كمبود آب و راهكارهاي صرفه جويي در مصرف- بخش دوم
افراط در مصرف آب را مديريت كنيم

مديريت كلان آب، به نوعي مديريت حيات است و اين مسئوليت حساسي است. دورانديشي، كنترل داشت و برداشت، فرهنگ سازي مصرف و مسدود كردن مجاري هرز و هدر رفتن آب در تمام سطوح مصرفي مي تواند زهر اقليم خشك را تا حدي بگيرد و بوي بحران به مشام نرسد.
اما بنابر اخبار منتشره در برخي از استان ها با قطعي طولاني مدت آب روبه رو هستيم كه نشان مي دهد بحران كم آبي در برخي مناطق به طور جدي مطرح است و مردم در اين باره با مشكلات عديده اي روبه رو هستند.
از طرفي هم اين وظيفه مسئولان را دو چندان مي كند تا در نهادينه كردن فرهنگ صرفه جويي در ميان اقشار مختلف مردم تلاش كنند و مردم نيز بايد در اين باره مراقب مصرف بي رويه آب و هدر رفت اين مايه حياتي باشند.
اين عادت بد از قديم مانده است
درباره كمبود آب موجود منابع و هشدارهاي اخير مديران ارشد ذي ربط در خصوص رعايت جدي صرفه جويي و پرهيز از اسراف آب، توضيحاتي به مسئول يك فروشگاه عرضه كننده ماشين آلات صنعتي، دستگاه تصفيه آب و... مي دهم... او بين صحبتم يكي دو بار مي گويد:«عادت بد مصرف زياد آب از قديم بوده و مانده است.»
«مقدم» با اين جمله، بر اين نظر است كه آب آشاميدني و آب مصارف ديگر بايد جداگانه باشد. مثلا براي استحمام از آب غيرشرب مصرف شود. اما مي بينيم كساني از آب آشاميدني براي آبياري باغچه، شست وشوي در و حياط و ماشين خود استفاده مي كنند، حتي فردي چند ماشين را با آب خوردن مي شويد. اين جور عادت پرواضح است كه روي ذخاير آب و كاهش مصارف عمومي شهر اثر مي گذارد.
آنجا كه آب سر بالا نمي رود
مشكل يك شهروند در زمينه آب و مصرف، فشار كم آب است كه به واحد مسكوني اش در طبقه چهارم ساختمان نمي رسد به طوري كه براي استحمام ناچار به حمام عمومي مي رود و مهم ترين علت كاهش فشار آب را ازدياد جمعيت مي داند. «طيبي» بازنشسته بانك در جهت رفع اين مشكل و به توصيه اطرافيان حدود 5-4 سال پيش با صرف 2 ميليون تومان لوله انتقال آب از طبقه همكف به واحد سكونتش را به قطر بيشتر تعويض مي كند ولي فايده مؤثري نداشته است. اين بار مشكلش را با شركت آب در ميان مي گذارد. جواب مي گيرد لوله و كنتور جداگانه مي تواند مشكل فشار كم آب را برطرف كند كه اين كار هزينه مي خواهد و بودجه اش كفاف نمي كند. از او مي پرسم نظرتان راجع به وضعيت عمومي آب و مصرف چيست؟ و حتماً مي دانيد سرزمينمان طبيعتاً با خشكسالي اقليمي روبه رو است. پاسخ مي دهد: «جمعيت زياد شده و در اين وضعيت، آب جوابگوي جمعيت موجود نيست.»
مي خواهم در روستاي خودم باشم
اين شهروند بعد تعريف مي كند: «يك كارگر كه تا چندي پيش در يك مغازه محل كار مي كرد و شب ها هم در همانجا مي خوابيد مي گفت در روستاي زادگاهش كشاورزي مي كرده، به دليل كمبودهاي زندگي از جمله آب و خشك شدن زراعت به شهر آمده است. او مي گفت چرا من به اينجا بايد مي آمدم، مي خواهم كنار زمين زراعت و زن و بچه ام باشم كه حالا نيستم. چند ماه رفتن به روستايم براي ديدن خانواده، كلي كرايه رفت و آمد مي دهم، چرا ميوه از خارج وارد مي كنند و به زراعت خودمان رسيدگي نمي شود؟» به گفته اين شهروند بازنشسته كمبودها در روستا سبب افزايش جمعيت و مشكلات شهرهاي بزرگ مي شود كه يكي همين است كه گفته اند ميزان آب جوابگو نيست.
مثلث مشكل آب كرمانشاه
كمبود، انشعابات مصرف غيرمجاز و قطع اجباري آب در ساعاتي از شبانه روز مثلث مشكلات و آشفتگي در زندگي روزمره مردم استان كرمانشاه شده است.
چند روز پيش يكي از شهروندان ساكن كرمانشاه در تماس با سرويس گزارش كيهان در اين زمينه مي گويد: «قطع و وصل هاي شبانه روزي جريان آب شرب باعث ايجاد معضلات متعدد مردم شده است.» وي در خصوص اين وضعيت اظهار مي دارد: «در حال حاضر آب آشاميدني در شبكه آبرساني از ساعت 8 شب تا 12 ظهر جريان دارد ولي از 12 ظهر تا 8 صبح فردا قطع مي شود! در اين هواي گرم طاقت فرسا زمان قطع آب باعث آشفتگي و دغدغه خاطر خانواده و سايرين شده است. تماس هاي برخي اهالي با شركت آب هيچ اثر و تغييري در رفع اين معضل عمومي نداشته و شركت آب كمبود آب را مطرح مي كند.»
«مرادي» مدير روابط عمومي شركت آب و فاضلاب استان كرمانشاه علت كمبود آب شرب در كرمانشاه را چنين اظهار كرده است: «متاسفانه بخشي از منابع آب استان از طريق انشعابات غيرمجاز، مصرف مي شود.» وي با اشاره به كمبود و قطع اجباري آب در ساعاتي از شبانه روز در بخشي از محله هاي شهر، خطاب به اهالي گفته است: ما از مردم فهيم و بافرهنگ كرمانشاه تقاضاي همكاري با آبفاي كرمانشاه داريم و افزوده: آموزه هاي ديني ما اجازه اين كار را به ما نمي دهد. او اين كار را تضييع حق ديگران پنداشته و مي گويد: باتوجه به اين كه شهروندان در قبال آب مصرفي بهاء مي پردازند اين كار (مصرف غيرمجاز) توسط عده اي تجاوز به حق ديگري است كه شايسته جامعه اسلامي نيست. اين كار همچنين از نظر قانوني خلاف است كه بدون ترديد قانون گذار براي مجازات اين افراد قوانيني را پيش بيني كرده است.
مدير روابط عمومي شركت آب و فاضلاب استان كرمانشاه در ادامه با اشاره به اين كه مقدار زياد آب توسط مشتركان غيرمجاز مصرف مي شود، افزوده است : همين امر باعث به وجود آمدن قطعي هاي اجباري مي شود. او از شهروندان خواسته نسبت به گزارش تخلف اين افراد به شماره تلفن 122 اقدام كنند. از «فرنيوز» همچنين مي خوانيم:«مرادي» در پايان گفتارش به رغم آن كه خواستار گزارش مردم درباره افراد متخلف شده است، با دعوت از كساني كه تاكنون اين گونه (غيرمجاز) از آب مصرفي استفاده كرده اند نيز خواست با مراجعه به مراكز قانوني از تسهيلاتي كه براي آنها در نظر گرفته شده است سود ببرند.»
پرونده مسائل آب روي ميز داشتن
و نداشتن ها
رئيس سازمان حفاظت از محيط زيست كشور، پرونده مسايل آب در كشور را روي ميز بايدها و نبايدها و داشتن و نداشتن ها مي نهد و با ارايه آمار و ارقام در زمينه هاي مختلف با محوريت مسأله كمبود آب، بر لزوم اعمال مديريت، مشخص كردن الگوي صحيح و استفاده از چرخاب هاي آب تاكيد مي كند. بخش هايي از گفتار وي را مي خوانيم: مهندس محمدجوادمحمدي زاده با اشاره به اين كه سرانه مصرف آب در ايران 40 ليتر بيشتراز دنيا است اظهار كرده در 9 استان و 34 شهر كشور با كمبود جدي آب مواجه هستيم و لازم است در زمينه مديريت آب و بازگرداني پساب به چرخه مصرف، چاره انديشي هاي لازم صورت گيرد. وي با بيان اين كه آلودگي هاي منابع آب در اثر فعاليت معدني و صنعتي مسايل نوظهور هستند، افزايش يافته است در حالي كه كشور ما در اقليم خشك و نيمه -خشك قرار گرفته و از نظر آب در مضيقه است. در اين حال يك سوم منابع تجديدناپذير آب را به صورت پساب از دست مي دهيم.
معاون رئيس جمهور، همچنين با اين اشاره كه سالانه 410 ميليارد متر مكعب آب حاصل از نزولات و باران در كشور است، 280 ميليارد متر مكعب از اين آب به علت تبخير و تعريق از دست مي رود.
كشاورزي با اين روند معضل محسوب مي شود
وي در بخش ديگري گفته است كل ذخيره آبي كشور حدود 130 ميليارد متر مكعب است كه حدود 50 ميليارد متر مكعب آن ذخيره آب مطمئن محسوب مي شود. از سوي ديگر با 94 ميليارد متر مكعب حجم كل آب مصرفي در كشور، بخش كشاورزي با 91 درصد مصرف آب، بيشترين سهم استفاده از منابع آبي را به خود اختصاص داده است. رئيس سازمان حفاظت محيط زيست، در ادامه گفته است در دنيا در ازاي مصرف هر يك متر مكعب آب دو كيلوگرم محصول كشاورزي توليد مي شود در حالي كه در ايران محصول توليدي درازاي مصرف هر متر مكعب آب تنها 900 گرم است. با ادامه اين روند در سال 1400 همچنان كشاورزي به صورت يك معضل محسوب مي شود. وي همچنين مي گويد: «سرانه مصرف آب در ايران191 ليتر است اما سرانه مصرف آب در دنيا 150 ليتر است و اين يعني هر ايراني حدود 40 ليتر بيشتر از سرانه جهاني آب مصرف مي كند.»
افراط مصرف
قنوات و چاه ها را خشكاند
در گفت وگو با «رضا افشار» رئيس شوراي شهر «شاهدشهر» درباره وضعيت آب خصوصاً در بخش كشاورزي مي پرسم؛ او مي گويد تا قبل از احداث سد اميركبير آب فراوان داشتيم. با ساخت اين سد، نخست جريان آب رودخانه (به سمت مناطق محوري شهريار) كه مورد استفاده كشاورزان بود قطع شد. در آن شرايط رويكرد استفاده از آب قنوات و آب هاي زيرزميني در روستاهاي شهريار زياد شد. اين در حالي بود كه در سال 44-43 از قنات هاي شهريار با عمق 40-30 متري 8 اينچ آب حاصل مي شد همچنين نيمي از چاه هاي آب شاهد شهر در اثر افراط در مصرف رو به خشك شدن رفتند. در شاهدشهر نيمي از 18 چاه آب موجود با عمق 200-180-170 متر نيز خشك رفتند. با تمام شدن آب اين منابع و چاه هاي تحت پوشش آب هاي زيرزميني، نيمي از باغ ها در اثر بي آبي خشكيدند. در چنان وضعيتي برخي كشاورزان مجبور شدند باغ هاي خشك شده شان به خصوص در جنوب و غرب شهريار را تبديل به زمين ساخت و سازهاي مسكوني كردند و اين تغيير كاربري سبب افزايش مهاجرت ها شده است.» اين بخش از صحبت هاي «افشار» با بيان اين نظر كه علل خشك شدن منابع آبي، نخست ايجاد سد مذكور و بعد حفر چاه هاي آب در روستاهاي شهريار بوده است و در شرايط كنوني مجوز براي حفر چاه جديد داده نمي شود، پايان مي يابد.
پيش بيني ها براي سال 1400
مهندس محمدي زاده، در بخش ديگري از گفتارشان از پيش بيني حداقل 90 ميليون نفر جمعيت كشور در سال 1400 گفته كه 75 ميليون نفر از آنان در شهر و بقيه در روستاها اقامت خواهند داشت و نيز اين كه 7 شهر ميليوني فعلي در سال 1400 به 19 شهر افزايش پيدا خواهند كرد. در آن شرايط، ميزان فاضلاب توليدي در شهرها و روستاها بالغ بر 5 ميليارد مترمكعب خواهد شد. باتوجه به اين آمار، ضروري است. بهره وري در حوزه پساب را افزايش دهيم و افزوني ارزش افزوده را براي هر واحد آب در دستور كار قرار دهيم. همچنين در اجراي طرح هاي ذخيره سازي همزماني و هماهنگي داشته باشيم.
معاون رئيس جمهور، به ايسنا اظهار داشته بايد سطح كشاورزي اصلاح، تجهيز و يكپارچه سازي شود. مديريت مصرف آب كشاورزي بايد در اولويت قرار گيرد.
وي با تاكيد بر لزوم اولويت بخشي به روش هاي اعمال مديريت آب و تعيين الگوي درست مصرف مي گويد: «لازم است در حوزه هاي مرزي و مشترك آب، مهار و كنترل لازم صورت گيرد.»
گزارش روز