من از اهالي عشقم

ناصر فيض
نيامدم كه بخواهم كنار من باشي
ميان اين همه بيگانه يار من باشي
دلم گرفته تر از بغض مهربان شماست
مبادآن كه شما غمگسار من باشي
تو اي ستاره ي وحشي كه كهكشان زادي
مخواه روي زمين بر مدار من باشي
من از اهالي عشقم ، نه از حوالي جبر
خطاست اين كه تو در اختيار من باشي
ولي نه!من كه در اين جا دچار پائيزم
چگونه از تو نخواهم بهار من باشي
تو مي تواني از آن چشم هاي خورشيدي
-دريچه اي به شب سرد و تار من باشي
هميشه كوه بمان تا هميشه نام تو را
صدا كنم كه مگر اعتبار من باشي ...

گفت وگو با چند استاد خارجي زبان ادبيات فارسي
فارسي؛ ناميراست

محمد محمدي
هفتمين همايش بين المللي استادان زبان فارسي 28 و 29 دي به همت سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامي در دانشگاه تهران آغاز به كار كرد. اين همايش بين المللي هردوسال يك بار برگزار مي شود.
در يك بعدازظهر ما براي گفت وگو با چندتن از ميهمانان خارجي همايش به محل اقامت آنها رفتيم.به اولين نفري كه خودم را معرفي مي كنم دكتر فيض الله محموداف، استاد دانشگاه سمرقند تاجيكستان است كه با خوشرويي مي پذيرد و اين گونه سخنش را آغاز مي كند:
قبل از هرچيز سلام گرم آشناهاي تاشكندي، سمرقندي، بخارايي كه در تاجيكستان زندگي و به فارسي سخن مي گويند به شما مي رسانم. من نخستين بار است كه به ايران مي آيم و اين چند روزي كه در ايران بودم خيلي برايم جالب بود. تقريبا احساس مي كنم كه در كشور دوم خودم هستم. ما تاجيكها ايران را دردل خود داريم و آن را خيلي دوست داريم. آن چيزي كه من هميشه درخواب مي ديدم در اين چند روز به چشم خودم ديدم. ما با اشعار فردوسي، حافظ، مولانا، سعدي و... تربيت يافته ايم و بزرگ شده ايم. اين برخورد مودبانه مردم ايران در اين چند روز مرا واقعا شگفت زده كرد. يقين كردم كه مردم ايران تمدن خيلي بالايي دارند. اين مسئله مرا خيلي خوشحال كرد. دلم مي خواهد همه ما فارسي زبانان مثل زبان فارسي كه ارتفاعي بلند دارد بااخلاق و مؤدب باشيم. چون به قول يك شاعر پارسي گو اخلاق خوب بهترين معجزه پيامبراكرم(ص) بوده است.
مصطفي را هزار معجزه بود
كه به نزديك خلق گشته مقيم
بهترين هزار معجزه اش
ادب خوب بود و خلق سليم
دكتر محموداف ويژگي بارز زبان فارسي را اين گونه برمي شمارد: اگر بخواهيم از لحاظ ظاهري بگوييم زيباترين زبان از نظر صوت (اصوات) است. زبان فارسي زباني است كه عميق ترين معاني را در خود دارد. زبان شعر و ادب است كه بيش از هر زباني در خود شاعر و اديب پرورش داده است.
از او درباره اين كه چگونه مي توان زبان فارسي را درگذر زمان حفظ كرد و نگذاشت كه انحطاط بيابد مي پرسم، كه به شدت انحطاط زبان فارسي را رد مي كند و مي افزايد: زبان فارسي هرگز از بين نمي رود. چرا كه زبان فارسي داراي استحكام و ريشه عميق تاريخي است. ما فردوسي را داريم كه الان پس از هزارسال اشعار او را مي خوانيم و به راحتي متوجه مي شويم. ولي انگليسي زبانان زبان صدسال قبل خود را چندان متوجه نمي شوند. زبان فارسي داراي اصالت است و همين اصالت باعث مي شود كه به راحتي ما متوجه زبان هزارسال پيش تر خود بشويم. زبان فارسي مثل نفت و معدن طلا نيست كه از بين برود، گنجي است كه با گذشت زمان برتري هايش كشف و افزايش پيدا مي كند.
محموداف ادامه مي دهد: ولي ما بايد براي اين زبان كاري صورت دهيم و آن هم اين است كه از واژه هاي بيگانه به صورت آگاهانه اقتباس كنيم. نبايد از واژه هاي بيگانه زياد استفاده كنيم. زبان فارسي از نظر واژه كمبودي ندارد. چرا بيخود از واژه هاي بيگانه استفاده كنيم.
استاد دانشگاه سمرقند درباره وضعيت زبان فارسي در كشور تاجيكستان اين چنين مي گويد: در تاجيكستان كار خوبي كه الان صورت گرفته اين است كه رسم الخط فارسي جايگزين رسم الخط سرليك شد. الان در شهرهاي سمرقند، بخارا، تاشكند و شهرهاي مختلف تاجيكستان مراكز آموزش فارسي وجود دارد ،ولي به اعتقادم كافي نيست. بايد بنيادهاي خودانتفاعي مؤسسات غيردولتي در زمينه آموزش زبان فارسي فعال شوند.
زبان فارسي ناميراست
دكترعلي كميل قزلباش، استاد ادبيات فارسي دانشگاه بلوچستان كويته پاكستان است. او با بيان اين كه زبان فارسي در شبه قاره هند داراي ريشه اي تاريخي 700 ساله است درباره ويژگي هاي مهم زبان فارسي مي گويد: ويژگي خاصي كه زبان فارسي دارد شيريني و ادبي بودن آن است. مي توان گفت زبان عشق است چون شيريني اي كه در شعر حافظ، مولانا، سعدي وفردوسي و... وجود دارد در شعر شاعران هيچ كجاي دنيا ديده نمي شود. دليل آن هم اين است كه زبان فارسي شيرين است. من خودم در جاهاي مختلف به تدريس زبان فارسي مشغول هستم، بارها مشاهده كرده ام كه خيلي از مردم حتي در سنين 60 و 70 سالگي به آموزشگاه هاي زبان فارسي مراجعه مي كنند، چون به يادگيري زبان فارسي علاقه مند هستند. آنها مي خواهند حافظ و سعدي بخوانند.
او در مقابل اين پرسش كه چگونه مي توان زبان فارسي را گسترش داد و از آسيب به آن جلوگيري كرد، مي گويد: «زباني كه فردوسي و مولانا داشته باشد ناميراست» و ادامه مي دهد: «حتي زبان هاي محلي شبه قاره هند و پاكستان تحت تاثير شديد زبان فارسي قرار دارند. به خاطر زنده بودن زبان فارسي است كه ديگر زبان هاي محلي شبه قاره هند هنوز زنده هستند و نفس مي كشند.»
او درباره وضعيت زبان فارسي در پاكستان هم اظهارمي دارد: حتما مي دانيد كه قبل از اين كه انگليسي ها وارد شبه قاره هند شوند زبان فارسي زبان رسمي و درباري بود. حكومت ها هم اگر مغول و ترك و افغان بودند، زبان درباري شان فارسي بود. ولي بعداز اين كه انگليسي ها وارد شبه قاره هند شدند عليه زبان فارسي توطئه كردند و مردم از زبان فارسي دور شدند. اما چون زبان فارسي ريشه دار است هنوز هم مردم در پاكستان علاقه مند به يادگيري زبان فارسي هستند! الان در دانشگاه هاي پاكستان در مقاطع ليسانس، فوق ليسانس و حتي دكترا رشته زبان فارسي وجود دارد و علاقه مندان زيادي هم دارد. اقدام مفيدي هم كه از سال پيش در پاكستان صورت گرفت اين بود كه آموزش زبان فارسي از مقطع ابتدايي شروع شود، كه اين اقدام خيلي مي تواند به گسترش زبان فارسي كمك كند.
استاد دانشگاه بلوچستان ايالت كويته پاكستان از قدرت تاثيرگذاري زبان فارسي بر روي زبان هاي ديگر مي گويد و بيان مي دارد: يكي از پيشنهادهايي كه در همايش مطرح شد اين بود كه طرحي براي حمايت از بين المللي شدن زبان فارسي به سازمان ملل ارائه شود كه اين پيشنهاد خيلي مناسب است.
زبان انگليسي 700 سال از زبان فارسي عقب است
در ادامه دكتر ابوموسي محمد عارف بالله از دانشگاه داكاي بنگلادش كه به گفته خودش هشت سال در كشور انگلستان روي سه زبان فارسي، اردو و انگليسي در شبه قاره هند مطالعات تطبيقي انجام داده است، درباره زبان فارسي مي گويد: هر زباني يك خصوصياتي دارد. مهم اين است كه الفباي آن زبان چگونه است. آيا نوشتن و خواندن اين زبان آسان است يا مشكل. از اين لحاظ زبان فارسي يكي از بهترين زبانهاي دنياست و از زبانهاي عربي، اردو، چيني، بنگال و حتي فرانسوي و آلماني آسانتر است.
او مي افزايد: بررسي هايي كه من انجام دادم، نشان مي دهد كه زبان فارسي از لحاظ الفبا همانند اردو و عربي است. الان بيش از يك ميليارد عرب و اردو و فارسي زبان وجود دارند كه اينها مي توانند خيلي راحت زبان فارسي را ياد بگيرند. چرا كه ريشه الفباي زبان آنها يكي است. مثلا الفباي عربي تنها چهار واژه اضافه شده و يا در زبان فارسي چهار واژه وجود دارد كه در زبان اردو وجود ندارد. همچنين از لحاظ ادبي زبان فارسي خيلي مهم و باارزش است. مثلا فردوسي كه شهرت جهاني يافته يك هزار سال پيش مي زيسته ولي اكنون شعرهايش به راحتي خوانده مي شود. مسئله اي كه در زبان هاي ديگر وجود ندارد. مثلا زبان انگليسي كه امروز بسيار گسترده شده يك هزار سال پيش نبود. اولين شاعر ملي در بنگلادش 25 سال پيش فوت كرد يعني زبان بنگالي هزار سال از زبان فارسي عقب است يا شكسپير كه در ادبيات انگليسي معروف است تنها 300 يا 400 سال است كه مطرح شده و از اين لحاظ زبان انگليسي 700 سال از زبان فارسي عقب است. اين نشان مي دهد كه زبان فارسي خيلي پيشرفته تر از زبانهاي ديگر است.
دكتر ابوموسي عارف بالله دليل پيشرفت زبان فارسي را قدمت تاريخي آن عنوان مي كند و مي افزايد: زبان فارسي از دوره هخامنشي و مادها و ساسانيان فرهنگ ادبي ايران خيلي پيشرفت كرد وبعدها كه عرب هاي مسلمان به ايران آمدند علوم ديني قرآن، حديث، نجوم، هيئت و فلسفه وارد ايران شد. اين پيشرفت علمي و ديني باعث شد زبان فارسي رونق بيشتري پيدا كند و زبان فارسي از فرش به عرش برسد.
او وضعيت زبان فارسي در بنگلادش را باروايت تاريخي گسترش زبان فارسي در شبه قاره هند آغاز مي كند و مي گويد: از دوره شهاب الدين حوري كه در قرن دوازدهم بر شبه قاره مسلط شد، زبان فارسي زبان رسمي و درباري شد و در ايالت هاي مختلف هند گسترش يافت. در همان زمان شاعران و صوفيان ايراني به هند مهاجرت كردند و اين موضوع خيلي به پيشرفت زبان فارسي در شبه قاره كمك كرد. به گونه اي كه 700 سال زبان فارسي، زبان رسمي و درباري هند بود. زماني كه انگليسي ها وارد هند شدند با وجود اين كه در شبه قاره هند مسلط شدند حدود 70 سال باز اين زبان فارسي بود كه حاكم بود و بعد از آن آنها توانستند زبان انگليسي را جايگزين زبان فارسي كنند. اولين روزنامه فارسي زبان، در هند منتشر شد. زماني كه در ايران روزنامه اي منتشر نمي شد روزنامه هاي «سلطان الاخبار»، «دوربين» و... در شبه قاره چاپ مي شدند. الان هم زبان فارسي در دانشگاه هاي مختلف در بنگلادش تدريس مي شود.
استاد دانشگاه داكاي بنگلادش درباره اين كه داشتن زبان مشترك چه قدر مي تواند به اتحاد ميان ملت ها كمك كند مي گويد: زبان يك وسيله ترويج تفكرات ديگران است. مثلا اگر شما زبان بنگالي را مي فهميديد اين باعث تبادل فرهنگي مي شد. در زمان حاضر تحولات اجتماعي خيلي بيشتر از گذشته است. امروزه از طريق اينترنت، شبكه هاي ماهواره اي و تلويزيوني و كامپيوتر مردم بسيار به هم نزديك شده اند كه اين خودش تاثير فرهنگي هم دارد. مثلا ايران هر دو سال يك بار اين همايش را برگزار مي كند كه از طريق اين همايش ها و تبليغات رايزن هاي فرهنگي در كشورهاي مختلف و چاپ كتاب مي توان به گسترش زبان فارسي كمك كرد. از جنبه ديگر تفكرات ايران به كشورهاي ديگر هم برود كه مي تواند آينده ساز باشد براي فرهنگ مردم ديگر كشورها.
امكان ندارد زبان فارسي را از شبه قاره خارج كرد
مهمانان همايش بين المللي زبان فارسي در حال آماده شدن براي رفتن به شهر كتاب هستند. همين باعث مي شود كه عجله كنم و به سراغ آخرين استاد از كشور هندوستان بروم. دكتر يونس جعفري، استاد بازنشسته دانشگاه دهلي. از او مي پرسم كه درباره اهميت زبان فارسي صحبت كند، مي گويد: 50 سال پيش مردم هند متوجه شدند كه از نظر تاريخ و فرهنگ خيلي عقب افتاده اند .بنابراين در هند نهضتي شروع شد. يك خانم آمريكايي در سال 1975 تاريخ هند را براساس منابع فارسي نوشت و از آن زمان مردم هند پي بردند كه اگر مي خواهند مثل اروپايي ها و آمريكايي ها پيشرفت كنند بايد زبان فارسي را ياد بگيرند. هيچ زباني نيست كه حداقل چند كلمه فارسي در آن نباشد. امكان ندارد زبان فارسي را از شبه قاره خارج كرد.
استاد دانشگاه دهلي ادامه مي دهد: زبان فارسي گذشته خوبي در شبه قاره هند داشته است ولي امروز وضعيت چندان جالب نيست. يكي از استادان هندي در اين مراسم پيشنهاد كرد كه دولت ايران رايزن هاي فرهنگي بيشتري را به ايالت هاي مختلف هند براي تدريس زبان فارسي بفرستد كه به نظر من خيلي مي تواند براي گسترش زبان فارسي مفيد باشد. همچنين بهتر است اين همايش در كشورهاي مختلف فارسي زبان برگزار شود تا اين تبادل فرهنگي باعث نزديكي هرچه بيشتر استادان كشورهاي مختلف گردد.
كم كم مهمانان همايش بين المللي زبان فارسي سوار اتوبوس مي شوند تا به بازديد از شهر كتاب بروند و من هنوز هم به حرف هاي دكتر علي كميل قزلباش فكر مي كنم كه گفت «زباني كه فردوسي و مولانا داشته باشد نامير است». به راستي هم كه چنين است، در طول تاريخ اين مرز و بوم هيچ حادثه اي نتوانسته گزندي به صلابت و شيريني زبان فارسي برساند، چرا كه فارسي شكر است و ماندني.

كتاب از نگاه آفتاب
آخرين نوشته...

رهبر معظم انقلاب در سال 1370 كتابي با عنوان «تپه هاي لاله سرخ» را خواندند و در حاشيه آن يادداشتي را نوشتند. اين كتاب را «حجت ايرواني، شهيد سيد محمدرضا فيض و غلامرضا نباتي» از سوي سوره مهر منتشر كردند.حجت ايرواني از ديده بانان توپخانه در سال هاي جنگ بوده كه خاطرات خود را در كتاب هاي؛ «تپه هاي لاله سرخ»، «آلواتان»، «آتش به اختيار» و «ديده بان» روايت كرده است.
در يادداشت رهبر انقلاب براي اين كتاب مي خوانيم:
از اين كتاب، آخرين نوشته، يعني تپه هاي لاله سرخ از همه شيرينتر و دقيقتر است. نوشته شهيد هم كه طلوع دوباره نام گرفته، عطر شهادت و اخلاصش محسوس است .. و هر سه نوشته يادبودهاي با ارزش از جنگ و ايثار هشت ساله است. در نوشته ي حجت ايرواني كوشش پرمرارت و تحمل طلب نيروهاي ديده بان بخوبي تشريح شده است. خدايا بهترين پاداش خود به صالحان را به اين جوانان پاك عطا كن .. و ما را نيز از آن عشق و اخلاص سهمي عنايت فرما آمين.