E-mail:shayanfar@kayhannews.ir

سرمايه داري يا سرمايه سالاري بنيان هاي نظري فرهنگ غرب در بوته نقد

نوشته : مهدي جمشيدي
5- در قرآن كريم دو كلمه «غلظت» و «شدت» كه هر دو مترادف با خشونت هستند به كار رفته اند. اين واژه ها به معني درشتي، تندخويي، صلابت و سختي هستند و در مقابل واژه «رقت» به معني نرمي و مهرباني به كار مي رود. در آيات قرآن، دو واژه غلظت و شدت- همانگونه كه مفسرين گفته اند- به معناي لغوي خود به كار رفته اند:
«يا ايهاالنبي جاهدالكفار و المنافقين واغلظ عليهم»1
«اي پيامبر! با كافران و منافقين جهاد كن، و بر آنها سخت بگير! (و در مورد آنها خشونت به كار ببر!)»
«وليجدوا فيكم غلظه »2
«آنها (كافران) بايد در شما شدت و خشونت احساس كنند!»
«محمد رسول الله والذين معه أشداء علي الكفار رحماء بينهم»3
«محمد(ص) فرستاده خداست و كساني كه با او هستند در برابر كفار، سخت و شديد و در ميان خود مهربان اند.»
اين آيات و آيات مشابه آنها، همگي گوياي جنبه قهرآميز احكام اسلامي اند كه در محل خود و با شرايط تعيين شده از سوي شرع مقدس به اجرا درمي آيند. بنابراين، گرچه اسلام دين رحمت و عطوفت است و اصل مقدم در اسلام، رأفت و مهرباني است اما اين واقعيت به معناي نفي ضرورت هرگونه برخورد قاطع و اعمال خشونت و شدت در موضع خود نيست. به همين دليل، نظر كساني كه اسلام رانفي كننده هرگونه غلظت و خشونت- اگرچه به دستور خود خداي متعال باشد- معرفي مي كنند، فاقد پشتوانه قرآني است.
6- پس از اثبات وجود غلظت و خشونت در احكام اسلامي، لازم است حكمت و فلسفه آن را روشن سازيم.
انسان موجودي مختار و آزاد است. لازمه اختيار نيز، وجود چند طريق پيش روي انسان است. يعني انسان بايد بتواند به اختيار و انتخاب خود، طريق خير يا شر را برگزيند اما غايت اصلي خلقت اين است كه انسان با اختيار خود، كمالات انساني را تحصيل كند و به رحمت ها و نعمت هاي بي پايان الهي نايل شود. در همين حال، اگر او از آزادي خود در اين راستا بهره نبرد و برخلاف مسير تشريعي كه خداوند براي او ترسيم كرده است، گام برداشت، بايد عذاب و عقوبتي نيز وجود داشته باشد تا حكمت و عدل الهي مخدوش نشود. بنابراين، هم در خلقت (تكوينيات) و هم در قوانين (تشريعيات)، اصل بر رحمت است و خشونت در اسلام، امري ثانوي و عرضي است، نه اولي و ذاتي.
سرمايه سالاري
نظام سرمايه داري، نوعي نظام اقتصادي است كه در آن، اكثريت اموال و دارايي ها در تملك نهادهاي مالي خصوصي است و بازار آزاد به جاي دولت، عهده دار تخصيص منابع و توزيع ثروت است. اصلي ترين نهاد نظام سرمايه داري، بازار آزاد (كنترل نشده) و اساسي ترين انديشه اش، تقدس مالكيت خصوصي است.4
در فهم نظام سرمايه داري، نبايد به معناي لغوي واژه «سرمايه داري» نگريست. در اينجا سرمايه داري به معناي اصطلاحي آن منظور است كه عبارت از سرمايه محوري بر پايه استثمار و منفعت طلبي است، نه سرمايه داري به معناي لغوي آن به معني در اختيارداشتن مال و سرمايه است. به عبارت ديگر، سرمايه داري نوعي از مال اندوزي است كه دربردارنده زياده خواهي، آزمندي، سيري ناپذيري، خودخواهي، لذت پرستي و پول محوري است.
نظام سرمايه داري به عنوان يك نظام اقتصادي و به شكل امروزي اش، از قرن هجدهم و پس از زوال سرمايه داري تجاري و پيدايش سرمايه داري صنعتي- در اثر انقلاب صنعتي- ظهور يافت. در همين قرن «آدام اسميت» اصول اين نوع تفكر اقتصادي را پي ريزي و عرضه كرد. وي اعتقاد داشت كه محرك و برانگيزاننده افراد براي فعاليت اقتصادي، «نفع شخصي» آن هاست و براي شكوفايي اقتصادي، نياز به دخالت عوامل بيروني، از جمله دولت نيست. از اين رو، اسميت از «آزادي اقتصادي» و «عدم مداخله دولت در اقتصاد» دفاع مي كرد.
اين نوع تفكر اقتصادي، همواره مورد حمايت نظريه پردازان ليبراليسم نيز بوده است. بدين جهت ليبراليسم، بستر مناسبي رابراي بسط نظام سرمايه داري فراهم ساخت. اين پيوند و هم ريشگي سبب شد تا تحولات بعدي نظام سرمايه داري به تحولات ايدئولوژي ليبراليسم گره بخورد و اين دو، دوشادوش يكديگر، فراز و فرودهايي را در قرون نوزدهم و بيستم تجربه كنند؛ به صورتي كه سرمايه داري، نمايانگر تفكر اقتصادي ايدئولوژي ليبراليسم بوده است. در ليبراليسم كلاسيك، سرمايه داري خالص و ناب حضور داشت، در ليبرال دموكراسي، سرمايه داري خشك و متعصب اندكي تلطيف شد، در سوسيال دموكراسي يا دولت رفاهي، سرمايه داري مورد تعديل جدي قرارگرفت و دولت، قدرت افزون تري يافت و در نوليبراليسم، بار ديگر شكل نخستين سرمايه گذاري احيا شده است. درغرب كنوني، نظام سرمايه داري نظام اقتصادي مسلط و غالب به شمار مي آيد و بايد اعتراف كرد كه در حال حاضر، نظام سرمايه داري بسط جهاني يافته است.
از ديدگاه نظام سرمايه داري، هرگاه «رشد اقتصادي» و «عدالت اقتصادي» در تضاد با يكديگر قراربگيرند، بايد عدالت را تا مدتها به فراموشي سپرد تارشد و توسعه اقتصادي (كه اصالت دارد) ممكن شود. عدالت اقتصادي فقط زماني مورد توجه دولت و بازار قرار مي گيرد (البته به صورت حاشيه اي) كه طبقات پايين جامعه به اعتراض و اعتصاب روي آورند و منافع مادي سرمايه داران غول پيكر را به مخاطره افكنند.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
1- سوره توبه، آيه 37.
2- سوره توبه، آيه .123
3- سوره فتح، آيه 92.
4. ناصر جهانيان، چالش فقر و غنا در كشورهاي سرمايه داري، تهران: مؤسسه فرهنگي دانش و انديشه معاصر، چاپ اول، 1382، ص 32.

راهبردهاي مبارزاتي جريان فتنه دست هاي نامرئي -31

نويسنده: محمد عبدالهي
4-7 نشر اكاذيب و شايعات
در مقطع پس از انتخابات، عمده اخبار منتشره مربوط به تحولات ايران از سوي رسانه هاي اپوزيسيون با حواشي بي ربط و گمانه زني هايي همراه بود كه در قالبي خاص و با هدف »تشويش اذهان عمومي« صورت گرفته بودند. در اين ميان انتشار شايعاتي نظير؛ وجود اختلاف نظر مقام معظم رهبري و آيت الله صادق لاريجاني به دليل مطرح شدن پيش شرط هايي از سوي او، علت تعويق معارفه ايشان عنوان شده بود. شايعه بروز التهاب در بازار تهران و بروز ناآرامي در نقاط مختلف شهر296از جمله اخبار كذب ديگري بود و با ترفندهاي زيركانه رسانه اي سعي در تشويش اذهان عمومي داشت. در اين ميان انتشار شايعه نارضايتي نخبگان و مسئولين عالي رتبه نظام از عملكرد رهبري انقلاب مهم ترين موضوع در اين حوزه بوده است.
انتشار خبر كذب «تعطيلي دانشگاه در ترم آتي تحصيلي» نيز در زمره مواردي بود كه با پوشش گسترده رسانه ها همراه بوده است.297
گستردگي اين شايعه به حدي بود كه دبيرخانه شوراي عالي انقلاب فرهنگي را مجبور به موضع گيري صريح در اين خصوص نمود. دبيرخانه شورا با صدور اعلاميه اي اعلام كرد: « بررسي تعطيلي دانشگاه ها در ترم آينده در دستور كار شوراي انقلاب فرهنگي قرار ندارد.»298 برخي سايت ها و روزنامه ها ادعا كرده بودند شوراي عالي انقلاب فرهنگي طرحي در دستور كار دارد مبني بر اين كه
دانشگاه هاي كل كشور يا لااقل دانشگاه تهران براي يك ترم تحصيلي تعطيل شوند. در اين اخبار ادعا شده بود كه فشار بر دانشجويان دانشگاه تهران براي حذف ترم آتي بيشتر است
چرا كه در حوادث اخير چند تن از دانشجويان اين دانشگاه كشته شده و از همين رو زمينه اعتراضات در اين دانشگاه به نسبت ساير دانشگاه ها مهياتر است. انتشار شايعه فوق از سوي رسانه هاي اپوزيسيون گستردگي بيشتري داشته و كاملاً محسوس و زمينه سازي ذهني براي «التهاب آفريني» در سال تحصيلي آينده را هدف قرار داده است.
5-7 تحريك براي اقدام عليه امنيت ملي
سلسله تحريكات جبهه متشكل از سياسيون داخلي و خارجي در هفته هاي پس از انتخابات به نسبت گسترده بوده و جايگاه اين شاخص را در وضعيت بحراني قرار داده بود.
سخنان تحريك آميز ميرحسين موسوي در جمع اعضاي جامعه پزشكي و تاكيد بر «تداوم اعتراضات» اصلي ترين مولفه تاثيرگذار بر اين موضوع مي باشد. موسوي در اين سخنان به ايجاد تشكيلاتي جديد با عنوان «راه سبز اميد» اشاره داشته و با معرفي رنگ سبز به عنوان نماد اين تشكل، پاسداري از قانون اساسي را عامل انگيزشي آن و «شبكه هاي اجتماعي خودجوش و خود مختار موجود در سطح جامعه» را به عنوان اجزاي تشكيلاتي معرفي نمود. 299
6-7 ساختار بندي هسته هاي اعتراضي
تعريف غيرشفاف ميرحسين از تشكيلات مذكور و مبهم بودن ساختار، نوع كنش و از همه مهم تر اجزاي تشكيل دهنده آن، اين پديده را به تهديدي جدي براي امنيت ملي تبديل كرد، علي الخصوص آن كه غرب سال هاست مدل «شبكه سازي» را براي نفوذ و تأثيرگذاري بر كشورهاي هدف خود برگزيده است.
7-7 فرهنگ سازي و جهت دهي به افكار عمومي
«فرهنگ سازي مبارزاتي» فعاليت شاخص ديگري بود كه در دوره پس از انتخابات، در صدر فهرست فعاليت هاي رسانه اي جريان مخالف به چشم مي خورد. اين سير هدفمند بر آن بود تا مفهومي تحت عنوان «جنبش سبز ايران» را به عنوان يك واقعيت غيرقابل انكار و دائمي كه در تقابل جدي با حاكميت جمهوري اسلامي قراردارد به افكار عمومي عرضه نمايد. تمامي سايت ها و روزنامه هاي مخالف دولت در داخل و خارج از ايران در توليد و هدايت اين پروژه سهم داشته و تاثيرگذار بودند.
8-تدوين راهبرد مبارزاتي و تعيين تاكتيك براي تداوم مبارزات:
اين مسأله نيز در مقطع پس از انتخابات به گزينه اي فراگير در رسانه هاي اپوزيسيون تبديل شده و بر آن بود كه تا به شكلي مستمر، الگوهاي عملياتي، مطلوب و كارساز را براي مبارزه عرضه نمايد:
سه هدف عمده در سلسله فعاليت هاي رسانه اي اپوزيسيون در اين حوزه قابل استنتاج است:
1- افزايش يافتن رشد كمي جنبش اعتراضي در ميان طبقات اجتماعي
2- افزايش يافتن رشد كيفي جنبش اعتراضي در ميان طبقات جديد اجتماعي
3- افزايش يافتن رشد جغرافيايي جنبش براي نفوذ به شهرهاي دور دست ايران و فراگير كردن اعتراضات
براساس اهداف فوق «مدل اجرايي» بر پايه تحليل ذيل به معترضين عرضه شد».
1- شكاف موجود ميان حاكميت ايران و مردم به شكلي روز افزون در حال افزايش است.
2- كارآمدي نظام در پايين ترين سطح قرار داشته و ساختارهاي اجرايي و نظارتي آن به شدت تضعيف شده است. (برخي مصاديق اين موضوع، نشر شايعه ي ترس حاكميت از برگزاري نماز جمعه توسط هاشمي و برگزاري مسابقه فوتبال در ورزشگاه آزادي بر شمرده شده است.)
تاكتيك هاي پيشنهادي رسانه ها براي تداوم اعتراضات و بستر سازي «انقلاب مخملي»
1- به مدد رسانه ها نشاط و شور سياسي موجود جايگزين سرخوردگي اجتماعي حاصل از شكست اصلاح طلبان در سال هاي قبل گردد؛
2- تأكيد بر تكثير رسانه هاي ارتباط دهنده براي تداوم و هماهنگي جنبش اعتراضي؛
3- برداشتن مرزهاي ايدئولوژيك براي ساخت يك جنبش فراگير اعتراضي؛
4- تأكيد بر تدارك راه كارهاي پيوستن كارمندان، كارگران و معلمان به جنبش دانشجويان و زنان در جهت كارآمدي جنبش سبز؛
5- پياده سازي نقشه استراتژيك هدف مند و زمان دار در سه مرحله فرسايش فلج سازي و بديل سازي؛
6- تعميق هم بستگي حفظ روحيه عمومي فعالان و تداوم اعتراضات عوامل فرسايش زاي حاكميت؛
7- تعيين شوراي رهبري براي جنبش؛
8- پرهيز از پوپوليستي شدن جنبش و تقويت شبكه سازهاي اجتماعي؛
9- تحريم عمومي كالاي تبليغي صدا و سيما؛
10- انجام تظاهرات پراكنده و برق آسا در سطح شهر شعارنويسي و افشاي اسامي و عكس مأمورين؛
11- تلاش براي انزواي بين المللي حكومت از طريق فعالين حقوق بشري خارج از كشور؛
12- در مرحله فلج سازي اقداماتي نظير اعتصاب به سبك ايتاليايي، نرفتن وعدم مراجعه به ادارات دولتي، كار روي سيستم هاي مخابرات، عدم پرداخت قبوض و ماليات و شكل دهي اعتصابات سراسري انجام پذيرند؛
13- آموزش و سازماندهي نيروهاي فعال و تاكتيك پذير؛
14- تداوم مصادره نمادهاي ملي و مذهبي از سوي جنبش براساس موفقيت آميز بودن الگوي سردادن الله اكبر توسط معترضين؛
15- غيرخشونت آميز ماندن حركت هاي اعتراضي جنبش؛
16- برقراري ارتباط با نهادهاي مدني حقوق بشري و نهادهاي انسان دوست در غرب براي پشتيباني از قربانيان حوادث اخير؛
17- احترام به تكثر دروني جنبش و پرهيز از يكپارچه سازي هويت هاي ناهمگون؛
18- پرهيز از بالاتر بردن مطالبات عمومي و دست نيافتني كردن آنها در شرايط كنوني.
9- ابزارهاي جنگ رواني در خدمت كودتاگران سبز
در روز اول تيرماه (22 ژوئن) عباس علي كدخدايي سخنگوي شوراي نگهبان با شركت در يك كنفرانس خبري اعلام كردكه 646 مورد شكايت از سوي كانديداهاي شكست خورده رسيده واين شورا در حال بررسي آن هاست.
كدخدايي گفت: شكايات اصلي از سوي ميرحسين موسوي داير بر وجود آراي بيش از افراد واجد شرايط در بيش از 170 شهر بوده است كه بر تعداد آراي اخذ شده از سوي وي نسبت به كانديداي برنده تاثيرگذار بوده است.
كدخدايي سپس توضيح داد چنين پديده اي كه البته همانند انتخابات هاي پيشين وجود داشته، منحصر به 50 شهر بوده و حداكثر مي توانسته شامل 3 ميليون راي شود. به عبارت ديگر فقط 3 ميليون نفر در سراسر ايران ، خارج از حوزه انتخابيه محل سكونت خويش راي دادند. وي تأكيد كرد كه با توجه به 11 ميليون تفاوت آرا بين نفر اول و دوم حتي اگر تمامي اين 3 ميليون رأي را غيرقانوني فرض كنيم (كه چنين نيست) بازهم تفاوت آرا تعيين كننده نخواهد بود و اثري در نتيجه كلي نخواهد داشت.
اما دقايقي پس از اين توضيحات خبرگزاري آلمان و به دنبال آن رويترز گزارش دادند كه شوراي نگهبان وجود آراي بيش از حد واجد شرايط در بيش از 50 شهر را تأييد كرده است و خواننده يا شنونده را با اين ابهام كه اين آرا ساختگي بوده اند روبه رو كردند. حال آن كه سخنگوي شوراي نگهبان توضيحات قانع كننده اي در اين باب داشت. اين گزارش توسط رويترز و دويچه وله تيتر اصلي بسياري از رسانه هاي غربي در روز بعد را به خود اختصاص داد.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
296 . شبكه تلويزيوني بي بي سي فارسي
297 . «شوراي عالي انقلاب فرهنگي طرحي را در دستور كار دارد مبني بر اينكه دانشگاههاي كل كشور يا لااقل دانشگاه تهران براي يك ترم تحصيلي، تعطيل شوند.
يك منبع مطلع در وزارت علوم خبر داد كه اين طرح با هدف جلوگيري از اعتراضات دانشجويان در آغاز سال تحصيلي پيشنهاد شده و هم اكنون در مرحله كارشناسي قرار دارد» سايت موج سبز
298 . پايگاه اطلاع رساني دولت، 24/5/88، wwwdolatir/NSite/FullStory/?id=179975
299 « رنگ سبز نماد اين راه و مطالبه اجراي بدون تنازل قانون اساسي شعار آن است و شبكه هاي اجتماعي خودجوش و خودمختار بي شمار و گسترده در سطح جامعه بدنه اين جنبش هستند. در حقيقت راه سبز اميد ادامه شعار راهبري هر شهروند يك ستاد است كه اين بار براي مطالبات به حق مردم و استيفاي حقوق آنان شكل مي گيرد.» سايت قلم نيوز، 24/5/88