روزنامه کیهان

یکشنبه 22 آبان 1390- شماره 20072

حيدر...
جواد جباري : يكي از پيام هاي انقلاب اسلامي «مقاومت » بود
غدير، علي(ع) و شعر فارسي از خلد فراز آمد عيد وصي خم...
	حيدر... نصرت الله بيگي درباغي هستند محبان علي پير و جوان گل حيدر طلبانند به هر جاي جهان گل ترك و عرب و كرد و بلوچ و عجم و لر با هر روش و گويش و هر شكل و زبان گل آنان كه جوي مهرعلي در دلشان هست باشند در اقصاي جهان خرد و كلان گل لبنان و عراق و يمن و يثرب و كابل ايراني فرهيخته در طول زمان گل تبريزي و تهراني و كاشي و اراكي كرماني و اهوازي و اهل همدان گل صنعت گر سمنان و هنرمند صفاهان قناد خراساني و دهقان مغان گل هرچند بود موسم گل فصل بهاران دلهاي ولايي به بهار و به خزان گل از طفل صغيري كه دهد بوي ولايت تا شيخ كبير علوي نام و نشان گل آن را كه بود ذكر علي ورد زبان هست دندان و لب و حنجره و ناي و دهان گل در خشكي و دريا و فضا حيدريان را راننده گل است و ملوان و خلبان گل سرباز صف آراي سرافراز علي راست سيما و سر وسينه و دست و دل و جان گل يك باغ گل است آنكه به هنگام اذان شد با نام علي از نفسش عطرفشان گل در باغ به يمن نفس شاه ولايت رويد ز سر شوق كران تا به كران گل بر تربت گلگون شهيدان ره عشق ريزد ز فلك دست ملك با هيجان گل با اينهمه گل شبهه در اين نيست كه هستند سادات بني فاطمه بيش از دگران گل تا جلوه نمايد به گلستان گل نرگس چشم و دل و افكار همه منتظران گل بيگي دل ياران علي باغ بهشت است در سايه اين باغ زمين است و زمان گل
	جواد جباري : يكي از پيام هاي انقلاب اسلامي «مقاومت » بود هستي زماني مؤسسه انتشاراتي روايت فتح با همكاري معاونت فرهنگي وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي و سازمان بسيج مستضعفين دومين كنگره شعر مقاومت بين الملل اسلامي را همزمان با 13 آبان، « روز ملّي مبارزه با استكبار » به مدت سه روز برگزار كرد. بدين منظور با جواد جباري؛ مدير بنياد فرهنگي روايت فتح گفت و گوي كوتاهي كرده ايم كه مي خوانيد : ¤ ويژگي شعر بيداري از نظر شما چيست؟ شعر بيداري همان طور كه از اسم آن مشخص است اشعاري كه در راستاي تهييج و تشجيع سروده مي شود و مستمعين خودش را به حركت وادارد؛ شعر بيداري است. ¤ با توجه به اينكه موسسه فرهنگي روايت فتح برگزاركننده كنگره شعر مقاومت بين الملل اسلامي است؛ چه برنامه ها و تمهيداتي براي سال آينده در نظر گرفته ايد؟ مقدمه اي را بايد در رابطه با برگزاري كنگره بگويم؛ كه چه اتفاقي افتاد تا كنگره شعر مقاومت بين الملل اسلامي شكل گرفت. يكي از پيام هاي اصلي انقلاب اسلامي پيام «مقاومت» بود. پيام امام در رابطه با روح مقاومت و ايستادگي يك پيام بين المللي بود و اين بحث محدود به يك كشور و جغرافياي محدود نبود بلكه تمام مردم جهان را دربرمي گرفت. همان طور كه قرآن بشارت داده است. امام دنبال اين بودند كه مردم را به سمت روحيه مقاومت سوق دهند و اين طبيعي است كه در درجه اول و به طريق اولي در كشورهاي اسلامي بايد اتفاق مي افتاد. به نظر من اسلام به تنهايي داراي انرژي نهفته است و داراي دستوراتي است و به ما اين مورد را گوشزد مي كند كه نبايد ما (مسلمانان) در برابر ظلم و ظالم سكوت كنيم. احكام و معارف الهي ما را به اين سمت هدايت مي كند كه نه ظلم كنيم و نه در مقابل ظالم سر تسليم فرود آوريم. پس اين انرژي در انسان وجود دارد و اين كه مي گوييم «بيداري اسلامي» ناشي از اين است كه مسلمانان بايد در مقابل ظلم قيام كنند اما به لحاظ غفلتي كه در كشورهاي اسلامي به واسطه قدرت ها و حكامشان ايجاد شده و مردم را به نوعي در خواب غفلت برده اند. تعبير زيباي «بيداري اسلامي» معنايش بيدار شدن مردم منطقه است. اگر مسلماني از خواب غفلت بيدار شود و نسبت به دستورات اسلام آگاهي داشته باشد قطعا در مقابل ظلم قيام مي كند. ¤ انقلاب اسلامي ايران توانسته در بيداري اسلامي منطقه تأثيرگذار باشد؟ به نظرم اگر بخواهيم از زبان انقلابيون كشورهاي منطقه كه درحال حاضر حركت مردمي خودشان را شروع كرده اند؛ بشنويم؛ عنوان مي كنند كه بيداري اسلامي در منطقه را برخاسته از انقلاب اسلامي ايران مي دانيم. برداشت ما در ايران هم همين گونه است. لذا ريشه اين حركت ها در منطقه از همان زماني كه امام خميني انقلاب را رهبري كردند و تا به اين نقطه رسيده؛ نطفه آن را ايجاد كرده اند. ¤ خروجي كنگره براي مردم منطقه و ايران چيست؟ زماني كه اولين دوره اين كنگره آغاز شد؛ هنوز حركت هاي مردمي (بيداري اسلامي) در كشورهاي منطقه محسوس نبود. بعد از كنگره نخست يك الي دو ماه بعد اين حركت ها آغاز شد. زماني كه پايه كنگره گذاشته شد، مبناي آن ترويج فرهنگ مقاومت بود. چون انقلاب اسلامي پيام آن مقاومت است؛ لذا ما بايد به آن بپردازيم. پس بنابراين تصميم گرفتيم كنگره اي برگزار كنيم كه هم روح حماسي در آن باشد و هم جنبه شعاري داشته باشد و نيز كار علمي صورت گيرد. درحقيقت ذات كنگره پژوهشي، هم انديشي، همفكري، نظم و بررسي است و در عين حال؛ نتيجه اش در توليدات آثار ادبي و هنري نمايان مي شود. اگر تعريف درستي از بحث مقاومت داشته باشيم، طبيعتا تعريف درست و مشترك ما را در جهت توليد و خلق آثار هنري جهت مي دهد و ما را به اهداف كنگره مي رساند. در كنگره اول بخشي از برنامه ها را توانستيم رقم بزنيم. همان طور كه مي دانيد اشعار كنگره به صورت رقابتي نيست بلكه انتخابي است و كميته علمي، آثار برگزيده را بررسي مي كند و طبيعي است كه كنگره بايد آثار را به صورت مكتوب توليد و نشر و بسط دهد. ¤ ترجمه اين كتب را در خارج از كشور داريد؟ درحال حاضر پنج جلد كتاب از اين كنگره منتشر خواهد شد كه دو، سه جلد آن آماده رونمايي است و نيز بسياري از آثار در قالب مقاله علمي است و كنگره بايد بتواند يك تعريف روشن از فرهنگ مقاومت ارائه دهد. بالاخره ما در انقلاب اسلامي «جنگ» كرده ايم و مردم ما با «مقاومت» آشنا هستند. اما «مقاومت» در دفاع مقدس به ايران اختصاص دارد. تعريف «مقاومت» بايد به گونه اي باشد كه يك جنبه بين المللي داشته باشد. همان طور كه از بحث «مقاومت» به تعريف آن پي برده مي شود بايد بتوان به يك تعريف روشن و جامع برسند. لذا سعي داريم دو جلد ديگر از آثار شعراي ايراني و خارجي را منتشر تا در اختيار مخاطبين داخلي و خارجي قرار دهيم.
	غدير، علي(ع) و شعر فارسي از خلد فراز آمد عيد وصي خم... علي خوشه چرخ آراني نعمت هدايت بشر به وسيله انبياي عظام، بزرگ ترين موهبتي است كه خداوند به بشريت ارزاني داشته و منت عظيمي است كه هيچ امري با آن برابري نمي-كند و افتخار ما مسلمانان اين است كه در مرحله كامل اين هدايت و جامع ترين شريعت الهي به وسيله بزرگ ترين برگزيده خداوند نصيب ما گرديد. دين مقدس اسلام عصاره و فشرده و تبليغ و رحمت همه انبياي الهي و اكمل و اتم اديان است و پيام آور اين دين شخصيت عظيمي است كه همه انبياء و اولياي الهي آرزوي درك حضور او را داشتند. رسول گرامي اسلام(ص) در طول بيست و سه سال زندگي مبارك براي ترويج و تبليغ اين دين مقدس رنج ها و زحمات فراواني را متحمل شدند تا اين كه انسان در بند جاهليت را از پرتگاه مخوف جهل و جمود و خمود و ركود و ذلت بت پرستي نجات و آنان را به ساحل آرام سعادت و خوش بختي رسانده و به مقام خليفه الهي برساند و لهذا آن چه كه با رنج فراوان به دست آمده بود بايد باقي مي ماند و آن چه كه خداي رحمن اراده فرموده است بايد جاري و ساري گردد و از اين جهت رسول اكرم(ص) در روز پنج شنبه هجدهم ذي الحجه در راه بازگشت به مدينه در صحراي جحفه و در كنار غديرخم فرمان داد تا از جهاز شتران، منبري بر پا كردند و آن گاه در جمع مردم حج گزار بر بالاي منبر رفت و پس از اداي سخناني كوتاه امام علي(ع) را فراخواند و دست وي را گرفت و با صداي رسا فرمودند: «من كنت مولاه فهذا علي مولاه» و دراين حال فرشته حامل وحي نازل شد و از سوي خداوند بشارت داد كه امروز دين شما را كامل كردم و نعمت خود را بر شما تمام نمودم. همگان براي تبريك به سوي علي(ع) شتافتند تا اين كه «حسان بن ثابت» شعر رسول خدا(ص) برخاست و سرود: يناديهم يوم الغدير نبيهم بخم فاسمع بالرسول مناديا (پيامبر عزيز خدا در روز غديرخم آنها را صدا كرد و با چه آوازرسايي فرمودند كه آيا همگي شنيديد؟) يقول فمن مولاكم و وليكم؟ فقالوا ولم يبدوا هناك التعاميا (فرمودند: مولا و ولي شما كيست؟ همگي به صراحت گفتند) الهك مولانا و انت ولينا و لم ترمنا في الولايه عاصيا (خداي تو مولاي ماست و تو ولي ما هستي و در اين مورد از ما هيچ عصيان نديده اي) فقال له قم يا علي(ع) فانني رضيتك من بعدي اماما و هاديا (دراين وقت به علي فرمودند: اي علي(ع) برخيز كه من تو را به امر خدا به امامت و رهبري برگزيدم) فمن كنت مولاه فهذا وليه فكونوا له انصار صدق مواليا (پس هركس را كه من مولاي اويم پس اين مرد ولي اوست، پس ياران با وفايي براي او باشيد و دوست دار). و اين گونه بود كه نخستين شعر درباره واقعه سرنوشت ساز غديرخم سروده شد كه امروز در كنار روايات فراواني كه به دست ما رسيده است، اهميت و ارجمندي اين رويداد را دلالت مي كند. نگاهي گذرا به دو اوين شاعران فارسي زبان مؤيد اين است كه غدير و ولايت مولا علي(ع)، از نظرگاه شاعران دور نمانده است و چه بسيارند اشعاري كه علاوه بر ارزش ادبي و هنري، از آن جا كه برخاسته از عمق عشق، ايمان و خلوص شاعران است از جايگاه رفيعي برخوردارند. و به راستي كه بايد راز كثرت شعر شاعران فارسي گوي را درخصوص اين واقعه عظيم، اهميت و شكوهمندي اين رويداد بزرگ اسلام و حيات بشري دانست كه الحق پس از واقعه بعثت رسول خاتم(ص) برترين رويداد تاريخ اسلام و انسان است. دراين مقال به نمونه هايي از عشق و ارادت شاعران فارسي زبان به مولاي متقيان و امام عارفان علي بن ابي طالب(ع)، و توجه ويژه آن ها به رويداد غدير اشاره مي گردد. ¤ منوچهري دامغاني آهني در كف چو مرد غدير خم به كتف بازفكنده سرهم دوگم ¤ حكيم ناصر خسرو قبادياني بنگر كه خلق را به كه داد و چگونه گفت روزي كه خطبه كرد نبي بر سر غدير دست علي گرفت و بدو داد جاي خويش گر دست او گرفت جز از دست او مگير ¤ سنايي غزنوي هم نبي را وصي و هم داماد جان پيغمبر از جمالش شاد نايب مصطفي به روز غدير كرده در شرع خود مر او را مير خوانده در دين و ملك مختارش هم در علم و هم علمدارش ¤ سوزني سمرقندي نگر كه دست كه بگرفت مصطفي به غدير كه را امام خواند و فخر وزين همام امام آن كه خداي بزرگ به روز غدير به فضل كرد به نزديك مصطفي پيغام ¤ عطار نيشابوري چون كه او برگشت از حج الوداع در غديرخم مكان كرد آن مطاع جبرئيل از حضرت عزت رسيد نزل از حضرت به پيش او كشيد. پيش او از پيش حق آورد پيك آيه يا ايها بلغ اليك ¤ ابن يمين آن را كه پيشواي دو عالم علي بود نزد خدا منزلتي بس علي بود هركه مومن است به فرمان مصطفي مولاش اگر عناد نداردعلي بود ¤ عاشق اصفهاني آن را كه حاصل گشت از وي دين ايزد دركمال چون به نص مصطفي مخصوص شد روز غدير ¤ قا آني شيرازي همچو احمد پاي تا سرگوش بايد شد تو را تا تواني امتثال حكم داور داشتن امر حق فوري است بايد مصطفي روز غدير از جهاز اشتران ناچار منبر داشتن ¤ سروش اصفهاني از خلد فراز آمد عيد وصي خم شادند اين عيد نوآيين همه مردم امروز نهاد ايزد منت برسرما بر خوان ز نبي آيت اتممت عليكم امروز نبي داد سزا را برسزاوار در زير قبايل شده پهناي زمين گم دست وصي حق بگرفت و برافراشت چون چشمه خورشيدكه بر چرخ چهارم ¤ ملك الشعراي بهار درغدير خم خطاب آمد زحق بر مصطفي تا علي را او ولي بر مهتر و وكهتر كند ¤ بابا افضل كاشاني از بعد نبي امام خلق دو جهان بالله علي است ثم بالله علي است ¤ نيما يوشيج آن كس كه ولايت تو را منكر شد برتافت رخ از حقيقت و كافر شد گرنور طريقي است باشد روشن كز پرتو ذات مصطفي ظاهر شد ¤ شهريار تبريزي اگر سنجند هر سهمي دراسلام هر آن كو سهمگين ترحصه من به غوغاي غدير خم نديدند به دست شه چو شاهينم نشيمن نه با آن خطبه من كنت مولاه علي را برد بر اعلي واعلن ¤ حسان تكميل دين از او شد و نعمت از او تمام عيد غدير برهمه يا رب خجسته باد ¤ حافظ شيرازي به دوستي نبي و ولي اساس نهاد جهان و هرچه دراو هست خالق جبار اگر نه ذات نبي و ولي بدي مقصود جهان به كتم عدم خفته بدچو اول بار نوشته بر در فردوس كاتبان قضا نبي رسول و ولي عهد حيدركرار و درپايان بايد گفت كه غديريه ها و اشعار مرتبط با ولايت حضرت امير بسيار ناشماراست و چه بسيارند شاعراني كه از قالب هاي بلند شعر فارسي و همچون قصيده و مثنوي براي ابراز انديشه و احساس خويش سود جسته اند كه اين موضوع نشانه حساسيت و اصرار شاعران بر ضبط دقيق اين رويداد اشاره دارد. ضمن اين كه مي توان گفت كه سابقه سرودن اشعار غدير از قرن چهارم هجري و نه آغاز رويش و زايش شعرفارسي است كه با گذشت زمان روبه فزوني و ازدياد نهاده است.