پايانه هاي مسافربري و تمهيدات جابه جايي مسافران در پايان تعطيلات تابستان- بخش نخست
سرگرداني مسافران و پاسخگو نبودن تعاوني ها

صديقه توانا
تيك تاك ساعت بزرگ وسط پايانه مسافربري سوهاني بر روح مسافران سرگرداني شده است كه پايان سفر سختي را برايشان رقم مي زند، مسافراني كه مجبورند لحظه ها و ساعت هاي طولاني و بي هدفي را در پايان مسافرتشان سپري كنند و خاطره اي ناخوشايند را از يك سفر خوب با خود به سوغات ببرند. دليل اين همه گلايه مندي در نبودن بليط و ازدحام مسافر در پايان تعطيلات تابستاني خلاصه مي شود جمعيتي كه واقعا از كمبود و گراني و بازار سياه بليط كلافه و سرگردان هستند.بي شك سفر وقتي خوشايند و مطلوب مي شود كه مسافر هم و غم تهيه بليط براي رفت و برگشت را نداشته باشد، اما وقتي مسافران در آخر سفر يك هفته اي يا چند روزه خود مجبورند شب يا روز خود را علي رغم خستگي، دربه در دنبال بليط باشند و درنهايت هم دست خالي برگردند يا مجبور باشند شب را روي صندلي هاي فلزي ترمينال ها تا صبح سپري كنند، جز تلخ كامي از سفر خاطره اي ديگر به يادشان نمي ماند.
همان طور كه در آغاز هر تعطيلاتي مثل تعطيلات تابستاني با ازدحام مسافر و افزايش آمار مسافرت ها روبه رو هستيم، شاهد اين افزايش سفرها در پايان تعطيلات تابستاني هم بوديم كه اين افزايش و ازدحام سفر هميشه مشكلاتي مثل كمبود بليط و افزايش نرخ سفرها را به دنبال دارد.
استقبال زياد مردم در شروع و پايان هر تعطيلاتي از مسافرت ها به اقصي نقاط كشورمان تلاش مضاعفي از سوي مسئولان و دست اندركاران را مي طلبد تا سفر خوشي را براي شهروندان فراهم نمايند.
اما هميشه وقتي صحبت از دلايل عدم استقبال مردم به مسافرت هاي داخلي پيش مي آيد، ذهنيت ها فقط متوجه هتل ها و گران شدن آن يا به عدم خدمات مناسب رفاهي تفريحي معطوف مي گردد، حال آن كه نبايد از سرگرداني مسافران در پايانه هاي مسافربري به دليل كمبود بليط يا افزايش ناگهاني كرايه ها در روزهاي شلوغ سفر غافل شد كه اين مسئله خود يكي از عوامل بسيار مهمي است كه در كاهش يا كم رنگ شدن استقبال مردم از مسافرت هاي داخلي آن هم با وسايل حمل ونقل عمومي تأثير دارد.
آخر تعطيلات و قيمت هاي صعودي بليط اتوبوس
شاگرد شوفر با دست هاي روغني و دستمال يزدي كه دور گردنش انداخته جلوي در اتوبوس با صداي بسيار رسايي مسافران مشهد را به سوار شدن داخل خودرو دعوت مي كند.
مسافران كه از قبل جلوي سكوي محل توقف اتوبوس منتظر نشسته بودند، تك تك با نشان دادن بليط با راهنمايي كمك راننده، روي صندلي هاي خود مي نشينند. هنوز چند نفر بيرون منتظر ايستاده اند. يكي از آقايان كمي جلو مي رود يك پا پايين و يك پا روي پله اتوبوس مي ايستد و با راننده كه مشغول مرتب كردن صندلي اش مي باشد، پچ پچ مي كند. چاره اي ندارم، فال گوش مي ايستم و مسافر سر قيمت مشغول چانه زدن مي شود، ظاهرا چاره اي ندارد، دست به جيب مي شود 17 هزار تومان تقديم مي كند و از پله ها پايين مي آيد تا ساكش را در صندوق مخصوص بغل جاسازي كند. به او مي گويم: «چرا از باجه بليط تهيه نكرديد، اين روش خريد بليط غيرقانوني است» نيشخندي مي زند و مي گويد: «خانم مثل اينكه خيلي وقت است اتوبوس سوار نشده ايد، توي اين ايام شلوغ و با اين همه مسافر بليط كجا بود، اين هم كه ديديد راننده و كمك راننده 8-7 تا صندلي براي خودشان نگه مي دارند و مي دانند كه مسافر آن پاي اتوبوس حاضر است. اين بليط ها را براي مسافراني كه مثل من عجله دارند رزرو مي كنند، قيمتش هم خيلي مهم نيست.»او كه خود را محمدي و كارمند معرفي مي كند و براي انجام كاري مجبور شده در اين آخر تعطيلات به تهران بيايد و حالا براي برگشت به مشهد هم بسيار عجله دارد، در تكميل صحبت هايش مي گويد: «چند ساعت در سالن بالا منتظر ماندم ، به تعاوني هاي مختلف سر زدم اما براي امروز ديگر بليط نداشتند، يا از قبل پيش فروش كرده اند يا صبح زود همه بليط ها را فروخته بودند، ديگر چاره اي ندارم مجبورم بليط را گران تر تهيه كنم در غير اين صورت بايد شب تا صبح را در گوشه اي از ترمينال روي صندلي ها سپري كنم و 7 صبح با اولين سرويس راهي شوم كه نه وقت اين كار را دارم و نه حوصله اش را.»
تهيه بليط و مصيبت هاي پيش رو
«پيدا كردن بليط اتوبوس براي مشهد در ترمينال جنوب بعضي مواقع تبديل به مصيبت مي شود. همين چند روز پيش بود كه قصد سفر به مشهد را داشتم و چون سفر كاري بود و خيلي عجله داشتم، مي خواستم به هر قيمتي كه شده بليط تهيه كنم. اما آخر وقت و در ساعات پاياني روز به عنوان يك مسافر نمي توانيد بليط تهيه كنيد، ولي با پرداخت مبلغي به دلال هايي كه در ترمينال مشغول راه رفتن هستند اين كار را مي توانيد به راحتي انجام دهيد و البته قيمت بليط هم چند هزار توماني گرانتر از نرخ روي تابلوها خواهد بود، ولي خوب وقتي عجله داريد، بايد هزينه زيادي بپردازيد و اين انصاف نيست، نمي دانم چرا راننده هميشه تعداد زيادي صندلي خالي براي خودش نگه مي دارد تا به اصطلاح بين راه مسافر بزند يا اينكه با قيمت بيشتري در اختيار دلالان قرار مي دهند تا آنها به مسافران بفروشند! » اين نظر مصطفي ناظم نژاد است كه به همراه دوستش عازم سفر هستند و نقطه نظرات خود را در مورد سوژه گزارش در گفت وگو با گزارشگر كيهان اين طور مطرح مي كنند.حميد و مصطفي كه عازم سفر به مشهد مقدس هستند و شيارهاي عرق بر روي صورت آفتاب سوخته شان جاري شده، خيلي گلايه مندانه از وضعيت شلوغي و به هم ريختگي پايانه هاي مسافربري در روزهاي پاياني تعطيلات تابستاني در ادامه اين طور مي گويند: «در بيخ گوش مسئولان اتوبوس هايي هم هستند كه تمام مسافرانشان را بدون بليط البته گران تر از نرخ مصوب سوار مي كنند و فقط كساني متوجه اين گراني مي شوند كه مثل ما مسافر هميشگي باشند.»
آقاي ناظم نژاد در ادامه مي گويد: «هفته گذشته راننده در نزديك نيشابور، مسافري را به مقصد مشهد سوار كرد و 4 هزار تومان خواستند و وقتي كه مسافر اعتراض كرد كه قيمت 1500 تومان است راننده و كمك راننده گفتند اگر دوست داريد مي توانيد زير تيغ آفتاب بمانيد و عرق بريزيد! و مسافر به ناچار سوار شد، در پايان سفر اين اتوبوس به راحتي وارد ترمينال مشهد شد و ما را در سكوي پياده شدن مسافران پياده كرد و رفت و باز هم كسي چيزي نپرسيد! واقعا نمي دانم اين ناظران و مسئولان پايانه ها كجا هستند و وظيفه اصلي شان چيست؟»
دل پردرد مسافران از سرگرداني
در پايانه هاي مسافربري
تصور نكنيد كه اين وضعيت ناهنجار و گراني بليط فقط در پايانه جنوب تهران اتفاق مي افتد، پايانه غرب تهران هم وضع خيلي خوبي ندارد و مسافراني كه چند روز گذشته از برخي از استان هاي غربي كشور به تهران آمده بودند، از سرگرداني مسافران در پايانه ها و نبودن بليط براي بازگشت به تهران دل پري داشتند، برخي از مسافران كه در شهرهايي مثل كرمانشاه، ايلام يا كردستان غريب هستند و جايي براي اقامت ندارند، وقتي با نبودن بليط و اتوبوس براي بازگشت به شهر خود مواجه مي شوند، واقعاً چه بايد بكنند؟
تورج عبدالله زاده كه هفته گذشته از كرمانشاه به تهران آمده است در گفت وگو با گزارشگر كيهان با اشاره به افزايش نرخ بليط ها طي دو سه هفته گذشته مي گويد: «براي انجام كاري مجبور بودم سه هفته پشت سرهم با اتوبوس به كرمانشاه رفته و برگردم، در هفته اول بليط 10هزار توماني با اتوبوس ويژه تهيه كردم، و در هفته دوم و سوم نرخ بليط اتوبوس از 10هزار تومان به ترتيب به 14 و 19هزار تومان افزايش پيدا كرد تازه آن هم با چه بدبختي اين بليط را تهيه كردم و بعد از 24ساعت تأخيري كه در كارم پيش آمد توانستم به تهران بازگردم.»
وي در ادامه صحبت هاي خود مي گويد: «حالا من آنجا فاميل داشتم و پدر و مادرم ساكن كرمانشاه بودند، توانستم شب به خانه برگردم و صبح اول وقت با اتوبوس به تهران بيايم، اما براي مسافراني كه هيچ آشنايي ندارند و نمي دانند شب را در كجا سپري كنند، واقعاً خيلي سخت است، نمي دانم چه كسي بايد به كار اين مسئولان پايانه ها و رانندگان رسيدگي كند و چه مقام مسئولي هم پاسخگوي اتلاف وقت مردم است؟»
مشكلات تكراري در پايان سفرهاي فصلي
شلوغي پايانه مسافربري، صف هاي طولاني تهيه بليط، سردرگمي، نگراني و عصبانيت زائران و مسافران، همه از مشكلات تكراري تعطيلات است، رفع اين مشكلات با تمهيدات ويژه مسئولان امور حمل و نقل در روزهاي شلوغ و پرمسافرت به راحتي قابل حل است به شرط آنكه اين مسئول وظيفه خود را گردن آن مسئول نيندازد و هركس در هرجايگاهي كه قرار دارد در جهت رفع مشكلات مردم قدمي بردارد.
مهندس جليل الماسي، معاون حمل ونقل پايانه هاي كرمانشاه در گفت وگو با گزارشگر كيهان علي رغم مستندات موجود، ضمن تكذيب گران شدن بليط اتوبوس در مسير كرمانشاه به تهران و رد اين موضوع كه طي هفته گذشته ما هيچ مشكل يا كمبودي درمورد بليط اتوبوس نداشتيم خاطرنشان مي كند: «طبق آمار موجود، شاهد كاهش 9درصدي مسافران به كرمانشاه با وسايل حمل ونقل عمومي نسبت به سال قبل بوديم و اين بيانگر توان بالاي اقتصادي مردم است كه اكثراً ترجيح مي دهند با خودروي شخصي مسافرت كنند به همين دليل مي توانم بگويم در استان كرمانشاه اصلاً مشكلي به نام كمبود بليط يا گران شدن قيمتها وجود ندارد.»
به معاون حمل ونقل پايانه هاي استان كرمانشاه مي گويم مسافراني كه در هفته گذشته از اين محور تردد كردند، گران شدن قيمت اتوبوس VAP(ويژه) در طي دو هفته به شدت گله مند بودند كه وي در توضيحاتي مي گويد: «درمورد گراني قيمت ها يك نكته را بايد توجه داشته باشيم، قيمت ها در گذشته شناور و تابع قانون عرضه و تقاضا بود (مسافر بيشتر= بليط گران تر) اما بعد از هدفمندي يارانه ها و باتوجه به دستورالعمل هيئت وزيران 20درصد به قيمت اتوبوس هاي ويژه اضافه شد و قيمت آن به 19هزار تومان افزايش پيدا كرد. اما درمورد اين مشكل كه شما فرموديد آن هنگام كه مسافر شما بليط اتوبوس ويژه را 14هزار تومان خريداري كرده، نرخ مصوب همان 19هزار تومان بوده است، اما به دليل كم بودن مسافر رانندگان و مسئولان گيشه ها قيمتها را تا 12هزار تومان هم كاهش دادند تا اتوبوس خالي به مقصد تهران حركت نكند، اما در زماني كه مسافر زياد و اتوبوس اشباع است، قيمتها افزايش پيدا نمي كند.»
مهندس الماسي در ادامه توضيحات خود به كاهش 8/16درصدي مسافر از طريق وسايل حمل ونقل عمومي در سال89 نسبت به مدت مشابه در سال88 اشاره مي كند و مي گويد: «در پايانه مسافربري استان از ساعت 6صبح تا 12شب سرويس داريم و هميشه اتوبوس در انتظار مسافر است نه اينكه مسافران در انتظار اتوبوس، البته در تعطيلات ويژه و ايام خاص كمي مشكل داريم كه آن هم سرويس كشيك تا ساعت 12شب مي گذاريم و تاكنون هم گزارشي از كمبود اتوبوس و بليط به ما ارائه نشده است.»
به آقاي الماسي مي گويم، اما ما مستنداتي داريم كه كاملاً مغاير با گفته هاي شماست و مسافراني داشتيم كه در هفته گذشته با مشكلات زيادي در پايانه كرمانشاه روبه رو بودند كه در پاسخم چنين مي گويد: «شايد تا 12سال قبل كه كمبود اتوبوس در استان وجود داشت گفته هاي شما درست بود، اما الان باوجود 300دستگاه اتوبوس كه بيشترين آنها در خط تهران، كرمانشاه فعاليت مي كنند، هيچ مشكلي در اين محور وجود ندارد و بنده تحقيق كردم در دو هفته گذشته ازدحام مسافر داشتيم اما ظرفيت اتوبوس كامل بوده است.»
به نظر شما حق با كيست؟
در اين ميان واقعاً شما اگر جاي ما بوديد حرف چه كسي را باور مي كرديد، مسافري كه به چشم خودش شاهد سرگرداني مسافران در پايانه ها بوده يا مسئولي كه چند روز بعد آن هم پس از پيگيري گزارشگر كيهان براي تحقيق به پايانه مراجعه كرده است؟! ضمن اينكه مردم از مسئولان انتظار دارند در روزهاي اوج مسافرت و ازدحام جابه جايي ارزان تر و راحت تري را در محورهاي مواصلاتي كشور داشته باشند؛ هنر مسئولان ذي ربط جايي خودنمايي مي كند كه تمهيدات ويژه اي براي ايام خاص بينديشند.
مهندس فرهاد صالحيان، مديركل حمل ونقل پايانه هاي استان تهران نيز در گفت وگو با گزارشگر كيهان با تأكيد بر اين موضوع كه سازمان راهداري حمل ونقل جاده اي در تمام ايام تابستان و بخصوص آغاز و پايان اين فصل برنامه هاي ويژه اي براي جابه جايي مسافران دارد، خاطرنشان مي كند: «معمولاً به جابه جايي كالا و انسان از مبدا مشخص به مقصد مشخص را حمل ونقل مي گويند، به گونه اي كه اين جابه جايي ارزان، سريع و ازنظر اقتصادي مقرون به صرفه باشد و طبق آمار 94درصد جابه جايي ها از طريق سيستم حمل ونقل جاده اي و 6درصد بقيه نيز از طريق حمل ونقل هوايي و ريلي صورت مي گيرد.»
از آقاي صالحيان درمورد تدابير ويژه براي جابه جايي مسافران در پايان تعطيلات تابستان باتوجه به ازدحام مسافران سؤال مي كنم كه در توضيحاتي با اشاره به اينكه 80درصد بليط اتوبوس ها از طريق اينترنت به فروش مي رسد، خاطرنشان مي كند: «چنانچه مسافران برنامه ريزي دقيقي براي سفر خود داشته باشند مي توانند از ناوگان حمل ونقل عمومي به نحو شايسته بهره برداري كنند طوري كه در سال گذشته 628هزار نفر با برنامه از پيش تعيين شده با وسايل حمل ونقل عمومي و به راحتي جابه جا شدند.ضمن اينكه تلفن گوياي 09602 بزودي در سراسر كشور آماده بهره برداري است و هموطنان عزيز مي توانند براي اولين بار با كارت شتاب بليط تهيه كرده و با استفاده از كد رهگيري از مشكلات احتمالي جلوگيري به عمل آورند. همچنين شماره تلفن 88899905 و پيامك 3000142 آماده دريافت و رسيدگي به شكايات مسافران است تا مسئولان در كمترين زمان بتوانند به تخلفات پايانه ها رسيدگي كنند.»
مهندس صالحيان همچنين به صدور كارت دائم السفر براي جابه جايي راحت تر دانشجويان از سال88 تاكنون اشاره مي كند و مي گويد: «در تمام پايانه ها به جز در شرق تهران فضاهاي مناسبي از جمله اتاق كودك براي رسيدگي بهتر به تغذيه و استراحت كودكان مسافران درنظر گرفته شده تا خانواده ها و مسافران سفر خوشي را داشته باشند.»
ولي طي تماسي كه گزارشگر كيهان با تلفن مذكور جهت ارائه شكايت يكي از مسافران استانهاي غربي كشور برقرار كرده بود، مسئولان ذي ربط پيشنهاد داده بودند كه يا فرد شاكي بايد به دفتر سرپرستي وزارت راه در ترمينال غرب مراجعه كند يا اينكه به اداره كل حمل ونقل استان تهران مراجعه كرده و شكايت خود را به صورت كتبي ارائه دهد تا مسئولان ضمن بررسي شكايت، به نوعي رضايت مسافر متضرر را جلب نمايد! اين درحالي است كه اين مسافر خسته بايد چندين برابر كرايه هزينه رفت و آمد جهت رسيدگي به شكايت بپردازد.
گزارش روز