آيا ارسال پيامک‌هاي تبليغاتي قانوني است؟ (بخش نخست) نقض حريم خصوصي با پيامک‌هاي تبليغاتي

صديقه توانا
مشترک گرامي! شما واجد شرايط ورود به قرعه‌کشي هفتگي يک دستگاه تلويزيون و اشتراک پيامک «آيا مي‌دانستيد» روزانه با هزينه 500ريال هستيد.
محمودآباد 200 مترزمين شهرکي با امکانات نقد و اقساط!
تبليغات و ارتباط مؤثر با مجهزترين سيستم مخابراتي ارسال SMS.
نمايشگاه فرش دستباف و تابلوفرش- برج ميلاد.
سفر مشهد مقدس ويژه دانشگاهيان.
سامانه تخصصي خريد و فروش ملک و خودرو.
تحصيل در استراليا باتوجه به قوانين جديد.
کاشت ايمپلنت با شرايط ويژه.
اينها فقط نمونه‌هايي از پيامک‌هاي فله‌اي، تبليغاتي يا بعضاً کلاهبرداري است که همه‌روزه از طريق شبکه تلفن همراه به شماره تلفن مخاطبان ارسال مي‌شود و کار و کاسبي برخي‌ها را رونق بخشيده و البته باعث اعصاب خرابي بسياري از مردم شده است.
با ورود تکنولوژي به زندگي بشر و ساده کردن کارها و فعاليت‌هاي روزانه مردم، دردسرهايي نيز به زندگي آنان اضافه شده است. اختراع پيامک اين کانال ارتباطي جديد، به عنوان يکي از ابزارهاي تکنولوژيک با وجود داشتن محاسن زياد، معايبي بسيار زيادتر نيز درپي دارد.
امروزه دارندگان تلفن همراه با شيوه جديدي از تبليغات و اطلاع‌رساني مواجهند. صاحبان مشاغل در اين روش براي کسب درآمد و معرفي توليدات خود اقدام به ارسال پيامک مي‌کنند. از طرف ديگر دارندگان تلفن همراه نيز شايد تمايل چنداني به دريافت اين پيامک‌ها نداشته باشند يا پيامک ارسال شده تناسبي با شرايط و موقعيت دريافت‌کننده نداشته باشد.
حجم انبوه تبليغاتي در روزهاي اخير موجب شده تا دارندگان تلفن همراه نسبت به ارسال بي‌رويه اين‌گونه پيام‌ها اعتراض داشته باشند.
بارها مشاهده شده که پيامک‌ها به اشخاصي ارسال مي‌شود که هيچ استفاده‌اي از آن نمي‌کنند.
به عنوان مثال براي يک سالمند پيامک آموزشگاه‌هاي آموزشي، موسيقي يا کنکور مي‌آيد يا آگهي خريد و فروش مسکن و زمين براي يک دانش‌آموز! اکثر اوقات، ارسال اين نوع پيامک‌ها در برخي از ساعات شبانه‌روز باعث بروز استرس و نگراني در شهروندان نيز شده است، زيرا اين پيامک‌ها وقت نمي‌شناسند و ممکن است در زمان استراحت افراد ارسال شود.
برخي شهروندان تمايلي به دريافت اين نوع پيامک‌ها ندارند و برخي ديگر نيز از ارسال بي‌موقع آنها ناراضي هستند.
استخاره با قرآن، فال حافظ، حراج فروشگاه‌ها، آگهي‌هاي فروش زمين و مسکن، آگهي تورهاي داخلي و خارجي با نازل ترين قيمت و... پيامک‌هايي هستند که هر روزه بدون اطلاع و اجازه دارنده تلفن همراه ارسال مي‌شوند. گرچه اين امر شايد در ظاهر يک آگهي تبليغاتي صرف باشد اما از آنجا که بدون اجازه و اطلاع متقاضي ارسال مي‌شود مي‌تواند نوعي تجاوز به حريم خصوصي افراد باشد.
تجاوز آشکار به حريم خصوصي
«سخت مشغول خواندن گزارش کاري شرکت هستم، پايان ماه است و بايد حقوق پرسنل را رد کنم و هر ده دقيقه يک پيامک از يک شرکت يا موسسه تبليغي ارسال مي‌شود و تمرکزم را به هم مي‌يزد نه مي‌توانم بي‌خيال شوم و آنها را نخوانم و نه مي‌توانم پيامک‌ها را قطع کنم.»
اين اعتراض بلند و بالاي اميري مدير حسابداري يک شرکت توليدي است که با گزارشگر کيهان مطرح مي‌کند و مي‌گويد: «واقعاً جاي تعجب و تأسف است که مسئولان تلفن‌هاي همراه و اپراتورهاي همراه اول و ايرانسل به راحتي شماره تلفن‌هاي ما را در اختيار اين شرکت‌ها قرار مي‌دهند و وقت و بي‌وقت آرامش را از ما سلب مي‌کنند. به نظرم اين کار تجاوز آشکار به حريم خصوصي ماست.»
پيامک باشگاه بدنسازي
براي مادربزرگ 80 ساله!
زير دست دندانپزشک هستي و درعين حال منتظر دريافت يک پيام مهم از همسرت که آيا دستمزد پزشک را به حسابت واريز کرده يا خير و مجبوري پيامک‌هاي ارسالي را چک کني. همه جور پيام تبليغي از آرايشگاه، باشگاه بدنسازي کنسرت موسيقي ، فست‌فود و حراجي برايت مي‌آيد و بايد ناخواسته آنها را بخواني الا پيام مهم واريز پول همسرت. اين اتفاقي است که براي خانم محمدي افتاده و عين واقعيت را با اين‌گونه توصيف براي گزارشگر کيهان بازگو مي‌کند.
او صحبتهايش را اين‌‌گونه ادامه مي‌دهد: «واقعاً از برخي پيام‌ها هم خنده‌ام مي‌گيرد و هم حرصم درمي‌آيد. چند روز قبل گوشي مادرم که 80 سال سن دارد را چک مي‌کردم. او البته پيام‌ها را نمي‌خواند ولي صداي آهنگ گاه و بيگاهش آزاردهنده است و استرس‌آور مي‌باشد متن پيامک‌ها ايمپلنت دندان، آموزشگاه زيبايي، باشگاه بدنسازي، ثبت‌نام آزمون ورودي مجتمع دخترانه... واقعا به نظر شما آيا ارسال اين پيامها براي يک خانم مسن که ناراحتي قلبي هم دارد، سلب آسايش و آرامش از زندگي افراد نيست!
پيامکها گزارشگر کيهان را هم کلافه کرد
الحق و الانصاف نمي‌توان حق را به مشترکان نداد که از سرک کشيدن اين پيامک‌ها به ستوه نيايند. اين بي‌انصافي است که بگوييم خوب اين پيامک‌ها اطلاع‌رساني مي‌کنند. در حين نوشتن همين گزارش بودم که 6 پيامک تبليغي دريافت کردم و با اين ذهنيت که شايدپيام مهمي داشته باشم مجبور شدم قلم را بر زمين گذاشته و پيامک‌ها را بخوانم و رشته پاره افکارم را پس از دقايقي تأخير دوباره جمع کرده و به نوشتن ادامه دهم. فروش کابل فشارقوي، در روزنامه امروز... بخوانيد:‌ ماليات بنزين... فروش اقساطي طلا و جواهرات به کارمندان بدون سود آواهاي انتظار با کدهاي...
آفت‌هاي اجتماعي در قالب پيامکهاي تبليغي
پيامک‌هاي تبليغاتي به يک آفت اجتماعي تبديل شده است چون به ابعاد مختلف اجتماعي، سياسي، اقتصادي، فرهنگي و روحي و رواني جامعه و فرد صدمه وارد مي‌کند.
دکتر امان‌الله قرائي‌مقدم جامعه‌شناس و استاد دانشگاه درگفت‌وگو با گزارشگر کيهان در تشريح بيشتر موضوع فوق مي‌گويد: «اگر از بعد اجتماعي به اين مسئله نگاه کنيم انواع پيامهاي نادرست و بعضا انحرافي جوانان را دربر مي‌گيرد، يا وقتي يک پيام را از يک تلفن همراه مي‌گيريد در زمينه سياسي شروع به شايعه‌پراکني مي‌شود. يا بعضا جوک‌هايي که در پيامک‌ها ارسال مي‌شود به شايعه پراکني دامن زده و بدبيني سياسي-اقتصادي و اجتماعي در افراد ايجاد مي‌کند و باعث سلب اعتماد مي‌شود.»
اين جامعه شناس خاطرنشان مي‌کند: «امروز موبايل مي‌تواند يکي از مهم ترين ابزارهايي باشد که دشمنان داخلي وخارجي بهره‌برداري سياسي مي‌کنند. در واقعه فتنه 88 بعينه ديديم که چگونه دشمنان با ارسال پيامک به اغتشاشات دامن مي‌زدند و اخبار ضد و نقيضي از کشورمان انعکاس مي‌دادند...»
دکتر قرايي مقدم با اشاره به اين نکته که يکي از مهم ترين سرمايه‌گذاري‌هايي که کشورهاي ابرقدرت و استعمارگر از گذشته تا به امروز به وسيله آن اطلاع‌رساني و پيام‌رساني مي‌کردند مسئله سست کردن عقايد و افکار مي‌باشد مي‌افزايد: «وقتي ذهن جوانان به وسيله اين پيامهاي تبليغي يا پيامهاي آگاهي‌دهنده درگير شود قطعا درتصميم‌گيري‌هاي او تأثير دارد.
لذا مسئولان اپراتورهاي همراه اول و ايرانسل در زمينه برخورد قانوني با پيامهاي تبليغي که نوعي تجاوز به حريم اجتماعي و فردي است جدي‌تر وارد صحنه شوند، بخصوص الآن که در شرايط انتخابات رياست‌جمهوري قرار داريم.»
وي با تاکيد بر اين که شرکتهاي غربي و آمريکايي مي‌گويند نيمي از درآمد کالا را بايد صرف تبليغ آن کرد مي‌گويد: «اکثر تبليغات کالاهايي که برند دارند دروغ است و اقتصاد کشور را به خطر مي‌اندازد، امروز بزرگ ترين بازار شايع‌سازي در زمينه تبليغات اقتصادي، بازاريابي است.»
دکتر قرايي مقدم به مضرات ديگر پيامک‌ها اشاره کرده و مي‌گويد: «تخريب ارزشها و هنجارهاي فرهنگي و به سخره گرفتن آنها و جوک‌سازي درمورد ارزشها، اختلافات قومي را بالا مي‌برد وهمه و همه از طريق ارسال پيامک‌ها صورت مي‌گيرد...
وي به مثالي در مورد ارسال جوک‌هاي مربوط به شهرهاي مختلف کشور اشاره کرده و مي‌گويد: «اين جوک‌ها علاوه بر اينکه باعث اختلاف بين قوم‌هاي مختلف مي‌شود از نظر فرهنگي روح و روان را آزار مي‌دهد و سپس فرد با روح و روان آزرده به کم‌کاري، بيهوده‌گري، ياس و نااميدي و عدم اعتماد تمايل مي يابد.»
پيامک تبليغاتي موافقاني هم دارد
در عين حال که اکثرا مخالف ارسال پيامک‌هاي تبليغاتي هستند، ولي برخي موافق اين قضيه بوده و به آثار مثبت آن اشاره مي‌کنند. در اين ميان رضا حسني کارشناس ارشد جامعه‌شناسي، به قول خودش اس‌ام‌اس را ابزار جديدي مي‌داند که ارزان و سريع است و مي‌تواند گروهي را حول محور خاصي جمع کند.
او معتقد است که اين ابزار در ايران، ابتدا با استقبال مواجه شد، اما براي جلوگيري از بروز مشکلات بعدي، بهتر است که مرجع صدور پيامک‌هاي تبليغاتي فقط شرکتهاي مخابرات باشد.
محمدرضا سوهانيان سرپرست اداره کل خدمات ارزش افزوده همراه اول در گفت‌وگو با گزارشگر کيهان به نکات مثبت ارسال پيامک‌هاي تبليغاتي اشاره مي‌کند و بر نظر اين کارشناس جامعه‌شناس با بيان اين موضوع صحه مي‌گذارد که ما يک سري خدمات پيامکي هم داريم که از ليست تبليغات جدا مي‌باشد.
از سوهانيان مي‌خواهم به اين نوع خدمات اشاره کند و آن را تعريف نمايد، مي‌گويد: «خدمات پيامکي خدمتي است که با تمايل افراد فعال يا قطع مي‌شود و ما 900 نوع خدمات پيامکي داريم. نمونه‌هاي اين خدمات خبرهاي اقتصادي، سياسي، بازار بورس، اطلاعات خودرو... که البته هزينه اين نوع خدمات از مشترکين کسر مي‌شود و نظارت کاملي بر مکانيزم ارسال اين پيامک‌ها وجود دارد. وي مي‌گويد: «در حدود يک و نيم ميليون مشترک از اين نوع خدمات بهره‌‌مند مي‌شوند.»
نقطه نظر وي را در مورد پيامک‌هاي تبليغي و آزاري که به مشترکين وارد مي‌آورد جويا مي‌شوم. مي‌گويد: «اينکه برخي معتقدند پيام‌هاي تبليغي آزاردهنده است به غير مربوط بودن موضوع يا نياز مخاطب برمي‌گردد و ما دنبال راه‌حل بهتر و استراتژي مناسب براي تفکيک موضوعات همگام با نياز مخاطب هستيم.»
وي مي‌گويد: «البته دسته‌بندي کردن نياز و سلايق مشترکين سخت است ولي ما در تلاش هستيم که اين پيامک‌ها دسته‌بندي ‌شود ولي مشترکين هم مي‌توانند با اعلام انصراف پيامکها را قطع کنند.»
سوهانيان خاطرنشان مي‌کند: «ارضاء مشتري براي ما مهم تر از اهداف اقتصادي و تجاري است. درآمد ما برابر با رضايت مشتري است. در کل درآمد ما از پيامک‌هاي تبليغاتي نزديک صفر است و در حال حاضر زيرساختها براي حذف پيامک‌هاي اضافه هم آماده است.»
عدد 2 را به شماره... بفرستيد و...
ظاهرا علي‌رغم اينکه بارها شرکت ايرانسل اعلام کرده است افرادي که تمايل ندارند پيامک‌هاي تبليغاتي را دريافت کنند به فلان شماره پيامک بزنند ولي متاسفانه اين کار خيلي افاقه نمي‌کند چون تمام پيامک‌هاي کاري مشترکين هم بدين وسيله قطع مي‌شود و مشترک گرامي به ناچار براي دريافت پيامک‌هاي کاري و مهم بايد جور دريافت پيامک‌هاي تبليغاتي و ناخواسته را هم بکشد.
کريم بيگي يک مسئول اطلاع‌رساني در شرکت ايرانسل در گفت‌وگو با گزارشگر کيهان در توضيحاتي براي توجيه کردن اينکه پيامک‌هاي تبليغاتي ورود به حريم خصوصي افراد محسوب نمي‌شود، مي‌گويد: «تا به حال زيرساخت شبکه ايرانسل براي ارسال پيامکهاي تبليغاتي در اختيار شرکت يا شخص ثالث ديگري قرار نگرفته است و مشترکين ايرانسل منحصرا از سوي شبکه ايرانسل پيامهاي اطلاع‌رساني مربوط به خدمات و محصولات جديد خود را براي مشترکين ارسال مي‌کند.»
وي در ادامه مي‌گويد: «شرکت ايرانسل بارها اعلام کرده است که اگر مشترکين تمايل ندارند اين پيامک‌هاي تبليغي را دريافت کنند عدد 2 را به شماره 50005 ارسال کنند يا با مرکز شبانه‌روزي ايرانسل به شماره 700 براي تماس از خطوط ايرانسل يا شماره 09377000000 از ساير خطوط تماس بگيرند تا پيامک‌هاي تبليغي آنها قطع شود. و اگر در هر دوره زماني ديگري تمايل داشته باشند که مجددا پيامهاي اطلاع‌رساني مربوط به خدمات محصولات جديد ايرانسل را دريافت کنند مي‌توانند عدد 1 را به شماره 50005 پيامک کنند و يا با همان مرکز شبانه‌روزي و شماره فوق تماس بگيرند.»
به اين مسئول اطلاع‌رساني مي‌گويم متاسفانه وقتي مشترکين عدد 2 را براي انصراف از هر نوع دريافت آگهي پيامک مي‌کنند، تمام پيامک‌هاي کاري آنها هم قطع مي‌شود و همه به ناچار بايد پيامک‌هاي ناخواسته را تحمل کنند. او در توضيحاتي مي‌گويد: «مشترک ايرانسل از شماره 1000 تا 3 هزار پيامک دريافت مي‌کند و اين کار از طريق تامين کننده محتوا (سي‌تي) همراه اول انجام مي‌شود که از روي زيرساخت همراه اول به مشترک ايرانسل مي‌فرستد و از آنجايي که اپراتور محتواي پيامک را نمي‌شنود، لذا نمي‌توان تشخيص داد که اين پيامک يک پيام تبليغاتي است يا کاري...
وي مي‌گويد: «مشترک زيرساختش را همراه اول تامين کرده است و هر اپراتوري قادر به کنترل مديريت زيرساخت خودش است و لذا تبليغات همراه اول را ما نمي‌توانيم شنود کنيم.»
به وي مي‌گويم اما منظورم پيامک‌هاي ايرانسل است نه همراه اول و اين امر طبيعي است که هر اپراتوري نمي‌تواند در امور شرکت ديگر دخالت کند؟ مي‌گويد: «البته هنوز حجم اين پيام‌ها زياد نيست که مشترکين ايرانسل را خيلي آزار دهد.»
به اين مسئول مي‌گويم در هر صورت آيا اين کار غيرقانوني نيست؟ مي‌گويد: « نه، اسم اين کار استفاده از خلأ قانوني است که سازمان تنظيم مقررات بايد پيگيري کند.»
نيم ساعت ديگر آمد و...
از ايشان مي‌خواهم تلفن معاون نظارت سازمان تنظيم مقررات را در اختيارمان قرار دهد تا بتوانيم از طريق اين مسئول موضوع را بيشتر پيگيري کنيم. وعده مي‌دهد نيم ساعت ديگر شماره را در اختيارم بگذارد که متاسفانه تا دقايق آخر که اين گزارش براي چاپ آماده مي‌شد آقاي... گوشي همراه خود را جواب ندادند و پاسخگوي سؤالاتمان در زمينه‌هاي ديگر نشدند.
گزارش روز