حسن آقايي
اقتصاد مقاومتي و تجلي افق ماحصل باروري هاي چند لايه آن پديده ناشناخته و تازه شناسه است و تجربه جمهوري اسلامي ايران اولين تجربه در بين كشورهاي دنياست. اين نوع اقتصاد كه گفته شده در هيچ متن، تجربه و تئوري جهاني اقتصاد ردپايي ندارد و توسط برخي كارشناسان به نوعي اين موضوع مطرح شده، حال كشورمان با رودررويي قاطعانه با تحريم هاي بيگانگان، اقتصاد مقاومتي را به منصه ظهوري بي سابقه گذارده است.
پديده اقتصاد مقاومتي مثل هر پديده بي نظير نياز به معرفي، معنا، كاربرد و فرايندشناسي دارد.
«دكتر محمد خوش چهره» استاد اقتصاد دانشگاه تهران در اين باره چنين گفته است: «... اقتصاد مقاومتي يعني حوزه هاي فشار و متعاقباً تلاش براي كنترل و بي اثر كردن و در شرايط آرماني تبديل چنين فشارهايي به فرصت كه قطعاً ورود به مشاركت همگاني و اعمال مديريت ها، عقلايي و مدبرانه، پيش شرط و الزام چنين موضوعي است. اقتصاد مقاومتي كاهش وابستگي ها و تأكيد روي مزيت هاي توليد و تلاش براي خود اتكايي است.»
اثر 30سال تحريم آمريكا؛
اقتصاد مقاومتي
«اقتصاد ايران با گذشت 30سال از تحريم هاي آمريكا مقاوم و واكسينه شده و به يك اقتصاد مقاومتي تبديل شده است و امروز تحريم هاي بزرگ نيز اثر ندارند.»
«دكتر فرهاد رهبر» رئيس دانشگاه تهران با اين بيان و اشاره به تاريخچه تحريم هاي آمريكا عليه ايران از كارتر تا اوباما، تصريح كرده است :« گرچه تحريم هاي اقتصادي هزينه معاملات و تجارت خارجي را افزايش مي دهند اما هرگز مانع جدي براي حركت هاي اقتصادي نبوده است. يك اثر جدي كه اين تحريم ها داشت، ايران در مقابل چنين حركت هاي تحريمي اقتصاد خود را واكسينه كرد و امروز شاهد تحريم هاي گسترده از سوي كشورهاي هم پيمان آمريكا عليه ايران هستيم. اما نتيجه سه دهه تحريم عليه جمهوري اسلامي اين است كه اقتصاد ايران راه مقابله با تحريم را تجربه كرده است و هم اين راه ها را آموخته و هم به خوبي خودش را در مقابل شرايط تحريمي مقاوم كرده است. اين اقتصاددان پيشتر با بيان اين كه امروز شاهد بي اثري تحريم هاي گسترده عليه ايران هستيم و دليل آن رفتارهاي ناشايسته آمريكاست كه پس از پيروزي انقلاب عليه ايران اعمال شده، افزوده است: «خود سياستمداران و استراتژيست هاي آمريكا و هم پيمانان آن ها در بسياري از موارد اعتراف كرده اند كه تحريم ها عليه ايران اثر نداشته و بايد درصدد اتخاذ سياست هاي جديدي باشند تا بتوانند خواسته هاي خود را به ايران تحميل كنند.»
10توصيه با اهميت اقتصادي
مقام معظم رهبري به دولت
رهبر معظم انقلاب روز پنجشنبه سوم شهريور ماه 91 در ديدار رئيس جمهور و هيئت دولت در بيانات شان ضمن برشمردن برخي نقاط قوت دولت 10توصيه بااهميت اقتصادي به دولت كردند و اقتصاد مقاومتي را تنها راه ادامه روند پيشرفت كشور دانستند. توصيه هاي مقام معظم رهبري شامل: حل مشكلات معيشتي مردم، توانمندسازي بخش خصوصي، اجراي اصل 44، حفظ روحيه پركاري، مبارزه با فساد، حمايت از توليد ملي، استفاده از ظرفيت بخش غيردولتي، مبارزه با اسراف، تحقق وعده ها و حمايت از شركت هاي دانش بنيان مي باشند.
ايشان همچنين در ريشه يابي مشكلات موجود خاطرنشان كردند بخشي از مسايل ناشي از تورم است. البته ما كمبود كالا در كشور نداريم اما گراني و كاهش قدرت خريد مردم، بايد علاج شود كه در اين زمينه همه بخش هاي ستادي و عملياتي مسئولند.
رهبر انقلاب اسلامي با اشاره به اين كه صاحبنظران داخل و خارج دولت، افزايش نقدينگي را يكي از ريشه هاي مشكلات فعلي مي دانند تأكيد كردند: بايد با همفكري و تكيه بر علم و تجربه، راهي براي كنترل نقدينگي بيابيد و نقدينگي افزايش يافته را به سمت مراكز توليد هدايت كنيد.
ايشان توانمند كردن بخش خصوصي را يكي از اركان اقتصاد مقاومتي خواندند و تأكيد كردند: لازم است سياست هاي اصل44 با دقت و وسواس هرچه تمام تر دنبال شود. مقام معظم رهبري در ارائه تعريفي از اقتصاد مقاومتي افزودند: در اين اقتصاد، هم روند پيشرفت كشور حفظ مي شود و هم آسيب پذيري نظام اقتصادي در مقابل ترفندهاي دشمنان كاهش مي يابد.
ايشان همچنين استفاده از همه ظرفيت هاي مادي و انساني دولتي و غيردولتي را از لوازم اقتصاد مقاومتي دانستند و افزودند: بايد به مردم واقعاً بها دهيد. حضرت آيت الله خامنه اي در بخش ديگري از بيانات شان مبارزه با اسراف را نيز در اقتصاد مقاومتي، مهم برشمردند و افزودند: در اين زمينه، هم دستگاه هاي فرهنگ ساز به ويژه رسانه ملي و هم دستگاه هاي اجرايي مسئولند.
موضوع نوپاي اقتصاد مقاومتي آن گونه كه بايد نزد افكار عمومي معنا و تحليل نشده است. برخي شهروندان عمدتاً آنچه در اين باره مي گويند محور تجربه كسب و كار، لزوم پرهيز از عادت به اسراف است و نيز اين كه مراعات سنتي مصرف درحال و هواي اقتصاد مقاومتي از ديرباز نزد مردمان كم درآمد بوده، همچنين سودجويي برخي سرمايه گذاران از شرايط حال و... نمونه اي از نظر مردم را مي خوانيم:
«درحالي كه بخش بسيار زيادي از ما مردم درگير دخل و خرج زندگي روزمره هستيم اما بنا به عادت اسراف كار هم هستيم. يا فرضاً براي انجام يك مسافرت خانوادگي ناچار از هزينه هاي لازم تر زندگي مي زنيم. در چنين وضع فشار مضاعف به زندگي فرد وارد مي شود.»
«سعيد مرادي» شغل آزاد، درعين حال كه برنامه ريزي مناسب اقتصاد خانواده را براساس نيازهاي ضروري و خريد كالا مورد تأكيد دارد، اضافه مي كند: «ما مردم عموما خيلي حرص خريد كردن داريم.» در همين باره با خنده كوتاهي از نتيجه يك كلام شوخي آميز با يك فرد آشنا مي گويد با اين توضيح كه برخي شايعات ممكن است براي بعض افراد جدي گرفته شود. اما آن شوخي:
ركوردشكني خريد يك نوع كالا
او چندي پيش بين صحبتش پيرامون امور معمولي زندگي، به شخص آشناي خود، گفته بود : ظاهرا قيمت پودر لباسشويي دو برابر نرخ فعلي (زمان گذشته) مي شود. طرف مخاطب لحظه اي سكوت مي كند... خداحافظي كرده مي رود. پس از مدتي كوتاه در همان روز آن فرد آشنا را مي بيند كه با دو كيسه پلاستيكي بزرگ پر از بسته هاي پودر لباسشويي آمده و مي گويد «خوب شد خبرم كردي. في الفور چهل تا قوطي پودر خريدم!» مخاطب او «مرادي» با ناباوري و تعجب به خنده مي گويد: «بابا! من به شوخي و مزاح گفتم تو جدي گرفتي!؟» وي مي افزايد: بعدا فرزند او مي گفت هنوز در خانه شان از تعداد پودر لباسشويي خريداري شده براي مصرف عيد نوروز گذشته دارند كه بي كيفيت شده است.
اسراف از نوع ديگر
اين مغازه دار تعريف ديگري از حرص ورزي دارد: «يك هندوانه فروش دوره گرد وانت بارش را حاشيه آن طرف خيابان پارك كرده بود. رهگذري مي آيد. نگاهي به نرخ هندوانه ها مي كند. مشغول دست چينشان مي شود نه يكي نه چهار تا كه يك جا ده تا هندوانه مي خرد!»
«مرادي» مي گويد: تعجب كردم. كنجكاو شدم. پرسيدم اين تعداد هندوانه به سلامتي براي ميهماني است... طرف جواب داد: «هر كيلو تقريبا نصف قيمت مغازه دارهاست.روي اين اصل چند تا خريدم تا مدت مديدي در خانه داشته باشيم!»
صرفه جويي در مايحتاج
به گفته يك كارمند بازنشسته، شرايط اقتصادي با حقوق كارمندي هزينه و نرخ هاي جور واجور و بي قرار و بعضا سوءاستفاده برخي افراد بي ملاحظه در داد و ستدهاي معمول روزمره خود به خود بسياري را به صرفه جويي مصارف مايحتاج سوق داده است، از جمله دقت بيشتر در مصرف آب، برق، گاز، پاره اي از خوردني هاي فصلي و اياب و ذهاب با وسايل نقليه واحد و... مي باشند.
«ابراهيم زاده» ادامه مي دهد: «حال كه صحبت از اقتصاد مقاومتي است با چنين توضيحات فكر مي كنم پيش از اين مردم كم درآمد و قانع اين نوع اقتصاد را تجربه كرده و ادامه مي دهند. اميدواريم هرچه زودتر اين وضع و مشكلات پيش آمده به هر علت كه موجب سختي براي زندگي قشر كارمند و كم درآمد است رفع شود.»
مسئولان برآيندهاي عملي اقتصاد مقاومتي در مقطع كنوني را به عنوان يك راهكار تازه سازنده در گستره زندگي تشريح و فرهنگ سازي كنند.
«بهزاد اوجاني» راننده تاكسي، چنين مضموني را درباره موضوع اقتصاد مقاومتي مطرح كرده و با بيان لزوم صرفه جويي و دوري از اسراف مي افزايد: «هر كس از هر قشر مردم بايستي شرايط حاضر را بهتر و عميق تر درك كند و از برخي هزينه ها مثلا براي مسافرت رفتن كم كنند. من به عنوان يك راننده تاكسي بعضي هزينه ها را در زندگي صرف نظر مي كنم. حدود يك ماه مشكل دندان را تحمل كرده اما براي تامين مخارج دندانپزشكي و درمان روزي يك دو ساعت ناچار بيشتر كار مي كنم كه اين ناخواسته نياز به تلاش بيشتر دارد. حال با عملي شدن برنامه جديد اقتصادي با همت بيشتر مسئولان و رعايت مردم در مصارف مي توانيم از اين وضعيت و تحريم هاي اجباري عبور كنيم.»
محور اقتصاد مقاومتي،
توليد كالاي داخلي
در گفت و گو با يك استاد دانشگاه پيرامون موضوع اقتصاد مقاومتي و برآيندهاي سودمند چند سويه آن، تاكيد بر محور بودن توليدات داخلي در اين نوع اقتصاد دارد و نيز موانع سيستم پولي بر سر راه بخش توليدي را مطرح مي كند.
«مهندس ساسان قرباني» نظرش بر اين است كه اقتصاد مقاومتي بايد محور توليد كالاي داخلي باشد زيرا در شرايطي كه به دلايل مختلف توسط كشورهاي غربي به ويژه امريكا تحت تحريم قرار گرفته ايم و با توجه به اين كه مقام معظم رهبري سال 91 را حمايت از توليد ملي، كار و سرمايه ايراني نامگذاري كرده اند، اين موارد ارتباطي مفهومي دارند و با هم مرتبط هستند. حال كه مي خواهيم در مقابل فشارهاي تحميلي كشورهاي سلطه گر مقاومت داشته باشيم بايد با اتكاء به خودباوري و پتانسيل توانايي توليدات از جمله فرآورده هاي كشاورزي، خودرو و صنايع سنگين و سبك ديگر و... كه به سود اقتصادمان هستند، از ورود كالاهاي مشابه اين قبيل محصولات خودداري كرده و ارز كشورمان را به خارجي ها ندهيم و آنان توليدات كارخانه شان را تقويت كنند.
دبير كل انجمن سازندگان قطعات و مجموعه هاي خودرو، ادامه صحبت خود را به سوي مسايل سيستم پولي و فرايندهاي مثبت و منفي منابع مالي در بخش توليدات داخل، جهت مي دهد و در اين ارتباط بر اين باور است كه «سيستم پولي اقتصادي به خاطر بهره بالا مغاير بخش توليد است. مثلا براي قسمتي از واردات مواد اوليه مورد نياز توليدكننده ارز داده نمي شود. اين موضوع ربطي به مشكل تحريم ها به دليل دشمني كشورهاي غربي ندارد. متاسفانه يك سري ضعف مديريت است كه شرايط به مصرف كالاي خارجي سوق داده مي شود در حالي كه ما توليدكننده داريم. الان مهم ترين مانع سر راه توليد، نظام بانكي است كه صرفا به سود خودكار مي كند در حالي كه با تدبير جامع مديريت و برنامه ريزي درازمدت كار مي توانستيم با پويايي بهينه اقتصاد كشور، نيازهاي اساسي بخش توليد ملي را آسان داشته باشيم.»
ضرورت كمك همه به اقتصاد مقاومتي
«ساسان قرباني» در ادامه در خصوص تاثيرات رويكرد منابع به حمايت بخش توليدي مي گويد: «اما كاربرد منابع در بخش توليدات داخلي مزيت هايي دارد شامل اشتغال، ارزش افزوده و كاهش آسيب هاي اجتماعي و هزينه هاي آن. اين ها از جمله ضريب هاي مقاومتي هستند كه مردم به مصرف بهينه تشويق مي شوند. در همين حال، توليدكننده ايراني نيازهاي اجتماعي را در فضاي مناسب تر با پشتيباني دولت تامين مي كند و همه چيز در شرايط متعادل انجام مي شود.»
وي همچنان بر اين نظر خود تاكيد دارد: «آنجا كه بحث از اقتصاد مقاومتي مي شود محور برنامه و استراتژي كلان لزوما بايست در جهت توسعه توليد داخل باشد. در اين خصوص همكاري سازمان هاي مسئول، قانونگذاري، مديران مرتبط با مسايل اقتصادي، رسانه هاي ملي، روزنامه ها و سايت هاي خبري ضروري است در اقتصاد مقاومتي بايد به نوعي كمك كنند تا توليدات ملي جريان روان داشته باشند و بدانيم ما نيروي جوان و تحصيلكرده و منابع ديگر نظير شرايط جغرافيايي و توسعه كشورهاي صنعتي داريم با استعدادهايي بالاتر اما متاسفانه ضعف مديريت داريم.»
گزارش روز