(صفحه(12(صفحه(10(صفحه(9(صفحه(7(صفحه(8(صفحه(15(صفحه(11(صفحه(5(صفحه(16(صفحه(13(صفحه(4(صفحه (2.3.14


شنبه 9 بهمن 1389- شماره 19851

نگاهي به جنجال نمايش ابتذال در تئاتر شهر تهران
نمايش بي بند و باري با كدام توجيه؟



نگاهي به جنجال نمايش ابتذال در تئاتر شهر تهران
نمايش بي بند و باري با كدام توجيه؟

پريسا جلالي
زني هوسران همواره به دنبال اجيركردن عشق مردان براي خود است و با دوستش
- شخصيت قاضي- رابطه نامشروع دارد. شرب خمر و حالات مستي پس از آن به صورت تلويحي با پوشش خوردن آب پرتقال و نيز برقراري رابطه نامشروع به صورت علني و گفته هاي قاضي مبني بر اينكه «من دوست دارم هميشه نفر سوم باشم» تنها بخش هايي از ابتذال موجود در نمايش هدا گابلر است و البته مؤيد ابتذال، اباحه گري، ترويج چند شوهري، اختلاط زن و مرد و استفاده از نماد فرقه هاي انحرافي است.
اجراي اين نمايش كه اعتراض مسئولان و نمايندگان مجلس شوراي اسلامي و گروه هاي مردمي را در بر داشت نتوانست با سيل اعتراضات ايستادگي كند و سرانجام تسليم و متوقف شد.
هرچند هنوز مسئولان اجراي نمايش موج اعتراضات را حاصل جنجال رسانه اي قلمداد مي كنند اما اعضاي كميسيون فرهنگي مجلس تاب نياورده و خواستار حضور وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي در اين كميسيون شدند تا نسبت به چگونگي دريافت مجوز سوالاتي طرح كنند.
گابلر؛ از اجرا تا توقف
عمده موضوع نمايش «هدا گابلر» با كارگرداني وحيد رهباني، حول شخصيت يك زن خودخواه و هوسران و مطلقه استوار شده كه هم اكنون با اينكه شوهر دارد با يك قاضي بي قيد و بند نيز دوست بوده و با وي رابطه نامشروع دارد.
در يكي از بخش هاي اين تئاتر شخصيت زن نمايش، توسط زنجيري از سوي معشوق خود كشيده مي شود كه اين تصوير نماد فرقه انحرافي بردگي جنسي است.
عادي سازي روابط دو جنس مخالف و لاقيدي نسبت به همسر ديگر صحنه اي است كه پيش چشمان مخاطب به نمايش درمي آيد.
البته نوع پوشش و لباس هاي زننده و آرايش هاي خارج از عرف بازيگران پرده ديگري است كه به صورت زنده روي سن جلوه گري مي كند.
به راستي اين نمايش با مختصات تفكر غربي كه مبتني بر نگره توهم افكن و سياه آلود نويسنده نروژي آن يعني «هنريك ايبسن»است چه هدفي را در ايران دنبال مي كند؟ موضوعي كه كارشناسان هم بر آن صحه مي گذارند و تاثيرپذيري نويسنده از متون فلسفي نيست انگاري را حتمي و حاصل تفكرات نيچه مي دانند.
و جاي پرسش دوباره است كه نمايش مذكور چه نسبتي با آموزه هاي ملي و مذهبي ايرانيان دارد و با وجود نمايش اختصاصي آن در بيست و هفتمين جشنواره بين المللي تئاتر فجر و اطلاع از آثار منفي آن چه ضرورتي براي اجراي مجدد آن هم در ماه صفر دارد؟
بر همين مبنا ستار هدايت خواه سخنگوي كميسيون فرهنگي مجلس رسما اعلام كرد كه مسئولان فرهنگي در اعتراض به اجراي نمايش تئاتر «هدا گابلر» به مجلس احضار و با عاملان اين اقدام غيراخلاقي قاطعانه برخورد خواهد شد.
وي اضافه كرد: كميسيون فرهنگي مجلس شوراي اسلامي قرار است كه روز سه شنبه هفته آينده ضمن طرح موضوع به بررسي نمايش «هدا گابلر» بپردازد؛ نمايشي كه بنابر اخبار منتشره توقيف شده است.
احضار دست اندركاران نمايش به دادسرا
وقتي نمايش را مي ديدم از حركات و پوشش زننده بازيگر زن در مقابل مردان خجالت مي كشيدم.
ستاره سادات يكي از افرادي كه هدا گابلر را ديده است با اين عبارات، تعجب خود را نسبت به چگونگي دريافت مجوز براي چنين نمايشي مطرح مي كند.
وي به گزارشگر كيهان مي گويد: تاكيد به نقش يك زن هوسران و در نهايت مظلوم و معصوم نشان دادن او با توجيه هاي مختلف نمي تواند در كشور ما عادي باشد.
اگرچه روابط عمومي اداره كل هنر هاي نمايشي در بيانيه اي اعلام كرد: «با توجه به حساسيت هاي ايجاد شده از سوي برخي از اهالي رسانه و مسئولان فرهنگي اجراي نمايش هدا گابلر جهت بررسي مجدد توسط شوراي نظارت و ارزشيابي اين اداره كل و جلوگيري از تشويش افكار عمومي و توجه به دلنگراني هاي مسئولان فعلا متوقف مي شود.»
اما حسين مسافرآستانه مدير اداره كل هنرهاي نمايشي مي گويد: تا جايي كه مي دانم كارگردان اين نمايش بازجويي شده است. اما با توجه به اين كه اين نمايش كاملا بر اساس موارد قانوني و با داشتن مجوزهاي قانوني از سوي ما اجرا شده، اميدوارم تا پايان، اين روند قانوني طي شود تا اجحافي در حق اين گروه صورت نگيرد.
هيچ توجيهي نمي پذيريم
سيدعلي حسيني نماينده نيشابور و عضو كميسيون فرهنگي مجلس شوراي اسلامي ضمن تاييد گفته هاي هدايت خواه علاوه بر تاكيد بر عكس العمل كميسيون فرهنگي روي ديگر انتقادش را متوجه مطبوعات و رسانه ها مي داند كه انتشار عكس هاي نمايش يك كار غيرفرهنگي بوده است.
وي معتقد است: از نظر اخلاقي و فرهنگي راهكار اين است كه ابتدا افرادي كه به عنوان هيات نظارت بر گروه هاي نمايشي فعاليت مي كنند دقت كافي بايد بر اجرا داشته باشند و نيز مسوولان معاونت هنري يا مسوولان سالن نمايش مسايل مربوط را مي توانند گوشزد كنند و يا تذكر دهند. درست نيست كه در ابتداي كار عكس هاي نمايش رسانه اي شود.
دكتر فاطمه رهبر عضو كميسيون فرهنگي مجلس با اعتراض به ترويج اباحه گري و نمادهاي يك فرقه منحرف جنسي در نمايش هدا گابلر به گزارشگر كيهان مي گويد: قطعا نمايندگان عضو كميسيون فرهنگي مجلس در خصوص اجراي اين تئاتر از معاون هنري وزارت ارشاد توضيح مي خواهند.
اما محمد حسيني، وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي در واكنش به اعتراضاتي كه به محتواي اين نمايش مطرح شده است مي گويد: ما پي گيري كرديم، آن طور كه گفتند نيست بلكه در اين مسئله اغراق شده است.
اما فاطمه رهبر ضمن اشاره به اين كه كميسيون فرهنگي مجلس اين توجيهات را نمي پذيرد تاكيد مي كند: اين موضوع در كميسيون بحث شد تا به طرح سوال از وزير بيانجامد كه فعلا به علت رسيدگي به موضوع تحقيق و تفحص از سازمان تربيت بدني موضوع نمايش گابلر به روزهاي آتي موكول شد. صحبت هاي مطرح شده پيرامون جنجال مطبوعاتي و بزرگنمايي راجع به نمايش هدا گابلر را نمي پذيريم بلكه معتقديم قطعا ابتذال در نمايش وجود داشته و اين نمايش اهداف پشت پرده گسترده اي را دنبال مي كند.
لزوم نظارت بر شيطنت ها
مسئولان در وزارت ارشاد معتقدند كه تفاوت هاي اساسي بر نظارت فيلم سينمايي و تئاتر وجود دارد. به اين شكل كه فيلم يك بار ضبط شده و قابليت تغيير مجدد ندارد در حالي كه تئاتر زنده است و هر شب در نوع پوشش و گريم، بازي بازيگران، ديالوگ ها و غيره مي توان تغيير ايجاد كرد.
مسئولان وزارت ارشاد معتقدند مجوزي كه به اجراي نمايش گابلر داده اند، كاملا متفاوت با نمايشي است كه بعدا روي صحنه رفته است و ابتذال موجود را حاصل شيطنت كارگردان و بازيگران مي دانند.
اما اعضاي كميسيون فرهنگي مجلس نظارت بر اجراي نمايش ها را ضرورت اساسي مي دانند و در اين رابطه دكتر رهبر اعتقاد دارد: نظارت محدود و ناقص بر نمايش ها بوده كه چنين اتفاقي افتاده است و اين اشكال قابل توجيه نيست و براي هر بار نمايش، نظارت نياز است.
سيامك احمدي كارگردان، نويسنده و بازيگر تئاتر اعتقاد ديگري دارد و اغلب نمايش هاي اجرا شده در سالن تئاتر شهر را حاصل سفارش هاي قبلي مي داند.
وي در توضيح بيشتر به خبرنگار سرويس گزارش كيهان مي گويد: بيشتر نمايش هايي كه در اين سالن اجرا مي شود سفارشي است و كارگردانان زبده سعي مي كنند با گرفتن سفارش، متني تهيه و تيم نمايشي خود را آماده اجرا كنند. البته كارگردانان و نويسندگان داخلي مشكلي با اين موضوع و مطابقت توليدات خود با فرهنگ و ارزش هاي اسلامي و ايراني ندارند اما در مورد خارجي ها بايد دقت بيشتري شود.
احمدي ادامه مي دهد: شايد يك مقدار غريب نوازي باب شده است و تصور مي شود كسي كه از غرب آمده حتما سيستم جديد اجرايي دارد كه موجب ارتقاي تئاتر در كشور شود و در عمل روند اجراي نمايش به سمت ديگري پيش برود.
منظور اين كارگردان تئاتر، متن نمايشي است كه «ايبسن » گستاخانه به اصول اخلاقي و انساني تاخته اما كارگردان مصمم است شخصيت اصلي نمايش را زني اخلاقي و مثبت ببيند، شخصيتي كه حتي نويسندگان و منتقدين غربي هم او را يك « نابغه شيطاني، فاسد و يك هيولاي مونث » مي نامند.
هدفي كه اين روزها فيلم هاي پخش شده از فارسي وان دقيقا دنبال مي كند؛ توجيه خيانت به همسر است!
سيامك احمدي البته نظارت را بر اجرا اينطور وصف مي كند: هر نمايشي قبل از اخذ مجوز براي ناظران وزارت ارشاد و ناظر مركز هنرهاي نمايشي اجرا مي شود. البته حين اجراي عمومي، ناظران به صورت مخفيانه به سالن نمايش مي آيند تا شاهد اجرا به همان شكلي باشند كه مجوز گرفته است و در غير اينصورت اجرا متوقف خواهد شد.
تكيه به ترجمه، معضل تئاتر كشور
استفاده از نمايشنامه هاي ترجمه شده از متوني كه در خارج از كشور و توسط نويسندگان معتقد به سبك هاي اومانيستي نوشته مي شود يكي از معضلات بزرگ تئاتر كشور است.
جهانگير الماسي نويسنده و بازيگر با سابقه تئاتر در گفت و گو با خبرنگار سرويس گزارش كيهان يكي از مشكلات تئاتر كشور را تكيه به نمايشنامه هاي ترجمه اي مي داند.
نويسنده نمايشنامه هاي ستارخان و شب كلنل در توضيح بيشتر مي گويد: گاهي علي رغم مضامين، نمايشنامه هاي خارجي ممكن است به جنبه هاي اومانيستي كه در حوزه علوم انساني دانشگاه ها و حوزه فرهنگي ما نقد جدي به آن ها وارد است، وفادار باشند.
وي معتقد است: خلق آثار با حفظ ارزش هاي فرهنگي و اسلامي و با رويكرد تقويت جريان تمدن اسلامي در حوزه اهل قلم، اهل تدبير و مديريت فرهنگي موضوع مهمي است. اغتشاش در حوزه فرهنگ به خاطر تكيه صرف به اومانيسم غربي و علوم اجتماعي با ظرفيت هاي لائيك وجود دارد.
وي راه حل رفع چنين معضلي را بازگشت به خويش و كشف دوباره هويت اسلامي ايراني مي داند كه نياز به مديريت و برنامه ريزي به ويژه در حوزه تئاتر دارد.
مونا سپاهي يكي از بازيگران تئاتر دانشجويي است كه به تازگي پا روي سن نمايش مي گذارد، پيشنهاداتي راجع به رفع اين مشكل دارد.
وي به گزارشگر كيهان مي گويد: وقتي نمايشنامه خارجي باشد بايد با سبك و سياق فرهنگ ايراني و اسلامي تطبيق داده شود تا براي مخاطب باورپذير باشد در حالي كه اغلب توجهي به اين مساله نمي شود.
سپاهي ادامه مي دهد: نمايشنامه هاي خارجي خوبي وجود دارد كه دغدغه جهان شمول دارند اما نويسنده هاي ايراني چقدر تلاش كرده اند چنين آثاري ارايه دهند؟ و يا در تطبيق نمايشنامه خارجي با فرهنگ مخاطب ايراني چقدر سعي شده مخاطب راضي شود؟
اين بازيگر تكرار اتكا به نمايشنامه خارجي در طول سال هاي متمادي را براي عرصه تئاتر مخرب مي داند و تاكيد مي كند: جدايي عميق بين متن غير بومي با خواسته مخاطبان داخلي در طول زمان باعث مي شود تماشاچيان را از دست بدهيم و ديگر پيشرفت و ترقي نداشته باشيم.
تئاتر گيشه يا تئاتر مردمي؟
جشنواره تئاتر فجر در راه است و شايد توقف نمايش هدا گابلر تلنگري باشد كه هزينه هاي تحميل شده را به فرصتي براي نمايش هاي بهتر و متناسب با سليقه مخاطب تبديل كنيم.
ضمن اينكه نمايش گابلر نوعي زنگ خطر نسبت به رويكرد فرهنگي در كشور و خطراتي است كه فرهنگ ايراني اسلامي را تهديد مي كند.
جهانگير الماسي ضمن تاكيد بر سلامت مديران و ناظران امور فرهنگي، تا اندازه اي بحث مديريت فرهنگي را مهم مي داند كه مي تواند حلال بسياري از مشكلات در برنامه ريزي و رسيدن به هدف نهايي باشد و اضافه مي كند: در حوزه تئاتر در دوره گذار قرار داريم و با برنامه ريزي انجام شده كه اخيرا در تئاتر بسيج و از زبان حسين مسافر آستانه در جريان آن قرار گرفتيم آينده خوبي در انتظار تئاتر كشور است.
وي ادامه مي دهد: برخي از حوزه هاي تئاتر نياز به توجه بيشتري دارند. به طور مثال تئاتر دانشجويي به جهت اينكه به علم مي پردازد تئاتر شيريني است و جستجوگر مكاتب مختلف نمايشي است.
يكي از ابزارهاي مهم جنگ نرم و استحاله فرهنگي و هنري فعاليت در عرصه برخي فيلم ها و تئاترها است.
ايوب توكليان دبير كل اتحاديه جامعه اسلامي دانشجويان در همين رابطه به خبرنگار سرويس گزارش كيهان مي گويد: قطعا دشمن برنامه ريزي منسجم همراه با كارشناسي دقيقي بر اين موضوع دارد و محال است به سادگي اين فرصت طلايي را براي نفوذ فرهنگي در كشورها و نفوذ خود را در مباني اعتقادي از دست بدهد. اگر عقب بمانيم لطمات سنگيني به پيكره ارزش و اعتقاد و انديشه ها و مباني فكري مردم وارد مي شود.
وي عقيده دارد: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي و تمام نهادهاي فرهنگي انقلابي و جريانات مردمي مسئول رصد و كنترل بر سينما و تئاتر در كشورند. تئاتر بايد به سمت اسلامي شدن پيش برود و اسلامي شدن تئاتر مستلزم برنامه ريزي و عزم جدي در سطح مديريتي كلان تا سطوح پايين تر حتي در سطح ادارات شهرستاني و منطقه اي است.
گزارش روز

 

(صفحه(12(صفحه(10(صفحه(9(صفحه(7(صفحه(8(صفحه(15(صفحه(11(صفحه(5(صفحه(16(صفحه(13(صفحه(4(صفحه (2.3.14