وضعيت راه ها و چگونگي گذران يك سفر دلپذير ( بخش نخست )
آرامش سفر در سايه ايمني جاده ها

حسن آقايي
صفحه مدور يك ساعت را تصور مي كنيم كه در طول 24 ساعت شبانه روز فقط 3 زمان را نشان مي دهد: 8 ساعت كار، 8 ساعت استراحت و 8 ساعت خواب. رعايت نظم اين قاعده را با هر انسان شهروند امروزه در ميان مي گذاريم... و تنها بسنده مي كنيم به تبسم او كه عكس العمل از شرايط زندگاني عصر كنوني است.
و در اين ميان هم لازم به توضيح نيست كه دليل دستكاري كردن تعيين و تفكيك زماني در اين مثلث، شرح داده شود. زيرا مي دانيم ناخواسته اقتضاي زمانه است كه بسياري از مردم چند ساعت از زمان استراحت و فراغت كاري و خواب خود زده و به طول مدت كار و فعاليت شغلي در شب و روز افزوده اند.
با همه اين مشغله كاري و زندگي و فعل و انفعالات مردم و خانواده ها فرصت رفت و گشت و ديد در تعطيلات تابستاني را به غفلت پشت سر نمي گذارند و به حد وسع اقتصادي، تنوعي در چرخه زندگي و كار ايجاد مي كنند و از تجارب مسافرت بهره مند مي شوند... اما سويه ديگر مسافرت، ايمني وسيله نقليه، راه و همدلي در چند و چون سفر است. نخستين بخش اين گزارش پيش روي تان است كه با هم مي خوانيم.
نياز به سفر، حقيقت جوهره و خصلت انسان به ميل خاطر تنوع دوري گزيني ولو در يك مقطع زماني محدود از محيط ثابت و تكرار كار و زندگي معمولي است. اين حس روحي به واقع امر نسخه اي هوشمندانه و سودمند براي حفظ يا تجديد آرامش و نشاط فكر نيز مي باشد كه زنگار خستگي جسمي و ذهني و ثقل مشغله هاي متداول آدمي را نيز مي زدايد.
انباشت فشار خستگي و تنفس در غوغاي ماشين و... و پارازيت هاي علوم الكترونيكي فرساينده در عصر كنوني، پنهاني و به مرور سبب كاستن انرژي و سرانجام عامل ايجاد نگراني در سيستم اراده و عدم تمركز حواس انسان امروزه مي شود درحالي كه اگر امكان استراحت و بهره بردن از اوقات فراغت را فراهم كنيم، جايي براي درنگ سفر نبايد داشته باشيم. تحقق اين نياز رواني در نتيجه، كنش هاي آسيب رسان به سلامت انسان فرصتي براي بي قراري و عصبي كردن و افسردگي شخص نخواهند داشت.
اولويت سفر؛ ايمني راه و رانندگي
«ايمني جاده و رانندگي و به سلامت رسيدن به مقصد اولويت در مسافرت است. بعد چگونه بودن وسايل نقليه اعم از هواپيما، قطار، اتوبوس و سواري شخصي، سپس محل اسكان، غذا و بهداشت در انجام يك سفر خوب و دلپذير نقش مهمي در تأمين سلامت و آرامش سفر دارند.» «يوسفي» مدير داخلي يك آژانس مسافرتي، اين نظر را درباره يك سفر خوب و رضايتمند، بيان مي كند و مي افزايد: «اما در بخش راه، در برخي از مسيرها علايم هشداردهنده و خط كشي كم است و بعضي از جاده ها حفاظ ايمني ندارند.»
جاده استاندارد رانندگي فرهنگ مدار
يك راننده پرسابقه حمل ونقل بين شهري درباره وضعيت ايمني راه ها با لحني مصرانه نخست از ناگزير بودن تصادفات جبران ناپذير با آمارهاي سنگين مي گويد و دلايلي هم در اين خصوص مي دهد. او اظهار مي دارد عبور و مرور در جاده ها به ويژه در تعطيلات چند هفته اي اول سال، بعد در تابستان همزمان با تعطيلات حدود سه ماهه و همچنين در فصل زمستان و بيشتر به علت لغزندگي و يخبندان راه ها هيچ گاه خالي از حوادث با آمار بالا نبوده است.
وي كه خود را «دشتي» معرفي مي كند دليل اين تصادفات را كمبود و كم عرض بودن جاده، وجود گردنه هاي حادثه خيز و علت ديگر را عامل انساني مي خواند و مي گويد: «سرعت هاي غيرمجاز، انحراف ناگهاني از مسير و عدم احساس مسئوليت راننده نسبت به حقوق و جان سايرين و پاره اي موارد حتي بي اعتنايي نسبت به جان خود، باعث فاجعه مي شوند. برخي از اين اتفاقات ناشي از كمبود فرهنگ رانندگي، دسترسي همگاني به خودروي شخصي و بعضا نبود ظرفيت احساس داشتن مي باشد. در مورد اخير توجه كنيم به بي ملاحظگي هاي برخي راننده ها حتي در سطح شهر كه يك لحظه فرصت عبور بدون نگراني از خطوط سفيد عابر به كسي نمي دهند.»
او مي افزايد: «با اين وضع، اين سؤال پيش مي آيد كه چنين افراد بي اعتنا به جان مردم، چه تعريفي از سفر و رانندگي در جاده ها دارند؟... سفر يعني جنگ با جاده و اعصاب خود و ديگران را خرد كردن يا لذت بردن از يك مسافرت چند روزه و استراحت و تفريح دور از هرگونه مزاحمت؟...
لذا در زمينه عوامل انساني بايد فرهنگ سازي رانندگي با قاطعيت پيگيري شود طوري كه نتيجه نهايي آن، آمارهاي تصادفات نابودكننده زندگي از 5 رقمي بودن سال ها تاكنون، صفر يا حداكثر 2 رقمي شود و آن هم به واسطه شرايط اتفاق سخت فني وسيله نقليه. البته اين آرزو به سرمايه گذاري در بخش توسعه و استاندارد شدن همه راه هاي سراسري و مدت زمان نسبتا طولاني نياز دارد.»
نياز به ساخت راه هاي جديد
... اتوبوس و سواري با سرنشين حركت مي كند فاصله هاي دور را درمي نوردند. سفر مي بايد به نقطه صفر مقصد برسد ولي ماشين و جاده چرا هر سال ناسازگاري كرده و فجايع تلخ مي آفرينند؟... جاده باز همان جاده و ماشين تكرار تأسف است و تدابير جديد...
200 هزار كيلومتر كل راه هاي اصلي و فرعي سراسري كشورمان طي طول سال و از جمله مدت زمان تعطيلات تابستاني نيز نقل و انتقال ميليون ها مسافر را از چهار گوشه مبادي خروجي به مقاصد ورودي شهري صبورانه تحمل مي كند. ليكن اين كه دانسته باشيم مجموعه كميت و كيفيت ظرفيت و استاندارد راه هاي كنوني چه نسبتي با صد برابر شدن توليد و عرضه خودرو فقط در فاصله 5 سال اخير دارد، شايد يك علت آشكاراي بروز تصادفات جاده اي كالبدشكافي شود. مي دانيم ماشين ارابه اي براي نبرد در گستره راه ها نيست ولي بايد از هر جهت مجهز و اصول استاندارد در آن نيز رعايت شده باشد. راننده هم نبايد تصور كند كه جاده درياست و او سوار بر اسكيت موج سواري است. در اين ميان اما جاده همان جاده است كه برخي از آن فرسوده يا همچنان كشش ميليون ها خودرو را ندارد. نگهداري همين ميزان راه و ابنيه سالانه به 6 هزار ميليارد تومان هزينه نياز دارد. ليكن كل منابع اعتباري سالانه دولت به وزارت راه و ترابري حدود 1000 ميليارد تومان است...
در گفت وگو با «مهندس عزيز فيلي» مديركل نگهداري راه و ابنيه وزارت راه و ترابري، از وي مي پرسم راه هاي سراسري كشور با شروع تعطيلات تابستاني و ازدياد فوق العاده مسافر چه وضعيتي دارند؟. پاسخ او بيانگر نكات فراگير حياتي از جمله موضوعات تراكم راه ها، نياز به منابع اعتبارات جهت توسعه طول راه ها، ناهمخواني شديد ازدياد خودرو با ظرفيت جاده ها، علل بروز حوادث و... مي باشد. با اين پيش گفتار كه نگهداري راه ها، ابنيه فني، پل ها و تونل ها در مسيرسراسري كشوري حوزه اين مديريت است، ادامه مي دهد: «طول راه هاي كشور حدود 200هزار كيلومتر شامل راه هاي شرياني، غيرشرياني و روستايي است. سرمايه گذاري اين راه ها به قيمت امروزي بالغ به 120هزار ميليارد تومان است كه هزينه شده است. تراكم متوسط راه ها درحال حاضر باتوجه به وسعت كشور، عدد 3است درحالي كه عدد 100 استاندارد مطلوب جهاني است. بنابراين، نياز به احداث راه هاي جديد شامل آزادراه ها، بزرگراه هاي اصلي و فرعي و روستايي مي باشد. در اين ارتباط با توجه به منابع مالي كشور و با استفاده از مشاركت غيردولتي درنظر است در طول برنامه پنجم حداقل 20 هزار كيلومتر راه جديد ساخته شود. يعني در هر سال اين برنامه 4هزار كيلومتر راه جديد بسازيم...»
سفر؛ تجربه هاي زندگي
«گردش و سياحت با استفاده از زمان آسودگي كار، زندگي معمول،انرژي بخش سلامت روح و جسم و فرصتي نيز براي تجديد قواي فكري افراد مي شود.» اين نظر «محسن رفيعي» شغل آزاد است و ادامه مي دهد: «در سفر آدم يك زندگي غيرمتعارف روزهاي ديگر خود را تجربه مي كند كه گاه هم ممكن است چيزي به وفق خواست و انتظارش نباشد چون كه مسافرت فرهنگ و شيوه خود دارد اما حال و هواي سفر به هرحال تحولي در انسان ايجاد مي كند. شخص مسافر با شكل ظاهري زندگي و حتي دلبستگي مردمان به آداب و روابط شان با يكديگر و توقع از آنچه در محيط خود دارند و مي بينند، آشنا مي شود. اين شناخت ها به علاوه آثار قديمي در جغرافياي فلان شهر يا روستا، تجربه هايي معنوي در كنار زندگي مسافران مي شود.»
وي ادامه مي دهد: «اما اين كه پرسيديد سفر چگونه سفري بايد باشد اعتقاد دارم مسافرت بايد با هدف تازه كردن روحيه و نشاط و شادابي و استطاعت مالي باشد. همان گونه كه اشاره شد گردش در شهر، تفريحگاه ها و ديدن مكان هاي باقي مانده قديمي از مردمان گذشته حس عطوفت و پيوستگي ملي و قومي و فرهنگي در نسل هاي نوجوان و بزرگسال ايجاد مي كند. در سفر بايد خيلي گذشت كرد و طبع بلند و مردم مداري داشت. همچنين توقع چندان نداشت كه براي چند روز سفر فقط بايد پول زياد داشت. خلاصه اين كه سفر روحيه انسان را شاد و انسان از ديدن زيبايي هاي طبيعت احساس آرامش مي كند.»
... با صرفه بودن مخارج سفر
«سفر ايده آل نزد افراد مختلف فرق مي كند چراكه نوع سفر متفاوت است نظير سفر براي انجام كار، معالجه يا تفريح. مسافرت هاي تفريحي و گردشگري هم بستگي به خصوصيات روحي و چگونگي گذراندن مدت سفر شخص دارد.»
اين نظر «روبن گريگوريان» مديرعامل يك شركت خدمات مسافري و جهانگردي، در پاسخ اين پرسش كه يك سفر خوب و مفيد بايد چگونه باشد، است.
وي در بيان نظرات خود پيرامون مسافرت، تلويحاً و به نوعي، جامعه شناسي مسافران را مي خواهد نشان بدهد از جمله ديگر اين كه در سفر آدم بايد واقع بين باشد. او مي افزايد: «هر كس فكر مي كند به يك مسافرت خوب برود و حتي الامكان پول كمتر خرج كند. با اين اوصاف و توضيحات اگر بخواهيم يك ميانگين از جريان و اهداف سفرها بگيريم بايد گفت باتوجه به چند گروه بودن مسافران، ولي همه شان مي خواهند يك نتيجه مثبت از سفرشان بگيرند كه همانا باصرفه بودن مخارج مسافرت است.» اين مديرعامل هم در رأس مباحث سير و سفر، ايمني و سلامت در طول تفريح و رفت و آمدها را مورد تأكيد قرار مي دهد. «پرسش ديگرم از وي اين است كه خود در سفرها چه هدفي داشته و دارد؟ پاسخش چنين است كه اهداف در سال هاي مختلف عمر انسان فرق مي كند. مثلاً يك هدف آن بوده تا با مناطقي كه تا پيش از زمان سفر نديده، آشنا شود. ديدار اماكني كه پيشتر در كتب تاريخ و جغرافيا و ديگر كتاب ها خوانده و نيز معابد و موزه هاي تاريخي هر يك تأثير مفيدشان متفاوت است.»
او معتقد است كه اصولاً سفر دانش بشري را بيشتر مي كند. ديدني ها روي فكر، انديشيدن و روح و روان انسان بدون شك اثر مفيد مي گذارد.
آنجا كه انسان از مشكلات رها مي شود
«من در 365روز سال هر روز به محل ثابت سركارم مي روم با همان حرف و كارهاي روزهاي طي شده گذشته. اما بايد هم توجه داشته باشم كه فرصت فراغت در زندگي ايجاد كنم انسان در سفر است كه مشكلات زندگي روزمره را فراموش مي كند.»
«علي اميدي» با اين پيش گفت معتقد است آدم در يك مكان مناسب مسافرتي اعصابش آرام مي شود و انرژي جديد براي برنامه ريزي كار و زندگي نيز كسب مي كند. سفر فرصتي است كه شخص موقعيت خود را ازنظر زماني و اين كه دريابد كجاي زندگاني است، مرور مي كند. او ادامه مي دهد: «اگر سفر نرويم روح از يكنواختي مجموعه كار و زندگي خسته شده و پژمرده مي شود. ليكن چنانچه ذهن آرامش داشته و پويا باشد حتي تجربه دوران بچگي هم به ياد مي ماند.»
از اين مديرعامل كه نظرات خود را پيوسته بيان مي كند سؤال مي كنم: اين فرصت ها را كه گفتيد، چطور مي شود فراهم كرد؟ پاسخ مي دهد: «اولين بحث براي آهنگ سفر آن است كه دخل و خرج سفر ممكن باشد. براي اين منظور، شخص بايد پيشتر رقمي از درآمدش را كنار بگذارد كه اگر تصميم گرفت به سفر رود از آن پس انداز بتواند خرج كند.» به نظر او بيش از 50درصد افراد كساني نيستند كه سفري نسبتاً دلپذير داشته باشند، حالا يا به دليل مشغله كار و پرداخت اقساط بدهي مختلف يا بودجه كم در برابر هزينه هاي مسافرت است. امروزه يك خانواده چهارنفره به لحاظ اقتصادي درحد متوسط براي يك سفر دو سه روزه بايد حداقل 400هزار تومان هزينه كند تا يك آسايش فكري در سفر احساس كند. درحالي كه در سفر بايد آسودگي داشت و كم و كسري از هيچ جهت نداشت. او در پايان صحبت هايش تأكيد مي كند: «اين را هم بنويسيد كه اگر مسافرت نروم دچار اختلال حواس مي شوم.»
«نصراللهي» به عنوان مديريت نمايندگي يك آژانس مسافرتي، درباره ايمني سفر و جاده مي گويد: «جريمه كردن رانندگان متخلف توسط پليس راه تا حدودي مانع سرعت هاي غيرمجاز و بي توجهي به رعايت مقررات رانندگي شده و در امنيت تردد جاده اي اثرگذار مي باشد.»
به او مي گويم: در تعطيلات تابستاني متقاضيان سفر با ناوگان هاي حمل ونقل جاده اي و ريلي نيز به اوج خود مي رسد. سرويس دهي هواپيمايي چطور است؟ مي گويد: «مسافران هوايي در فصل تابستان زياد وپروازها پر است ولي در زمستان مسافر كم مي شود.» او هم در پايان صحبتش درباره ضرورت سفر مي گويد: «مسافرت روي روحيه انسان تأثير مثبت مي گذارد و انسان به واقع احساس شادابي و آسايش مي كند.»
گزارش روز