ضرورت توجه به تربيت بدني در مدارس پاسكاري توپ يا زنگ ورزش -بخش نخست

صديقه توانا
از روز اول هفته همين طور روزشماري مي كرديم، شب قبل دلمان غنچ مي رفت و براي فردا كه مثلا چهارشنبه بود و ورزش داشتيم، كلي ذوق مي كرديم، به همان چند تا راكت تنيس، يك توپ واليبال كم باد و تور پاره وسط حياط چندمتري هم قانع بوديم، وقتي صبح روز بعد با كلي شوق، بندهاي كتاني چيني خواهر بزرگترمان را محكم دور مچ پاهايمان مي بستيم تا موقع بازي كفش پايمان لق نزند و بيرون نيايد، باز هم خيالي نبود و به روي خودمان نمي آورديم، اما وقتي ناظم مدرسه آن هم با يك ربع تاخير وارد كلاس مي شد و مي گفت: بچه ها امروز به جاي ورزش كلاس جبراني رياضي داريد، واقعا حالمان گرفته مي شد و سنگ روي يخ مي شديم، حسابي توي ذوقمان مي خورد و دمق گوشه اي از نيمكت در خود فرو مي رفتيم و چيني نازك دلمان مي شكست.
امروزه همه آنها كه دوران تحصيل دانش آموزي را پشت سرگذاشته اند با يادآوري دوران تحصيل خود، قبل از آنكه به ياد شور و نشاط روزهاي كودكي و نوجواني خود بيفتند نام رياضي، علوم، هندسه و ادبيات به ذهنشان متبادر مي شود.
ورزش مظلومترين درس در مدارس است. وقتي هر معلمي كلاس جبراني، درس و كار عقب افتاده و تصحيح برگه هاي امتحاني بچه ها را براي زنگ ورزش نگه مي دارد يا مديران برگزاري مراسم جشن و اعياد و سخنراني ها و جلسات عمومي را به زنگ ورزش موكول مي كنند، اين نظر قوت مي بخشد كه زنگ ورزش در اين سالها تنها براي خالي نبودن عريضه در برنامه درسي دانش آموزان گنجانده شده است و برخي از مديران و مسئولان برنامه ريز در مدارس، نگاه بي مهري و سردي به اين درس دارند، درسي كه علاوه بر پرورش استعدادهاي ورزشي دانش آموزان به كاهش ناهنجاريهاي ساختاري و قامتي و شاداب سازي بچه ها منجر مي شود.
البته علي رغم اينكه طي چند سال گذشته و مخصوصا چند ماه اخير اقدامات خوبي از سوي وزير آموزش و پرورش براي ارتقاي سطح تربيت بدني و ورزش دانش آموزي صورت گرفته است ولي هنوز تا رسيدن وضعيت مطلوب خيلي فاصله داريم.
ضمن اينكه كارشناسان مسائل آموزش هم معتقدند، ايران با بيش از 14ميليون دانش آموز يكي از كشورهاي جوان منطقه به حساب مي آيد و لزوم توجه هرچه بيشتر به اين قشر از جامعه از الزامات دولت و به ويژه آموزش و پرورش محسوب مي شود و با توجه به اينكه زنگ ورزش همواره براي دانش آموزان جزو اوقات مفرح و شاد به حساب مي آيد بنابراين مسئولان بايد توجه بيشتري به اين درس مهم داشته باشند. جمله معروف «عقل سالم در بدن سالم» بارها و بارها گفته شده و تاكيد بر آن تكرار مكررات است. همه مي دانند كه ورزش چقدر براي سلامتي جسم و جان مهم است، با اين حال بايد ديد مسئولان ما چقدر به اين موضوع بها داده و چه راهكارهاي علمي و عملي براي آن انديشيده اند. به عنوان مثال ما براي درسهايي از جمله علوم، رياضيات و... كتاب تدوين كرده ايم، اما آيا براي ورزش نيز كتابي در دسترس است تا دانش آموزان ما ضمن رويكرد عملي به ورزش به صورت علمي نيز با مباني آن آشنا شوند؟ و چرا برخي از معلمان از درس ورزش غفلت مي كنند و آن را سرسري مي گيرند؟
گزارش امروز و فرداي كيهان را به ضرورت توجه مسئولان به درس ورزش و پاسخ كارشناسان به اين چراها اختصاص داده و مباحث مطرح شده در اين خصوص را مورد بررسي قرار مي دهيم.
امكانات ورزشي، نياز اساسي
جايگاه دروس تربيت بدني و ورزش در مدارس كشور بايد به صورت پايه اي مدنظر قرار گيرد.
آقاي عباس محموديان، مدير مدرسه راهنمايي پسرانه خواجه نصيرالدين طوسي در گفت و گو با گزارشگر كيهان با اشاره به اينكه توجه به ورزش در آموزش و پرورش بايد مدنظر قرار گيرد، مي گويد: «اگر مسئولان در وزارتخانه برنامه هاي عملياتي براي ورزش داشته باشند و به زيرساختها توجه نمايند، قطعا مديران مدارس هم دقت نظر بيشتري به اين درس مهم خواهند داشت.»
وي با بيان اينكه يكي از دلايل كم توجهي برخي از مديران و معلمان به زنگ ورزش، به ارزشيابي نادرست آنها از اين درس برمي گردد، خاطرنشان مي كند: «نداشتن چارچوب صحيح، عدم نظارت بر حسن اجراي كار و سليقه اي عمل كردن معلمان و باز بودن دست آنها در نمره دادن به دانش آموزان برخي از مواردي است كه باعث مي شود جايگاه اصلي تربيت بدني و ورزش تضعيف و يا در مواردي به فراموشي سپرده شود ضمن اينكه بايد كمبود امكانات ورزشي، فضاي نامناسب و كوچك برخي از مدارس و غيراستاندارد بودن زمين و حياط چندمنظوره مدرسه را هم به موارد فوق اضافه كرد.»
آقاي محموديان نقش معلمان ورزش و برنامه ريزان مدرسه را هم در اين زمينه موثر مي داند و مي گويد:«اگر نگاه آنها به ورزش صرف تفريح و وقت گذراني نباشد و چنانچه فضاي برنامه ها و كلاس را از قالب تئوري و كلاسيك و چارچوب درسي خارج كنند و عملا زنگ ورزش را به فضايي پرشور و نشاط مبدل سازند، قطعا ورزش براي بچه ها دلچسب تر خواهد بود، ضمن اينكه معلمان و مديران بايد در كنار ورزش، آموزش يك يا دو رشته ورزشي را هم مدنظر قرار دهند تا در پايان سال خروجي قابل قبول داشته باشند.»
از مدير مدرسه خواجه نصير درخصوص راهكارهاي حل اين كم توجهي ها سؤال مي كنم كه در پاسخ مي گويد: «با توجه به اينكه بچه ها علاقمند به فضاهاي ورزشي و تفريحي هستند، بايد از اين فضا و علاقه بخوبي استفاده شود و قسمتي از زمان با نياز، علاقه و حفظ شادابي و نشاط بچه ها پشت سر گذاشته شود، ضمن اينكه در كنار آن چارچوب هاي اصلي ورزش كه شامل نرمش و بدنسازي است هم رعايت شود. البته نبايد زنگ ورزش بيهوده سپري شود يا كلاسي خشك براي بچه ها باشد كه آنها از ورزش خاطره بدي داشته باشند، بلكه مديران بايد تدابيري اتخاذ كنند كه ضمن حفظ روحيه شادابي و نشاط، به سلامت جسم و روح دانش آموزان هم كمك كنند.»
وقتي از وي سؤال مي كنم شما به عنوان مديريك مدرسه راهنمايي پسرانه چه اقدامات خاص و ويژه اي براي دانش آموزانتان انجام داده ايد، اينطور پاسخم را مي دهد: «با توجه به اينكه فضاي حياط مدرسه كوچك است، ما بچه ها را به سالن ورزش در خارج از مدرسه مي بريم. ضمن اينكه ورزش در مدرسه ما فقط به فوتبال ختم نمي شود. چون هيجانات فوتبال فقط در برد و باخت و حالت تهاجمي است و چيز ديگري به بچه ها ياد نمي دهد و نكته ديگر اينكه نمي توان در مدرسه فوتبال را به صورت حرفه اي به دانش آموز آموزش داد، البته چون رسالت مدرسه اين نيست كه فوتباليست تربيت كند، ما در اين مدرسه واليبال و پينگ پنگ را به صورت حرفه اي و تكنيكي به دانش آموزان آموزش مي دهيم و نرمش و ورزش را به صورت مهارتي و كاربردي براي دانش آموزان در دستور كار خود داريم.»
محموديان به مزاياي بازي واليبال و معايب فوتبال هم اشاره اي مي كند و مي گويد: «بچه ها در فوتبال دائم بايد دنبال توپ باشند، كه اين برخوردها و حالت تهاجمي را در دانش آموز تشديد مي كند، اما در واليبال بچه ها توپ را از خود دور مي كنند، يعني حالت تدافعي آنها سرانگشتان و دستها تقويت شده و تمركز بچه ها هم بيشتر مي شود.»
اين مدير مدرسه اضافه مي كند: «البته ورزشهايي چون شطرنج، فوتبال دستي، تيراندازي با دارت و بدمينتون را هم بصورت حرفه اي با بچه ها كار مي كنيم.»
2 ساعت زنگ ورزش به جايي نمي رسد!
ورزش يكي از دروسي است كه دانش آموزان به آن علاقه زيادي دارند و براي زنگ ورزش لحظه شماري مي كنند و دوست دارند به جاي 2 ساعت زنگ ورزش، در هفته 4 ساعت ورزش داشته باشند ضمن اينكه اكثر رشته هاي ورزشي را به صورت تخصصي در مدارس آموزش ببينند.
علي محمد جعفري و حسين خالقيان كه دانش آموزان سال سوم راهنمايي هستند دوست دارند زنگ ورزش به جاي 2 ساعت در هفته 4 ساعت باشد تا بتوانند بصورت تخصصي ورزش مورد علاقه خود را ياد بگيرند. عرفان نجات بخش و مهدي خدادادي هم كه از ديگر همشاگرديهاي مدرسه خواجه نصير هستند از مسئولان آموزش و پرورش مي خواهند به فضا و امكانات مناسب ورزشي در مدارس بيشتر توجه شود.
حسين فرهادخاني دانش آموز سال دوم راهنمايي است كه در همان مدرسه تحصيل مي كند او كه زنگ ورزش را خيلي دوست دارد و ورزش را هم يكي از دروس لازم و ضروري براي بچه ها مي داند، مشتاقانه به گزارشگر كيهان چنين مي گويد: «زنگ ورزش را نبايد به بطالت و بيهودگي بگذرانيم يا اينكه فقط در نرمش و چند حركت ورزشي خلاصه كنيم، بلكه بايد ورزش را به صورت حرفه اي در مدرسه ياد بگيريم.»
وي كه مشغول گرم كردن خود براي رفتن به زمين واليبال مي باشد، در ادامه مي گويد: «اگر مسئولان آموزش و پرورش براي ما دانش آموزان زمين ورزش مناسب درنظر بگيرند، از سلامت جسمي بيشتري برخوردار مي شويم، چون نيمي از زنگ ورزش ما براي رفتن به زمين ورزش هدر مي رود.»
هاني عمراني هم يكي ديگر از دانش آموزاني است كه ضمن تاييد صحبتهاي دوستش به گزارشگر كيهان مي گويد: «اگر قرار باشد معلمان به جاي زنگ ورزش، درس ديگري را جايگزين كنند، ما خيلي ناراحت مي شويم. چون ورزش باعث شادابي و نشاط ما مي شود، روزي كه ورزش داريم همه بچه ها سرحال و سرزنده هستند و اين شادابي تا چند روز در ما تاثير دارد. به همين دليل از مسئولان آموزش و پرورش مي خواهم زنگ ورزش را بيشتر كنند.»
ورزش نبض جامعه
ورزش نبض هر جامعه است و جامعه سالم جامعه اي است كه افراد آن سالم باشند.
فاطمه پاشايي كارشناس تربيت بدني در گفت وگو با گزارشگر كيهان با اشاره به اينكه ورزش مهمترين عامل تضمين كننده سلامتي افراد جامعه از ناهنجاري هاي جسمي و اخلاقي است مي گويد: «در برخي از مدارس آنچه به آن كمتر اهميت داده شده و هميشه در حاشيه قرار گرفته ورزش و درس تربيت بدني است، درحاليكه وجود ناهنجاري هاي جسمي و رواني و افت تحصيلي هميشه ناشي از كم تحركي و بي انگيزگي حاصل از آن است.»
اين كارشناس تربيت بدني در ادامه مي گويد: «خوشبختانه درطي چند سال اخير توجه به درس ورزش زياد شده است، اما متاسفانه در برخي مواقع ديده مي شود در تعدادي از دبستانها به اندازه لازم به اين درس اهميت داده نمي شود، درحاليكه ضرورت توجه به درس تربيت بدني در دوره ابتدايي نه تنها كمتر از ساير دوره هاي تحصيلي نيست، بلكه ضروري هم مي باشد.»
خانم پاشايي مي گويد: «در بعضي از مدارس، برخي از مديران به هنگام مواجهه با كمبود ساعات آموزشي در دروس مختلف از ساعت ورزش استفاده كرده و دانش آموزان در اين ساعت، دروس ديگر را آموزش مي بينند كه اين امر سبب شده عملاً ساعت مصوب آموزش و پرورش را طي نكنند.»
وي همچنين يكي ديگر از مشكلات دانش آموزان در مدارس را كمبود فضاهاي ورزشي عنوان مي كند و مي گويد: «اين كمبود فضاها توسعه و رشد ورزش را در مدارس با ركود مواجه كرده است و آنچه ورزش مدارس را در كنار كمبود فضاهاي ورزشي كم رنگ كرده، كمبود نيروي متخصص تربيت بدني است كه در سه مقطع ابتدايي، راهنمايي و دبيرستان به چشم مي خورد.»
وي مي گويد: «اما در اين ميان كمبود در مقطع ابتدايي بيشتر چشمگير است و همين امر يعني نبود مربي متخصص و غيراصولي ورزش كردن، دانش آموزان دختر و پسر را دچار ناهنجاريهاي جسمي، اسكلتي مانند كف پاي صاف، پاي پرانتزي، پشت گرد و شانه هاي افتاده كرده است و اين ناهنجاريها متاسفانه در بين قشر دختران دانش آموز بيشتر است.»
جذب 15 هزار معلم ورزش
در آموزش و پرورش
«يكي از وظايف عمده در وزارت آموزش و پرورش «احياي زنگ ورزش» در مدارس سراسر كشور است كه اگر اين احيا به نحو كامل و خوب و به معناي واقعي اجرا شود، بسياري از نگراني هاي موجود در مباحث ناهنجاريهاي وضعيتي و جسمي، چاقي هاي زودرس و عدم تحرك لازم و... مخصوصاً بين دختران از بين مي رود.»
كيومرث هاشمي، قائم مقام وزير آموزش و پرورش در امور تربيت بدني و سلامت در گفت وگو با گزارشگر كيهان ضمن بيان مطلب فوق به چالشهاي پيش روي زنگ ورزش در مدارس اشاره مي كند و مي گويد: «فرهنگ سازي نامناسب، كمبود امكانات ورزشي، فضاي محدود و كمبود نيروي انساني متخصص نيز برخي از اين چالشها هستند و با توجه به اينكه ورزش در مدارس بايد از مقطع ابتدايي مورد دقت قرار گيرد، اما متاسفانه از سال 1363 اكثر مدارس ما فاقد نيروي متخصص و عملاً ورزش ابتدايي ما تعطيل بود و مربي ورزشي نداشتيم و طبيعي است وقتي اين كمبودها وجود داشته باشد زنگ ورزش، عملاً به زنگ تفريح و جايگزين كردن ساير دروس ديگر و جبراني درمي آيد.
از قائم مقام وزير آموزش و پرورش در امور تربيت بدني سؤال مي كنم كه براي رفع اين مشكل بزرگ چه تدابير خاصي انديشيده شده است، مي گويد: «در 6 ماه گذشته توجه خاصي از سوي وزير آموزش و پرورش به امر تربيت بدني و رفع چالشهاي پيش رو صورت گرفته است كه مهمترين آنها، جذب 15 هزار معلم ورزش در آموزش و پرورش است.»
هاشمي در توضيحات بيشتري مي گويد: «اين تعداد از طريق برگزاري آزمون و با مدرك تخصصي تربيت بدني وارد سيستم آموزش شده و از اول مهرماه 95 درصد آنها در مدارس ابتدايي سراسر كشور نيز مشغول به كار شدند، بنابراين در حال حاضر با جذب اين تعداد و ساماندهي بيش از 18 هزار نيروي سابق در بدنه وزارت آموزش و پرورش، هيچ دغدغه اي به نام كمبود نيروي متخصص نداريم و از نظر كمي مشكلات حل شده است كه در مجموع اين 33 هزار نيروي متخصص، مي توانند به عنوان يك پتانسيل ارزشمند در راستاي توسعه و تقويت هرچه بيشتر امر تربيت بدني و ورزش موفق باشند.»
قائم مقام وزير در امر تربيت بدني و سلامت در ادامه مي گويد: «براي رفع مشكلات و چالشهاي كيفي زنگ ورزش هم اقداماتي صورت گرفته و در دستور كار قرار دارد كه از جمله مي توان به طرح يكسان سازي سيستم آموزشي در مقاطع سني پايه اول تا پنجم ابتدايي نام برد.»
وي مي گويد: «بلافاصله همزمان با جذب نيروي جديد با همكاري سازمان پژوهش وزارت آموزش و پرورش كتاب «راهنماي تدريس» ويژه معلمين دوره ابتدايي تاليف شده كه بزودي در اختيار معلمان و مدارس قرار مي گيرد.»
وقتي از محتواي اين كتاب مي پرسم، مي گويد: «اين كتاب در واقع نقشه راه ورزش در مقطع ابتدايي را به معلمان آموزش مي دهد، ضمن اينكه به مهارتها و فعاليتهاي دانش آموزان هم توجه خاصي دارد و اين كتاب در 25 جلسه به بچه ها آموزش داده مي شود.»
گزارش روز