E-mail:shayanfar@kayhannews.ir

اسلام و مسئله برده داري
بنيان هاي نظري فرهنگ غرب در بوته نقد

نوشته : مهدي جمشيدي
در مورد حكم ارتداد دو قيد وجود دارد: يكي اينكه حكم ارتداد بر كساني صدق مي كند كه رد و انكار خود را به طور «آشكار» بيان و اظهار مي كنند. ديگر اينكه كساني كه شك و شبهه و پرسش هاي خود را به صورت «سؤال» و در مقام «تحقيق» در نزد عالمان ديني مطرح مي سازند، مرتد محسوب نمي شوند.
مرتد بر دو قسم است: «مرتد فطري» كه پدر و مادرش يا يكي از آن ها مسلمان است و پس از بلوغ و پذيرش اسلام، از اسلام باز مي گردد و «مرتد ملي» كه پدر و مادرش مسلمان نيستند و پس از بلوغ و پذيرش اسلام، از اسلام روي برمي گرداند. مجازات زن مرتد، زندان و تعزير است اما در صورت توبه، عفو مي شود. مجازات مرد مرتد ملي، اعدام است اما در صورت توبه، عفو مي شود. مجازات مرد مرتد فطري نيز اعدام است61.
مرجع تشخيص مرتد بودن يا نبودن يك فرد، حاكم شرع است. همچنين در صورت ارتداد آشكار، حكم بدون برگزاري دادگاه صادر مي شود. البته در مورد اجراي حكم بايد قاعده تزاحم و راه حل تقديم اهم بر مهم را ملاحظه نمود؛ يعني چنانچه اجراي اين حكم با تحقق يكي ديگر از احكام اسلام تعارض داشته باشد، بايد از اجراي حكم ارتداد صرف نظر نمود62.
سنگيني و شدت حكم ارتداد ناشي از دو امر است:63
الف- اگر انكار، استهزاء و تكذيب دين، به ويژه توسط خود مسلمانان صورت پذيرد، شبهه و ترديد و عدم پايبندي به دين در ميان مسلمانان رخنه و رشد مي كند. در اين حال، دشمنان اسلام كه همواره درصدد ضربه زدن به اسلام هستند، با به كار گرفتن افراد سست ايمان وكشاندن آنها به ورطه كفر و انكار، در جهت متزلزل ساختن ركن و مايه قوام جامعه اسلامي كه ايمان است تلاش خواهند كرد.
در قرآن كريم مي خوانيم:
«و قالت طائفه من اهل الكتاب آمنوا بالذي انزل علي الذين آمنوا وجه النهار واكفروا اخره لعلهم يرجعون»64
«و جمعي از اهل كتاب ]يهود[ گفتند: ]برويد به ظاهر[ به آنچه بر مؤمنان نازل شده، در آغاز روز ايمان بياوريد و در پايان روز كافر شويد، تا شايد آنها ]از دين خود[ بازگردند.
ب، اثر رواني و اجتماعي ديگر اين حكم بالا بردن اهميت و ارزش دين در نظر مسلمانان است؛ چرا كه دين براي انجام رسالت خود- كه هدايت انسان هاست- بايد از جايگاه مقدس و منزلت رفيعي در جامعه اسلامي برخوردار باشد.
در سايه اين حكم الهي دو مصلحت به صورت همزمان تأمين مي شود؛ يكي پويايي ضابطه مند علمي از طريق داوري علمي آثار و افكار و ديگري، مصونيت مردم عادي از انحراف فكري و لغزش هاي اعتقادي65.
13- يكي از احكام اسلامي ديگري كه برخي افراد آن را منافي وجود آزادي در اسلام مي پندارند، پذيرش «برده داري» در اسلام است. توضيح اينكه، در هنگام ظهور اسلام، در ميان اغلب ممالك و اقوام، برده داري رايج بوده است اما اسلام اين بخش از فرهنگ حاكم بر نظام هاي اجتماعي آن عصر را ملغي نكرد و آن را پذيرفت.
در پاسخ بايد به قواعد و حكمت هاي برده داري در اسلام اشاره شود:66
الف، ملاك برده داري در اسلام متفاوت با ملاك سايرين بوده است. در اسلام، ملاك برده داري عبارت است از شركت در جنگ عليه اسلام، نه ضعف اقتصادي يا حقارت نژادي يا مليت.
ب، اسلام با افرادي كه از جبهه دشمنان و كفار و مشركين به اسارت گرفته مي شدند، مي توانست سه گونه رفتار كند؛ كشتن، رها كردن يا به بردگي گرفتن آن ها براي تربيت و تعليم اسلامي شان. روشن است كه گزينه سوم بهترين راه بود و علاوه بر صلاح مسلمين، صلاح خود فرد را نيز در پي داشته است.
ج، در مورد كيفيت برده داري در اسلام نيز بايد تأكيد كرد كه سرانجام برده ها آزاد مي شدند؛ چرا كه اسلام سازوكارهاي متفاوتي را براي آزادي بردگان پيش بيني كرده است. از نظر فقه اسلامي، آزاد كردن برده مستحب است و كفاره گناهان محسوب مي شود. درواقع، برده داري به مثابه مجرايي است كه برده در طي آن با معارف و فرهنگ اسلامي آشنا مي شود و سپس مي تواند به زندگي مستقل و آزادانه دست يابد. افزون بر اين، دستورات فراواني در زمينه برخورد مبتني بر اخلاق اسلامي با بردگان وجود دارد. در عمل نيز، هيچگاه بردگان در ميان مسلمانان شرافت و كرامت انساني خود را پايمال نمي يافتند.
علامه طباطبايي در اين باره مي نويسد:
«اسلام دستور مي دهد كه با بردگان به مهرباني رفتار نمايند و بر ايشان سختگيري نكنند و به ايشان دشنام ندهند و آنان را شكنجه و آزار ننمايند و در موقع نياز، وسايل ازدواج شان را فراهم كنند يا خود با آنان ازدواج نمايند.»67
ازسوي ديگر، «درنظر اسلام،يك بنده با تقوا، بهتر از هزار آزاد بي تقوا است!» 68
برده داري با اين تعريف و قيود، همچنان دراسلام معتبر و ملغي نشده است.
14-نقد و بررسي انديشه انديويدو آليسم (فردگرايي) كه يكي از مباني اصلي ليبراليسم است، به صورت تفصيلي در بخش بعدي آمده است. از اين رو، از طرح آن در اين بخش خودداري مي كنيم.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
.61 ارتداد و آزادي، صص 27- .26
.62 همان، ص .126
.63 محمدتقي مصباح يزدي، دين وآزادي، قم: مركز مطالعات و پژوهش هاي فرهنگي حوزه علميه قم، چاپ اول، 1381، صص 109-.106
.64 سوره آل عمران، آيه .72
.65 ارتداد و آزادي، ص .115
.66 محمدحسين طباطبايي، اسلام و انسان معاصر، قم: دفتر انتشارات اسلامي، چاپ دوم، 1386، صص 71- .65
و: همو، آموزش دين، قم: دفتر انتشارات اسلامي، چاپ چهارم، 1385، صص 293- .290
.67 اسلام و اجتماع، ص .90
.68 همان.
پاورقي

پروژه انفجار از درون
دست هاي نامرئي -12

نويسنده: محمد عبدالهي
100- عدم تمكين ميرحسين موسوي به قانون اخذ مجوز تظاهرات و تجمعات از وزارت كشـور و قـانون نظارت شوراي نگهبان بر انتخابات و نامشروع جلوه دادن آن
101- خودداري موسوي از كمك به آرام كردن فضاي ملتهب و خشونت بار جامعه
102- عدم ارائه اسناد تخلف و تقلب ادعايي به شوراي نگهبان توسط موسوي و كروبي
103- عدم ارائه اسناد مربوط به ادعاي تجاوز به زندانيان توسط كروبي
104- برگزاري شورش ها و اغتشاش هاي خياباني پس از تأكيد مقام معظم رهبري در نمازجمعه پس از انتخابات مبني بر پرهيز از لشكركشي خياباني
105- طفره رفتن از ارايه اسناد و موارد تقلب ادعايي به شوراي نگهبان توسط موسوي
106- طفره رفتن از ارايه اسناد مربوط به ادعاي تجاوز به زندانيان توسط كروبي
107- توهين هاي مكرر به رييس جمهور در جريان سخنراني هاي تبليغاتي و مناظره هاي تلويزيوني توسط موسوي و كروبي
108- روزه فشار اخلاقي (روزه سياسي) روزه سياسي نمايندگان مجلس ششم همراه با خوردن ساندويچ(!)
109- اعتصاب غذا
110- اعتصاب غذاي يك ماهه اكبر گنجي كه موجب جلب حمايت اپوزيسيون داخل و خارج كشور و حمايت علني و صريح اروپا و دولت آمريكا شد.
111- اعتصاب غذاي نمايندگان مجلس ششم
112- چسباندن دهان و بستن دست در تظاهرات 25 خرداد88 حاميان ميرحسين موسوي
113- تحصن نمايندگان مجلس ششم
114- ايجاد راه بندان در روزهاي اغتشاش در سطح شهر تهران خصوصا در خيابان وليعصر حدفاصل ميدان ونك تا چهار راه پارك وي
115- بوق هاي ممتد و الله اكبرهاي شبانه
116- الله اكبر گفتن هاي شبانه در اعتراض به نتايج انتخابات دهم رياست جمهوري
117- آبستراكسيون نمايندگان اصلاح طلب مجلس ششم يك روز پس از اعلان نظر شوراي نگهبان با پيشنهاد فـراكسيون اكثريت (جبـهه مشـاركـت) در تـاريـخ 21 دي مـاه 1382
118- هـو كردن دكتر احمـدي نـژاد در دانشگاه اميركبير و آتش زدن عكس او
119- فعاليت صدها سايت و وبلاگ سياسي عليه نظام و اركان آن از يك سال پيش از انتخابات رياست جمهوري
120- پس از قطع شدن سيستم پيامك، به طور وسيعي اطلاع رساني ها از طريق اينترنت و شبكه هاي اجتماعي انجام مي شد.
121- ايجاد راه بندان در روزهاي اغتشاش در سطح شهر تهران
122- جعل خبر به خاك و خون كشيده شدن دانشجويان دانشگاه تهران در 18 تير و جعل خبر دستگيري، بركناري، استعفا و تنبيه
سردار علي فضلي
123- ارائه آمار غلط در مناظره ها جهت سياه نمايي اوضاع جامعه و توهين به دولت نهم
124- پخش خبرجعلي و تأييد وقوع تقلب گسترده در انتخابات رياست جمهوري توسط موسوي، كروبي، هاشمي، خاتمي، مجمع روحانيون مبارز، سازمان مجاهدين انقلاب و جبهه مشاركت براي بي اعتبار كردن وزارت كشور و شوراي نگهبان
125- انتشار خبر جعلي به خاك و خون كشيده شدن تجمع هاي پس از انتخابات توسط نيروهاي نظامي و امنيتي كشور وكشته شدن 72 نفر در وقايع پس از انتخابات
126- ادعاي كروبي مبني بر تجاوز به زندانيان
127- تبديل قيمت روزنامه اعتماد ملي از 50 تومان به500 تومان و كاهش تيراژ به منظور ناياب شدن و متهم كردن دولت به قطع يارانه كاغذ
128- راه اندازي سايت هاي مختلف براي معرفي نيروهاي بسيجي و امنيتي وارائه عكس، اسم و آدرس آن ها
129-انجام اقدامات گوناگون توسط موسوي و كروبي با هدف زنداني شدن
130- سناريوسازي و القاي وجود حاكميت دوگانه دردوران اصلاحات
131- راه اندازي كميته«صيانت از آرا» به نشانه عدم اعتماد به وزارت كشور ونظارت شوراي نگهبان
كليد خوردن پروژه انفجار از درون
در روزهاي آغازين سال 1378 نتانياهو، نخست وزير وقت رژيم صهيونيستي خواستار اجراي فوري پروژه «انفجار از درون» در ساختار حكومتي ايران شده و تأكيد كرد:
«بايد با ايران كاري كرد كه همان اتفاقي كه در شوروي سابق صورت گرفت، پيش آيد و آن هم انفجار از درون است»
بعدهايكي از اصلاح طلبان طي مصاحبه اي با هفته نامه راه نو تصريح كرد:
«انقلاب اسلامي متأثر از الگوي حكومت شوروي سابق است و سرانجام آن ها نيز يكسان است.»110
در حادثه كوي دانشگاه با القاي خبر كذب كشته شدن پنج دانشجو در جريان درگيري با نيروي انتظامي و تشديد اين فضا توسط نشريات زنجيره اي، هيجان گرايي و برانگيختگي در فضاي سياسي جامعه شكل گرفت. تجديدنظرطلبان سعي داشتند با گسيل داشتن دانشجويان به سوي بيت رهبري، به زعم خود، پروژه انقلاب مخملي و نافرماني مدني را كليد بزنند. القاي انسداد سياسي در كشور(1379) و تئوريزه كردن مقاومت مدني (نافرماني مدني) از سوي مسافران كنفرانس برلين، مرحله ديگري از ساماندهي انقلاب مخملي در ايران بود. پروژه قرقيزستانيزه كردن انتخابات هفتمين دوره مجلس شوراي اسلامي در سال 1383، برنامه ديگري از مجموعه اقدامات تجديدنظرطلبان براي ايجاد گسست در ساختار سياسي و برهم زدن انسجام اجتماعي بود. اين پروژه با استعفاي برخي از نمايندگان رد صلاحيت شده مجلس ششم و برخي ديگر از مديران دولتي آغاز شد. تحصن نمايندگان مجلس ششم نيز ادامه همين طرح بود.
بي اعتنايي جامعه به تجديدنظرطلبان، نا آگاهي طراحان از ظرفيت اجتماعي خود و از همه مهم تر قاطعيت رهبر معظم انقلاب، اين پروژه را با شكست مواجه كرد.111
رؤياي آمريكايي انقلاب مخملي در ايران
در طول سال هاي گذشته از سوي محافل سياسي و امنيتي آمريكا تحركات گسترده اي در سطوح مختلف براي تحقق روياي انقلاب مخملي در ايران صورت گرفته است. پايگاه اينترنتي نشريه آمريكايي «بوستون گلوب»112 در مقاله اي به قلم «لورا روزن»113مي نويسد:
«از متحدان بالقوه آمريكا براي تغيير رژيم در ايران، شبكه غير منسجمي از سازمان هاي غيرانتفاعي( NGO )، متخصصان دانشگاهي و حقوق دانان هستند كه معروف به جنبش غير نظامي استراتژيك مي باشند.»114
به منظور تبيين شفاف تر اقدامات آمريكا در اين خصوص در ادامه به برخي از مهمترين سرفصل هاي تحركات آمريكا طي سال هاي اخيربراي پيشبرد راهبرد انقلاب مخملي در ايران اشاره مي شود.
1- مهر ابطال آمريكا بر گزينه ي تهديد سخت ايران
در سال 1383 و يك سال پيش از پيروزي گفتمان اصول گرايي در انتخابات رياست جمهوري دوره نهم، همچون سال هاي ديگر پس از پيروزي انقلاب اسلامي، شاهد توطئه هاي شوم و تلاش هاي نافرجام غرب به سركردگي آمريكا براي براندازي نظام جمهوري اسلامي ايران بوديم.
به دنبال حمله تجاوزكارانه آمريكا به عراق، طرح «خاورميانه بزرگ» به منظور بر هم زدن توازن جغرافيايي منطقه، در دستور كار حاكمان كاخ سفيد قرار گرفت، اين طرح در سال 1382 نيز با شدت بيش تري دنبال شد. يك نشريه اسپانيايي در فروردين سال 83 طرح استراتژيك آمريكا را اين گونه توصيف كرد:
«آمريكا در حال ارائه يك پيشنهاد بزرگ براي تغيير شكل اساسي جهان غرب و مسلمانان با عنوان «ابتكار خاورميانه بزرگ» است كه اجمالاً به دنبال غير مذهبي كردن، توسعه اقتصادي دادن و آزادسازي سياسي تمام آن كشورهايي است كه از مراكش تا افغانستان را شامل مي شود.»115
به طور كلي، پس از حوادث 11 سپتامبر، نومحافظه كاران در پنتاگون اقدام به تأسيس يك دفتر اطلاعاتي ويژه موسوم به سازمان طرح هاي ويژه( OSP )116 كردند، مؤسسان اين سازمان «پل ولفوويتس»117 معاون وزير دفاع و «داگلاس فيث»118 از طرفداران سرسخت تجديد در ساختار منطقه خاورميانه، نظير تغيير رژيم هاي ايران، سوريه و عربستان سعودي بودند.
نشريه القدس العربي چاپ انگلستان طي مقاله اي در مورخ
2/5/83 به توطئه غرب براي حمله به ايران و براندازي نظام جمهوري اسلامي اشاره كرد و نوشت:
«برخي از اطلاعات در دست نشان مي دهد كه نقشه حمله به ايران، مراحل زير را در بر دارد:
1- جهت دادن به افكار عمومي جهان توسط ايالات متحده، اسرائيل و بريتانيا به سوي خطري كه نظام ايران براي ثبات منطقه اي و جهاني دارد؛
2- مطرح كردن دوباره رضا پهلوي براي گزينه جايگزين پس از تغييرات؛
3- به كارگيري عناصر گروه مجاهدين خلق موجود در عراق از راه سه محور:
اول) تغيير محل استقرار آن ها در درون عراق
دوم) مهار نيروي آن ها از راه گردآوري برخي از جنگ افزارهايشان و نگه داشتن برخي ديگر از جنگ افزارهاي آن ها در كنترل نيروهاي آمريكايي حاضر در عراق
سوم) انتقال برخي رهبران برجسته و مورد اعتمادشان به واشنگتن و تلاش براي آماده كردن آن ها براي احتمالاتي كه آمريكا در نظر دارد.»
براساس اين طراحي، گروه هاي معارض با نظام اسلامي همچون اعضاي سازمان منافقين، در اردوگاه هاي ويژه، مشغول فراگيري آموزش هاي نظامي و فعاليت هاي سياسي تحت نظر كارشناسان آمريكايي قرار گرفتند.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
110 . عباس عبدي، 27/3/88، wwwirdcir
111 . رضا سراج، پيشين
112 Boston Globe
113 Lura Rosen
114 . پايگاه نشريه اينترنتي بوستون گلوب 10 اكتبر 2007 (wwwbostoncom)
115 . نشريه اسپانيايي آ.ب.ث، 23/1/83 wwwabces) )
116 Office of Special Plants
117 Paul Wolfoitz
118 Douglas Feith
پاورقي