نگاهي به وضعيت حمل و نقل و ترافيك در آستانه سال تحصيلي جديد
ترافيك پايتخت پشت چراغ قرمز ضوابط اجرايي (بخش پاياني)

حسن آقايي
اگر ترافيك پايتخت را يك سلسله كوه پنداريم، بخش اعظمش بستر و جولانگاه علت هاي به وجود آورنده و بخش اندكش در حيطه مقابله و كاهش پيكره اين معضل است. به بيان ديگر بايد گفت چنانچه مجموع خودروهاي تهران اعم از سنگين، سبك و دوچرخ دست كم حدود 5 ميليون باشد، در اين وضعيت و بنابه گفته برخي از مديران و مسئولان حمل ونقل، هر سال چهارصد هزار خودرو در تهران شماره گذاري و تزريق به تعداد جاري مي شود. درحالي كه خروجي سالانه خودرو شايد يكهزارم اين تعداد نباشد. از طرف ديگر حدود 50درصد جابه جايي هاي شهري به وسيله خودروهاي شخصي انجام مي شود. همين چند قلم و اشاره در باب ترافيك و... نشانگر ناهماهنگي در مديريت توليد و اجراست.
در مقابل اين موقعيت و اتفاقات، هر قدر كوشش و برنامه مديريت كلان و دست اندركاران كنترل، نظارت، راهنمايي، ترافيك، حمل ونقل و... درباره محدوديت هاي ترافيكي باشد، آنچه حاصل مي شود، همين است كه الآن در سطوح امور مربوطه مشاهده مي كنيم. بنابراين به نظر مي رسد تجديد نگاه در كليت مقررات و ضوابط، زيربنايي و تعادل بين توليد ماشين و ظرفيت سطوح عبور و مرور، قانون گريزان در رانندگي و تدابير نوين بازدارنده از تخلفات، ناگزير باشد.
رويكرد به حمل ونقل عمومي براي سفرهاي شهري به جاي استفاده از خودروي شخصي و تأخير پشت چراغ قرمز چند زمانه و چشمكزن ها در تقاطع هاي پرترافيك، ادامه صحبت برخي از شهروندان است كه در اين قسمت از گزارش مي خوانيد.
چراغ هاي ترافيك ساز
«چراغ هاي چشمكزن احتياط در بعضي تقاطع ها كه از چهار طرف تردد ماشين زياد است يكي از علت هاي گره خوردن ترافيك و راه بندان است.
اين را يك شهروند به نام «عامري» مي گويد و نمونه مي دهد: «روز چهارشنبه، 24شهريور در تقاطع بزرگراه وفادار شرقي- استخر زير پل در دست تكميل، در چهار طرف خيابان ها انبوه ماشين ها به دليل چراغ چشمكزن در راه بندان توقف كرده بودند و وسط چهارراه زير پل حسابي گره ايجاد شده بود. كسي هم نبود گره ترافيك را باز كند.» او بعد چنين مي گويد: «برخي از خود ما مردم هم حق تقدم براي ديگري را گاه كم رعايت مي كنيم و عجله مي كنيم، در نتيجه وقت و اعصاب مان را از دست مي دهيم.»
«نادري» درباره كنترل خط اتوبوس و چراغ راهنما مي گويد: «مقابل سينما آزادي، خيابان شهيد بهشتي، چراغ راهنما يك مسير در يك زمان يكبار قرمز و بعد سبز مي شود ولي چراغ مسير ديگر همين تقاطع به مدت زمان چراغ مذكور، سه بار قرمز و سبز مي شود. اين تأخير باعث توقف بيشتر خودرو و ترافيك طولاني پشت چراغ مسير مي شود.»
وي اما درباره كاهش ترافيك، بر اين باور است: «اگر تردد خودروهاي سواري كم شود و مردم با مترو و اتوبوس سفر كنند هيچ وقت ترافيك به وجود نمي آيد.» او همچون به برخي از شهروندان پيشنهاد مي كند: «مردم از نقليه شخصي شان استفاده نكنند. با زياد شدن تعداد ناوگان، با اتوبوس و خاطر آسوده تر سفر كنند.» وي با بيان اين كه اول مهرماه 8 دستگاه اتوبوس به خط مورد كنترلش اضافه مي شود، همچنان تأكيد مي كند: «چنانچه مردم همكاري كنند، ناوگان هاي عمومي مي توانند جوابگوي جابه جايي شان باشند.»
راننده و راهنماي مسافر
«ابراهيم تصديقي» حدود 8 سال است با تاكسي كار مي كند. او در مورد ترافيك مي گويد: «تنها راه اصلي به نظرم اين است كه در تهران بزرگ مردم اول از وسايل حمل ونقل عمومي استفاده كنند و تا حد امكان از ماشين شخصي شان استفاده نكنند.»
او در ادامه صحبتش از شيوه ديگر جابه جايي مسافر مي گويد: «كساني كه با خودروي شخصي شان از اطراف شهر به قصد خريد يا انجام كار ضروري در نقاط دور شهر دارند، بهتر است پيش از رسيدن به مسيرهاي شلوغ، خودرو را در محلي توقف و قدري پياده روي كنند و بعد از اتوبوس يا تاكسي استفاده كنند. اما مقداري پياده روي سبب مي شود سر راه چند مكان مثلا يك موزه، نمايشگاه هنري، فروشگاه و نشاني هاي تازه اي را ببينند كه در هنگام رانندگي اين فرصت نيست.»
در يكي از ميدان هاي پرترافيك، يك تاكسي «ون» از راه مي رسد و مسافرانش پياده مي شوند. راننده كمي جلو مي آيد و توقف مي كند. از روي داشبورد مبالغ كرايه دريافتي اش را جمع مي كند. نظرش را درباره حمل ونقل در مهرماه مي پرسم، مي گويد: «مردم همكاري كنند و از ماشين شخصي خود استفاده نكنند تا ترافيك كم شود. از طرفي هم تاكسيراني تعدادي «ون» را براي سرويس دهي مدارس و كم شدن ترافيك، در اختيار آموزش وپرورش گذاشته است...» راننده استارت مي زند. يك لحظه نگاه مي كنم مسافران تكميل است. عذرخواهي مي كنم. راننده ديگر معطل نمي كند، اسمش را نپرسيدم...
12هزار ون سرويس مدارس
از اول مهر 81000 تاكسي در جابه جايي شهروندان مسافر فعاليت مي كنند و 000،12 تاكسي «ون» سرويس دهي دانش آموزان مدارس سطح شهر تهران را انجام مي دهند.
«مهندس عبدالله مالكي»، معاون فني و بهره برداري سازمان تاكسيراني تهران در پاسخ به اين پرسشم كه تاكسيراني با باز شدن مدارس چه تدابير و برنامه هاي تسهيلاتي در حمل ونقل عمومي دارد؟، نخست از توافقنامه بين سازمان تاكسيراني و آموزش وپرورش مي گويد: «براساس اين توافقنامه از اول مهرماه، 5شركت خصوصي تاكسيراني با دوازده هزار تاكسي «ون» در قالب «طرح مهر» سرويس رساني دانش آموزان مدارس سطح شهر را انجام مي دهند.»
وي در اين زمينه پيرامون چگونگي انتخاب، آموزش رانندگان و نظارت بر گردش اجرايي سرويس دهي توضيح مي دهد كه برخي عبارتند از: آموزش مديران، ثبت نام رانندگان متقاضي برابر مفاد تفاهمنامه، اعزام كليه خودروهاي مورد استفاده در طرح مهر به ستاد معاينه فني خودرو، انتخاب و اعزام رانندگان باتوجه به اولويت براي آموزش هاي اوليه پزشكي و اطفاي حريق و مجهز به وسايل آن، نظافت خودرو، نظارت بر نرخ مصوبه شوراي شهر تهران، انجام كلاس هاي آموزشي و توجيهي، مشاركت مدير اجرايي در شركت و هماهنگي آموزشي و الزام رانندگان به رعايت قوانين رانندگي و اخلاقي.
000،81 تاكسي جهت جابه جايي مسافران
ادامه گفت وگو با «مالكي» پيرامون طرح مهر حاكي از اين است كه همچنين هشتاد و يكهزار دستگاه تاكسي از اوايل مهرماه در سطح شهر تهران جابه جايي مسافران را انجام مي دهند.
به گفته وي، امسال باتوجه به طرح عدم تمركز در شهر تهران 22 منطقه شهرداري با مناطق شهري بر كار تاكسيراني نظارت مي كنند. در اين ارتباط، تعامل و همكاري مناطق 22گانه با ادارات آموزش وپرورش، تعامل با «راهور» جهت كنترل ترافيك و سرويس رساني بهينه رانندگان تاكسي و تعامل با كلانتري ها به منظور تقويت امنيت و كنترل فعاليت تاكسي ها در پايانه ها و خطوط، از ديگر موارد هماهنگي و همكاري جمعي در اجراي طرح مهر تاكسيراني است.
نيازمند يارانه و درخواست
تسريع ورود قطار و واگن جديد
«مهندس جعفر ربيعي»، مديرعامل شركت بهره برداري مترو به موضوع يارانه مترو اشاره مي كند و مي گويد: «ما نيازمند دريافت يارانه براي ارايه خدمات و بهره برداري از مترو هستيم. كيفيت خدمات ما بستگي تام و تمام دريافت يارانه از دولت دارد. انتظار داريم دولت با نگاه ويژه به حمل ونقل عمومي نسبت به پرداخت يارانه كمك كند تا مترو عاملي در جهت رضايت مردم باشد.»
وي همچنين مي افزايد: «از همه دست اندركاران كه در اين باره مسئوليت دارند، دولت و شهرداري، تقاضا داريم روند ورود واگن هاي جديد به مترو را تسريع و كمك كنند در طول نيمه دوم امسال قطارهاي جديد وارد شبكه مترو شوند.» «ربيعي» در همين ارتباط اضافه مي كند: «قرار بوده تا آخر سال، 30قطار درون شهري به ما داده شود. 28لكوموتيو و 70واگن دو طبقه مسير تهران- كرج به شبكه اضافه شوند. بنابراين برخي از ارقام در نيمه دوم اجرا شود. خواهش ما كمك به انجام اين كار است چراكه انتظار مردم و ما اين است كه از اول مهرماه به بعد شاهد ظرفيت بيشتر مترو در خطوط مختلف باشيم.»
بازنگري كاهش ترافيك، تجديد تفكر در تدابير سنواتي
آنچه طرح و توسعه در هندسه و مهندسي و مديريت گستره ترافيك پايتخت طي سال هاي گذشته به ويژه در چند سال اخير- باتوجه به تسلسل بدون هيچ مكث ازدياد خودرو -به عنوان مكانيزم هاي كاربردي صورت پذيرفته است ازنظر عمومي آشكار و هر اجرا به نوبه و در زمان خود مفيد بوده و تأثيرگذاري نسبي در گره گشايي بين مسيري داشته و هنوز كم و بيش دارند. اما اين كه دشواري، سنگيني و سرگيجه هاي ترافيكي هنوز پابرجاست، به نظر مي رسد شايد چند حلقه مفقوده داشته باشد و اهرم هاي به كار گرفته شده متناسب با انواع جهش هاي فزوني بي مهار خودرو، جمعيت رو به ازدياد و ناوگان هاي عمومي ناكافي در حمل ونقل شهري، نيست. به عبارت ديگر، اقدامات و تمهيدات گذشته در مناسبات ظرف و مظروف نمي گنجند مضاف به اين كه برنامه ريزي ها پايه اي نيست و ضمناً كوتاه مدت و به عللي نفوذپذير بوده و هستند. از جمله سرعت هاي خطرناك و غيرمجاز، بي توجهي برخي از رانندگان به عابران، برقراري چراغ هاي چشمكزن در برخي تقاطع ها و ميادين پرترافيك، چه در زمان تردد كم و چه شب هنگام، استمرار مزمن تأخير اتوبوس و رنج و خستگي مردم... و چند لايگي ظرفيت مسافران در تمام فصول سال- جز چند هفته در طول سال- كه البته اين وضعيت دو جنبه بازخوردي دارد؛ يكي نارضايتي انبوه مسافران دايمي و دوم انصراف برخي از شهروندان از استفاده حمل ونقل عمومي و رويكرد به استفاده از خودروي شخصي شان است. جداي از اين عامليت ها با محوريت معضل ترافيك، موضوع پراهميت ديگر، خلأ نظام مندي اوقات پر رفت و آمد مردم در سطح شهر است، اعم از اداري، شاغلان آزاد، انبوه مردمان پاره وقت در كسب و كار. همچنين همزماني رفت و آمد ميليون ها دانش آموز در مقاطع مخلتف تحصيلي با بسياري از مردم صبح كار و بعدازظهر كار است. بدين ترتيب، همواره شاهديم از اولين ساعت روز تا آخرين ساعت شب، خيابان هاي تهران زير سيطره ترافيك است.
با همه اين شرح و توصيف، بازنگري متن و حاشيه هاي ضوابط اجرايي در پروسه مشكلات ترافيك به عنوان تجديد تدابير لازم به نظر مي آيد و خالي از گمان نيست. مي دانيم بازخواني و تأمل در هر موضوع ،همواره تفكري متفاوت مي تواند در پي داشته باشد كه گاه نسبت به انديشه و طرح و اجراي يك پروژه و يا اقدام انجام شده پيش و حتي جاري، عميقتر و مفيدتر و نزديكتر به هدف موردنظر باشد.
گزارش روز