نگاهي به بازار پوشاك شب عيد
موريانه قاچاق در صنعت پوشاك داخلي -بخش پاياني

حسن آقائي
قاچاق پوشاك، افزوني تعرفه گمركي مواد اوليه و ميزان هزينه ها از مهمترين عوامل ركود بازار و كاهش كمي و فيزيكي كارگاه هاي توليدي است. اين موانع معضل ساز از يك سو و واردات پوشاك چيني ارزان قيمت از سوي ديگر، بازار توليد و تعادل عرضه و نياز داخلي را متأثر كرده است.
در شماره پاياني گزارش نظرات برخي ديگر از توليدكنندگان و فروشندگان پوشاك را پيرامون وضعيت بازار شب عيد و مسائل سر راه صنعت پوشاك كشورمان مي خوانيم.
برخي از كساد و بي رونقي بازار تعدادي از اجناس سخن مي گويند و برخي ديگر به ارايه راهكار و پيشنهاد براي رونق بازار شب عيد مي پردازند، اما آنچه كه در اين ميان ملموس است، جنب و جوش خاص مردم در بازار براي خريد است كه هر روز نسبت به روز قبل پررونق تر و جدي تر مي شود.
نقش گردش اقتصاد در داد و ستد
در طبقات يك پاساژ دفاتر كارگاه هاي انواع توليدي است. پله هاي پيچ درپيچ را بالا مي رويم. در انتهاي راهرو يكي از طبقات وارد يك دفتر توليدي مي شويم. مسئول آن با شخص ديگري مشغول گفت وگو است. موضوع گزارش را در ميان مي گذارم. اما آن شخص پيش از مسئول دفتر توليدي نظر خود را بيان مي كند. او در بيرون از پاساژ مغازه فروش مانتو دارد. قبلا توليدكننده بوده حالا تك فروشي مي كند. از 13 سالگي وارد اين حرفه شده و حالا 50 سال سابقه كار دارد. مي گويد: «چند سالي است مردم به اندازه نيازشان خريد مي كنند اما مجبورند لباس نو شب عيد خانواده شان را تامين كنند.» وي مشكلات اقتصادي را تاثيرگذار در چرخه روان داد و ستد و خريد و فروش در بازار مي خواند و مي گويد: «تمركز پول هاي سرگردان مي تواند روند اقتصادي را سخت كند در حالي كه توليدكننده و كاسب بايد در طول سال گردش پولي داشته باشد. كلا گردش اقتصادي بايد در دست اقشار مردم به صورت ملموس و اشتغال زا نيز باشد.» اين فروشنده پوشاك همچنين اعتقاد دارد هر انساني بايد بداند در برابر مصرف، توليد هم داشته باشد. منظور او اين است كه در چرخش روان اقتصادي توان مالي همه مردم بهتر و متعادل مي شود از جمله قدرت خريد كالا مثل نيازهاي شب عيد خانواده در مضيقه قرار نگيرد و بازار هم در عرضه و تقاضا به تعادل برسد.
اما يك توليدكننده پوشاك خانم ها، مي گويد فروش شب عيد امسال شايد بهتر باشد چون از اول سال، فروش كم بوده است. بايد كار در تمام سال رونق داشته باشد... او فروش كالا با چك را يك مشكل مهم در ايجاد داد و ستد و مبادلات اقتصادي مي خواند.
فروش شب عيد 5 برابر باشد
جوابگوي ركود سال نمي شود
«محسن كمالي» كه تحصيلكرده در رشته مديريت است، اظهار مي دارد: «از اول سال تا به حال كاركردمان نمي تواند هزينه خود و فروشگاه را تامين كند. كار با يك ماه و دو ماه رونق داشتن، هزينه ها را تامين نمي كند. حال اگر فروش شب عيد 5 برابر هم شود هنوز ركود بقيه سال را جبران نخواهد كرد. دادوستد بايد در كل سال رونق داشته باشد.»
اين توليدكننده پوشاك، پيشتر از كشورهاي مختلف كالا وارد مي كرده است و دليلش هزينه هاي كم آنجا بوده است. بعد كالاي وارداتي را با قيمت پايين عرضه كرده ولي بازار مصرف و فروش ضعيف بوده است. در مقابل، هزينه هاي مختلف بالا است. تنها قيمت هر متر پارچه طي يك و نيم ماه اخير حداقل 1000 تومان بالا رفته است.
وي در ادامه اذعان مي دارد: «بازار شب عيد امسال شايد بهتر از قبل باشد چون از اول سال خريد مردم شهرستان و تهران كم بوده است .به طوري كه در عرض سال، فروشنده هاي شهرستاني دو بار براي خريد جنس آمده اند. در حالي كه هر سال در همه فصول مي آمدند.»
مسئله چك و تأثير مثبت مبادلات نقدي
صحبت ديگر «كمالي» مسئله چك در مبادلات اقتصادي است كه براي رفع مشكل توليد و توزيع، در قبال فروش چك گرفته مي شود. وي مي افزايد: «چك نباشد، در آن صورت پارچه نقدي خريده، قيمت تمام شده پايين مي آيد و مغازه دار و خريدار جنس را ارزان مبادله مي كنند. قبلا كه خريد و فروش به صورت نقدي بود حداقل قيمت كالا 35-30 درصد نسبت به داد و ستد با چك، پايين مي رفت.» اين توليدكننده، از كشوي ميزش پاكت بزرگي را بيرون مي آورد. محتوي آن را روي ميز مي ريزد و مي گويد: «اين همه چك برگشت شده روي دستم مانده است!» به باور او يك مشكل مهم در تبادلات كار، مبادله چك است و تاكيد دارد براي رواني امور بده بستان و گردش كار بايد مشكل چك رفع شود.
وي مي افزايد: «با مشكلات مطرح شده، ميل به ادامه كار كاهش خواهد يافت.»
تأثير منفي تعرفه بالاي گمركي
در تعادل توليد و بازار داخلي
«ابوالقاسم شيرازي» رئيس صنف توليدكنندگان و فروشندگان پوشاك تهران، ادامه بيان نظرات خود در شماره نخست گزارش را معطوف به تأثير واردات پوشاك در توليد و بازار عرضه داخلي مي كند. وي در اين ارتباط دو علت عمده بالا بودن تعرفه گمركي و واردات قاچاق پوشاك را مطرح مي كند و معتقد است: «عامل تعرفه نزد برخي سبب روي آوردن به قاچاق پوشاك مي شود و پسايند اين وضعيت باعث زيان مالي و تعادل بازار و عرضه توليدات داخلي و وارد كردن كالاي بنجل و نيز اختلال در داد و ستد مي شود.»
وي بر اين باور است: «اگر نرخ تعرفه معقول و تعديل شود و اين اتفاق صورت عمل به خود بگيرد، ديگر افرادي كالاي قاچاق وارد نكرده و پوشاك را از طريق مبادي گمرك وارد مي كنند.
ضمن آن كه واردات به اندازه نياز شده و در بازار عرضه و تقاضا، توليدكننده ضرر نمي كند. در آن حالت، كيفيت كالا كنترل شده و هر كالاي مبتذل و ضدفرهنگ ايراني و اسلامي وارد نمي شود. همان طور كه اشاره رفت، چون الآن تعرفه بالاست و مقرون به صرفه نيست عده اي از توليدكنندگان از راه قاچاق، پوشاك با نرخ ارزان وارد مي كنند. اين شيوه، غش در كسب و كار شده و مال ، حرام مي شود و همچنين كالاي قاچاق چون بدون نظارت بوده، نيز كيفيت آن فاقد اطمينان مي باشد. از سوي ديگر قاچاق واردات بيش از نياز مصرف باعث ايجاد مشكل روند توليد داخلي شده و توليدكننده مجبور مي شود كالايش را با قيمت ارزان به فروش برساند. در مقابل بايد گفت چنانچه تعرفه كاهش داده شود سبب جلوگيري از قاچاق پوشاك شده و كنترل كيفيت آن و لازمه نظم بازار و رعايت مباحث فرهنگي به صورت كامل محقق مي شود.»
ركود تقريبي در برخي اجناس
يك دو كوچه معروف و قديمي، انبوه خانواده ها و افراد ديگر در جنب وجوش انتخاب و خريد پوشاك شب عيد دو رديف مغازه ها و پاساژهاي اطراف را سرك مي كشند. برخي با دست پر از فروشگاه ها بيرون مي آيند. بعضي مغازه ها هم خلوت است. موقعي كه وارد مغازه فروش انواع پوشاك تريكو بافت مي شوم تنها «بهزاد ياسايي» فروشنده است. مي پرسم وضعيت كسب و كار شب عيد چطور است؟ با تبسم مي گويد: «مي بينيد...!» بعد اين گونه ادامه مي دهد: «يك زمان كه جيب ها پرپول باشد وضع كار و فروش ما خوب است،البته بعضي مواقع ضرورتي براي خريد نمي بينند . در همين اثنا چند خانم وارد مغازه شده و لباس ها را بررسي مي كنند. او با لبخندي ادامه مي دهد: «قدم شما سبك بود!» چند لحظه جواب مشتريان را مي دهد... بعد مي گويد: «پارسال چرخش كار از 20 بهمن شروع شد تا آخر اسفند. ولي تا الآن كه هفته آخر بهمن است فعلا خبري از بازار شب عيد نيست.»
از اين مغازه دار كه سابقه 25 ساله در اين شغل دارد و پدرش هم به همين كار مشغول بوده است، مي پرسم: وضع كار در طول سال چطور بوده است؟ مي گويد: «فقط توانستيم چك ها را پاس كنيم. قيمت ها را پايين مي آوريم: شلوار كركي 15 هزار توماني را به 5 هزار تومان مي فروشيم.»
خريدهاي شب عيد
يك امر بجاست
«كريمي» كارشناس فرهنگي به اتفاق دو فرزند پسر نوجوانش پشت ويترين يك فروشگاه پوشاك ايستاده و كت و شلوار و پيراهن ها را مي بينند. به اين پدر مي گويم در تدارك لباس عيد بچه ها هستيد؟ با خوشرويي مي گويد: «به هر حال سال نو و رخت نو!» مي گويم: و پول نو!... او ادامه مي دهد: «خوشبختانه بچه ها و كلا خانواده چندان متوقع نيستند يا به اصطلاح هزينه تراشي هاي بي مورد ندارند. اما خب ما هم دخل و خرج مان را براي هر ماه و مناسبتي برنامه ريزي مي كنيم. اصولا معتقدم خانواده حقوق بگير براي آن كه با مشكل هزينه ها روبه رو نشود، بايستي برنامه سازي كند. الآن براي شب عيد خريدهاي لازم يك امر بجاست. ولي اولويت ها را بايد در نظر داشت كه به نظرم بچه ها هستند و البته اين نظر شامل همه اهل خانه است.»
از او اين سؤال را هم دارم: نظرتان راجع به اجناس خارجي و داخلي با توجه به كيفيت و قيمت، چيست؟، پاسخ مي دهد: «هر دو نوع را به همين موارد كه گفتيد بايد مقايسه كرد و همين طور با بودجه خود. من هميشه سراغ كالاي وطني مي روم و وقت مي گذارم جنس با كيفيت و قيمت مناسب به دست بياورم. جنس هاي ايراني بعضا با اجناس خارجي مطابقت مي كنند چه كفش و چه لباس. البته در اين ميان قيمت ها بايد تحت كنترل باشند. به نظرم مسئله قابل توجه در خريد و فروش، يك مشكل آن است كه برخي از فروشندگان قيمت هاي كالاي خود را به دلخواه خود تعيين مي كنند. اين اجحاف اگر نباشد، مردم خيلي راحت و با اطمينان بيشتر مايحتاج خود را تهيه مي كنند. مخصوصا در بازار شب عيد، نظارت مسئولانه و قابل رويت يعني براساس ضوابط اعلام شده دستگاه هاي بازرسي و اقتصادي بر بازار شب عيد سبب اطمينان خاطر مشتريان مي شود. با توجه به اين كه معمولا به برخي كالاي خارجي نمي شود اعتماد كرد چون چه بسا غيرقانوني وارد كشور مي شود.»
تأثير صددرصد واردات
در توليد داخلي و بيكاري
«عين الله خاني» با 60 سال سابقه كار توليد و فروش كت و شلوار درباره قاچاق پوشاك، با قاطعيت مي گويد: «واردات پوشاك بيش از صددرصد در كار توليد داخلي اثر مي گذارد و برآمد آن بيكاري برخي از توليدكنندگان و فروشندگان است.»
اين توليدكننده با 60 سال سابقه كار، به زعم خود دلايلي از آنچه كه مي گويد دارد ، نظير بالا بودن اجرت دستمزد، نبود توليد مواد اوليه، افزوني قيمت پارچه، واردات و ارزاني قيمت لباس و پارچه چيني . به گفته او اينجا اجرت يك كاپشن معمولي مردانه 15 هزار تومان است. اما در چين با 7 هزار تومان مي توان يك كاپشن تهيه كرد. او درباره علت اين تفاوت قيمت، مي گويد: «دليل، واردات مواد اوليه و گراني تعرفه است .چون ما مواد اوليه توليد نمي كنيم و اكثرا قاچاق وارد مي شود. اين درحالي است كه واردات پوشاك آماده ممنوع است. هر دست لباس آماده اگر با تعرفه وارد شود مشمول پرداخت 35 هزار تومان مي شود در صورتي كه اگر مواد اوليه راحت و به قيمت ارزان و مناسب به دست ما داده شود با همين مبلغ مي توانيم يك دست كت و شلوار بدوزيم و آماده كنيم.» به گفته او در چين يك يارد پارچه 2500 تومان اما اينجا هر يارد پارچه 6500 تومان است. گراني پارچه توليد داخل مربوط به قيمت مواد اوليه است. درحالي كه پارچه هاي توليد چين بدون كيفيت است، به همين دليل است كه مردم لباس چيني را يكي دو بار مي پوشند چون كيفيت ندارد، به استفاده از پوشاك توليد داخل برمي گردند. «خاني» در جمع بندي صحبت هاي خود نتيجه گيري مي كند: «توليدكننده داخلي در برابر توليدات چيني به دليل ارزاني قيمت ها نمي تواند رقابت كند به دليل ارزاني قيمت ها، بنابراين مي توان گفت تأثير واردات چيني باعث كسادي بازار داخلي مي شود. يك پيامدش آن است كه طي سال هاي گذشته تعداد كارگاه هاي داخلي كاهش يافته و واردات لباس هاي چيني اضافه شده است. فرآيند ديگرش سال ها ركود در بازار و اشتغال است.»
گزارش روز