آيا افزايش جرايم راهنمايي و رانندگي بازدارنده است؟
تخلفات خطرساز نابخشودني در قبض جرايم
بخش دوم

اگر از جانب انصاف بنگريم به اين واقعيت مي رسيم كه لااقل بايد قانوني قرص و محكم جلوي تك چرخ زدن، ويراژ دادن، حركات نمايشي، عبور از پياده رو توسط راكبين موتوسيكلت را مي گرفت. جالب اينجاست كه تا اين زمان كافي بود تنها يكي از راكبين موتوسيكلت از چراغ قرمز مي گذشت و يا برعكس در خيابان يكطرفه به پيش مي رفت تا بقيه موتوسيكلت هاي آن حوالي به هوس تقليد و عبور از خط قانون مي افتادند، اما با تصويب قانون جديد تخلفات رانندگي انتظار مي رود تا حدودي وحشت عابرين از موتوري ها كاهش پيدا كرده و آنها نيز همچون ساير وسايل نقليه در سطح شهر مشمول قوانين سفت و سخت شوند.
با اين حال موتوري هايي را مي شناسيم كه موتور 150هزار توماني شان توقيف شده و آنها چون هزينه پرداخت جرايم و بازپس گرفتن موتورشان بيش از اين ها مي شود، ديگر قيد موتوسيكلت بخت برگشته را زده اند.
آيا كارشناسان براي چنين مواردي تدابيري انديشيده اند؟ روشن است كه اين راكب موتوسيكلت ترجيح مي دهد موتوري جديد خريداري كند و فرداي آن روز از نو در خيابان ها از خط قانون بگذرد!
قانون جديد تخلفات رانندگي از دهم ارديبهشت ماه سال جاري اجرايي شد، اما حال بايد ديد تا چه اندازه اين قانون مي تواند بر رفتار رانندگان متخلف و پرخطر تأثير داشته باشد؟ از سوي ديگر انتظار مي رود مسئله ترافيك در كلان شهري چون تهران نيز تحت تأثير قرار گرفته و تعديل شود. اگرچه صرفاً با اعمال قانون نمي توان رفتار و عملكرد نادرست برخي رانندگان را تصحيح كرد، ولي اگر آموزش همگاني نيز با همين قدرت به صورت مستمر ذهن جامعه را تحت تأثير قرار دهد، مطمئناً شاهد آرامش بيشتري در چهره شهرمان خواهيم بود. البته نبايد به گونه اي رفتار كرد كه مردم قانون و مأمور قانون را روبه روي خود فرض كنند، بلكه مي توان به آنها متذكر شد كه پليس راهنمايي و رانندگي در همه ساعات و در همه معابر براي حمايت از شهروندان حضور دارد، از سوي ديگر بايد با فرهنگ سازي، اين موضوع را در ذهن شهروندان تقويت كرد كه تخلف از قوانين راهنمايي و رانندگي به شدت عبور از هنجارهاي اجتماعي محسوب مي شود.
اگر مثل باد نمي رفتم،
ديگر پيك موتوري نبودم!
مرد پوستي سوخته و چروك افتاده دارد. پيك موتوري است. چيزي به اسم قانون چراغ قرمز و عبور ممنوع در ذهنش نيست! بارها اين جمله را شنيده ايم كه پيك موتوري ها از جان گذشته اند. جانشان كف دستشان است. مخصوصاً آنهايي كه آزاد كار مي كنند. خودش مي گويد: «اگر مثل باد نمي رفتم كه ديگر پيك موتوري نبودم!» با اين حال مأمور راهنمايي و رانندگي هم همه را به چشم قانون مي بيند.
در اين قصه همه حق به جانب اند. پيك موتوري مي خواهد نان زن و بچه بدهد؛ مأمور راهنمايي و رانندگي هم بايد وظيفه اش را انجام دهد، اما هميشه بين متخلفين و مأمورين برخوردهاي سختي درمي گيرد. در ذهن رانندگان جا نيفتاده كه قانون از جان خودشان حمايت مي كند و در واقع قانون حافظ جان نان آور خانواده آنهاست.
متخلفين گاه به مأمور التماس مي كنند، گاه فحاشي و گاه معتقدند مأمورين تندتند جريمه مي نويسند كه ته برگ هاي جريمه شان سريع تر و با بيشترين آمار نوشته شود!
حتي اين ديدگاه منفي وجود دارد كه مأمور اگر شيريني بگيرد، خوش تر رقم جريمه را تعيين مي كند!
اما واقعاً مأمورين حقيقت تخلف را مي بينند و جريمه را مي نويسند. حتي يكي از مأمورين راهنمايي و رانندگي كه در ميدان امام خميني سرپستش ايستاده صراحتاً مي گويد:«يعني ما اين قدر وجدان پاييني داريم؟! خدا مي داند كه 8ساعت تمام بدون سايبان زير آفتاب مي ايستيم و انواع و اقسام برخوردها را تحمل مي كنيم. گاه محكم به سر و صورتمان مي زنند، فحاشي مي كنند، اما هيچ كداممان تلافي اش را سر نرخ جريمه درنمي آوريم.»
از وي سؤال مي كنم: «آيا دوستاني داريد كه سربازي شان را به عنوان مأمور راهنمايي و رانندگي بگذرانند، اما بعد راغب باشند براي هميشه در همين لباس باقي بمانند؟» وي پاسخ مي دهد: «تحمل برخوردهاي متخلفين خيلي سخت است. سختي كار هم در گرما و سرما بالاست. به همين دليل شمار متقاضيان كم مي شود. با اين حال اين ضرورت وجود دارد كه هم برروي ذهنيت رانندگان و هم برروي رفتار، برخورد و آستانه تحمل مأمورين كار شود و فرهنگ سازي درستي صورت گيرد. درحال حاضر نيز چند ساعتي در ماه آموزش هايي پيرامون برخورد با متخلفين مي بينيم كه اگر بيشتر و پررنگ تر شود، خيلي بهتر خواهد بود.»
20 تخلف خطرساز نابخشودني!
امين حسين رحيمي، مخبر كميسيون حقوقي و قضايي مجلس شوراي اسلامي اطمينان مي دهد كه قدرت بازدارندگي و پيشگيري از وقوع تخلف در قانون جديد تخلفات رانندگي به صورت جدي لحاظ شده است. لذا با اجراي اين قانون، شاهد تخلفات و تصادفات كمتر و در نتيجه كاهش آسيب هاي جسمي ناشي از آن در جامعه خواهيم بود.
مهم ترين بخش قانون جديد جرايم رانندگي معطوف به نمره منفي رانندگان متخلف است. رحيمي توضيح مي دهد:« هرگونه حركات نمايشي مانند دور زدن درجا يا حركات آكروباتيك و يا حركت موتوسيكلت برروي يك چرخ 8نمره منفي براي وسايل نقليه شخصي و 10نمره منفي براي وسايل نقليه عمومي دارد.
تجاوز از سرعت مجاز بيش از 50كيلومتر در ساعت 10نمره منفي براي وسايل نقليه شخصي و 15نمره منفي براي وسايل نقليه عمومي دارد.
تجاوز به چپ از محور راه 5نمره منفي براي وسايل نقليه شخصي و 9نمره منفي براي وسايل نقليه عمومي دارد.
عبور وسايل نقليه از پياده رو 5نمره منفي براي وسايل نقليه شخصي و 7نمره منفي براي وسايل نقليه عمومي دارد.
عدم رعايت حق تقدم عبور 4نمره منفي براي وسايل نقليه شخصي و 6نمره منفي براي وسايل نقليه عمومي دارد.»
وي به چند مورد ديگر از تخلفات منجر به نمره منفي اشاره كرده و مي گويد:«دور زدن در محل ممنوع3 نمره منفي براي وسايل نقليه شخصي و 5نمره منفي براي وسايل نقليه عمومي دارد.
استفاده از تلفن همراه يا وسايل ارتباطي مشابه در حين رانندگي در سرعت بالاي 60كيلومتر 3نمره منفي براي وسايل نقليه شخصي و 5نمره منفي براي وسايل نقليه عمومي دارد.
نقص فني مؤثر يا نقص در سيستم روشنايي در شب 3نمره منفي براي وسايل نقليه شخصي و 6نمره منفي براي وسايل نقليه عمومي دارد.
سبقت غيرمجاز در راه هاي دو طرفه 5نمره منفي براي وسايل نقليه شخصي و 10نمره منفي براي وسايل نقليه عمومي دارد.
عبور از چراغ قرمز راهنمايي و رانندگي 5نمره منفي براي وسايل شخصي و 10نمره منفي براي وسايل عمومي دارد.
حركت به طور مارپيچ 3نمره منفي براي وسايل نقليه شخصي و 5نمره منفي براي وسايل نقليه عمومي دارد.»
وي ادامه مي دهد: «حركت با دنده عقب در آزادراه ها و بزرگراه ها 5نمره منفي براي وسايل نقليه شخصي و 7نمره منفي براي وسايل نقليه عمومي دارد.
رانندگي درحالت مستي و مصرف داروهاي روانگردان و يا مواد افيوني 10نمره منفي براي وسايل نقليه شخصي و 20نمره منفي براي وسايل نقليه عمومي دارد.
تجاوز از سرعت مجاز بيش از 30تا 50كيلومتر در ساعت 4نمره منفي براي وسايل نقليه شخصي و 6نمره منفي براي وسايل نقليه عمومي دارد.
عبور از محل ممنوع 4نمره منفي براي وسايل نقليه شخصي و 6نمره منفي براي وسايل نقليه عمومي دارد.
عدم رعايت مقررات ايمني حمل ونقل جاده اي مواد خطرناك 8نمره منفي براي وسايل نقليه شخصي و 8نمره منفي براي وسايل نقليه عمومي دارد.
رانندگي با وسايل نقليه عمومي بيش از زمان مجاز، شخصي نداريم فقط 7نمره منفي براي وسايل نقليه عمومي درنظر گرفته شده است.
عدم رعايت شرايط مندرج در گواهينامه از قبيل استفاده از عينك، سمعك و يا تجهيزات خاص 3نمره منفي براي وسايل نقليه شخصي و 7نمره منفي براي وسايل نقليه عمومي دارد.
عدم رعايت مقررات حمل بار 5نمره منفي براي وسايل نقليه شخصي و 8نمره منفي براي وسايل نقليه عمومي دارد.»
نرخ جرايم چطور محاسبه خواهد شد؟
رحيمي به 20مورد از تخلفات منجر به نمره منفي اشاره مي كند. اين موارد عمدتاً همان مواردي هستند كه در آيين نامه راهنمايي و رانندگي قانون محسوب مي شوند. تاكنون 170مورد تخلف راهنمايي و رانندگي پيش بيني شده است. وقتي صحبت از قانون جديد جرايم رانندگي به ميان مي آيد، منظور اين نيست كه آيين نامه 40ساله راهنمايي و رانندگي تغيير پيدا كرده باشد، بلكه منظور اين است كه دولت جدولي از نرخ جديد جرايم راهنمايي و رانندگي ارائه داده است.
مخبر كميسيون حقوقي و قضايي خاطرنشان مي كند: «اگر راننده اي مرتكب هر يك از اين 20مورد تخلف داراي نمره منفي شود، چنانچه متخلف داراي 30نمره منفي باشد، گواهينامه اش به مدت 3ماه ضبط خواهد شد و بعد از 3ماه با پرداخت 40هزار تومان جريمه، گواهينامه را مي گيرد. اگر دوباره 25نمره منفي كسب كند، 6ماه ديگر گواهينامه ضبط مي شود و بايد 60هزار تومان بپردازد و در مرحله سوم اگر 20نمره منفي ديگر بگيرد، گواهينامه اش ابطال خواهد شد. البته بعد از يك سال با پرداخت 100هزار تومان و طي دوره آموزشي جديد مي تواند جهت گرفتن گواهينامه جديد اقدام كند كه چون شرايط سخت است بعيد مي دانم چنين افرادي بار ديگر موفق به اخذ گواهينامه شوند.»
وي تأكيد دارد كه همه اين سختگيري به جهت حفظ جان شهروندان و قلع و قمع كردن رانندگان خطرساز صورت مي گيرد كه البته به گمان وي خطرسازان تعدادشان نيز اندك است.
وي ادامه مي دهد: «با اعمال اين قانون اختيار توقيف و قفل زدن وسايل نقليه توسط پليس تنها به موارد خاص و چند تخلف باهم محدود مي شود. اين گونه براي هر تخلف كوچكي ماشين توقيف نخواهد شد و نارضايتي مردم كاهش مي يابد. براي مثال اگر راننده اي به طور همزمان مرتكب دو تخلف از مجموع تخلفات بندهاي 1 و 2 و 3و 4و 5و 10 بشود كه بسيار خطرساز و از جمله بيست مورد تخلفات داراي نمره منفي هستند، پليس مي تواند براي 72 ساعت خودروي اين راننده متخلف را توقيف كند. به تعبير بهتر در اين قانون آورده شده پليس حق توقيف وسايل نقليه را جز مواردي كه به صراحت در قانون قيد شده ندارد.»
رحيمي درباره ميزان جرايم رانندگي هم مي گويد: «اگر كسي مرتكب تخلف يك تا بيست تخلف ذكر شده شود از 10هزار تومان تا 100هزار تومان جريمه مي شود، اما اين كه چه ميزان براي كدام تخلف درنظر گرفته شود دولت در آيين نامه اي تنظيم كرده است. درمورد بند 7 كه رانندگي در حالت مستي و مصرف داروهاي روان گردان و افيوني است جريمه 200هزار توماني و ضبط گواهينامه به مدت 6ماه درنظر گرفته شده است. ضمن اين كه اين متخلفان به دليل اعتياد نيز به مراجع قضايي سپرده مي شوند. اين سخت گيري به اين دليل است كه راننده بي اختيار همچون بمب براي جامعه خطرناك است. براي بقيه تخلفات كه 170 مورد پيش بيني شده، دولت جدول نرخ آنها را بين 3هزار تومان تا 50هزار تومان تنظيم كرده است.»
قانون و آموزش، دو بازوي قوي سلامت
در رانندگي
فقط لحظه التماس به مأمور قانون را پيش چشمتان نياوريد، به ندامت پشت ميله هاي زندان به خاطر قتلي از سر غفلت بينديشيد. بايد اين واقعيت ملكه ذهنتان شود كه قانون مقابل شما نيست، بلكه همچون محافظي شانه به شانه تان قدم مي زند تا سلامت شما و سرنوشت خانواده تان را حفاظت كند.
مأموران راهنمايي و رانندگي نيز اغلب در لباس سربازي فرزندان ملت هستند كه روزانه در گرما و سرما 8ساعت پياپي به شما خدمات مي دهند.
اين جمله معروف را هر بار كه از قانون عصباني شديد به ياد آوريد: «دير رسيدن، بهتر از هرگز نرسيدن است.»
مسئولين نيز در گير و دار وضع قوانين جديد تخلفات رانندگي بايد از فرهنگ سازي غافل نمانند و اين فرهنگ سازي هرچه از سنين پايين تر آغاز شود، بيشتر ملكه ذهن آحاد جامعه خواهد شد.