آسيب شناسي ورود تجملات به مراسم عروسي و عزا ( بخش پاياني)
مجالسي براي فخرفروشي!

صديقه توانا
ليمو زين، لگسوز، پرادو، كمري يا هر اتومبيل ديگر فرقي نمي كند، مهم اين است كه همه در يك اصل مشترك هستند، دو سرنشين شيك پوش! غرق در انبوهي از گل و روبان، يكي عروس و ديگري داماد. همه چيز مهياي شبي به يادماندني است. مهمان ها همه با شيك ترين لباس آمده و آدم هاي مهمي هم هستند و كوچك ترين كوتاهي در پذيرايي سبب خرده گيري از جانب داماد نسبت به خدمتكاران مي شود، چرا كه داماد به وسيله بي سيم با چند نفر ديگر در گوشه گوشه باغ از وضعيت پذيرايي و رسيدگي به امور در ارتباط است. نوازنده ها هم چند ساعتي است كه كارشان را شروع كرده اند و خواننده معروف هر آنچه را حضار درخواست كنند مي خواند. در سمتي ديگر از باغ بساط سفره خانه سنتي مهياي پذيرايي از مهمانان است و خدمه با لباس هاي محلي مشغول خدمت رساني.
مي گويند دارندگي، برازندگي است! نورافشاني باغ اما از همه چشم گيرتر است و عده اي زير اين نور با حركات موزون به جشن رونق مي بخشند و آن وقت است كه انبوهي از تراول و اسكناس بر سرشان سرازير و در تشعشع نور بر زمين مي لغزند. مدت هاست كه ديگر ساده زيستي در مراسم عزا و عروسي ارج و منزلتي ندارد و مدل ماشين و برگزاري مراسم در باغ، لباس عروس و آرايشگاه و منوهاي مختلف غذاهاي ايراني و فرنگي، جاي ارزش واقعي اين مراسم راگرفته است.
داستان پردازي نيست، اينها تنها گوشه اي از اتفاقاتي است كه در مراسم بعضي ها اتفاق مي افتد، شايد همين نزديكي ها. خيال پردازي نيست وقتي مي شنويم دختر و پسري، جشني را براي رفتن به خانه بخت ترتيب داده اند كه در آن همه چيز رنگ و بوي اشرافي مي دهد. اين كه عروس خانم اصرار دارد غذاهاي شب عروسي اش در ظروف نقره آراسته به فيروزه يا سرويس هاي غذاخوري طلاكوب سرو شود، يا براي دوخت لباس چند ميليون توماني اش به فلان كشور سفر كند، هزينه چند عكس و فيلمبرداري سر به فلك مي زند و ماه عسل آنها هم همه بيشتر يك روياست و در آخر باز هم مي گويند كاستي هايي داشت! اما آيا واقعا اين همه ولخرجي و ريخت و پاش اضافه مي تواند دو زوج جوان را خوشبخت كند؟ بله دارندگي، برازندگي است ولي به چه قيمتي و ظاهرا برگزاري چنين مراسمي ويروسي است كه دست بردار آدمي نمي شود و پلكاني است كه پاياني ندارد و متاسفانه اين موضوع به تمام طبقات و اقشار مختلف جامعه راه پيدا كرده است.
جوانان اسير رسوم نامتعارف
«در جهان پرهياهوي امروز بسياري از جوانان اسير رسم ها و تجملات نامتعارف شده اند و حاضرند براي آبروداري و حفظ آنچه كلاس و پرستيژ خود در اين دنياي پرزرق و برق مي نامند از صرف هيچ هزينه اي دريغ نكنند و حتي بدهي هاي سال هاي سال را با يك فخرفروشي معامله كنند.»
اين نقطه نظر فاطمه عليمرداني، كارشناس اخلاق و استاد دانشگاه آزاد است كه در گفت وگو با گزارشگر كيهان بيان مي دارد و در ادامه مي گويد: «ازدواج كه سنت پسنديده اسلام و نخستين سنگ بناي تشكيل خانواده و جامعه است و در اسلام به عنوان يك مكتب آسماني، تاكيد بسياري بر ازدواج آسان دارد، اين روزها اسير دست تجملات و هزينه هاي سرسام آور شده است.»
وي مي گويد: «رسم و رسومات زندگي درگذشته و برپايي مراسم عروسي و عزا همه به دور از تجملات و به شيوه اي بسيار ساده و در فضايي آكنده از صميميت در خانه ها و نه در سالن هاي مجلل برگزار مي شد، عروسي ها در خانه هايي ساده با چراغاني كردن حياط و چيدن صندلي ها دور حوض و تلاش تمام اعضاي خانواده و مشاركت همسايه ها در برپايي صميمانه ترين جشن عروسي، آن را به خاطره اي به يادماندني تبديل مي كرد، اما امروزه تمام اين ساده زيستي ها در سايه زندگي پر از تجملات كنوني رنگ باخته است و اين تغييرات تمام آيين ها و سنت هاي آغاز يك زندگي مشترك را در برگرفته است، تا حدي كه معيار يك مراسم ساده شب عروسي به مجلل ترين جشن با هزينه هاي ميلياردي تبديل شده است.»
يك ساعت اتاق عقد 400هزار تومان!
اكثر جوانان امروزي ديگر حاضر به برگزاري جشن ساده و صميمي عروسي در خانه نيستند و خواستار برگزاري مراسم عروسي خود در تالارها و باغهاي مجلل با صرف ميليون ها تومان هستند و بسياري از آنها و خانواده هايشان براي برگزاري يك شب مراسم زير بار بدهي هاي سنگين مي روند كه تا مدت ها بعد از ازدواج بايد با كار بيشتر براي پرداخت اين بدهي ها تلاش كنند.
محمدي، مدير يكي از تالارهاي ازدواج در غرب تهران در گفت و گو با گزارشگر كيهان در خصوص خدمات ارائه شده اين تالار در شب عروسي عنوان مي كند: «گل آرايي، نورپردازي، آكواريوم، فيلمبرداري و تونل آب و آتش خدمات ارائه شده در شب عروسي است كه هزينه تمام اين موارد به غير از غذا و ورودي 5ميليون تومان است.» وي مي گويد: «اتاق عقد به صورت مجزا براي يك ساعت اجاره داده مي شود كه در قبال آن 400هزار تومان دريافت مي شود. همچنين اين تالار موسيقي زنده به همراه گروه رقص دارد كه هزينه آن بين 250 تا 400هزار تومان براي 3ساعت است.»
به او مي گويم آيا خود شما موافق اين همه هزينه براي 4 تا 5 ساعت هستيد كه مي گويد: «به نظرم افرادي كه اين طور ولخرجي مي كنند مي خواهند نوعي اعتماد به نفس كاذب به دست آورند و خودي نشان دهند و اين كارها ريشه رواني دارد و چون ما مشتري و متقاضي زيادي در طي چند سال اخير پيدا كرده ايم، روز به روز سعي مي كنيم خدمات بيشتر و متنوع تري ارائه دهيم.»
به او مي گويم مثلا چه نوع خدمات ديگري ارائه مي دهيد كه مي گويد: «آتش بازي در فضاي باز و غذاهاي بين المللي است كه هر كدام با توجه به تعداد مهمان ها نرخ متفاوتي دارد.»
اسراف در مراسم جشن و سرور ريشه
در قبايل سرخ پوستي دارد
از نقطه نظر جامعه شناسي به اين گونه ريخت و پاش ها و اسراف ها، نوعي «پتلاچ» يا به هدر دادن و نابود كردن اموال و دارايي به خاطر فخرفروشي و كوبيدن ديگران مي نامند كه ريشه در قبايل سرخ پوستي دارد.
دكتر امان الله قرائي مقدم، جامعه شناس و استاد دانشگاه نيز در گفت وگو با گزارشگر كيهان با بيان اين موضوع كه يكي از قبايل سرخ پوستي در امريكا به نام كواتي تل براي پيروزي در جنگ و دعواهاي خود از اين روش استفاده مي كنند، مي گويد: «اين قبيله سرخ پوستان امريكايي اگر دعوا و نزاعي با كسي دارند، براي پيروز شدن در جنگ مال و اموال خود را با برپايي مراسم مختلفي به هدر مي دهند تا به طرف مقابل و اطرافيان ثابت كنند مال و منال و قدرت بيشتري دارند، حال آنكه اين گونه اسراف كاري ها با معيارها و الگوهاي ديني ما كاملا مغايرت دارد.»
دكتر قرائي مقدم يكي از دلايل گرايش به تجملات و اسراف در مراسم عزا و عروسي را وجود برخي افراد نوكيسه اي مي داند كه به دليل كمبود شخصيت اجتماعي و رواني روي به اين گونه كارها مي آورند.
از نگاه اين استاد دانشگاه اين افراد كساني هستند كه اصالت ندارند و براي كسب اصالت دست به چنين ولخرجي هايي مي زنند و اصلا برايشان مهم نيست كه در تهيه غذا اسراف به خرج دهند و همه را حيف و ميل كنند.»
دكتر قرائي مقدم مي گويد: «متأسفانه جامعه مادي و حسي شده و ذهنيت مادي گرايي به جاي معنويت گرايي بر جامعه حاكم شده است و برخي از افراد سعي دارند با نشان دادن مال و اموال خود به ديگران، سري بين سرها درآورند و اين موضوعي بود كه بنده سالهاي قبل خطر آن را گوشزد كرده بودم كه ذهنيت مادي بر جامعه حاكم شده و هر كس سعي مي كند با پولش خود را در جامعه مطرح نمايد، بين اين افراد پول ارزش پيدا كرده است و لذا مسئولان فرهنگي بايد با فرهنگ سازي بيشتر از رواج اين تفكر جلوگيري به عمل آورند.»
اين جامعه شناس با اشاره به اينكه توجه زياد به ماديات نشان از بي شخصيتي باطني افراد دارد، خاطرنشان مي كنند: «در شرايطي كه در جامعه عده اي زير خط فقر زندگي مي كنند و عده اي از مردم توان تأمين زندگي را به راحتي ندارند، اين گونه اسراف كاري ها هيچ توجيه عقلاني و منطقي ندارد و چه بسا يك نوع عناد بين افراد مختلف جامعه به وجود مي آورد و اين كارها و نارضايتي اجتماعي، عقده اي در آينده مي شود ، چنان كه امروزه در اروپا و امريكا جنبش وال استريت مطرح شده و اين اعتراضات ناشي از همان فاصله طبقاتي بسيار زياد و گسترش بي عدالتي در جامعه است.»
وي بر اين موضوع تأكيد مي كند: «فرهنگ ما فرهنگ قناعت و درست مصرف كردن است بنابراين بايد جوانان و نسل آينده ياد بگيرند از نظر روحي شخصيت خود را تقويت كنند و توجه زياد به ماديات نداشته و آن را مايه مباهات ندانند.»
فرهنگ تجمل گرايي
به جاي فرهنگ ساده زيستي
معلوم نيست سرانجام چه كسي خوشبخت واقعي است، سرنوشت آناني كه جشن عروسي شان را با صرف ميليون ها تومان برپا كرده اند به كجا كشيده است، اما آنچه براي ما مهم است پاسخ به اين پرسش مي باشد كه چرا فرهنگ تجمل گرايي و اسراف در مراسم عزا و سوگواري يا برپايي جشن و سرور و عروسي رسوخ پيدا كرده است و براي حل اين مشكل چه بايد بكنيم؟
دكتر فريد براتي سده روانشناس و استاد دانشگاه در گفت وگو با گزارشگر كيهان اين طور پاسخ مي دهد: «تغيير ارزشها مردم را به سمت تجمل و ريخت و پاشهاي اضافه سوق داده است اكنون ارزش نزد مردم در موضوع ازدواج تغيير كرده است، اكنون برپايي مجالس خوب از هر دو نوع مذكور، با ريخت و پاش فراوان ارزش محسوب مي شود و هنگامي كه ارزشها نزد افراد اين گونه شكل بگيرد، بالطبع گروهي از جامعه به اين سمت رو خواهند آورد.»
وي ديگر معضلات اسرافهاي زياد و گرايش به تجمل گرايي را اهميت دادن به نظر ديگران مي داند و مي افزايد: «برخي از افراد تصور مي كنند كه مجلس عروسي يعني تشريفات فراوان، كه بايد نشان دهد چه مقامي دارند و آن را نشانه محترمي مي دانند كه تا مدتها مي توانند به آن ببالند، البته به زعم خودشان تا زماني كه كسي روي دستشان بلند نشده است. افراد بيشتر از ميل و خواسته خودشان به نظر و خواسته ديگران اهميت مي دهند و طبق نظر آنان مراسم را برگزار مي كنند يعني اينكه آب را به مزه ديگران مي خورند و ديدگاه خودشان را فداي نظر و سليقه و اظهارنظرهاي ديگران مي كنند.»
احساس حقارت
يكي از دلايل ولخرجي است
دكتر براتي سده در ادامه توضيحات خود، به علل ديگر گرايش برخي افراد به برپايي مراسم پرتجمل اشاره مي كند و مي گويد: «به برخي از اين افراد مي توان با اين ديد نگاه كرد كه يك سري از كمبودها و احساس حقارتها باعث اين ولخرجي ها مي شود.» به اعتقاد او آنان بدين وسيله مي خواهند ضعفهاي خود را جبران كنند. اين گونه افراد از كمبود عزت نفس رنج مي برند و برخي افراد هستند كه ايده آل گرا هستند و از پذيرش واقعيتهاي زندگي پرهيز مي كنند، اين افراد كمال گرايي را در جنبه هاي ظاهري زندگي و زياده خواهي هاي خود مي بينند و انتظارات خود را با امكانات خود منطبق نمي سازند.»
دكتر براتي سده در ادامه تصريح مي كند: «برخي از زوجين با اين نگاه سطحي كه انسان يك بار بيشتر ازدواج نمي كند، اين امر را براي خود مجوزي مي دانند كه هرگونه هزينه اي كه مي خواهند بكنند، اين گونه هزينه ها نبايد خانواده ها را از اين موضوع غافل كند كه برپايي اين مراسم ساليان سال مشكلاتي را بر دوش زوجين و خانواده هاي آنها تحميل مي كند.»
اين روان شناس مي گويد: «تجربه نشان داده است كه برگزاري مجالس باشكوه به دليل وسواسي كه زوجين در برپايي و تدارك مراسم دارند، دلهره و اضطراب فراواني به آنها منتقل مي كند كه اين امر مانع خاطره انگيز شدن مجلس عروسي مي شود.
تغيير ارزشها ضرورتي انكارناپذير!
از اين استاد دانشگاه در مورد راهكار حل اين مشكلي كه چندي است گريبان گير اكثر خانواده ها در مجالس متعدد شده است سؤال مي كنم كه در پاسخم با استناد به توصيه دين مبين اسلام به برگزاري مراسم ساده مي گويد: «متأسفانه مراسم امروزه با توصيه هاي اسلام سنخيت ندارد، در صورتي كه اگر مراسمي به سادگي برگزار شود، شيريني و جذابيت بيشتري دارد و خاطره هاي دلنشين برجا خواهد گذاشت. مراسمي كه اكنون در روستاهاي ايران با كمترين هزينه ها برپا مي شود جذابيت و زيبايي خاصي هم براي مهمان و هم براي ميزبان به ارمغان مي آورد.»
دكتر براتي اضافه مي كند: «بايد ارزشها را به سمت ارزشهاي اسلامي تغيير دهيم و فرهنگ ساده زيستي را جايگزين فرهنگ تجمل گرايي كنيم و اين امر از رسانه ملي بايد آغاز شود كه متأسفانه در حال حاضر رسانه ها خودشان از مروجان اصلي فرهنگ تجمل گرايي در مراسم شده اند.»
تبليغات رسانه ملي وسوسه انگيز است
مريم و مصطفي كه در يك روز باراني براي خريد لباس عروسي به يكي از مزونهاي معروف خيابان ميرداماد آمده اند دليل انتخاب اين محل را براي انتخاب لباس اين طور بيان مي كنند: «تمام مزونهاي اين منطقه خارجي است، چند وقت پيش در يكي از فيلمهاي سينما اسم اين فروشگاه را به خاطر سپردم و بعد از مدتي جست وجو بالاخره اينجا را پيدا كردم. اما واقعاً لباس عروس و كت و شلوار دامادش محشر است.» به آنها مي گويم، آيا بهتر نيست به دنبال راههاي ازدواج آسان و كم خرج باشيد كه عروس خانم خيلي قاطعانه در پاسخم مي گويد: «عروسي من بايد از مجلس دختر خاله ام صد برابر بهتر، گران تر و لوكس تر باشد، نبايد چيزي كم و كسر باشد. شما ميز و صندلي هايي كه در برخي از فيلمها نشان مي دهند را نگاه كنيد همه مبله و مدل استيل با روكش مخمل چهار خط قرمز رنگ است، چرا براي ما نباشد؟!»
هزينه هاي سنگين ضامن خوشبختي نيست
دكتر فريد براتي سده در پاسخ به اين چرايي اين طور مي گويد: «متأسفانه اكنون تغيير ارزشها و تبليغات فراوان باعث رغبت اكثر جوانان به برپايي مجالس مجلل شده است، اين فرهنگ كه پس از ساليان متمادي وارد فرهنگ ايراني اسلامي شده را بايد با فرهنگ سازي مجدد به صورت اوليه آن بازگرداند. جوانان بايد بدانند هزينه هاي سنگين ضامن خوشبختي و استمرار زندگي نيست چنانكه به گفته رهبر معظم انقلاب، عزت و شرف دختر و پسر به انسانيت و تقوي است نه به خرجهاي زيادي و تشريفات عروسي.»
گزارش روز