گذري در بازار ميوه، آجيل و شيريني شب عيد ( بخش نخست)
گلريزان ميوه با نر خ هاي نقره اي

حسن آقايي
آرامش يكي دو هفته اخير بازار داد و ستد در فراواني ميوه جات فراتر از مصرف عمومي شب عيد در غوغاي تهيه و تداركات ديگر مايحتاج براي استقبال از طبيعت نوروز پرطراوت كاملا احساس مي شود اگرچه نرخ هاي آزاد، باب طبع مردم نبوده است.
حال عقربه هاي ناشكيب زمان گذر روزهاي آينده است و اشتهاي واسطه ها، واردكنندگان و آنان كه پيشاپيش برخي مركبات را انبار كرده اند كه چنانچه رصد و نظارت مستمر عملي در كار نباشد بعيد نيست آن آرامش را درهم پيچد و چشم انتظاري طلايي بازار فرصت طلبان روشنتر مي شود.
سواي اين موارد، موضوع و مباحث ديگري به بهانه بررسي اوضاع چند بعدي ميوه جات مصرف عيدنوروز مدنظر است از جمله ، بازار آزاد، عملياتي دست گرداني ميوه جات، عدم منع و تأثير واردات بر توليد و نرخ توليدات داخلي و وسع مصرف كنندگان و... كه در اين سري گزارش و مضاف برآن اوضاع آجيل و خشكبار و شيريني جات را مي خوانيم:
ميوه به اندازه نياز خريداري مي شود
الله كرم كارگر ساختماني است كه در پاسخ به اين سؤال كه براي ميوه شب عيد و آجيل و شيريني چقدر هزينه مي كنيد و آيا از وضعيت ميوه راضي هستيد يا خير اين طور پاسخ مي دهد: «براي خريد و سورسات مصرفي سال نو مبلغي را كنار مي گذارم، با هزينه بالا و درآمدهاي فعلي ديگر جايي براي خريد زياد و اسراف كردن نيست، به اندازه نياز و به صورت تقريبا روزمره خريد مي كنم.»
اين كارگر نسبتا جوان كه آمده براي بچه هايش كفش و جوراب بخرد، مي گويد: هميشه در هر شرايطي اميد به خدا و ياري دولتمردان داريم كه به فكر ما كارگران باشند تا در اين شب عيدي بتوانيم دل زن و بچه هايمان را شاد كنيم...
سليماني بازنشسته يك كارگاه توليد پوشاك جلوي يك ميوه فروشي ايستاد نگاهي به ميوه ها و نرخ ها مي كند. از او مي پرسم: قيمت هاي مناسب است؟ لبخندي مي زند و مي گويد: «البته براي كساني كه وضع شان خيلي خوب است و درآمدهاي آنچناني دارند، بله، ولي خوب خدا را شكر كه با ذخيره سازي ميوه ها ما هم مي توانيم مايحتاج شب عيد خود را تامين كنيم.
ميوه چند دست مي گردد
ثبات بازار مي شكند
در مغازه ميوه فروشي انواع ميوه جات درشت و براق زير روشنايي لامپ هاي عصرگاه خيره كننده اند. نرخ ها اغلب حول و حوش دو هزار تومان است، از چند تا فروشنده مي پرسم قيمت ها براي شب عيد جابه جا هم مي شوند؟ مي خندد جواب مي دهد: «قيمت تابع زمان است و بستگي به ميزان توليد و عرضه دارد. شب عيد معمولا حدود 10درصد توفير مي كنند.» مي گويم چرا؟ پاسخ مي دهد: «ميوه از توليد به مصرف كه نيست، چند دست مي گردد و هزينه ها بالا است.»
از او مي پرسم: به نظر شما آقاي... (اسمش را مي گويد: «سرابي» هستم) ادامه مي دهم: نقش دولت در تنظيم بازار مركبات و ثبات قيمت، چيست؟ پاسخش اين است: «دولت بايد بر بازار نظارت كند. كارها طوري نباشند كه واسطه گري، ميدان عمل داشته باشد. موقعي كه كشاورز مي تواند ميوه مردم را تأمين و عرضه كند اجازه واردات انواع ميوه بازار عرضه و نرخ ها را بهم مي ريزد كه نه به سود كشاورز است و نه فايده اي براي مصرف كننده دارد. واردكننده هم نبض مصرف شب عيد را در دست دارد. سوبسيد دولت و تعرفه صفر نمي تواند قيمت ها را پابرجا كند.در بازار بايد رقابت باشد ولي نظارت بيشتري مي خواهد.»
ذخيره 50هزار تن پرتقال شب عيد
50هزار تن پرتقال براي مصرف شب عيد در استان مازندران ذخيره سازي شده است.
«مهندس منوچهر بحري» رئيس هيئت مديره كانون تشكل هاي كشاورزي مازندران مي گويد 50هزار تن پرتقال براي مصرف شب عيد امسال توسط باغداران كل استان مازندران ذخيره سازي شده است.
مي پرسم: قيمت ها چطور است؟ مي گويد: «احتمالا نرخ هر كيلوگرم 900 تا 1200 تومان است. اين قيمت بستگي به وزن هر يك عدد پرتقال با حداقل 180 تا 230 گرم دارد. به گفته او ميوه پرتقال مصرف شب عيدنوروز تحت نظارت بازرگاني و با هماهنگي باغداران استان توزيع خواهد شد.»
ميدان بزرگ بارفروشان تهران نمايشگاه بي همتاي انواع محصولات ميوه و تره بار توليد سرزمين مان است كه شكوه همت پايدار و دسترنج كشاورزان را برمي نمايد. در كنار محصولات داخلي نيز برخي مركبات وارداتي انباشته شده است... اوج شروع كار ميدان از نيمه شب تا سپيده دم صبحگاهي است. در اين فاصله زماني انبوه كاميون هاي حامل ميوه جات و تره بار وارد و تخليه شده و همزمان وانت بارها ميوه و صيفي جات را به نقاط مختلف سطح شهر حمل كرده و در محل خرده فروشان توزيع مي كنند.
كميت و نرخ خوب است اما...
گشتي در گستره ميدان مي زنيم. در يك جا مقابل يك سري حجره بارفروشي ديواري بلند و نسبتاً گسترده كارتن هاي نارنگي وارداتي بالا رفته است. به سراغ فروشنده مي رويم: از «بيگي» عمده فروش درباره بازار عرضه و نرخ ها مي پرسم. او با اشاره به اين كه وضع كميت و نرخ هاي ميوه در حال حاضر خوب است ليكن مي افزايد:« كلا وضع بازار فروش ميوه به دليل ضعف قدرت خريد مردم خيلي خوب نيست.»
از او مي پرسم: نرخ ها چطورند؟ مي گويد: قيمت هر كيلو نارنگي پاكستاني 1400- 1300 تومان است اما نارنگي بندري دو رج در كف ميدان كيلويي 3600 تا 4000 تومان است: «به زعم او اگر نارنگي پاكستاني وارد نمي شد نرخ هر كيلو نارنگي داخلي به حدود 5000 تومان مي رسيد! سوال مي كنم: قيمت هاي فعلي كه هفته اول ماه آخر سال است در دو سه هفته آينده نزديك عيد تغيير مي كنند، پاسخ مي دهد: «به لحاظ وجود بار زياد نبايد تفاوت داشته باشد.» بعد در پاسخ به اين سوال كه نرخ همين نارنگي وارداتي نسبت به مدت مشابه سال پيش تفاوتي كرده است؟ مي گويد: «قيمت هر كيلو نارنگي وارداتي پارسال نسبت به نرخ الان، حدود 600 تومان كمتر بود؛ پارسال كيلويي 850-800 تومان بود.» اين عمده فروش مي افزايد: «نرخ هر كيلو پرتقال كه در مازندران است و وارد ميدان نشده در حال حاضر بين 950 تا 1000 تومان است.»
قبلا گفتند واردات نمي شود اما الان...
«محمد شيعه مرتضي» عمده فروش ديگر، از بلاتكليفي واردات و چگونگي اثر آن در روند مناسب نرخ هاي كنوني مي گويد. به گفته وي قبلا گفته شده بود واردات ميوه مصرف شب عيد، نداريم اما الان يك عده با تعرفه 4درصد سيب و پرتقال و نارنگي از تركيه و مصر و پاكستان بعضا با نرخ هر كيلو 1600 تا 1700 وارد و در حال حاضر توزيع كرده و بعضي ديگر براي اوج بازار مصرف در دو هفته مانده به سال نو عرضه مي كنند. همچنين در اين شرايط عده اي بيشتر كيوي توليد داخل را با نرخ ريالي به اتريش و روسيه صادر مي كنند و در مقابل، سيب فرانسوي و پرتقال وارداتي شان به لحاظ تفاوت نرخ ارز در كشور مبدا با مقايسه ريال، ارزان تمام مي شود.» از اين عمده فروش ميوه نرخ پرتقال را مي پرسم، مي گويد: «پرتقال تامسون هر كيلو 1200-800، رسمي آبگيري 600-400و توسرخ (خوني شمال) 1400 تا 1600 تومان فروخته مي شود.»
توزيع ميوه در واحدهاي صنفي منتخب
پرتقال و سيب در سردخانه نگهداري و آماده توزيع در شبكه هاي منتخب واحدهاي صنفي است. قيمت ها هنوز اعلام نشده است.
در گفت وگو با «مجتبي شيرقاضي» معاون توسعه و بازرگاني صنعت و معدن و تجارت استان تهران، وي اظهار مي كند در راستاي تامين ميوه و مركبات مصرف عيد نوروز براساس مصوبات تنظيم بازار كشور امسال هم طرح خريد و ذخيره سازي دوقلم ميوه پرتقال و سيب درختي توليد داخل در دستور كار دولت قرار گرفته و توسط سازمان هاي استان هاي كشور اين كالاها خريداري شده است. در استان تهران هم سيب منطقه دماوند و پرتقال از نوع تامسون را توسط اتحاديه باغداران مازندران در سردخانه نگهداري و آماده توزيع مي كنيم و در شبكه واحدهاي صنفي منتخب به وسيله اتحاديه صنف فروشندگان ميوه و سبزي تهران و سازمان ميادين شهرداري با نصب برند به فروش ميرسد...» از او سوال مي كنم: «قيمت هاي سيب و پرتقال چطور است؟» پاسخ مي دهد: «نرخ ها هنوز اعلام نشده است.»
از «شيرقاضي» در خصوص وضعيت واردات ميوه سوال مي كنم كه مي گويد: «ما در طرح خريد، توزيع و ذخيره ميوه مركبات هستيم. بحث واردات كالا تحت ضوابط و قانون است.» وي در پايان صحبتش اضافه مي كند: «ميوه مصرف عيد نوروز به وفور و به قيمت مناسب است.»
واردات؛ كاهش قيمت ميوه داخلي
يك بارفروش ديگر هم با بيان اينكه دولت پيش بيني خاصي براي خريد ميوه و مصرف شب عيد مردم نكرده است، به نحوه عملكرد سامانه ميوه اشاره مي كند و در خصوص صنف بارفروشان تهران توضيحاتي مي دهد. افتخاري در ادامه در خصوص چگونگي نرخ ها مي گويد: «قيمت ها در حال حاضر خوب است، پرتقال تامسون در عمده فروشي ميدان هر كيلو 1000 تا 1100تومان، والنسيا 1000 تا 1200 و تو سرخ (خوني شمال) 1500 تا 1600 تومان است كه احتمالا نزديك عيد 10درصد قيمت بالا مي رود. او تاثير واردات ميوه را كاهش قيمت محصول داخلي مي داند...» پيشتر نظر يك شهروند حاكي از آن بود كه چون قيمت ميوه جات وارداتي همواره بيش از نرخ ميوه هاي داخلي است، برخي خرده فروشان به تاسي آن، مقداري روي نرخ ميوه داخلي مي افزايند.
اين بار فروش ميدان در ادامه بيان نظرات خود با توجه به قيمت ميوه جات اظهار مي دارد: «اكثر مردم - آن طور كه لازم است- ميوه زياد و گران نمي خرند مگر مراسم جشن تولد، مهماني و امثالهم باشد كه اقدام به خريد ميوه زياد مي كنند. اين را از آن جهت مي گويم كه فروش ما به مرور و در حال حاضر نسبت به پارسال افت كرده است.»
ميوه مازاد برمصرف هم داريم
«كاظمي» بارفروش ديگري، با اين پيش گفت كه ميوه خارجي وارد نشود چرا كه ميوه داخلي نه تنها نسبت به مصرف عمومي كم نيست و اضافه مصرف هم داريم، مي افزايد: «واردات ميوه روي نرخ محصولات كشاورزي داخلي تاثير منفي مي گذارد. او سپس نيز به كاركرد طرح خريد و فروش ميوه جات «سامانه» معترض است و مي گويد:« به اين دليل كه سامانه با خريد ميوه و عرضه به غرفه داران با نرخ بالا، باعث افزايش قيمت ميوه و در نهايت سبب تضعيف توان اقتصادي اقشار مردم مصرف كننده مي شود.اين عمده فروش نيز بر اين نظر است كه دولت در خصوص چرخه داد و ستد ميوه دخالت نداشته باشد.» در ميان گفت هاي برخي از اهالي ميدان، يك نفر هم مي گويد: «مردم قدرت خريدشان كم شده است. سابقا مردم آن قدر ميوه مي خريدند كه مدت ها در خانه شان مي ماند كه گاه آنچه مصرف نكرده بودند خراب مي شد. الان مصرف كننده موقعي مهمان داشته باشد خيلي ميوه خريد مي كند.»
كيهان منعكس كند
اين مطلب را هم بخوانيم: در جريان پرسش و پاسخ پيرامون اوضاع كمي و نرخ ميوه جات با يك عمده فروش كه در هواي سخت سرد ميدان ادامه مي يافت، هر لحظه ساير دست اندركاران بارفروش در اطراف مان جمع شده نسبت به اشتراك نظرشان هر يك خواسته اي و گلايه اي مرتبط با كسب و كار صنفي شان را مطرح مي كردند. در اين ميان با آن فرد عمده فروش كه ابتدا گفت وگو مي شد، نوشته اي روي صفحه موبايلش را نشان مي دهد و با صداي نسبتا بلند مي خواند كه مبني بر فراخواني گزارشگر يك كانال تلويزيوني در ميدان براي انعكاس مسائل كارشان است تا صحبت شان را به اطلاع مسئولان برساند... حال همگي شان اصرار مي كنند كه كيهان نظرات شان را منعكس كند.
گزارش روز