عمارت كلاه فرنگي ماكو چشم انتظار مسافران نوروزي

گزارش از : سميه سجادي خبرنگار كيهان در اروميه
نوروز رسم و آيين كهن ايرانيان و ايران زمين است كه در مناطق مختلف شهري و روستايي آذربايجان غربي نيز با برپايي مراسمي خاص و ويژه اي جشن گرفته مي شود.
يكي از رسم هاي زيباي ايام نوروز در آذربايجان غربي به گفته پدران و پيران اين منطقه رسم «تكم چي»ها بوده كه در زمان حاضر به طور كلي به فراموشي سپرده شده است.
چند روزي مانده به عيد، تكم چي به طور نمادين، تكم (بز ساخته شده از قطعات چوب) را در كوچه هاي روستاها و شهرها مي چرخاند و درحالي كه اشعاري به زبان تركي و با صداي دلنشين مي خواند نويد آمدن عيد را مي داد و پاداش خود را از مردم مي گرفت.
غوغا و ولوله كودكان و نوجوانان در پيرامون تكم چي ها جنب وجوش خاصي به اين آيين مي داد.
از مراسم ديگر در آذربايجان غربي تخم مرغ شكني است.
تخم مرغ ها را در پوست پياز مي پختند تا رنگ بگيرد و آن را در بين كودكان به عنوان سوغاتي چهارشنبه توزيع مي كردند.
مراسم شال اندازي سنت و آييني است كه يواش يواش از زندگي شهري خارج مي شود ولي هنوز در بيشتر مناطق روستايي آذربايجان غربي معمول است.
امروزه، پيشرفت تكنولوژي و فرهنگ شهرنشيني اين رسم زيبا را آرام آرام به محاق فراموشي مي سپارد.
شال اندازي در آذربايجان غربي، مبتني بر شيوه اي بود و آيين آن چنين بوده است كه بعد از مراسم آتش افروختن در چهارشنبه، جوانان بر بام خويشان و همسايگان رفته و دستمالي را از پنجره و در روستاها از روزن بام ها به درون آويزان مي كردند و صاحبخانه دستمال را از آجيل و ميوه و ساير هدايا پر مي كرد و مي گفت: «چك الله مطلبين وئرسين...» يعني: «بكش؛ خداوند مرادت را بدهد»
از مراسم بسيار قديم آخرين چهارشنبه سال، مراسم بخت گشايي بود، هر چند كه امروزه همسرگزيني با روش هاي مدرن و تلفني و اينترنتي و ساير شيوه ها مرسوم شده است اما يادآوري اين سنت خالي از لطف نيست.
مراسم بخت گشايي شامل گره زدن دستمال يا چارقد بود بدين ترتيب كه دختران دم بخت گرهي به دستمال يا چارقد خود مي زدند و از اولين رهگذر مي خواستند تا به اميد باز شدن گره از كارشان، گره را بگشايد. بيرون رفتن از خانه در صبح روز چهارشنبه آخر سال و پر كردن كوزه آب از مراسم مرسوم بخت گشايي بود.
فال گيري از مراسمي بود در روز چهارشنبه، كه مردم تفالي مي زدند بر سالي كه در راه بود.
در آذربايجان غربي همچنين يكي از مراسم فالگيري، مراسم فالگوش ايستادن بوده است.
اين رسم كه بيشتر از سوي زنان خانه انجام مي گرفت بدين صورت بود كه در مكاني كه ديده نشوند مي ايستادند و كليدي زير پاي خود نهاده و به سخنان رهگذران گوش مي دادند و تفال مي زدند.
آثار باستاني و جاذبه هاي گردشگري آذربايجان غربي
1- درياچه اروميه
درياچه اروميه بزرگ ترين آبگير دايمي آسياي غربي است كه در شمال غرب فلات ايران قرار گرفته است. پارك ملي درياچه اروميه پس از مرداب انزلي، از جالب ترين و نغزترين زيستگاه هاي طبيعي جانوران در ايران به شمار مي رود. اين درياچه در حال حاضر 27 گونه پستاندار، 212 گونه پرنده، 41 گونه خزنده، 7 گونه دوزيست و 26 گونه ماهي حيات وحش اين درياچه را تشكيل داده است.
درياچه اروميه داراي 102 جزيره است كه همه آن ها از سوي سازمان يونسكو به عنوان اندوخته طبيعي جهان به ثبت رسيده است. جزيره اشك، زيستگاه پرندگان زيباي كوچك، از جمله مرغ آتش و تنجه و نيز گوزن زرد ايراني است. اين درياچه زيبا چند سالي است كه در حال خشك شدن است و متأسفانه مهم ترين دليل خشك شدن آن عامل انساني است و تاكنون تدابير مسئولان براي جلوگيري از خشك شدن آن راه به جايي نبرده است.
2- اثر جهاني تخت سليمان تكاب
مجموعه جهاني تخت سليمان اولين اثر تاريخي ثبت شده كشور در فهرست يونسكو، نمونه اي فوق العاده از معابد زرتشتيان است كه در ادوار مختلف محل سكونت مادها، اشكانيان، ساسانيان و مغول ها بوده و با معماري ساسانيان كامل شده است.
تخت سليمان تكاب به عنوان يكي از مهم ترين و مشهورترين مراكز تاريخ تمدن ايران و جهان يكي از 9 اثر ملي ثبت شده كشور در فهرست آثار تاريخي جهان است و داراي مدل و الگوي تركيبي بي نظير از آتش و خاك در كوه هاي آتشفشاني شهرستان تكاب است.
3- كوه زندان ديو
درسه كيلومتري غرب تخت سليمان، كوه مخروطي ميان تهي وجود دارد كه هزاران سال پيش، براثر وقوع آتش فشان به وجود آمده است.
اهالي محل اين كوه زيبا را زندان سليمان يا زندان ديو مي شناسند آنها معتقدند كه حضرت سليمان ديوهايي را كه از فرمانش سرپيچي مي كردند دراين كوه زنداني مي كرده است.
4- تپه باستاني حسنلو
تپه باستاني حسنلو به همراه مهم ترين اثر مكشوفه آن يعني جام «زرين حسنلو» با قدمتي بيش از هشت هزارسال قبل از ميلاد مسيح درنقده استان آذربايجان غربي نمادي از تاريخ كهن ايران اسلامي است كه اخيرا درآستانه ثبت درفهرست آثارجهاني قراردارد.
اين تپه باستاني درميان جلگه اي سرسبز و خرم كه به نام «سلدوز» معروف است دركنار دهكده اي به همين نام قراردارد.
5-جام زرين حسنلو
مهمترين اثر مكشوفه تپه باستاني حسنلو كه اهميت ويژه اي درجهان و باستان شناسي دارد، جام طلايي حسنلو است. وزن اين جام 950گرم، بلنداي آن 21سانتيمتر، قطر آن 25سانتيمتر و محيط لبه آن 61 سانتيمتر است و درموزه ايران باستان تهران نگهداري مي شود.
اين جام اثر كاملا خيره كننده اي است، زيرا بيش از حد ظريف كاري داشته و فاقد تركيب مجلل است.
قدمت جام طلايي كشف شده از تپه حسنلو درحدود 800سال قبل از ميلاد مسيح است، بر روي بدنه اين جام معروف، نقش هاي بسياري حك شده است كه احتمالا داستان حماسي را روايت مي كنند.
6- عمارت كلاه فرنگي
اين بنا درخيابان طالقاني شهرماكو قراردارد. عمارت كلاه فرنگي قسمتي از يك مجموعه بزرگ متعلق به «علي قلي خان بيات ماكو» است و قدمت آن به اواخر دوره قاجاريه مي رسد. اين بنا در دو طبقه احداث شده است.نماي بيروني بنا به شكل هشت ضلعي است. دور تا دور بنا داراي بالكن است. اين بالكن داراي بيست ستون چوبي، تزيينات گچ بري ماهرانه، نقش هاي گل و بوته، آيينه كاري، نقاشي هاي رنگ و روغن و پنجره هاي آرسي با نقوش مختلف هندسي است.
نرده هاي چوبي خراطي شده بالكن، زيبايي خاصي به اين عمارت بخشيده است.
آذربايجان غربي آثار باستاني و ديدني بسياري دارد كه معرفي همه دراين جا امكان ندارد ولي نام آنها ذكر مي شود تپه حاجي فيروز، تپـه اهرنجان گوي تپه، تپه هفتوان، تپه كردلر، تپه باستاني قلايچي، ساختمان شهرباني اروميه، ساختمان شهرداري اروميه، امامزاده بركشلو، امامزاده تازه شهر، بازار اروميه، بازار خوي، بقعه ابوايوب انصاري، حمام آخوند، مسجد ساعتلو، مسجد داش آغليان، يخچال دوقوزتپه و...
آمادگي مسئولان براي پذيرايي از مسافران نوروزي
مديران و مسئولان ذي ربط آذربايجان غربي نيز از چند ماه قبل از بهره گيري از امكانات موجود تمام توان خود را براي جذب روزافزون گردشگربكار بسته اند.
معاون گردشگري سازمان ميراث فرهنگي، گردشگري و صنايع دستي آذربايجان غربي به خبرنگار ما گفت: با توجه به اينكه وضعيت آب و هوايي استان در فصل بهار با بارش همراه است و اين موضوع اسكان مسافران درچادرها را سخت تر مي كند، لذا پيش بيني شده نوروز امسال تمام مسافران استان در مكان هاي مسقف اسكان يابند.
حبيب متذكر افزود: هماهنگي هاي لازم با جمعيت هلال احمر استان آذربايجان غربي و ديگر سازمان ها و اداره ها براي استفاده از ظرفيت اسكان انجام گرفته است.
وي تصريح كرد: اداره كل آموزش و پروش استان نيز كلاس هاي درس خود را براي اسكان مسافرها دراختيار اين سازمان گذاشته است.
وي با بيان اينكه امنيت لازم در مكان هاي درنظرگرفته شده مهيا است، افزود: اين مكان ها تحت كنترل سازمان ميراث فرهنگي استان است و هيچ گونه كمبودي دراين زمينه احساس نمي شود. مهمان سراي 35 ارگان دولتي دراختيار اين سازمان براي اسكان مسافران است.
متذكر ادامه داد: علاوه بر اين هتل ها و مهمان سراهاي بخش خصوصي نيز ارائه خدمات خواهند كرد و دراين زمينه نظارت هاي لازم انجام گرفته است.
معاون گردشگري سازمان ميراث فرهنگي، گردشگري و صنايع دستي آذربايجان غربي تعداد تخت آماده توسط اداره هاي دولتي را دراين ايام يك هزار و 290 تخت عنوان كرد و گفت: پيش بيني مي شود تعداد تخت ها را ارتقا دهيم. درضمن امسال در آذربايجان غربي مشكل اقامتي نداريم.
اين مسئول تاكيد كرد: خوابگاه هاي دانشجويي نيز براي اسكان مسافران آماده مي شوند و در صورت نياز مي توان مسافران نوروزي را در خوابگاه ها نيز اسكان داد.

خاطرات خوش نوروزي در گيلان هميشه سبز

گزارش از: فرخ پاسواري خبرنگار كيهان در رشت
گيلان سرسبز امسال نيز همچون سالهاي گذشته در ايام نوروز سفره ميزباني را براي ميهمانان و مسافران نوروزي ازسراسر كشور مي گستراند.
استان شمالي كشور با آب و هواي معتدل و مناسب، جذابيت ها و جلوه هاي زيباي طبيعي، كوهها و جنگلهاي سرسبز و دريا و سواحل نيلگون خزر خود را آماده پذيرايي از ميليونها نفر از هموطناني مي كند كه مي خواهند از تعطيلات سال نو خود به بهترين نحو استفاده كنند.
گيلان با طبيعت زيبا و دلپذير و جلوه هاي بي نظير خدادادي، درياي نيلگون خزر را در محدوده خود مي بيند و دركنار آن مناطق جلگه اي، كوهپايه ها با گستره سرسبز شاليزارها و عطر برنج و چاي، همچنين جاذبه هاي طبيعي، تاريخي، فرهنگي، گردشگري، زيارتي و سياحتي هرساله مشتاقان بسياري از سراسر كشور را به سوي خود فرا مي خواند كه به يقين در تعطيلات نوروز امسال نيز اين وضعيت همچون سالهاي گذشته استمرار خواهديافت و پيش بيني مي شود در نوروز 90 مسافران نوروزي گيلان با 20 درصد افزايش نسبت به سال گذشته به بيش از 6 ميليون و 500 هزار نفر برسد.
گيلان آثار تاريخي باستاني و زيارتي بسيار دارد. شهرك تاريخي- توريستي ماسوله با آن خانه هاي پلكاني جلوه اي خاص براي ميهمانان و مسافران ورودي به گيلان و اين شهر دارد كه سالانه مورد بازديد بسياري از هموطنان و بازديدكنندگان خارجي قرار مي گيرد. دركنار ماسوله كه در 35 كيلومتري جنوب غربي فومن قرار دارد، قلعه باستاني قلعه رودخان ديده مي شود كه از بزرگترين بناهاي تاريخي استان محسوب شده و بر فراز كوهي در 35 كيلومتري جنوب غربي اين شهرستان قرار دارد. اين قلعه با 6/2 هكتار مساحت و 52 برج و بارو با ديوارهايي بطول يك هزار و 550 متر احاطه شده است. گردشگران با پاي پياده به قلعه مي رسند كه بيش از يك ساعت بطول مي انجامد.
از طرف ديگر موزه تاريخ چاي ايران در لاهيجان در كنار بام سبز هم علاقه مندان خود را دارد. آرامگاه كاشف السلطنه پدر چاي ايران نيز در اين مكان قرار دارد. اين موزه با 512 مترمربع زيربنا در دو طبقه ساخته شده است. مقبره كاشف السلطنه و آثار بجامانده از وي درسال 1375 در فهرست آثار ملي كشور به ثبت رسيد و تبديل به موزه شد.
گيلان داراي موزه هاي متعدد و ديدني است. موزه ميراث روستايي در سراوان رشت، موزه تاريخ طبيعي گيلان، موزه رشت، موزه مردم شناسي در ماسوله، موزه آبزيان ميرزاكوچك خان رشت، موزه جانورشناسي و حشرات دانشگاه گيلان از جمله اين موزه ها هستند.
گيلان داراي سواحل زيبا و ديدني بسيار و طرح هاي ساحلي متعدد است. دراين ميان بندر ساحلي انزلي با آن اسكله ها و پهنه نيلگون خزر در كنار تالاب بين المللي اين شهر همواره بعنوان يكي از شهرهاي مورد علاقه و توجه گردشگران و خيل عظيم مسافران در ايام تعطيلات نوروزي و حتي تابستان است. ضمن اينكه كل سواحل استان از آستارا تا چابكسر نيز ديدني است.
وجود زيارتگاه آقاسيدجلال الدين اشرف برادر گرامي امام رضا(ع) در آستانه اشرفيه، بقعه متبركه امامزاده هاشم درمسير جاده رشت- تهران، زيارتگاههاي امامزاده ابراهيم(ع) و امامزاده اسحاق(ع) از نوادگان امام موسي كاظم(ع) در 30 كيلومتري شهرستان شفت، زيارتگاه بي بي حوريه خواهر گرامي حضرت معصومه(س) در بندرانزلي و ساير اماكن مذهبي و زيارتي، استان گيلان را از اين لحاظ نيز سرآمد قرار داده است.
ازطرف ديگر آرامگاه ميرزاكوچك جنگلي در سليمانداراب رشت و دكتر معين در آستانه اشرفيه هم از ديگر نقاط مورد توجه گردشگران درسفر به اين خطه است.
دراين ميان از خشكه دريا، منطقه يادماني مشهد ميرزا (محل شهادت ميرزا كوچك جنگلي) و مناطق ييلاقي متعدد در شهرستان ماسال، سرو هزارساله هرزويل، سوسن چلچراغ داماش عمارلو، چشمه هاي آبگرم، سدمنجيل، روستاي تاريخي انبوه، بقعه شاه شهيدان عمارلو در رودبار، دهكده ييلاقي تنيان، اثر باستاني مناره بازار و خرابه هاي قديمي گسگر هفت دغنان در صومعه سرا، پارك جنگلي گيسوم و سواحل زيباي آن، منطقه كوهستاني اسالم به خلخال و منطقه باستاني آق اولر در تالش، منطقه سفيدآب رحيم آباد و نقطه كوهستاني و جنگلي سرولات، جواهردشت مجتمع هاي ساحلي كلاچاي و واجارگاه در رودسر، ساحل چمخاله، پاركهاي جنگلي متعدد، پل خشتي و مجموعه دريابيگي در لنگرود، عمارت كلاه فرنگي، مقبره خواهر امام دختر امام موسي كاظم(ع) و مقبره داناي علي در رشت آبشار ويسه دار، منطقه باستاني اسپيه مزگت يا مسجد سفيد با بيش از يك هزار سال قدمت در رضوانشهر، بام سبز و استخر و آبشار شاه نشين و بقعه چهارپادشاهان در لاهيجان، تالاب بندر كياشهر و پل خشتي نياكو، منطقه سرسبز حيران، تالاب استيل، آبشار لوندويل و بقاع متبركه امامزاده سيدابراهيم(ع) و سيدقاسم (ع) در آستارا، قلعه شاه نشين و بخش رانكوه و پاركهاي قديمي گلستان، آبي بيجار و ميرزاكوچك خان در املش، منطقه سياحتي و زيارتي سياه مزگي در شفت و كوه درفك، منطقه سرسبز و كوهستاني ديلمان، آبشار لونك در شهرستان سياهكل مي توان از برخي ديگر از نقاط ديدني و زيباي استان گيلان نام برد كه مورد بازديد گردشگران قرار مي گيرد.
از سوي ديگر در آستانه فرارسيدن نوروز 90 به منظور پذيرايي هرچه بهتر و ايجاد امكانات رفاهي و خدماتي براي گردشگران نوروزي در سفر به خطه گيلان از چندي پيش ستادهاي ويژه تسهيلات نوروزي در اين استان تشكيل و شروع به كار كرده اند.
اين در حالي است كه استاندار گيلان نيز از فرمانداران، شهرداران، مديران دستگاه هاي اجرايي و متوليان امر در سطح استان و شهرستانها خواسته است با ايجاد و تشكيل ستادهاي ويژه نوروزي اقدامات لازم را در اين باره انجام دهند.
استاندار گيلان همچنين از مسئولان استان خواسته است در طي تعطيلات دوهفته اي نوروز امسال بر عملكرد مراكز پذيرش و ارائه خدمات مسافران و ساير موارد ذيربط نظارت كامل داشته باشند و براي انجام اقدامات پيشگيرانه و مقابله با هرگونه سوانح و حوادث غيرمترقبه احتمالي در اين ايام آماده باشند.
وي با بيان اينكه گيلان هميشه از استانهاي مورد علاقه و توجه خاص هموطنان و گردشگران براي سفر بوده است تاكيد كرد مسئولان تلاش كنند ميهمانان نوروزي با خاطره اي خوش اين ديار را ترك كنند.
گيلان افزون بر 320جاذبه گردشگري و 20 جاذبه طبيعي دارد كه مي تواند مورد بازديد و توجه ميهمانان و مسافران نوروزي قرار گيرد.
عليزاده معاون گردشگري اداره كل ميراث فرهنگي استان گيلان درباره برخي اقدامات اين سازمان براي تعطيلات نوروزي مي گويد كه همزمان با اين ايام افزون بر 500 هزار قلم كالاي فرهنگي براي معرفي جاذبه هاي گردشگري استان از طريق 50 پايگاه اطلاع رساني منطقه بين گردشگري و مسافران ورودي به اين خطه توزيع مي شود.
عزيزي مديركل ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري گيلان هم بر ايجاد تسهيلات لازم براي استقرار و پذيرايي مناسب از مسافران نوروزي در استان در اماكن دائمي و موقت و ساماندهي و هدايت گردشگران تاكيد كرده و خواستار پاكسازي و زيباسازي شهرها و نظارت بر خدمات گردشگري در سطح استان شد.
وي با اشاره به وجود جاذبه ها و ظرفيتهاي بالاي گردشگري در استان و اينكه گيلان به عنوان يك منطقه نمونه گردشگري در كشور مطرح است بر معرفي بيشتر اين جاذبه ها به هموطنان در ايام نوروز تاكيد كرد.
جمشيد محمدي مديرعامل جمعيت هلال احمر گيلان نيز از اجراي طرح امداد و نجات نوروز در بيش از 60 پايگاه در اين استان خبر داد.
وي با بيان اينكه با برنامه ريزيهاي بعمل آمده طرح امداد و نجات جاده اي و راهنمايي مسافران نوروزي در تعطيلات سال نو با ارائه خدمات ويژه و فعال تر از سالهاي گذشته در 22 پايگاه امداد و نجات جاده اي ثابت، سيار و موقت و 22 پايگاه راهنمايي مسافران نوروزي و استقرار 20 خيمه نماز در سراسر شهرستانهاي استان اجرا مي شود. از اتخاذ تمهيدات ويژه جمعيت هلال احمر گيلان براي پذيرايي مسافران نوروزي خبر داد و اضافه كرد كه اين سازمان در تلاش است با استقرار پايگاه هاي امداد و نجات و راهنمايي مسافران و گردشگران در مناطق سياحتي و زيارتي شهرستانهاي فومن، ديلمان، شفت، بندرانزلي، املش، ماسال و آستارا خدمات لازم را به هموطنان ارائه دهد.
به گفته وي طرح امداد و نجات جاده اي مسافران نوروزي در گيلان از 25 اسفندماه آغاز و تا نيمه اول فروردين ماه آينده ادامه مي يابد.
انجام اقدامات و نظارتهاي لازم از سوي سازمانها و ادارات ذيربط از جمله بازرگاني، تعزيرات حكومتي و اصناف بركيفيت و كنترل قيمت اجناس و كالاها، پاكسازي و بهسازي پاركها و اماكن عمومي، فعال سازي كامل اورژانس هاي جاده اي و بيمارستانها و مراكز درماني بصورت شبانه روزي، آماده سازي مساجد و اماكن بين راهي براي استفاده مسافران و گردشگران، نظارت بر كيفيت و هزينه هاي خدمات ارائه شده به مسافران، آماده سازي و فعاليت مناسب پايانه هاي مسافربري و جايگاه هاي عرضه سوخت در داخل شهرها و جاده ها و نظارت بر رستورانها و مراكز عرضه مواد غذايي از ديگر مواردي است كه در ايام تعطيلات سال نو در استان گيلان انجام مي پذيرد.
فرمانداري ها، شهرداريها، جمعيت هلال احمر، نيروي انتظامي، دانشگاه علوم پزشكي و خدمات بهداشتي درماني، پليس راه، شركت پخش فرآورده هاي نفتي، سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري، حمل و نقل و پايانه ها از جمله دستگاهها و سازمانهاي فعال در برنامه ريزي و ارائه خدمات به هموطنان در ايام تعطيلات سال نو در استان گيلان هستند.
از سوي ديگر براي اسكان و اقامت ميهمانان و مسافران نوروزي در سفر به گيلان امسال نيز اقداماتي انجام شده و در اين ميان علاوه بر اقامتهاي دائم، اماكن و اقامتهاي موقت هم براي آنها در نظر گرفته شده است. همچنين آموزش و پرورش گيلان تعدادي از مدارس استان را براي اسكان ميهمانان فرهنگي اختصاص داده و خانه هاي معلم فعال در شهرستانها نيز آماده پذيرايي از مسافران نوروزي هستند.
در نوروز امسال و جهت اسكان و اقامت ميهمانان و گردشگران ورودي به استان گيلان در مجموع 53 باب هتل آپارتمان با بيش از يك هزار و 572 اطاق و 4 هزار و 366 تخت با امكانات و تجهيزات لازم پذيرايي در 14 شهر و شهرستان استان در نظر گرفته و اختصاص داده شده است ضمن اينكه در همين ارتباط تعداد زيادي مهمانسرا، مهمانپذير و مجتمع هاي سياحتي، تفريحي نيز پيش بيني شده است.
ميهماناني كه به استان سرسبز و باطراوت گيلان سفر مي كنند حتماً صنايع دستي متنوع منطقه را هم به عنوان سوغاتي به همراه خود مي برند ضمن اينكه از ماهي سفيد بندرانزلي، چاي لاهيجان، كلوچه فومن، بادام آستانه اشرفيه، زيتون رودبار و برنج گيلان نيز بهرحال به عنوان بهترين سوغاتي غذايي چندكيلويي هم كه باشد به ارمغان مي برند.

شهر اوز در جنوب فارس، جلوه گاه فرهنگ و نيكوكاري و ميهمان نوازي

گزارشي از: احمد خضري خبرنگار كيهان در اوز
شهر اوز واقع در شهرستان لارستان در جنوب استان فارس بازمانده از دوران كهن و جلوه گاهي از فرهنگ تاريخي، ايثار و نيكوكاري مردمان فارس است.
شهر تاريخي و جنوبي اوز در 40 كيلومتري شمال غربي شهر لار و 340 كيلومتري جنوب شرقي شيراز مركز استان فارس در ارتفاع افزون بر 1000 متري از سطح دريا واقع شده است.
اين شهر در دشتي ميان 2 رشته كوه از دنباله كوه هاي زاگرس جنوبي قرار دارد؛ و به دليل وابستگي شديد به محل و وجود ايمان قوي، وفاداري مردم به آئين ها و رسوم كهن، هنوز فرهنگ غني تلاش، زحمت و رسوم و باورداشت هاي آئيني در آن حفظ شده است.
در اين شهر تاريخي حدود 17 هزار نفر جمعيت زندگي مي كنند و كار بيشتر مردم مسافرت به كشورهاي حوزه خليج فارس و تجارت است. گفته مي شود قدمت سكونت انسان در شهر اوز به دوران پيش از اسلام مي رسد. اين شهر گوشه اي از فعاليت هاي مرداني را در دل دارد كه تاريخ مردانگي و جوانمردي را از آنان به وام گرفته است.
وجود دژهاي كلاته، پرويزه، عبدالقادري، آتشكده محلچه، پس تنب و زيرجد در اين منطقه هر انسان ژرف انديشي را به فراخناي تاريخ گذشته اين سرزمين فرا مي خواند تا همچنان بايستد و هرگونه تهاجم را با شمشير و تير و جنگ تن به تن دفع كند.
براساس مستندهاي مهم و اعلام سازمان ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري، بركه سلفي در زمان حكومت تيموريان ساخته شده است و همچنين سد و چاه هاي تنگه عنوه، مسجد جامع، قلعه پرويزه، توپ نادري در كنار اين قلعه قدمت اوز را به ساليان دور و دراز مي كشاند.
آداب و رسوم فرهنگي و كهن مراسم افطار، نمازهاي تراويح، قيام، تسبيح و وتر اذان هاي آب و بيدارباش در ماه مبارك رمضان، برگزاري مراسم اعياد فطر و قربان با جلوه هاي متفاوت با ساير بلاد اسلامي و بازي هاي فراموش شده يلختر، تيل اومه، لهپرگاله، باپ، سوك پس سوك و... و مراسم ديدني عروسي و... همچنين آئين هاي جذاب محلي مانند خواستگاري، ختنه سوري، پختن انواع نان و شيريني، ساخت انواع صنايع دستي، دوخت انواع لباس هاي محلي همه و همه نشان از ذوق فرهنگ بومي مردم اين ديار است كه صحنه هاي زيبايي از مردم شناسي اين آب و خاك را به نمايش مي گذارد.
بي ترديد خرده فرهنگ هاي بومي و احياي ميراث فرهنگي معنوي گذشته كه سال ها به عقب نشيني در مقابل فرهنگ تهاجمي پرداخت مي تواند با چنين آئين هايي دوباره احيا و حفظ شود.
مردم به لهجه محلي كه در سرتاسر جنوب فارس و به ويژه لارستان رواج دارد سخن مي گويند و اين گويش يكي از گويش هاي باستاني ايران است كه ريشه در زبان پهلوي دارد.
شهر اوز به لحاظ ارزش هاي فرهنگي، تاريخي و وجود صنايع دستي بومي، چشم انداز زيباي طبيعي حتي در دوران خشكسالي مناظرش مانند زل آوز، دشته، مرغزار، برزگو، دره ها، قله ها، كوه ها، تنگزان، تاگارمه، بركه شكسته و... چشم ها را خيره مي كند و ارزش هاي معنوي و مذهبي رايج در بين مردم بسيار مورد توجه مي باشد. اجراي برنامه هاي جالب مذهبي، مولودخواني و اعياد توجه مخاطبين از سراسر كشور را براي معرفي منطقه به خود جلب كرده و در رونق وضعيت اقتصادي و معيشتي مردم منطقه نقش به سزايي دارد. آئين هاي سنتي ازدواج و جلوه هاي محلي آن كه همواره مورد توجه ميهمانان قرار مي گيرد و بازي هاي فراموش شده چوب بازي (داربازي) قديمي و كشتي محلي منحصر به اين شهر (يلختر) موسيقي سنتي كه نت و ضوابط اجراي علمي آن توسط مهندس عبداله خضري احيا مي شود، لباس يا رخت گشاد بسيار جذاب و زيبا به ويژه لباس محلي ويژه عروس كه در كشور كم نظير است همه و همه از جمله ويژگي هاي مردم اين شهر جنوبي فرهنگي است.
شهر اوز و روستاها و دهستان هاي آباد و پرجمعيت آن يعني فيشور، كوره، بيدشهر، كهنه، قلات، گلار، هود، محلچه، هيرم، اسلام آباد و آبادي هاي متعدد اين بخش براي زنده ماندن و ادامه حيات ديرينشان و حفظ ميراث فرهنگي آنها به توجه بيشتر نياز دارد.
با رسيدن آب سد سلمان فارسي و گاز و ساخت جاده هاي شيراز- جهرم- لار و شيراز- فيروزآباد- لار و غيره و ساخت جاده اوز- منصورآباد نويد زيرساخت مهم براي توسعه و پيشرفت را به مردم مي دهد و در آخر سال 1389 مردم منتظر عيدي هيئت محترم دولت يعني ارتقاء هستند.
اصغر فرودي بخشدار و رئيس انجمن ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري بخش اوز مي گويد: ستاد اسكان مسافران نوروزي در اين شهر تشكيل و 20 كلاس درس، 50 چادر، 20 اتاق در مدارس، پارك نوروز، هلال احمر، شهرداري و آموزش و پرورش براي پذيرايي از ميهمانان نوروزي تجهيز و مهيا شده و گروه گشت امداد در مسيرهاي ورودي و خروجي شهر آماده كمك رساني و استقبال از ميهمانان مي باشند.

خوانسار شهر كوچه باغ هاي خيال انگيز

گزارش از: محمد صديقيان
خبرنگاركيهان درخوانسار
خوانسار شهري است كه ميان باغ ها و درختان زيبا و انبوه پنهان شده است.
خوانسار باغ شهري است با خيابان هايي پر درخت و مصفا كه شاخسار درختان بالاي خيابان ها طاقي زمردين و تونلي سبز ساخته، با هوايي پاك و لطيف و نشاط انگيز كه سايه دلنواز درختان همواره بروي رهگذران گسترده مي شود.
پيشينه تاريخ خوانسار به ايران باستان باز مي گردد، آثار آتشكده تير بالاي كوهي نزديك قودجان و معبدي به نام هيكل در اين كوه نشان دهنده پيشينه اين خطه است.
شهرستان خوانسار با مساحتي حدود 892 كيلومتر مربع در غرب اصفهان در دره اي خوش آب و هوا واقع شده است كه از شمال به شهرستان گلپايگان، از غرب به استان لرستان، از شرق به نجف آباد و از جنوب به فريدن محدود است.
خوانسار داراي آب و هواي سرد كوهستاني با تابستان هاي معتدل است و به لحاظ كوهستاني بودن، اكثر منابع آب آن بصورت چشمه است 450 چشمه جاري در داخل شهر يكي از عوامل سرسبزي و زيبايي اين شهر شده كه سالانه گردشگران و دوستداران اين طبيعت را جذب مي كند هر چند در چند سال اخير خشكسالي موجب بروز خساراتي به طبيعت خوانسار شده اما در اعياد به ويژه نوروز و فصل تابستان در روزهاي آخر هفته به خصوص در ماه ارديبهشت گردشگران و مسافران بسياري خوانسار را براي مسافرت انتخاب مي كنند.
اين شهرستان داراي شرايط ييلاقي مناسبي است و به علت ارتفاع زياد از سطح دريا تابستان معتدل و زمستان به نسبت سرد دارد به همين دليل و شرايط ييلاقي و وجود چشمه هاي آب فراوان و عبور رودخانه و 12نهر آب از داخل شهر و وجود باغ هاي سرسبز، شرايط بسيار مساعدي براي جذب گردشگر دارد.
سوغات خوانسار
خوانسار به دليل وجود مراتع سرسبز و گل ها و گياهان متنوع يكي از مهمترين مراكز توليد عسل طبيعي در كشور است كه شهرت جهاني دارد و اين محصول به سراسر كشور و حتي خارج از كشور صادر مي شود. همچنين گز خوانسار با حذف شكر سفيد از تركيبات ساخت گز و جايگزين كردن گزانگبين خوانسار، ترنجبين، شيرخشت و گز علفي به جاي آن توانسته علاوه بر حفظ اصالت و كسب كيفيت برتر در اين عرصه شهرتي فراتر از مرزهاي كشور به دست آورد. خشكبار و تنقلات محلي از جمله گردو، بادام، آلو و برگه زردآلو و تنباكو محلي خوانساري نيز از ديگر سوغات خوانسار است.
اماكن متبركه و ابنيه تاريخي
از آنجا كه خواستار بارها به دست سيل ويرانگر بخصوص سيل سال 1366 نابود شده است فاقد بناي بسيار كهن است با اين همه به همت مردمان آن بناهايي بر پا شده كه در نوع خود بي نظير است.
بقعه پيرخوانسار كه مدفن بابا پير پايه گذار مذهب جعفري در اوايل قرن هفتم است از باستاني ترين آثار تاريخي سرزمين زيباي خوانسار مي باشد كه در اوايل سلطنت صفويه بنا به امر پادشاه وقت ساخته و در پارك گردشگري سرچشمه واقع و مورد بازديد علاقه مندان قرار مي گيرد و چشمه زيبايي نيز در زير مقبره آن در جريان است.
همچنين مقبره حليمه و نرگس در ابتداي جاده خوانسار- گلپايگان در روستاي قودجان قراردارد و خطوط سنگ قبر آن به خط كوفي و مربوط به سده سوم هجري است.
امامزاده جليل القدر سيداحمد سيدمحمدبن امام علي النقي(ع) معروف به شاهزاده احمد و موزه آن از مكان هاي زيارتي و ديدني خوانسار است كه در جنوب شهر و كنار رودخانه اصلي در خيابان آيت الله خوانساري واقع شده است.
بقعه متبرك امامزاده محمود(ع) معروف به بابا ترك كه نسبت شريفش با چهار واسطه به امام هادي(ع) مي رسد. در عهد صفويه با 12 تركه بهسازي و توسعه يافت و در سال هاي اخير يك آب انبار تاريخي نيز در اين محل كشف شده است.
امامزاده سيدصالح(ع) كه با هفت واسطه به امام موسي بن جعفر مي رسد، بارگاه مطهرش در محله اي بسيار باصفا به نام بيدهند قراردارد و در ميان اهالي از احترام و مقام بالايي برخوردار است.
مسجد جامع در جنوب شرقي خوانسار با مساحتي حدود 3هزار متر و 350 سال قدمت، قديمي ترين مسجد شهر از آثار دوران صفويه است. محراب اين بنا داراي گچ بري هاي بسيار نفيس مي باشد و درب شمالي مسجد داراي ارزش تاريخي است.
مدرسه مريم بيگم صفوي نيز در سال 1106 هجري قمري مقارن سلطنت شاه سليمان صفوي ساخته شده و سپس به دست ميرزا محمدتقي خان مرمت شده است. اين مدرسه حدود 1500 مترمربع مساحت دارد. و هم اكنون حوزه علميه است.
خانه حبيبي ها يا حسينيه با سردري با شكوه از گذشته اي پر افتخارخبر مي دهد و با معماري بسيار زيبا و كم نظير توجه بينندگان و صاحبان ذوق و هنر را به خود جلب مي كند.
عمارت ابهري واقع درمحله تاريخي رئيسان با حياط مركزي و اتاق هايي درچهار ضلع آن با گچبري و معماري بي نظير متناسب با وضعيت آب و هواي كوهستاني ساخته شده است.
تپه آريايي ها در روستاي رحمت آباد در 35كيلومتري شمال شرق شهرستان خوانسار واقع و مربوط به دوره آريايي ها و قدمتي حدود 8هزار سال دارد. اين تپه تاريخي به دليل زندگي اقوام پيشين درغارهايي كه دردل اين تپه تاريخي كنده شده شهرت دارد. درزير اين تپه تاريخي اغلب غارها كه محل زندگي انسان بوده به هم وصل است و هنوز آثاري از درب هاي سنگي دراين تپه موجود است كه هيچ بررسي درخصوص آن و ورود به طبقات و كشف نقاط ناشناخته زيرين آن انجام نشده است. روستاي رحمت آباد با دارا بودن مزارع گل محمدي تنها منطقه توليدكننده گلاب درخوانسار مي باشد.
آتشكده هيكل واقع در دامنه كوه هيكل خوانسار مكاني است كه زرتشتيان درآن به عبادت مي پرداختند. اين مكان درجاده خوانسار-گلپـايگان قرار دارد.
بازارهاي قديمي
درشهر خوانسار درگذشته سه بازار بزرگ بنام بازار بالا، بازار پلگوش و بازار دو راه وجود داشته كه دو بازار آن كماكان داير و بازاريان به عرضه خشكبار و تنقلات محلي اشتغال دارند.
از ديگر نقاط مي توان به قبرستان قديمي شرقي خوانسار، پل ساسان، مسجد رئيسان، منطقه سد باغكل، تپه تاريخي ويست، چندين خانه تاريخي، تونل عبور آب منطقه جنگاه و قبرستان قديمي ارامنه دوشخراط اشاره كرد.
تفرجگاه ها:
پارك سرچشمه خوانسار نماد طبيعت ايران
پارك زيبا و نمونه گردشگري سرچشمه با وجود جلوه هاي زيبايي از طبيعت و چشمه هاي جوشان آب و درختان تناور همراه با استراحتگاه كوهستاني فضاي مناسبي براي تجربه آسايش و نشاط و استفاده از خنكاي هوا در فصول گرم سال است كه همه ساله پذيراي هزاران نفر از ميهمانان از شهرهاي ديگر كشور است.
گلستان كوه
منطقه نمونه گردشگري گلستان كوه در 15كيلومتري جنوب شهرستان منطقه اي است سرسبز و خوش آب و هوا و داراي شرايط ييلاقي مناسب كه سرتا سر گلستان كوه پوشيده ازگون هاي گز انگبين، پياز وحشي (موسير) و انواع گل هاي زيبا كه از آن جمله مي توان گلهاي لاله، اشك مژگان، انواع لاله هاي سرنگون، سرنگون ايراني، سرنگون حنايي، لاله پيشه زار، لاله آتشي و لاله كوهي را نام برد.گلستانكوه كه از مناطق ديدني و زيباي خوانسار است و درفصل بهار به ويژه ارديبهشت ماه پر از گل هاي اشك مژگان يا لاله سرنگون مي شود. اين گل ها كه درميان بوته هاي گزانگبين وحتي بر روي صخره ها نيز مي رويند و خاصيت دارويي نيز دارند با زيبايي خود هر بيننده اي را محسور مي كنند هرچند بي توجهي به طبيعت زيباي گلستانكوه پوشش گياهي اين منطقه را درمعرض نابودي قرارداده است.
غارهاي طبيعي:
خوانسار به علت كوهستاني بودن داراي غارهاي كوچك و بزرگ زيادي است كه معروفترين غار در سطح اين شهرستان درجنوب شرقي شهر و اشكافت نام دارد كه داراي دهانه حدود ده متر و از جنس آهكي است كه در اعتقادات مردم جايگاه خاصي دارد و از غارهاي ديگر مي توان به غار آهكي دردره خاردون كوه هيكل اشاره كرد.
همچنين در 5كيلومتري غاز اشكافت غار كوچكي همانند يك اطاقك هست كه در دهانه آن بر اثر عمل فرسايش ستون عظيمي شبيه به پيكر يك انسان ايستاده با كلاهي لبه دار به وجود آمده است.
محله پايتخت و وادشت وصحرا
دراين محله ها كه اكثراً به صورت باغ است تصويري بسيار رويايي وسر سبز را در برابر ديدگان رهگذران هويدا مي كند هواي پاك و مناظر ديدني وديوارهاي گلي و سنگي و قديمي براي هر رهگذري خاطره به يادماندني برجاي مي گذارد و كوچه باغ هاي آن يادآور خاطرات زيبايي براي گردشگران مي باشد.
پارك طبيعي سنگ شير
اين تفرجگاه طبيعي زيبا، درمحله بيدهند (سنگ شير) قراردارد كه وجود قنات و عبور رودخانه از كنار آن در كنار درختان و سبزه زاران زيبا، يكي از مكان هاي جذاب براي استراحت و تفريح است.
دربند
منطقه دربند واقع درپنج كيلومتري شهر، درمسير كوهستاني خوانسار- بويين قراردارد. وجود سد خاكي دربند دركنار طبيعت زيباي كوهستان ديدني است.
از ديگر نقاط ديدني و تفرجگاه هاي طبيعي شهرستان مي توان به مناطق صفادشت، گردنگاه، تيجو و سد باغكل كه اخيراً به همت دولت و مسئولان شهرستان به بهره برداري رسيده و درحال آبگيري است، اشاره كرد.