جويي؛ اما آن كه از روي «تفقه» و رسيدن به درك عميق، مي پرسد و سؤالش با انگيزه شبهه زدايي از خويش و كاستن از بار جهل خود است، چون درمسير دانايي گام مي نهد، همچون دانايان است.
سؤال آزمايشي
در قديم، گاهي كساني در روستاها بودند كه پاي منبرها چيزهايي از مسائل تاريخي يا احكام شرعي آموخته بودند و گاهي طلبه تازه وارد به آن منطقه را با طرح سؤال هايي معما گونه و پيچيده، به دام مي انداختند و به اين صورت، هم مي خواستند فضل فروشي كنند و دانسته هاي خود را به رخ بكشند و هم اگر حسد داشتند، مي خواستند او را بشكنند.
اكنون هم گاهي درجلسات علمي و پرسش و پاسخ، چنين سؤال هايي ديده مي شود و اين، دور از «ادب سؤال» است.
ناگفته نماند كه گاهي پرسنده، داناست؛ ولي درمحضر يك عالم فرزانه و دانشمند مطلع، سؤالي مطرح مي كند؛ نه به قصد اين كه خودش چيزي بياموزد؛ بلكه براي زبان گشودن آن دانا و بهره بردن همنشينان ديگر است و اين، بسيار نيكوست و به غناي مجالس و نشست هاي، مي انجامد.
امير مؤمنان عليه السلام درسخني فرموده است:
«الارجل يسال فينتفع وينفع جلسائه 2؛
آيا كسي نيست كه بپرسد تا هم خودش سود ببرد و هم به هم نشينانش سود برساند»؟
بسياري از سؤال ها كه پرسندگان فرصت شناس و آگاه، از دانايان فاضل پرسيده اند، اين ثمره را داشته كه دامنه علوم ديگران را گسترش داده و به باروري دانش، كمك كرده است.
سؤال هاي بيهوده
حوزه «سؤال» حوزه اي گسترده است.
چه بايد پرسيد؟
از كه بايد پرسيد؟
چگونه بايد پرسيد؟
با چه هدف و انگيزه اي بايد سؤال كرد؟
در برخورد با جواب و جواب دهنده، چگونه بايد بود؟
پاسخ ها را با چه معيارهايي بايد سنجيد و محك زد؟
وقتي امام عليه السلام بر فراز منبر و در جمع ياران مي فرمود: «پيش از آن كه مرا از دست بدهيد، بپرسيد، همانا من به راههاي آسمان، آشناتر از راه هاي زميني ام.» اي كاش نكته هاي سودمند و سؤالات مفيد مي پرسيدند؛ تا نسل هاي آينده هم بهره مند مي شدند، نه مثل آن كوته فكر و مغرض كه پرسيد: در سر و صورت من، چند تار مو وجود دارد!
كسي از امام صادق(ع) پرسيد: آب، چه طعمي دارد؟
حضرت كه مي دانست هدف او از سؤال، نه دانستن، بلكه آزمودن است، فرمود: براي فهميدن بپرس؛ نه به زحمت انداختن و آزمودن (سل تفقها ولاتسأل تعنتاً» ولي بازهم براي آن كه سؤال او را بي پاسخ نگذارد، در جمله اي كوتاه و زيبا فرمود:
«طعم الماء، طعم الحياه »3
«طعم آب، طعم زندگي است!»
پرسيدن از چيزي كه هيچ ثمر و اثري ندارد و دانستن آن هم به درد نمي خورد، جزء «سؤال هاي بيهوده» است. در سخنان امير مؤمنان(ع) است:
«سل عما يعنيك و دع ما ملايعنيك»4
«از چيزي بپرس كه به تو مربوط باشد (و به كارت آيد) و واگذار آن چه را به دردت نمي خورد!»
اگر سؤال بيهوده وجود دارد، به خاطر آن است كه علم بي ثمر وجود دارد؛ علمي كه نه به درد دنيا مي خورد و نه بهره اخروي دارد. از رسول خدا(ص) نقل شده است:
«نعوذبالله من علم لاينفع5
به خدا پناه مي بريم از علمي كه به درد نمي خورد.»
از حضرت عيسي نيز چنين نقل شده است:
چه بسيارند درختان؛ ولي همه آنها ميوه ندارند.
چه بسيارند ميوه ها ولي همه آنها پاكيزه و گوارا نيستند و چه بسيارند دانستني ها؛ ولي همه آنها سودمند نيستند.6
علم، بازيچه و هوس نيست.
با كليد سؤال هم نبايد بازي كرد.
سؤال هاي خوب ومفيد، از عالمان پخته و فرزانه، درباره موضوعات كاربردي و نافع، آن هم به قصد افزودن علم و بهره بردن از محضر دانشمندان، از آداب درست پرسيدن است.
پي نوشت ها:
1. نهج البلاغه، حكمت 023.
2. ري شهري، العلم و الحكمه في الكتاب والسنه، ص242.
3. طبرسي. تفيسر مجمع البيان، ج7، ص27.
4. العلم و الحكمه في الكتاب والسنه، ص872.
5. فيض كاشاني. المحجه البيضاء، ج1، ص08.
6. همان، ص18.

آسيب شناسي فعاليت هاي پژوهشي دانشگاهي

محمود فلاح
فرض كنيد شما يك دانشجوي كارشناسي ارشد مهندسي برق هستيد و مي خواهيد پروژه پايان نامه خود را انتخاب كنيد.
روي تابلو اعلانات اساتيد محترم را مي خوانيد تا از عناوين پروژه هاي پيشنهادي اساتيد مطلع شويد. به اتاق يكي از اساتيد مي رويد تا با او درمورد چند تا از عناوين پيشنهادي اش صحبت كنيد. زماني كه از استاد مي پرسيد اين عناوين مرتبط با چه موضوعاتي مي باشند، وي اولين نكته اي را كه روي آن تأكيد مي كند اين است كه اين موضوعات به شدت مورد علاقه مجله هاي (ژورنال هاي) معتبر خارجي مهندسي برق از جمله IEEE (انجمن مهندسي برق آمريكا) مي باشند. او بيان مي دارد كه اگر اين موضوع را بردارم و روي آن كار كنم، بدون شك مقالاتي كه از آن درمي آورم توسط مجله هاي معتبر خارجي پذيرفته مي شوند و به اصطلاح «مقاله خورش خوب است». از استاد مي پرسم كه آيا تجربه كار برروي اين موضوع به درد آينده شغلي من مي خورد كه وي پاسخ مي دهد در ايران اين موضوع جزء اولويت هاي صنعتي محسوب نمي شود، اما در كشور آمريكا و بعضي از كشورهاي اروپايي روي آن بشدت كار مي شود. از بقيه عناوين پيشنهادي اش از وي مي پرسم كه آن ها نيز كمابيش همين وضعيت را دارا هستند. در آخر استاد با افتخار بيان مي دارد كه هر كدام از اين عناوين را با من برداري، مي تواني چند مقاله از آن ها درآوري. از اين بهتر چه مي خواهي؟!
من كه مانند بسياري از دانشجويان ارشد در مدت زمان دانشجويي در شركت يا سازماني بطور پاره وقت مشغول به كار شدم از استاد مي پرسم كه آيا مي توانم قسمتي از پروژه اي كه در محل كارم با آن درگير هستم (و جزء نيازهاي ضروري كشور مي باشد) را به عنوان پايان نامه كارشناسي ارشد با وي بردارم. براي وي توضيح مي دهم كه اگر اين طور شود من مي توانم هم افزايي خوبي در كار و تحصيلم ايجاد كنم. به عبارت ديگر از راهنمايي وي در بالا بردن تجربه كاري ام استفاده كنم و وقت زيادي را براي بدست آوردن تخصصي كه كشور به آن احتياج دارد اختصاص دهم. علاوه بر آن به خاطر كار بيشتري كه روي پروژه انجام مي دهم، مي توانم دستمزد بالاتري از محل كارم بدست آورم.
اما او مي گويد: «موضوع پروژه كاري من مال هفت، هشت سال قبل مي باشد و قديمي محسوب مي شود. بنابراين مقاله اي از آن ها درنمي آيد و من هم به عنوان استاد راهنما آن را قبول نمي كنم. اگر با من پروژه پايان نامه برمي داري بايد حداقل دو مقاله از آن دربيايد. اگر نتواني قبولي دو مقاله در مجله هاي خارجي درجه1 را بگيري، در جلسه دفاعيه ات شركت نخواهم كرد!» (جلسه دفاعيه نمي تواند بدون اجازه استاد راهنما برگزار شود.) سپس استاد از ميزان ساعتي كه در هفته در شركت كار مي كنم مي پرسد. چهره و لحن استاد پس از پاسخ من تغيير مي كند و متوجه مي شوم كه نبايد به استاد مي گفتم كه در جايي كار مي كنم. چون از نظر يك استاد دانشگاه، يك دانشجوي خوب، دانشجويي است كه نه در جايي كار كند و نه ازدواج كرده باشد و تمامي وقت گران بهاي خود را برروي پروژه پايان نامه بگذارد تا بتواند يك مقاله بيشتر از آن بيرون بكشد. در اين صورت اسم استاد محترم به عنوان يكي از نويسندگان مقاله در ابتداي آن خواهد آمد و يك مقاله بيشتر به رزومه كاري استاد افزوده خواهد شد و صد البته كه اين موضوع در ميان بسياري از اساتيد متخصص و دلسوز عموميت ندارد.
به سراغ بقيه اساتيد دانشگاه مي روم. اما برخي از آنان نيز كمابيش چنين طرز تفكري را دارند و تنها مقاله برايشان مهم مي باشد. داستان براي بقيه رشته هاي بالاي مهندسي نيز به همين منوال مي باشد.
اما موضوع قابل بحث اينجاست كه چرا در شرايطي كه روسيه بر سرتحويل سامانه ضد هوايي اس -300 كه فن آوري آن براي 20سال پيش است! و يا ساختن نيروگاه اتمي بوشهر ما را به سخره مي گيرد و نداشتن هزاران فناوري ديگر كه غير از لطمه اقتصادي، لطمه هاي سياسي وامنيتي به ما وارد مي كند، اساتيد دانشگاه هاي ما به خود اين حق را مي دهند كه بودجه دانشگاه (كه از پول ماليات دهندگان تامين مي گردد)، وقت خود، دانشجو و امكانات دانشگاه را به مدت زمان قابل توجهي (شش ماه براي كارشناسي، يك تا دو سال براي كارشناسي ارشد و سه تا چهار سال براي دكترا) تلف كنند، آن هم فقط براي اينكه تعداد مقالات خود را بالا ببرند.
حال شايد ازخود بپرسيد كه چرا معدودي از اساتيد دانشگاه اينقدر به افزايش تعداد مقالاتشان (در واقع مقالاتي كه دانشجويانشان مي نويسند) علاقه مند مي باشند. دلايل متعددي وجود دارد، از جمله اينكه متاسفانه تعداد مقالات چاپ شده درمجلات خارجي اساتيد يكي از ملاك هاي ارتقاء رتبه علمي آنها توسط وزارت علوم و دانشگاه مي باشد. ارتقاء علمي يك استاد نيز به معني افزايش حقوق، مزايا و امنيت شغلي وي مي باشد. براي اطلاع خوانندگان، پايه حقوق يك استاد عضو هيئت علمي دانشگاه بدون احتساب دستمزد تدريس وي و راهنمايي پروژه ها و بقيه فعاليت هاي پژوهشي 5/3ميليون تومان در ماه مي باشد. از طرفي ديگر، افزايش تعداد مقالات يك استاد مي تواند نام او را درسطح انجمن ها و مجامع علمي آن رشته مطرح كند و در صورت تمايل استاد،در آينده احتمال پذيرفته شدن وي به عنوان استاد دانشگاه هاي خارجي بالا خواهد رفت.
چرا ما شرايطي به وجود نمي آوريم كه استادان ما اين ارتقاء موقعيت شغلي خود را با انجام پروژه هاي صنعتي و نظامي مورد نياز كشور بدست آورند؟
موارد بيان شده تازه يك روي سكه است. دركشورهاي غربي، روش تعريف پروژه هاي پايان نامه هاي دانشگاهي بسيار متفاوت مي باشد. اولويت هاي مربوط به نيازهاي صنعتي و نظامي كشور توسط شركت هاي خصوصي و موسسات و سازمان هاي دولتي استخراج مي شود و به دانشگاه هاي كل كشور ابلاغ مي گردد. همچنين متناسب با حجم واگذاري پروژه ها به هر دانشگاه بودجه پژوهشي آن دانشگاه توسط همان شركت هاي خصوصي يا سازمان دولتي تامين مي گردد كه دانشگاه حق اختصاص اين بودجه ها را به فعاليتي ديگر غير از پروژه هاي مذكور ندارد.
اين روش براي شركت ها و سازمان ها بسيار با صرفه مي باشد. زيرا هزينه اين تحقيق و پژوهش ها درون خود اين شركت ها و سازمان ها بسيار بالاتر مي باشد. در واقع به پروژه هاي دانشجويي به عنوان يك فرصت طلايي و ارزان براي رفع نيازهاي كشور نگريسته مي شود. در مقابل، از ديد دانشجويان اين كشورها، بودجه اختصاص يافته كه مقداري از آن به عنوان دستمزد خود دانشجويان به آنها داده مي شود، آنقدر خوب مي باشد كه احتياجي به كار در بيرون دانشگاه درحين تحصيل نداشته باشند. درواقع با اين روش مقداري از سرمايه گذاري شركت ها و سازمان ها به درون دانشگاه ها انتقال مي يابد.كه بسيار هم پربازده مي باشد. اين گونه است كه صنعت با دانشگاه گره مي خورد. اما حلقه هايي از اين فرآيند هنوز بيان نشده است و آن قسمت هايي از پروژه ها مي باشند كه توسط آن شركت ها و سازمان ها به عنوان «بيگاري پروژه» مطرح مي شوند. به راستي چه كساني بهتر از دانشجويان و استادان جهان سوم مي باشند كه براي انجام اين «بيگاري ها» مناسب هستند؟
اين گونه است كه مجله هاي علمي كشورهاي غربي ماموريت خود راپيدا مي كنند. در واقع استادان دانشگاه هاي غربي جرقه و ايده اوليه بسياري از پروژه ها را توليد مي كنند. اما كار بيشتر براي توسعه و بهينه سازي آن را انجام نمي دهند. زيرا كار بيشتر بر روي آنها حجم بالايي زمان احتياج دارد و براي آنها كار علمي مولد محسوب نمي شود. اينجاست كه اين وظيفه را به مجلات علمي خودشان (كه 95% آنها متعلق به آمريكا مي باشد) مي سپارند و آنها نيز با هدايت تفكرات پژوهشي استادان و دانشجويان جهان سومي توسعه و بهينه سازي اين ايده ها را دنبال مي كنند. به عبارت ديگر يك موضوع زماني در بورس پذيرفته شدن اين مجلات قرار مي گيرد كه موضوع پژوهشي مورد احتياج صنايع كشورهاي غربي (به خصوص آمريكا) باشند. استادان كشورهايي مانند هند و پاكستان و ايران و... نيز با هزينه ماليات دهندگان كشورشان، نيازهاي صنعتي و نظامي آمريكا را از راه دور برآورده مي كنند. اين نشريات سپس با اعطاي القاب و عناوين توخالي به اساتيد و دانشجويان اين كشورها از آنها قدرداني مي كنند. در واقع استادان و دانشجويان ما بايد ميزان ارزش علمي خودشان را با عنواني كه اين مجلات به آنها اعطا مي كنند، بسنجند و نه با ميزان خدمتي كه به كشور خودشان مي كنند. متأسفانه شركت ها و سازمان هاي ما نيز تعداد مقالات خارجي يك شخص را به عنوان يك امتياز براي استخدام و به كارگيري وي ارزيابي مي كنند. در واقع دليل اينكه موضوعات مرتبط با مقالات پذيرفته شده در مجلات خارجي به درد صنايع كشور ما نمي خورد، اين است كه اين مجلات تنها موضوعات موردنياز كشور خود را به عنوان موضوعات در اصطلاح «مقاله خور» معرفي و پي گيري مي كنند، نه نيازهاي كل جوامع بشري!
اين شيوه نوين «استثمار علمي» مي باشد. اما براي حل اين مشكلات پيشنهاد مي شود كه با همكاري وزارت خانه هاي علوم، صنايع و دفاع شاخص هايي براي سنجش ميزان تاثيرگذاري پروژه هاي تعريف شده در اين وزارت خانه ها تعيين گردد. سپس امتيازي به قسمت هاي مختلف هر پروژه داده شود. در صورتي كه دانشجويان يا اساتيدي قسمتي از هر كدام از اين پروژه ها را انجام دهند امتياز مربوطه را اخذ مي كنند و اين امتياز خواهد بود كه ملاك تعيين رتبه علمي و سنجش توانايي اساتيد و دانشجويان مي باشد. البته مطمئناً تغيير روند فعلي باعث اعتراض عده اي از اساتيد خواهد شد. اما به ياد داشته باشيد كه تجربه علمي اين معدود اساتيد در حال حاضر نفع چنداني براي كشور و مردم ندارد و براي بهينه سازي پروژه هاي كشورهاي غربي علي الخصوص آمريكا صرف مي شود.
¤ مهندس برق - مخابرات، نخبه كشوري
(دارنده مدال كشوري المپياد فيزيك)