محصولات فانتزي در كوله پشتي درسي
گشتي در بازار نوشت افزار سال جديد تحصيلي (بخش نخست)

حسن آقايي
دانش آموزان چند دهه گذشته تكاليف درسي شان را در دفترهاي ساده خط دار و كاهي به قيمت 15-10 ريالي مي نوشتند. كيف لوازم تحصيلي نداشتند و چشم شان به وسايل همشاگردي نبود.
حالا فرزندان دانش آموز آنان، اغلب از دفاتر فانتزي و به اسامي PP، دوختي، سلفوني، رحلي، فنر دوبل، اكليلي، متال و... و... استفاده مي-كنند كه ارزان-ترين قيمت اين قبيل دفترها، بالاي هزار و بيش ترين، حدود دو هزار و پانصد تومان است. اين دانش آموزان كيف يا كوله پشتي فانتزي چند لايه و جيب دارند.
افزايش وسايل فانتزي، نگاه و احساس داشتن نوجوان را به شدت تحريك مي كند و اين مي تواند توقع و چشم هم چشمي را دامن بزند. طبعا در اين حال و وضع نيز معادله دخل و خرج خانواده ها به همريخته مي شود و تجملي شدن نوشت افزار را مي شود گفت نوعي هزينه تحميلي است. به گفته رئيس اتحاديه صحاف تهران، توليدكنندگان نوشت افزار فانتزي حدود يك دهه پيش به تعداد انگشتان يك دست بودند. اينك به حدود 200نفر افزايش يافته است. يك شهروند هم با مقايسه مخارج تحصيلي چند نسل پيش با نسل امروزي، به خنده مي گويد: «ديگر درس خواندن صرف نمي كند!»
به خط پايان تعطيلات
نزديك مي شويم
روزهاي مانده به خط پايان تعطيلات تابستاني مدارس و دانشگاه ها، مغازه هاي فروش ثابت وسايل تحصيلي شلوغ ترين و گرم ترين زمان كاري شان را دارند. شور و شتاب و شعف كوچك و بزرگ خريدن ها و ديدن ها و... ناخواسته مي روم به عالم محصلي، موقعي كه دو تا مداد پاك كن دار، يك تراش مستطيلي كوچك كه طرفين طولش منحني دندانه دار بود، سه تا دفتر 40، 60 و 100 برگ براي ديكته، حساب و مشق و چند تا كاغذ كادو، يك متر پلاستيك و يك چسب نواري كوچك كه سر هم حدود 350-400 ريال اگر مي شد... شوقش مثل كارنامه قبولي چهارم ابتدايي بود. حالا ... انبوه جمعيت خانواده ها بعضا با فرزندان محصل شان در گذرگاه هاي باريك و پرتردد، كوچه ها و پاساژهاي بازار مشغول انتخاب و خريدن لوازم تحرير، كيف، كوله پشتي و برخي كفش اسپرت براي فرزندان خود هستند. مقابل هر مغازه به راحتي نمي توان نه با مشتريان و نه فروشندگان گفت وگو كرد. هر كس به فكر انجام كار خودش است. طبعا براي يك دوسوال و پرسش از فروشنده كه فرصت خاراندن سرخود را ندارد. زماني صبر مي كنم. همينطور براي پرسش از مشتري... به هر حال بدون جواب و دست خالي نبايد مي ماندم. پرسش و پاسخ هاي وصله وصله را سرانجام يكپارچه و كم و بيش جمع و جور و تكميل مي كنم. ماحصل پيش رويتان است:
«الهه» امسال به كلاس چهارم ابتدايي مي رود. او همراه خانمي از نزديكان خود براي خريد لوازم مدرسه اش به بازار آمده است. از اين كه فعلا دفتر فانتزي 1500 توماني خريده و در دست دارد خيلي خوشحال است. از خانم همراهش «مصطفايي» مي پرسم: چرا دفتر معمولي ساده نخريده ايد؟ مي گويد: «بچه ها- گاه و بعضا- حرف بزرگترها را گوش نمي كنند. در مدرسه لوازم بچه هاي ديگر را ديده و مي بينند. مي گويند دفتر بايد مدل دار باشد، جلدش نقاشي شده و عكسدار باشد.» به دختر اشاره مي كند و مي گويد: «حالا به سليقه او خريد مي كنم. »
تنوع خوب است عادت نشود
«علي محمدي» كارمند مي گويد: «دفتر و خودكار زمان تحصيلي خودم را مي ديدم و حالا با دفتر و كيف بچه هاي امروزي قياس مي كنم...» كنار ديوار راهرو بازار ايستاده مات مغازه ها شده بود كه درباره نرخ ها و وسايل فانتزي تحصيلي از او پرسيدم و آن جواب را داد و بعد: «واقعيت اين است كه هر كالا و متاعي شكل و حالتش را نسبت به سابق، تغيير داده اند. مثل سبك ساختمان سازي، پوشاك، حتي نان را هم فانتزي كرده اند. دفتر و مداد هم مد جديد شده است. بچه ها هم دنبال همين رنگ و نقش هاي فانتزي هستند... فكر مي كردم يك تراش يا يك خط كش چوبي سي سانتي اگر بابا برايم مي خريد، تا آخر سال محافظت مي كردم. همكلاسم اگر خط كش يا دفتر و مداد تراش نو و شيك مي خريد، هرگز به پدر و مادر نمي گفتم دلم مي خواهد من هم آن نوع داشته باشم. پيشرفت و تنوع خوب است طوري كه هر كس بتواند تا حدي استفاده كند. الان خيلي ها را مي شناسم كه توان تأمين هزينه هاي لازم زندگي شان را ندارند. بعضي سه چهار تا بچه مدرسه اي دارند. وسع خانواده اجازه نمي دهد كيف و كفش و دفتر فانتزي براي بچه ها خريده شود. ولي بعضي ها افراط هم مي كنند. موضوع ديگر اين است كه مد و مدل سازي در هر چيزي تمامي ندارد. فرض 2تا دفتر فانتزي براي بچه خريديم. فردا نوع ديگر دست همشاگردي اش مي بيند و اينجاست كه بايد بچه را تربيت كرد كه هيچگاه چشمش به دست ديگري نباشد.تنوع خوب است اما نه كپي برداري و نه عادت و يا بي ملاحظگي نسبت به درآمد كم پدر.»
سليقه ها جابه جا مي شوند
ساك چرخدار مكعب شكل نسبتاً حجيم همراه دارد. تقريباً پر شده از اجناس گوناگون. جايي در آن براي گذاشتن چند دفتر بيشتر جلد ضخيم باز مي كند. «خانم تهراني» از شمال شهر به بازار آمده است. سه فرزند دارد: دو تا دبيرستاني و يكي راهنمايي. جلوي پيشخوان مغازه، كنار ديگر مشتريان ايستاده و دفاتر پرنقش و جذاب را يك يك وارسي و برخي را جدا مي كند. بعد نگاهي به رديف پرتعداد دفاتر درون قفسه هاي داخل مغازه مي اندازد. دفاتر با چاپ تصاوير مختلف فانتزي همانند قاب عكس دار به نمايش چيده شده است. هركس آنجا است مجذوب اين دفترهاي تحريري دانش آموزي مي شود. نرخ دفاتر از حدود 800 تومان تا بالاي 2500 تومان است. بستگي به كاربري و نقش و طرح و رنگ و نوع كاغذ، جلد و تعداد برگ دارند. او 28هزار تومان به فروشنده مي دهد و دفترها كه شايد 15-14 تا بيش نبود را توي ساك مي گذارد. سراغ مغازه خودكار فروشي را مي گيرد.
در شلوغي كوچه اي باريك مي خواهد به سمت نشاني خودكار فروشي رود كه از او مي پرسم: اين دفاتر فانتزي را كه خريديد موردنظر بچه هاتان است يا انتخاب خودتان بوده، مي گويد: «سليقه خودشان همينطور است. موقعي كه بچه ها كوچكتر بودند دفاتر معمولي براي شان مي خريدم. با كاغذ كادويي جلد مي كردم. حالا بزرگتر شده و سليقه شان عوض شده است...»
تمامي قفسه هاي مغازه مربع شكلش بيشتر به يك نمايشگاه يا كلكسيون از صدها نوع خودكار به اشكال و رنگ هاي گوناگون مي نمايد. تنها روي ميز كوچك كنار باريك راه ورود به درون فروشگاه مقداري پاك كن فانتزي است.
200نوع خودكار
سرگرداني خريدار
از «ميراحمدي» فروشنده خودكارهاي فانتزي و تبليغاتي تجاري، درمورد كثرت تنوع خودكارها مي پرسم. او مي گويد: «5-24 سال پيش اين قدر خودكارها متنوع نبودند. به مرور به ويژه در چند سال اخير توليد انواع خودكار فانتزي بالا رفته و روانه بازار مصرف مي شود. 10سال پيش حداكثر 10نوع خودكار توليد مي شد ولي الان حداقل 200نوع خودكار به اشكال و رنگ هاي گوناگون توليد مي شود.» به گفته او بسياري انواع خودكار باعث سرگرداني مشتريان در انتخاب يك يا چند نوع خودكار شده است. مي مانند كدام را خريداري كنند.» وي همنظر برخي شهروندان درخصوص همچشمي و رقابت بين دانش آموزان در جهت داشتن نوشت افزار فانتزي است كه در شماره ديگر گزارش خواهيم خواند.
نوشت افزارهاي فانتزي
وارداتي است
«نوشت افزارها و كالاي فانتزي كه امروز در دست محصلان ماست از چند كشور وارد مي شود و هيچ ارگاني نرخ نوشت افزارها را ندارد...»
«عباس هدايتيان» رئيس اتحاديه صنف نوشت افزار و لوازم مهندسي تهران، وظيفه اتحاديه نسبت به امور و نظارت واحدهاي صنفي را با بيان اين كه حدود 2هزار واحد صنفي در تهران پروانه كسب دايم دارند و صدور پروانه حدود 400واحد ديگر در دست اقدام است، اظهار مي دارد وظيفه اتحاديه قانونمند كردن و ساماندهي واحدهاي صنفي است كه در واقع راهنمايي عضو متبوع به شرايط خريد و فروش و نخريدن جنس بدون فاكتور و آموزش است. همچنين در كميسيون مباحث عوارض شهرداري و ماليات به عنوان نماينده اتحاديه از عضو واحد صنفي متبوع دفاع مي كنيم.»
نظر هدايتيان را راجع به واردات و نرخ كالاي تحصيلي مي پرسم. پاسخش اين است: «نوشت افزارها و كالاي فانتزي شامل كيف، جامدادي، دفتر، تراش روميزي و... بيشتر از كشور چين و همچنين مالزي، پاكستان، هند و كره وارد مي شود. آنچه كه امروز وسايل تحصيلي در دست بچه هاي ماست از كشورهاي ديگر وارد مي شود. درباره قيمت ها بايد گفت از زماني كه ارز آزاد شد و واردات صورت گرفت تا الان هيچ ارگاني قيمت نوشت افزارها را ندارد. قيمت كالاي توليد كارخانه هاي داخلي تحت پوشش وزارت صنايع و معادن است و سازمان حمايت مصرف كننده و توليدكننده بر قيمت ها نظارت مي كند...»
گزارش روز