فعاليت تيمي بستري پويا براي پيشرفت
ضرورت بازنگري علل ضعف روحيه جمعي در فعاليت هاي اجتماعي (بخش پاياني)

پريسا جلالي
آيا تابحال سابقه كار جمعي داشته ايم؟
آيا به هم اعتماد داريم؟
آيا برخوردهايمان با هم خوب است؟
انتقادهاي سازنده و منطقي داريم؟
هدفمان را چقدر مي شناسيم؟
منافع خودمان مهمتر است يا منفعت گروه؟
چقدر در مقابل انتقادها شكيباييم؟
تا چه ميزان براي مسئوليتمان پاسخگوييم؟
آيا حاضريم وقتي كسي در كارش كوتاهي مي كند با او برخورد كنيم يا به خاطر مقام و جايگاهي كه دارد چشم پوشي مي كنيم؟ ودر كل آيا به گروه متعهد هستيم يا... ؟
جواب اين سوالات، پاسخ مثبت يا منفي به دام هاي طبيعي است كه پيش پاي گروه پهن شده است و در قالب شكست يا پيروزي نهايي تيم تعريف مي شود.
از مهمترين اركان شخصيتي افراد حسن مديريت و ايجاد هماهنگي بين نيروها و اعمال فردي و اجتماعي است. چرا كه استعداد و پشتكار بدون حضور و اعمال برنامه معين و مشخص به نتيجه نمي رسد و برنامه بدون داشتن مديريت راهبردي صحيح، پويا و منسجم هرگز منجر به دستيابي به هدف نخواهد شد.
همين موضوع مي بايست يكي از اهداف اصلي تعليم و تربيت كودكان، پرورش حسن مديريت و ايجاد روحيه كار و كارآفريني باشد تا همانطور كه در برخي جوامع اجرا مي شود كودكان و نوجوانان دانش آموز در هر مقطع به گروه هاي چند نفره تقسيم و هر هفته از هر گروه كاري پژوهشي علمي يا عملي تقاضا شود.
همان موضوعي كه كارشناسان اجتماعي بدان تاكيد دارند اما هنوز در عصر كنوني در ايران كليد نخورده است.
تقليد دول پيشرفته
از روحيه جمعي ايرانيان
رجوع به تاريخ كهن ايران باستان در برخي موارد مي تواند علاوه بر كشف و شناخت زواياي پنهان زندگي بشر آن دوران و درس گرفتن از عبرت هاي موجود، بعضي فراموش شده هاي فرهنگي را احيا كند.
امان الله قرائي مقدم آسيب شناس اجتماعي و عضو هيات علمي دانشگاه معتقد است كه مباني مديريتي و روحيه جمعي در ميان كودكان و نوجوانان و مسئوليت پذيري موضوعي بوده كه در ايران باستان اجرا مي شد اما اكنون كشورهاي توسعه يافته با اقتباس از تاريخ ما همين اصول را سرلوحه نظام آموزشي خود قرار داده اند.
وي در گفت و گو با خبرنگار سرويس گزارش كيهان تاكيد مي كند كه پياده كردن سيستم مسئوليت پذيري در مدارس در ايران باستان انجام مي شد اما امروز مدارس ژاپن اجراي آن را برعهده گرفته اند. همين سياق تقويت روحيه جمعي و فعاليت هاي تيمي را در ميان دانش آموزان تقويت مي كند و در نهايت چنين مساله اي به اجتماع تسري مي يابد.
به اعتقاد وي در صورتي مي توانيم سرمايه اجتماعي را كه عامل اعتماد متقابل به عنوان لازمه مشاركت گروهي است، افزايش دهيم كه مدارس قوي و با پشتوانه محكمي داشته باشيم. در اين الگو دانش آموز بزرگتر مسئوليت دانش آموز سال پايين تر را بر عهده خواهد گرفت و در صورت بروز مشكل بايد پاسخگو باشد.
اين رفتارشناس اجتماعي اضافه مي كند: اين روحيه در مدارس ايجاد مي شود و با انجام كارهاي جمعي مي توان اميدوار بود كه افراد مسئول و كوشا وارد جامعه شوند.
وي ادامه مي دهد كه قطعا رسانه ها به ويژه تلويزيون كه مخاطب و نفوذ زيادي دارند مي توانند موثر باشند ولي اين موضوع بايد در ديد كلان تري هم ديده شود. از ديد مديريتي اگر نگاه كنيم فرديت و فردگرايي ها كم نيست حتي در سطوح كلان. در سازمان هاي مختلف
مي بينيم كه يك نفر تصميم مي گيرد و آن ايده و فكر به بدنه سازمان تزريق مي شود البته آثار بيروني آن هم بعدا مشاهده مي شود.
بنابر اين رسانه ها مي توانند به اين موضوعات جهت مثبتي داده و به فعاليت هاي گروهي تشويق كنند.
لزوم ايجاد بسترهاي فرهنگي
طبق آمارهاي ارايه شده هر چند تعداد كتابخوان ها در كشور رو به افزايش است اما آنطور كه بايد جوانان كتاب خوان زيادي نسبت به ساير كشورها در جامعه نداريم.
منصوره نيكوگفتار روانشناس وعضو هيات علمي دانشگاه هم در اين مورد به گزارشگر كيهان مي گويد: تقويت روحيه فعاليت جمعي احتياج به فرهنگ سازي دارد. بايد خيلي خيلي كند و آرام كتاب ها و مجلات كارشان را شروع كنند چون در يك مقطع زماني قابليت اثربخشي ندارند. به هر حال فرهنگ سازي احتياج به يك برنامه گسترده دارد آن هم در همه سطوح. از همان بدو تولد فرزند ، خانواده سپس مدرسه و بعد از آن جامعه بايد كار خود را شروع كنند. كم كم اين فكر تزريق شود نه به صورت آرايشي و نمايشي كه كار نامه اي پر شود و شعاري عمل شود. كادر مدرسه بايد اين موضوع را باور كنند كه كار گروهي چه مزيت هايي دارد. همه مي دانند اما بايد درك و باور شود.
وي البته راه حل اين موضوع را در ايجاد اتاق فكر در سازمان ها عنوان و تاكيد مي كند: اگر در سازمان ها اتاق فكري وجود داشته باشد و افراد مختلف فكرهايشان را روي هم بريزند و از همه كارشناسان نظر خواهي شود بيشتر افراد به كار جمعي و تضارب آرا سوق داده
مي شوند.
در بحث اشتغال يا رفع اين معضل هم مي توان به كارهاي تيمي خوشبين بود. جلب توجه جوانان به كار جمعي مي تواند آنچنان اثر بخش باشد كه آثار بزرگي بر جاي بگذارد. به طور مثال خلاقيت در بازي هاي رباتيك و مشابه آن نشان دهنده اين است كه چند نفر به صورت مشترك و طي يك همكاري خلاقانه و اثربخش توانسته اند قدم هاي بزرگي را بردارند و آن را در بعضي زمينه ها به خط توليد برسانند.
درحالي كه يكي از اين افراد اگر به تنهايي مي خواست كاري انجام دهد قطعا زمان بيشتري مي برد و هم اشكالات زيادي
مي توانست به آن وارد شود. اما تصور كنيد يك فكر مي خواست اين چيزها را توليد كند، آيا موفق مي شد؟
زيرآب زني
عامل فرار از فعاليت جمعي
گاهي هراس از نپذيرفتن مسئوليت، عدم همكاري و يا حتي زيرآب زني يكي از افراد گروه در نيمه هاي راه فعاليت جمعي، عامل مهمي است كه جوانان را به كار فردي سوق مي دهد.
نيكوگفتار مي گويد: اينكه در ميانه هاي راه كار گروهي كه همه همكاري مي كنند حال يك شخصي هم پيدا شود كه با گروه هماهنگ نيست و يا حتي زيرآب زني كند، بايد توسط گروه علتش بررسي شود. انسان ها بر اساس نيازهايي كه دارند به انجام كار برانگيخته
مي شوند. پس فردي كه چنين حركتي را انجام مي دهد در يك حركت جمعي سوراخي ايجاد كرده است. اين يعني شخص يك مشكلي دارد.
وقتي علت چنين مشكلي را از اين روانشناس مي پرسم مي گويد: اجازه دهيد اسمش را زيرآب زني نگذاريم. بگوييم از آن حركت جمعي دچار گسست شده پس ديگران بهتر است در يك محيط دوستانه اين را رسيدگي كنند. البته بستگي دارد خسارتي كه فرد از طريق همين زيرآب زني وارد كرده چقدر باشد. اگر قابل مذاكره بود بهتر است راجع به موضوع صحبت كنند و باز هم با همفكري مشكل را حل كرده و رابطه را ترميم كنند.
گاهي اوقات ممكن است فردي توانايي ها و استعدادهايش كمتر از گروهي باشد كه با آنها همكاري مي كند. از اين جهت كه توانايي كمتري دارد و قادر به رقابت با آنها نيست سعي مي كند براي جبران خلاء خود به نوعي مانع از حركت بقيه شود. قطعا اين يك حركت مخرب است و چاره اي جز حذف وي البته در شرايطي كه واقعا راه حل ديگري نباشد، وجود ندارد.
تكريم جوانان
با تشويق فعاليت جمعي
مباني اوليه فعاليت هاي علمي، فرهنگي و اجتماعي و سياسي به دستور علماي دين فعاليت جمعي است كه هم منطق ديني و هم منطق عقلي دارد.
ايوب توكليان عضو شوراي مركزي جامعه اسلامي دانشگاه علوم پزشكي مشهد ضمن اشاره به فعاليت هاي موفق در طول تاريخ به عنوان نمود كار گروهي تصريح مي كند: معرفي كارهاي گروهي موفق الگوهايي است كه مي بايست ارايه شود تا شاهد تاثير آنها در روند فعاليت جوانان باشيم.
وي در گفت و گو با گزارشگر كيهان مراحل اين اقدام را در درجه نخست تبيين اهميت كار جمعي، تشويق به پذيرش انتقاد و اعتماد به افراد متقابل مي داند تا جوانان با تشكيل گروه از شكست و دلزدگي در فرديت گرايي رها و با انگيزه وارد اقدامات گروهي شوند.
اين فعال دانشجويي احترام به جوانان را در كنار پشتوانه هاي مشورتي و حمايتي مادي و معنوي ضروري قلمداد مي كند و ادامه مي دهد: جامعه بايد به اين باور برسد كه شكوفايي استعدادهاي جوانان در پرتو فعاليت جمعي محقق خواهد شد. البته خانواده ها هم در روشن كردن زوايا و اهداف فعاليت ها مي توانند همراه خوبي باشند تا نوجوان و جوان با احساس تنهايي مواجه نشود.
ركن ديگر در اين مرحله نظام آموزشي است و همواره اين انتظار از مسئولان مي رود كه از سطوح عالي تا مراحل پايين تر برنامه هايي در اين راستا تدوين و تقويت روحيه جمعي را كه انقلاب عظيمي در كشور است كليد بزنند.
توكليان هم با اشاره به اين آمار كه تقريبا 90 درصد نوجوانان و جوانان مخاطبان دائمي برنامه هاي خاصي از رسانه ملي هستند پيشنهاد مي كند: صدا و سيما نقش مثبتي مي تواند ايفا كند. اما پرداختن به كارهاي بي اهميت، نشناختن اولويت ها، نبود چشم انداز و هدف و مسير روشن در هر بعدي باعث ريزش اعضاي تيم و بي انگيزگي مي شود كه آفت كار گروهي به شمار مي رود و بايد مراقب بود.
از اردوهاي جهادي تا نخبه پروري
اردوهاي جهادي نمونه بارز فعاليت هاي جمعي است كه هر ساله برگزار مي شود و به اعتقاد بسياري از كارشناسان اجتماعي آثار مثبتي دربر داشته است.
ابوالقاسم خشنود معاون هماهنگ كننده سازمان بسيج دانشجويي اردوهاي جهادي را يكي از فعاليت هاي دولت در تقويت روحيه جمعي اعلام مي كند.
وي در گفت و گو با خبرنگار سرويس گزارش كيهان گستره اين نوع فعاليت ها را در سراسر كشور در ابعاد بهداشتي و درماني، كشاورزي، عمران، فرهنگي و اجتماعي و غيره عنوان مي كند كه امسال در مقايسه با سال گذشته 40 درصد رشد داشته است.
وي اضافه مي كند: دو هدف ايجاد بستري براي دانش نظري و دوم عملي كردن دانسته هاي فكري احساس توانايي را در فرد ايجاد مي كند البته بايد اشخاص اينجا بياموزند كه كار دسته جمعي به هدف مطلوب مي رسد.
سيد جلال الدين سجادي هم از مخترعان برتر كشور در گفت و گو با گزارشگر كيهان
مي گويد: امروزه جوامعي پيشرفت چشمگير خواهند داشت كه از سرعت بالا و بهره وري مثبت در كارها بهره مند باشند. اصول اوليه اين موضوع افزايش سرعت و وحدت كاري است. كه به نوبه خود داراي محاسن زيادي از جمله تصميم با تفكر جمعي، ريشه يابي قبل از وقوع تصميم نهايي با كمترين اشكال و بالاترين دقت و كاهش هزينه ها افزايش سرعت و افزايش دقت را شامل مي شود.
وي ادامه مي دهد: انجام كار گروهي در جوانان به عبارتي تقويت روحيه جمعي و وحدت كاري در جوانان همچنين ايجاد بستري مناسب و پويا به منظور آبادي و پيشرفت كشور است.
سجادي مواردي را كه مي توان به آن براي افزايش توان و تقويت روحيه تيمي در جوانان استفاده كرد شامل تشكيل انجمن ها براي تقويت همفكري راجع به موضوع خاص در محدوده زمان و مكاني واحد همچنين مديريت صحيح و برنامه ريزي استراتژيك دولت در هماهنگي اهداف و سياست ها
برمي شمارد.
وي البته تقويت شركت ها و موسسات بر مبناي كار جوانان را هم لازمه اين مهم مي داند و در اين رابطه مي گويد: دولت جوانان مستعد را با توجه به درجه بندي خاص خود در سطوح استراتژيك مديريت و فني مي تواند شناسايي و با تقويت
گروه هاي مختلفي از جوانان و فارغ التحصيلان و دانشجويان حتي فني كاران دسته بندي كرده و بستري را براي آنها فراهم كند تا با واگذاري برخي كارها در سطح كشور پلكاني مشاركت جوانان را افزايش دهد.
گزارش روز