نگاهي به طرح تعطيلي پنج شنبه ها در مدارس ابتدايي
شكوفايي استعدادها بر درخت تعليم و تربيت (بخش پاياني)

صديقه توانا
خاطرات ثابت دانش آموزان سه دهه گذشته، تعطيلي هاي دوست داشتني روزهاي زمستاني است. روزهايي كه ناگهان 7 صبح راديو اعلام مي كرد، مدارس فلان مقطع به دليل برف و يخبندان تعطيل هستند كه البته اين تعطيلي ها امروزه در زمستان هاي بي برف و گرم هم اتفاق مي افتد و آلودگي هوا هم به آن افزوده شده است. با اين حال نسل هاي گذشته، بايد از سال تحصيلي آينده، به نسل جديد رشك ببرند. مدارس ابتدايي در دو ماه باقيمانده به صورت اختياري و از سال تحصيلي آينده روزهاي پنج شنبه به صورت اجباري تعطيل هستند. اين تصميمي است كه آموزش و پرورش دولت دهم به موازات طرح هاي ديگري كه به تحول نظام آموزش عمومي مي انجامد، پيش مي برد. اما نكته اي كه در اين ميان وجود دارد، ميزان موافقان براي تعطيلي روزهاي پنج شنبه مدارس ابتدايي است. اگر چه تعدادي از نمايندگان مجلس و كارشناسان مستقل آموزشي با تحول ناگهاني در نظام آموزش عمومي مخالفند و به هر نحوي و با دلايل مختلف تلاش دارند سرعت آموزش و پرورش را در تحول بنيادين كم كنند تا كارشناسي تر شده و دقيق تر اين اتفاق بيفتد، اما درمقابل معلمان ابتدايي و بخش ديگري از كارشناسان مسائل آموزشي با توجه به مزاياي زياد طرح فوق كاملاً موافق تعطيل شدن روزهاي پنج شنبه مدارس ابتدايي هستند و وزير آموزش و پرورش هم با اطمينان كامل اعلام كرده است كه 78 درصد خانواده ها با تعطيلي روزهاي پنج شنبه موافقند.
تعطيلي در فصل بهار، تمريني براي سال تحصيلي آينده
حميدرضا حاجي بابايي، وزير آموزش و پرورش تعطيلي روزهاي پنج شنبه در فصل بهار را تمريني براي دانش آموزان و مسئولان مدارس براي يك نوبته كردن مدارس از سال آينده ذكر كرده و با تاكيد بر اين پيش بيني كه اكثريت قابل توجهي از مدارس ابتدايي، داوطلب تعطيلي پنج شنبه ها هستند، خاطرنشان مي كند: «به نظر مي رسد كه اين طرح 70 درصد با موفقيت اجرا مي شود و اجراي سراسري و اجباري اين طرح از اول مهرماه صورت مي گيرد، اما در فصل بهار چون طول مدت روز بلند است. اجراي اين طرح راحت تر است و از سويي يك نوع تمرين براي يك نوبته كردن مدارس محسوب مي شود.»
حاجي بابايي در ادامه تاكيد مي كند: «اين تعطيلي در فصل بهار براي اين است كه دانش آموزان عادت بيشتري به شرايط پيدا كرده ومعلمان نيز برنامه درسي خود را بهتر تنظيم كنند، ضمن اينكه اجراي طرح در دو ماه باقيمانده در سال تحصيلي جاري به عهده مديران مدارس گذاشته شده است تا اگر مدرسه اي مشكل خاص يا برنامه ويژه اي دارد، تحت اجبار قرار نگيرد.»
وزير آموزش و پرورش مي گويد: «كار تعطيلي روزهاي پنج شنبه دبستانها در مدارس روستايي تمام شده است چرا كه از اول مهرماه سال تحصيلي جاري، طرح اجرايي شده است و در حال حاضر نيز ادامه دارد.»
ابهامات مطرح شده در تعطيلي پنج شنبه ها از سوي مخالفان
آن طور كه از سخنان وزير آموزش و پرورش استنباط مي شود و تعدادي از نمايندگان مجلس دركميسيون آموزش و تحقيقات در سخناني مطرح كردند، ظاهراً قبل از به تصويب رسيدن اين طرح اعضاي كميسيون نيز از جزييات تعطيلي روزهاي پنج شنبه خيلي مطلع نبودند و كماكان با اجراي طرح مذكور و اين تعطيلي مخالفند. دكتر طيبه صفايي ، نايب رئيس كميسيون آموزش و تحقيقات مجلس و نماينده مردم تهران در گفت و گو با گزارشگر كيهان با بيان اين مطلب كه من هم مثل شما از طريق رسانه ها از تعطيلي مدارس ابتدايي در روز پنج شنبه ها مطلع شدم، در توضيحاتي به دلايل مخالفت خود با اجراي طرح ساماندهي ساعات آموزشي در روزهاي پنج شنبه اشاره مي كند و مي گويد: «باورم اين است كه هر نوع تغيير و تحول در برنامه هاي جاري آموزش و پرورش بايد هدفمند و برپايه منطقي مستدل و مستند پايه ريزي شود. بنده به صورت غيررسمي مطلع شدم هدف از اجراي طرح، ادامه تحصيل معلمان است و به صورت رسمي از سوي آموزش و پرورش شنيدم اين تعطيلي بخاطر ارتقاي كيفيت آموزشي صورت مي گيرد.»
دكتر صفايي مي گويد: «يكي از مطالبات رهبر معظم انقلاب طرح تحول بنيادين در آموزش و پرورش است و اين طرح بنيادين با يك روز تعطيلي در مدارس ابتدايي ايجاد نمي شود.»
نماينده مردم تهران اضافه مي كند: «همچنين مراجعه كنندگان زيادي از سوي خانواده ها در تهران و شهرستانها به كميسيون آموزش و تحقيقات براي اعلام مخالفت با اين طرح داشتيم، ظاهراً اين طرح آرامش را در خانواده ها به هم ريخته و آنها را با نگراني هاي زيادي مواجه ساخته است. بنابر اين لازم است مطالعه عميق تري در خصوص اجراي طرح از سوي مسئولان آموزش و پرورش صورت گيرد و اهداف تعطيلي پنج شنبه ها به شكل منطقي به اطلاع كميسيون آموزش و تحقيقات رسانده شود.»
افزايش علاقه مندي معلمان
براي تدريس، نقطه قوت طرح
علي عباسپور تهراني فرد، رئيس كميسيون آموزش و تحقيقات و نماينده مردم تهران در گفت و گو با گزارشگر كيهان در پاسخ به اين سؤال كه تعطيلي پنج شنبه ها چه فايده اي براي دانش آموزان و معلمان دارد، اين طور مي گويد: «يكي از نقاط مثبت اين طرح افزايش علاقه مندي معلمان براي تدريس در مقطع ابتدايي است، متاسفانه هم اكنون معلمان علاقه كمتري براي تدريس در دوره ابتدايي نشان مي دهند، چرا كه ساعات موظفي آنها بيشتر از ساعات تدريس در دوره هاي راهنمايي و دبيرستان است، اگر بتوانيم ساعات روز پنج شنبه را نه به صورت فشرده بلكه به صورت بازتر به پنج روز ديگر هفته اضافه كنيم مانند كاري كه در بسياري از كشورها انجام مي شود، تعطيلي روز پنج شنبه مي تواند هم براي معلمان و هم دانش آموزاني كه خردسال هستند مؤثر باشد، اما بايد دقت شود كه از كيفيت تدريس در اثر اينكه ساعتها به روزهاي ديگر منتقل مي شود، كاسته نشود و به مسائل آموزشي لطمه نخورد.»
رئيس كميسيون آموزش و تحقيقات مجلس همچنين به معايب و ابهاماتي كه در اين طرح وجود دارد هم اشاره مي كند و مي گويد: «دو شيفته بودن مدارس نيز يكي از موانعي است كه براي رسيدن به اهداف واقعي طرح پيش روي مسئولان است، مخصوصاً در مدارس دخترانه در روزهاي كوتاه زمستان براي شيفت بعد از ظهر اغلب خانواده ها با مشكل رو به رو مي شوند، البته آقاي وزير اعلام كردند كه مدارس از سال تحصيلي آينده يك شيفته مي شوند اما با توجه به آمار بالاي مدارس دو شيفت، تهيه مكاني مناسب براي فضاهاي آموزشي به راحتي امكان پذير نيست.»
عباسپور تهراني فرد در ادامه با اشاره به اينكه اگر يك ساعت به زمان تدريس يك دانش آموز ابتدايي اضافه شود، از نظر روحي و جسمي به كودك فشار وارد مي شود، خاطرنشان مي كند: «اجراي اين طرح به يك كار كارشناسي دقيق تري نياز دارد و ابهامات موجود نيز بايد رفع شود.»
رئيس كميسيون آموزش و تحقيقات مي گويد: «وقتي يك سيستم گسترده آموزشي كه روي 14ميليون دانش آموز تأثيرگذار است براي هر نوع تغيير نياز به بررسي دقيق تري دارد تا تبعات منفي آن به حداقل و مزايا به حداكثر برسد، اين گونه كارها نبايد عجولانه صورت گيرد.»
كارنامه درخشان آقاي وزير
تغيير كتابهاي درسي پايه اول ابتدايي در سال تحصيلي آينده، اجباري شدن ورزش شنا براي پايه سوم دوره ابتدايي، بحث شش ساله شدن دوره ابتدايي، ساخت 32 مدرسه در مركز هر استان و در مجموع اجرايي كردن 70 موضوع در آموزش و پرورش در سال گذشته و همچنين اجرا كردن همين تعداد در سال تحصيلي آينده همه از زحمات وزير آموزش و پرورش در دولت دهم خبر مي دهد و اينكه كارنامه درخشاني را براي حميدرضا حاجي بابايي به يادگار مي گذارد، ضمن اينكه تمام اين برنامه ها براي ايجاد تحول بنيادين در آموزش و پرورش انجام مي شود.
عليرضا رحيمي، مديركل دفتر ابتدايي وزارت آموزش و پرورش در سراسر كشور در گفت وگو با گزارشگر كيهان با بيان اين مطلب كه بحث ساماندهي زمان آموزشي در دوره ابتدايي يك بحث طولاني مدت است و حداقل از 5/6 سال قبل در دستور كار مسئولان آموزش و پرورش قرار گرفته بود، خاطرنشان مي كند: «اين طرح مزاياي بسيار زيادي دارد كه در شروع كار اين مزايا براي همه مشهود نيست و شناخت نقاط قوت آن نياز به زمان دارد.»
رحيمي مي گويد: «امروز آموزش نياز به يك زمان و مكان خاصي ندارد، دانش آموزان در هر فضايي به جز مدرسه و در هر زماني كه بخواهند، مي توانند آموزش ببينند، به عنوان نمونه نيازهاي ورزشي و برخي از كلاسهاي تخصصي تر بچه ها مثل درس زبان و رايانه در خارج از مدرسه و كلاسهاي خصوصي بهتر و راحت تر رفع مي شود و تعطيلي پنج شنبه ها نيز اين فرصت را در اختيار والدين قرار مي دهد.»
مديركل دفتر ابتدايي آموزش و پرورش به نكات مثبت ديگر طرح اشاره مي كند و مي گويد: «تعطيلي پنج شنبه ها فرصت تعامل بيشتري بين والدين و مدرسه و فرزند و خانواده به وجود مي آورد تا در يك بازنگري بيشتر خلأهاي موجود آموزشي و عاطفي را پر كنند و دانش آموزان در يك فرصت دو روزه كه در كنار والدين خود هستند مهارت زندگي را بيشتر فرا گيرند.»
وي با رد اين شبهه كه با تعطيل شدن پنج شنبه ها دانش آموزان خانه نشين مي شوند، مي گويد: «متأسفانه تصور ما اين است كه تعليم و تربيت منحصر به برخي عناويني است كه در كتابهاي درسي خلاصه شده، اما اين طور نيست، لذا اگر بتوانيم با تعطيلي پنج شنبه براي دانش آموزان فعاليت هاي خارج از مدرسه تعريف كنيم، اقدام بسيار مؤثري خواهد بود كه البته بخشي از اين فعاليتها مي تواند به مهارت آموزي اختصاص يابد. بخشي ديگر مي تواند در فراگيري آداب اجتماعي خلاصه شود و بخشي هم به فعاليت در عرصه هايي خارج از سيستم درسي تعلق گيرد، قطعاً اين فعاليتها در بازپروري استعدادها و معلومات دانش آموزان تأثيرات بسزايي دارد.»
وي مي گويد: «همچنين اگر بتوانيم يك برنامه ريزي دقيق و هماهنگ داشته باشيم قطعاً تعطيلي پنج شنبه ها به نفع دانش آموزان خواهد بود، بنابراين در صورتي كه اين برنامه ها براي دانش آموزان در نظر گرفته شود، تعطيلي پنج شنبه ها قطعاً در شكوفايي استعدادها، يادگيري دانش آموزان، تربيت نيروي توانمند براي آينده كشور و در نظام تعليم و تربيت پيامدهاي مثبتي خواهد داشت.»
تكذيب شايعه اضافه كاري معلمان
در روز پنج شنبه
از آقاي رحيمي سؤال مي كنم برخي از معلمان ابتدايي مدعي شده اند كه تعطيلي پنج شنبه ها بدليل قطع اضافه كاري هاست كه وي با تكذيب اين موضوع در توضيحات بيشتري مي گويد: «معلمان در روز پنج شنبه هم مثل روزهاي ديگر كاري موظف به تدريس هستند و بابت آن هيچ گونه اضافه كاري دريافت نمي كنند و اين موضوع اصلا درست نيست.»
وي در ادامه اضافه مي كند: «تنها معلماني كه سابقه 20 سال به بالا دارند در صورتي كه مدرسه اي او را دعوت به كار كند و يا مجدداً مشغول خدمت شود، حق التدريس دريافت مي كند. بحث اضافه كاري در روز پنج شنبه و قطع آن اصلا معنايي ندارد و كذب محض است.»
از وي در خصوص تقسيم ساعات برنامه درسي روزهاي پنج شنبه در روزهاي ديگر هفته هم سؤال مي كنم كه وي اين طور پاسخم را مي دهد: «به ساعات درسي پايه هاي اول و دوم ابتدايي در روزهاي شنبه تا چهارشنبه 45 دقيقه و پايه هاي سوم تا پنجم ابتدايي نيز 50 دقيقه افزوده مي شود و به اين ترتيب برنامه درسي آنها از روزهاي پنج شنبه به اين پنج روز منتقل مي شود.»
در ادامه وقتي به او مي گويم علي رغم نقاط قوت طرح، برخي مادران شاغل و والديني كه فرزندان آنها به مدارس دو شيفته مي روند از تعطيلي پنج شنبه ها ناراضي هستند، مي گويد: «حدود 8هزار مدرسه نوبت دوم در سراسر كشور داريم و 70درصد آنها مدارس ابتدايي شهري و به صورت چرخشي و 30درصد مدارس روستايي و در نوبت صبح هستند كه طي برنامه ريزي هاي به عمل آمده و مساعدتهاي وزير آموزش و پرورش ان شاءالله تمام مدارس دو شيفت به يك شيفته تبديل مي شوند، در ضمن در مورد والدين شاغل هم ذكر اين نكته ضروري است كه تا قبل از اجراي طرح فوق آنها با فرزندان خود چه مي كردند و زماني كه سركار بودند، بچه ها چگونه به امور خود رسيدگي مي كردند حال بعد از اجراي طرح هم بايد همان روش قبل را دنبال كنند.»
پنج شنبه ها مدارس تعطيل نيست
«بيش از 90درصد كارمندان در سيستم دولتي روزهاي پنج شنبه تعطيل هستند بنابراين اگر بتوانيم خبري كه در اجراي طرح فوق وجود دارد را درك كنيم، پس از مدت زمان كوتاهي متوجه مي شويم آموزش و پرورش چه كمك بزرگي در حق فرزندان خردسال مان انجام داده است.»
دكتر رضا مؤمنين، كارشناس فرهنگي با بيان مطلب فوق به گزارشگر كيهان اين طور مي گويد: «با اجراي طرح مورد بحث آموزگاران يك روز كمتر سر كار مي روند و فرصت بيشتري براي رسيدگي به كارهاي خود پيدا مي كنند، همچنين با تحقق اين امر، دانش آموزان فراغت بيشتري براي بازي و ورزش و ساير فعاليتهاي فوق برنامه در كنار خانواده ها خواهند داشت.»
مجيد قدمي، رئيس پژوهشگاه مطالعات وزارت آموزش و پرورش هم در اين خصوص اظهار مي دارد: «در واقع تعطيلي پنج شنبه به معناي بسته شدن مدارس نيست، بلكه قرار است اين روز براي كلاسهاي جبراني، فعاليتهاي فرهنگي و اردويي دانش آموزان و كلاسهاي دانشگاهي و ضمن خدمت فرهنگيان باشد.»
وي مي گويد: «مدارس ابتدايي در روز پنج شنبه باز هستند و دانش آموزان مي توانند در فعاليتهاي فرهنگي و پرورشي شركت كنند و در اين مورد هم جاي نگراني براي والدين شاغل وجود ندارد، ضمن اينكه اكثر مدارس ابتدايي دنيا دو روز در هفته تعطيل هستند، اگر اين طرح به درستي اجرا شود، قطعاً موفقيت آميز خواهد بود.»
گزارش روز