«سجيل» خط شكن موشك هاي ايراني

پس از پيروزي شكوهمند انقلاب اسلامي و آغاز تحريم ها، با توجه به نياز كشور در ارتقاء سطح فناوري هاي تسليحاتي، ايجاد توان دفاعي موشكي در دستور كار قرار گرفت .
از اواخر دهه 70، با تأسيس سازمان هوافضا در وزارت دفاع، تلاش ها در اين زمينه طي دو مرحله شامل طرح ريزي براي ساخت موشك سوخت مايع و موشك سوخت جامد آغاز شد .
ابتدا مطالعه و تحقيق در زمينه ساخت موشك سوخت مايع شروع و بسترسازي براي توليد آن فراهم آمد كه نتيجه اوليه تحقيقات راه اندازي خط توليد موشك هاي زمين به زمين سوخت مايع بود .
صنايع هوافضاي ايران در ده سال گذشته به توسعه و ساخت موشك سوخت مايع شهاب2، 3 و موشك هاي قدر پرداخت. در موازات اين تلاش ها، نتيجه تلاش هاي چندين ساله ساخت موشك سوخت جامد سجيل نيز به ثمر نشست و ايران توانست با اقتدار كامل سجيل را به يگان موشكي خود اضافه كند .
ويژگي هاي سجيل
سجيل موشكي دو مرحله اي است كه با موتورهاي سوخت جامد كار مي كند. موتورهاي مراحل اول و دوم تا اندازهاي باهم تفاوت دارند و طول موتور مرحله دوم از مرحله اول كوتاه تر است .
اهميت جايگزين كردن سوخت جامد به جاي سوخت مايع، زماني مشخص ميشود كه بدانيم از 26 متر طول موشكهاي قبلي حدود 23 متر را سوخت مايع تشكيل ميداد اما استفاده از سوخت جامد حجم سوخت در سجيل را به يك هشتم، يك دهم و يك دوازدهم كاهش داده است.
موشك سجيل در دو نمونه با عناوين سجيل 1 و سجيل 2 به توليد انبوه رسيده، سجيل2 از نوع موشك هاي دو مرحله اي بوده و پس از اتمام سوخت در مرحله اول، قسمت بار اضافه از بدنه موشك جدا شده و مرحله دوم روشن مي شود .
اين موشك بالستيك با خروج از جو با سرعتي حدود 10 تا 12 ماخ -حدود 3400 تا 4080 متر بر ثانيه- به سوي هدف حركت مي كند .
موشك سجيل داراي 2000 كيلومتر برد، 23623 كيلوگرم وزن، 57.17متر طول، 25.1 متر قطر و سر جنگي به جرم 500 كيلوگرم است .
اين موشك در زمان 835 ثانيه - حدود 13 دقيقه و 55 ثانيه- به بيشينه برد خود مي رسد .
دقت بسيار بالاي سجيل ناشي از بكارگيري سامانه هاي دقيق هدف گيري ناوبري و هدايت است.
سجيل دايره اي به شعاع 250 تا 300 متر را در جو به وجود آورده و در برخورد با هدف از سرعت، دقت بالا، و عملكردي منحصر به فرد در سيستم ناوبري برخوردار است .
خصوصيات بارز سجيل
سجيل به دليل سامانه پرتاب متحرك با قابليت حمل موشك آماده پرتاب، اولين موشك دوربرد سوخت جامد ايران بوده و خط شكن موشك هاي ايراني به شمار مي رود .
خصوصيت بارز موشك سجيل نسبت «تراست به وزن» بالاي آن است و اين به اين معني است كه به ازاي يك نيروي پيشران معين، وزن كمتري را به سازه موشك تحميل مي كند .
اين موشك به دليل استفاده از سوخت جامد مي تواند تنها ظرف چند دقيقه آماده شليك شده و پس از پرتاب، لانچر(پرتابگر) به سرعت از منطقه خارج شود كه اين خصوصيت احتمال نابودي موشك قبل از پرتاب را كاهش مي دهد .
فناوري سوخت جامد مركب علاوه بر ويژگي هاي رانشي مناسب، عمر انبارداري بالايي را براي اين موشك ايجاد كرده است .
بهينه سازي سكوي پرتاب و سيستم نشانه روي سرعت عمل اين موشك را نيز به نحو چشمگيري افزايش داد .
قدرت تخريب بسيار بالا، هدف گيري دقيق، كوتاه بودن زمان مورد نياز براي استقرار، سرعت عمل بالا در پرتاب و خروج از محل پرتاب، مدت زمان بالاي نگهداري موشك، از ويژگي هاي سجيل 2 است .
شتاب بسيار بالاي سجيل، ردگيري اين موشك را براي دشمن در فازهاي اوليه پرتاب بسيار پايين آورده و عملاً توان انهدام سجيل را براي تمام سامانه هاي دفاع هوايي موجود در طول پرواز ناممكن ساخته است .
سجيل با يك سيستم هدايت گر در مرحله دوم و يك سيستم كلاهكي ورود مجدد به جو بوده كه از تمام جهات داراي زاويه پرتاب است .
سيستم ناوبري جديد و سنسورهاي بسيار پيچيده در اين موشك باعث افزايش ضريب دقت آن شده و رديابي سجيل را براي رادارهاي پيشرفته دنيا بسيار مشكل كرده است .
اهميت و روند ساخت سجيل
سجيل موشك سجيل كه در نيمه دوم دهه سال 80 معرفي شد از ديد بسياري كارشناسان نظامي به عنوان برترين موشك بالستيك ايراني نام گرفت كه اذعان كارشناسان دشمن در نبود مشابه خارجي موشك سجيل گواهي بر اين ادعا است. با قابليت پرتاب از زواياي مختلف بعنوان يك موشك چند مرحله اي، صنايع موشكي كشور را در مرحله جديدي قرار داده است .
پروژه عاشورا درجهت تقويت توان دفاعي كشور، توليد موشك سجيل2 را متكي بر دانش بومي دنبال كرد و ديري نپاييد كه متخصصين ايراني به اين مهم دست يافتند . پرتاب موفقيت آميز سجيل 2، اصابت دقيق به هدف از قبل تعيين شده، علاوه بر نمايش سرعت عمل يگان هاي موشكي، دقت بسيار بالاي هدف گيري اين موشك را نشان داد و بدين ترتيب قدرت موشكي ايران كاملاً تثبيت شد .
به گزارش باشگاه خبرنگاران به جرأت مي توان گفت كه توليد موشك سجيل 2 خط بطلاني بر تحريم گسترده عليه ايران و سند زنده اي از مقاومت و خلاقيت رزمندگان ديروز است كه امروز در جايگاه متخصصان داخلي صنعت دفاعي موفقيت هاي ديگري را براي ملت ايران به ارمغان آورده اند .

ژئوپليتيك تنگه هرمز و مزاياي امنيتي ـ اقتصادي آن براي ايران

علي قاسمي
تنگه ها، گذرگاه هاي طبيعي هستند كه دو بدنه آب را به يكديگر متصل مي كنند. با توجه به اهميت و نقش تنگه ها در مسائل ارتباطي، سياسي، نظامي و اقتصادي از ديرباز تاكنون، آن ها از موضوعات مورد مناقشه منطقه اي و جهاني بوده اند؛ براي مثال برخي از تنگه هاي راهبردي مانند تنگه «بسفر» و «داردانل» طبق قراردادهاي چندجانبه اداره و نظارت مي شود. اهميت و تأثير برخي تنگه ها در امنيت منطقه اي و جهاني موجب شد تا در كنوانسيون 1958 م براي آن ها نظام حقوقي در نظر گرفته شود .
هم اكنون از ميان ده ها آبراه مشهور، چهار تنگه نقش مهمي در حيات اقتصادي جهان ايفا مي كنند كه از ميان تنگه هاي هرمز، جبل الطارق، باب المندب و برينگ، سيادت آبراه ها با تنگه هرمز است؛ كانال دريايي كه كشورهاي بزرگ و انرژي خيز خليج فارس را به آب هاي آزاد جهان وصل مي كند. اهميت تاريخي اين تنگه به حدي بالاست كه پيش از پيروزي انقلاب اسلامي ايران، بسياري از كشورهاي استعمارگر جهان بر سر حضور در اين تنگه و در دست گرفتن قدرت اين شاهراه با يكديگر رقابت مي كردند. اين قدرت طلبي ها با كشف نفت و تحول بزرگ در اقتصاد جهان به اوج خود رسيد كه پيروزي انقلاب اسلامي ايران نقطه پاياني بر زياده طلبي اين قدرت ها بود. اگر جهان را به بدن انسان تشبيه كنيم، خون حيات را بايد نفت بدانيم و تنگه هرمز را قلب اين بدن به حساب آوريم .
اهميت راهبردي تنگه هرمز
براي اقتصاد جهان
تنگه هرمز اهميت راهبردي زيادي براي اقتصاد جهاني به خصوص بازار انرژي دارد و بيش از يك ششم نفت مورد نياز جهان از طريق اين تنگه ترانزيت مي شود. تنگه هرمز دومين تنگه بين المللي پرتردد دنياست. هر روز حدود 5/16 تا 17 ميليون بشكه نفت خام (برآورد 2006) كه معادل 40 درصد كل نفت حمل شده توسط نفت كش ها و نزديك به 25 درصد كل عرضه جهاني نفت است، از اين آبراه عبور مي كند.
حدود 68 درصد ذخاير شناخته شده نفت و گاز دنيا در خليج فارس قرار دارد و امنيت تنگه هرمز نقش كليدي در تأمين بي وقفه انرژي دنيا دارد. بر اساس گزارش اداره اطلاعات انرژي آمريكا 33 درصد نفتي كه در سال 2009 ميلادي از راه دريا به بازارهاي بين المللي منتقل شده، از اين تنگه عبور كرده است. يعني روزانه 15 ميليون بشكه نفت از طريق تنگه هرمز به بازارهاي بين المللي منتقل شده است .
بخش مهمي از نفت ترانزيت شده از طريق تنگه هرمز در بازارهاي آسيا، اروپاي غربي و آمريكا مصرف مي شود. بيش از 75 درصد نفت وارداتي ژاپن و 50 درصد نفت وارداتي چين نيز از طريق اين تنگه ترانزيت مي شود. بر اين اساس، روزانه دو ميليون بشكه فراورده هاي نفتي و گاز مايع نيز از اين تنگه عبور مي كند .
در ميان كشورهاي حاشيه خليج فارس، عربستان تنها بخشي از نفت خود را از اين تنگه عبور مي دهد اما بقيه كشورها از جمله عراق، كويت، بحرين، قطر و امارات، راهي به جز صادرات نفت از اين تنگه ندارند. بيش از 88 درصد نفت عربستان سعودي، 98 درصد نفت عراق، 99 درصد نفت امارات متحده عربي و 100 درصد نفت كشورهاي كويت و قطر و در مجموع به طور متوسط 97 درصد نفت اين كشورها از تنگه هرمز عبور مي كند. علاوه بر نفت، انتقال ساير كالاها بر اهميت راهبردي اين تنگه افزوده است كه به برخي از آن ها اشاره مي شود :
- حدود 2 ميليون بشكه محصولات نفتي، شامل سوخت و گاز مايع (LNG) از طريق اين راه حمل مي شود .
- صادرات LNG از بزرگ ترين صادركننده آن، يعني قطر نيز از طريق اين تنگه به آسيا و اروپا با حجم 31 ميليون تن در سال انتقال مي يابد .
- آژانس اطلاعات انرژي آمريكا پيش بيني مي كند كه حجم صادرات نفت از اين تنگه تا سال 2020 به 30 تا 34 ميليون بشكه در روز افزايش خواهد يافت.
- كشتي هاي تجاري حامل غلات، سنگ معدن، شكر و محصولات ديگر نيز از طريق اين كريدور حياتي خليج فارس و بنادر حاشيه آن مانند دوبي مي گذرد .
- تسليحات نظامي آمريكا در كشورهاي حاشيه خليج فارس و عراق نيز از طريق اين تنگه انتقال مي يابد .
بستن تنگه هرمز يعني سقوط
اقتصاد جهان
»پاتريك كلاوسون« پژوهشگر مسائل خاورميانه در مؤسسه راستگراي خاور نزديك واشنگتن، طي نشست »گزينه هاي آمريكا در ايران« در كميته نيروهاي مسلح مجلس نمايندگان، درباره احتمال بستن تنگه هرمز ازسوي تهران گفته است: اگر تنگه هرمز بسته شود، اقتصاد جهاني سقوط خواهد كرد.
وي با تأكيد بر اين نكته كه با توجه به عبور 40 درصد نفت مورد نياز جهان از اين شاهراه حياتي، اگر اين تنگه براي مدتي طولاني بسته شود، اقتصاد جهاني سقوط خواهد كرد، در ادامه يادآور مي شود نظاميان ايران سال هاست براي اين كار آموزش ديده و مانورهاي نظامي متعددي در تنگه هرمز انجام داده اند.ايران تداركات زيادي مانند خريد زيردريايي ها و هواپيماهاي پيشرفته براي بستن تنگه هرمز انجام داده و تاكتيك پيچيده اي براي استفاده از 400 قايق كوچك جهت حمله به كشتي هاي بزرگ در خليج فارس اتخاذ كرده كه آمريكا بايد آن را بسيار جدي تلقي كند .
آيت الله العظمي خامنه اي، رهبر معظم انقلاب اسلامي، هشدار داده است »در صورتي كه آمريكا دست از پا خطا كند، جريان انرژي در منطقه به خطر مي افتد.» امام خامنه اي(مدظله العالي) خطاب به آمريكا فرمودند:«شما هرگز قادر نيستيد امنيت انرژي را در منطقه تأمين كنيد. ما به آرمان ها و منافع ملي خود پايبنديم و كسي كه منافع ملي ما را تهديد كند، تندي خشم ملت ايران را خواهد ديد .»
برداشت غالب از اين تهديد، آن است كه در صورت حمله آمريكا به تأسيسات اتمي كشورمان، ايران جريان نفت در خليج فارس را با مشكل مواجه خواهد كرد. صرف اين گونه اظهارات، افزايش بهاي نفت را در بازارهاي جهاني به همراه داشت. مقامات عالي رتبه نظامي انگليس از بسته شدن تنگه هرمز وحشت دارند و بيان كرده اند «در صورتي كه ايران تصميم بگيرد تنگه هرمز را ببندد، لندن نيمي از واردات كلي گاز و 84 درصد از واردات گاز مايع خود را از دست خواهد داد .»
ژئوپليتيك تنگه هرمز و مزاياي امنيتي آن براي ايران
عمده ترين دليل اهميت خليج فارس براي كشورهاي غربي به وجود ذخاير عظيم گازي و نفتي در اين منطقه باز مي گردد. خليج فارس بيش از 60 درصد ذخاير اثبات شده نفت جهان را دارا است و 30 درصد تجارت جهاني نفت در همين منطقه صورت مي گيرد. شش كشور خليج فارس(بحرين، ايران، كويت، قطر، عربستان، امارات متحده عربي) 55 درصد (728 ميليارد بشكه) از ذخاير نفت خام جهان را در مالكيت خود دارند .
ميزان صادرات كشورهاي حاشيه خليج فارس در سال 2006 روي هم رفته 2/18 ميليون بشكه در روز بود كه از اين ميزان 17 ميليون بشكه آن از طريق
تنگه هرمز (معادل يك پنجم تقاضاي جهاني) و الباقي از طريق خطوط لوله نفتي تركيه به مديترانه و از عربستان به درياي سرخ منتقل گرديد. در طول سال 2006 عمده واردات نفت آمريكا از خليج فارس 2/2 ميليون بشكه در روز، معادل 17 درصد كل واردات نفت آمريكا بود .
دلايل برتري موقعيت ايران در خليج فارس و تنگه هرمز
الف- برتري موقعيت نظامي و جمعيتي
ايران نسبت به ديگر كشورهاي منطقه بر سكوي بلندتري قرار دارد. ايران از لحاظ نظامي از تمام كشورهاي كناره خليج فارس قوي تر است. نيروهاي نظامي ايران در طول هشت سال جنگ با عراق و رزمايش هاي متعدد دريايي، تجارب بسياري آموخته اند. همچنين در دو دهه گذشته نيروهاي نظامي با خريد و توليد تجهيزات نظامي بر توان رزمي خود افزوده اند. از نظر جمعيت نيز ايران درصد قابل توجهي از جمعيت اين منطقه را داراست.
ب- ساحل طولاني ايران
همه كرانه هاي شمالي خليج فارس، تنگه هرمز، درياي عمان و گوشه باختري اقيانوس هند، جزء قلمرو ايران است. ايران در مقايسه با ساير كشورهاي كناره خليج فارس، بيشترين طول ساحلي را دارد. ايران با داشتن 1375 كيلومتر خط ساحلي از بندر عباس تا دهانه اروند، 5/56 درصد كل سواحل خليج فارس را در اختيار دارد. حساس ترين جزاير راهبردي
تنگه هرمز به ايران تعلق دارد. تمام كشتي هايي كه از تنگه هرمز عبور مي كنند، از ميان جزاير ايراني
تنب بزرگ، فارور، ابوموسي و سيري عبور مي كنند .
ج- ذخاير بالاي نفت و گاز
امروزه عمده ترين دليل اهميت خليج فارس براي كشورهاي غربي به وجود ذخاير عظيم گازي و نفتي در اين منطقه باز مي گردد. خليج فارس دارنده بيش از 60 درصد ذخاير اثبات شده نفت جهان است و 30 درصد تجارت جهاني نفت را در اختيار دارد. حجم ذخاير 150 ميليارد بشكه اي ايران در بين كشورهاي ساحلي قابل توجه است. همچنين جداي از نفت، منطقه خليج فارس ذخاير عظيم گاز طبيعي (642/2 تريليون فوت مكعب يعني 45 درصد كل ذخاير كشف شده) جهان را دارد كه سهم ايران از آن 3/15 درصد (8/970 تريليون فوت مكعب) است .
كم اثر بودن راه هاي جايگزين تنگه هرمز
غرب براي اين كه استفاده ابزاري ايران از تنگه هرمز بر آن تأثير نگذارد، در صدد تنوع بخشي به منابع انرژي خود و عدم اتكا به اين منطقه برآمد. در مقابل، كشورهاي عربي منطقه براي آنكه بازار غرب را همچنان حفظ كنند، به دنبال مسيرهاي جديدي براي صادرات بودند كه مسيرهاي مختلفي از جمله استفاده از گزينه هاي عربستان - درياي سرخ، گزينه عراق- تركيه مطرح شدند. اخيراً امارات متحده عربي درصدد احداث خط لوله اي برآمد تا ضمن انتقال انرژي از مسير درياي عمان، اتكاي خود را به مسير تنگه هرمز كاهش دهد .
براي عملياتي كردن اين ايده، خط لوله حبشان- فجيره در دستور كار قرار گرفت. خط لوله حبشان - فجيره به طول حدود 375 كيلومتر توسط يك پيمانكار چيني با سرمايه گذاري 3/29 ميليارد دلار احداث شد؛ خط لوله اي كه قرار است با دور زدن تنگه هرمز، نفت امارات را از سواحل درياي عمان صادر كند. با بهره برداري از اين خط لوله، نفت خام امارات متحده عربي بدون عبور از تنگه هرمز به بازارهاي جهاني صادر خواهد شد. ظرفيت اين خط لوله در ابتدا 5/1 ميليون بشكه در روز خواهد بود و در ظرفيت نهايي خود امكان انتقال 8/1 ميليون بشكه در روز را در اواسط سال 2011 خواهد داشت. اين طرح اگرچه بخشي از نفت را بدون وابستگي از تنگه هرمز منتقل خواهد كرد؛ اما هنوز نزديك به 12 ميليون بشكه نفت روزانه از
تنگه هرمز خواهد گذشت كه اخلال حتي در يك ميليون بشكه آن، اثرات جبران ناپذيري را بر اقتصاد جهان مترتب خواهد ساخت .
نتيجه آنكه ايران همواره اعلام داشته است كه خواهان صلح، دوستي، مفاهمه و مذاكره با كشورهايي است كه به حق ايران درباره انرژي هسته اي احترام مي گذارند و آن را به رسميت مي شناسند؛ اما در صورتي كه غرب بخواهد از طريق گزينه هاي نظامي اين حق ايران را ناديده بگيرد، بالطبع پاسخ ايران، قاطع، سريع و به فرموده مقام معظم رهبري «دندان شكن» خواهد بود. غرب بايد توجه داشته باشد كه ايران در راهبرد نظامي خود تنها متكي بر گزينه انسداد تنگه هرمز نيست و در دفاع از حقوق خويش از تمامي گزينه ها استفاده خواهد كرد .