حسن آقايي
براساس تعرفه اتحاديه صنف اتومبيل کرايه (آژانس) وروديه مسافر
15000ريال و به ازاي هر دقيقه 850ريال کرايه محاسبه مي‌شود. درحالي که به دفعات
ديده و شنيده شده از مسافراني که پيش از حرکت از مبدا از راننده پرسيده‌اند کرايه
چقدر است و راننده با يک «قابل ندارد» ميزان کرايه چه راه دور و چه نه چندان دور
را مي‌گويد. اين بده بستان لفظي در شرايطي مطرح مي‌شود که ملاک دقيق کرايه، همانا
زمان‌سنج دقيقه‌اي است... حال به نقل از يک مسافر، مسيري که حدود 10-12دقيقه با
سواري آژانس زمان مي‌برد، بر مبناي دقيقه‌شماري اتحاديه، کرايه نهايتاً دو هزار و
پانصد تومان مي‌شود اما راننده هفت‌هزار تومان از مسافر مي‌گيرد. از سوي ديگر
راننده يک آژانس ديگر از مسافر باتوجه به طول مسافت مبدا تا مقصد سي‌هزار تومان
مي‌گيرد! مسافر تعجب مي‌کند اما اين مبلغ کرايه مي‌دهد و بعد به آژانس مربوط مراجعه
و نسبت به مبلغ گزاف کرايه اعتراض کرده و مسئول آژانس پس از بررسي، هشت‌هزار تومان
به شخص مسافر مي‌دهد. جالب‌تر اين که برخي دست‌اندرکاران آژانس‌ها مي‌گويند کرايه
آن مسير زير بيست‌هزار تومان است.
مؤسسه اتومبيل کرايه (آژانس) شايد يکي از سريع
ترين و راحت ترين و درعين حال ثابت‌ترين وسيله سرويس‌دهي طي شبانه‌روز به ويژه در
شرايط ضرورت انجام امور و براي صرفه‌جويي در وقت است. در اين حالات، به واقع امر
بايد مفهوم ارائه سرويس رضايتبخش به مسافران از مبدأ تا مقصد از هر جهت همواره
مشهود و ملموس باشد. در اين ارتباط پر واضح است خدمات نيز مستلزم رعايت موارد
قانوني متذکر اتحاديه صنفي مربوط باشند.
اين گزارش، چگونگي مبناي تعيين و
محاسبات کرايه مسيرها از مبدا تا مقصد را بررسي مي‌کند. هم‌چنين نرخ کرايه سفر درون
و برون شهري در طول شبانه‌روز چطور است و اين که اکثر رانندگان فيش کرايه به
مسافران نمي‌دهند. و آيا دقيقه‌شمار کرايه نقشي در نظم و ميزان کرايه‌ها دارند؟ اگر
دارند پس چرا گاه اجحاف نسبت به مسافر مي‌شود؟... درا ين موارد نظرات برخي
شهروندان، مدير و رانندگان آژانس را باهم مي‌خوانيم.
گپ مسافر با راننده و...
«هاشمي» پوشاک فروش تعريف مي‌کند مسافت بين مبدأ و مقصدش چيزي حدود اول خيابان ظفر
تا اواخر خيابان سعدي بود. در طول راه وضعيت کسب و کار و نرخ کرايه آژانس را
مي‌پرسد و آن که شايد کسي سر مبلغ کرايه چانه بزند. راننده ميانسال مي‌گفت در
آژانس‌شان تعرفه دارند. براي ما فرضاً 100 يا 200تومان کم گرفتن ارزشي ندارد. ما
فقط رضايت مسافر را مدنظر داريم. فرضاً مسافر وسط راه بخواهد از مغازه‌اي خريد کند
و جنسي بخرد يا پيامي به دوست دکاندارش برساند، مي‌ايستيم. طبق تعرفه اگر 10دقيقه
طول بکشد، روي مبلغ کرايه مسير تأثير نمي‌گذارد اما بيش از اين مدت، آن 10 دقيقه به
مبلغ کرايه اضافه مي‌شود. راننده مي‌گفت معتقد است هرکس در هر شغل بايد انصاف و
گذشت داشته باشد و بايد نان حلال بخوريم. آدم از هر دست بدهد از همان دست مي‌گيرد.»
از اين شهروند مسافر آن راننده مي‌پرسم: کرايه تا مقصدش چقدر شده بود؟ مي‌گويد:
12هزار تومان. مي‌پرسم قبض پرداخت کرايه داد؟ مي‌گويد: «نه!»
10-12 دقيقه مسير
هفت‌هزار تومان کرايه!
«ناصري» شهروند بازنشسته اظهار مي‌کند: «اواخر اسفندماه
از فلکه چهارم تهران پارس با آژانس به ترمينال مسافربري شرق رفتم. از راننده پرسيدم
چقدر بايد بپردازم. راننده جوان گفت شش‌هزار تومان اما بلافاصله با موبايلش با
آژانس محل کارش تماس گرفت و پرسيد کرايه تا ترمينال چقدر است؟... بعد به من گفت
هفت‌هزار تومان است. هفت‌هزار تومان پرداخت کردم.»
اين شهروند مي‌افزايد: همين
مسير مبدأ و مقصد حداکثر حدود 10-12دقيقه با ماشين سواري زمان مي‌برد. به‌نظرم آن
مبلغ مطالبه، زياد است. اگر عجله نداشتم با سواري شخصي مي‌رفتم خيلي مي‌گرفت هزار
تومان بود!»«ناصر خوشبين» شاغل در يک شرکت، مي‌گويد: «از سال 75 تاکنون کارکنان
شرکت از يک آژانس براي سفرهاي درون‌شهري‌شان استفاده مي‌کنند و آژانس به آنان قبض
مي‌دهد. اما شخصاً درصورت استفاده از خودرو همين آژانس قبض نمي‌خواهم و نمي‌گيرم.»
مسافر نرخ رسمي را بداند
«اکبرنيا»، که مي‌گويد مهندسي کشاورزي خوانده است، نيز
با اين گفت که چندي پيش ديده يک آژانس بروشور قيمت کرايه مسافر از تجريش تا ميدان
راه‌آهن توزيع و تبليغ مي‌کرده، براين باور است چنانچه نرخ رسمي مسيرها براي
مسافران، مشخص و شناخته شده باشد مشکل چند و چون کرايه نزد برخي مسافران نخواهند
داشت. او سپس تعريف مي‌کند: «مشتريان مغازه ما از محل کارمان مي‌خواهند به آژانس
آشنا شده زنگ بزنيم تا اگر کرايه تا شهرک غرب مثلاً 14هزار تومان باشد ، چيزي حدود
8-9هزار تومان بپردازند. البته گاه ممکن شده آژانس اندکي تخفيف داده است چون کم و
بيش با آژانس مذکور سر و کار داريم.» از او مي‌پرسم: نظر خودتان از نرخ کرايه آژانس
چيست؟ پاسخ مي‌دهد: «من با آژانس رفت و آمد نمي‌کنم. گاه ترجيح مي‌دهم در سفرهاي
درون‌شهري همراه فرزندم با اتوبوس برويم تا کرايه‌مان ارزان تمام شود.»
مسافر
معترض به آژانس مراجعه کند
«حسني» مدير يک آژانس اتومبيل کرايه از سال86 به اين
شغل روي آورده است. او درباره ارائه قبض کرايه حمل‌ونقل مسافر با اين اشاره که
بيشتر مشتريانش افراد يک شرکت هستند که براي همه‌شان قبض صادر مي‌کند، مي‌گويد:
«اگر مسافر در مسير مقصدش توقف موقتي داشته و يا پس از رسيدن به مقصد نهايي خود، با
همان وسيله نقليه هم بازگشت کند،در آن حالت راننده با در اختيار داشتن قبض نسبت به
صدور مبلغ کرايه براي مسافرش اقدام مي‌کند.»
وي درباره احتمال اضافه دريافت
کرايه توسط راننده و اعتراض مسافر، اظهار مي‌دارد: «چنانچه مسافر اطلاع از نرخ رسمي
کرايه نداشته باشد يا راننده نتوانسته باشد نرخ درست را تعيين کند ويا به نظر
مسافر، نرخ کرايه زياد بوده باشد مي‌تواند به آژانس مراجعه کرده و مورد اعتراض را
بيان کند. ما پس از بررسي درصورتي که راننده بيش از نرخ معمول رسمي کرايه گرفته
باشد، مبلغ مازاد را به مسافر باز مي‌گردانيم.»
اين مدير آژانس در ادامه همين
موضوع مي‌گويد: «معمولا نرخ‌هاي مسيرها مشخص است از جمله به عنوان نمونه ميزان
کرايه مبدا تا مقصد مثلا ترمينال آزادي. اما مسيرهايي هم غيرمشخص است. در آن صورت
به فرض يک راننده يا آژانس يک راه معين را 15 و ديگري 16 هزار تومان مطالبه
مي‌کند...» مي‌گويم: «فرضا از اين محل (حوالي ميدان هفت تير) تا تهرانسر مبلغ کرايه
چقدر است؟ او پاسخ مي‌دهد 13 هزار تومان اما از ميانه خيابان شريعتي مثلا يخچال-
حدود 15 هزار تومان است.»
سؤال ديگرم: مبناي نرخ‌هاي رسمي کرايه چيست؟ مي‌گويد:
«اتحاديه فرمولي به ما مي‌دهد که زمان و نرخ‌ها در آن تعيين و اعلام شده است. ما
براساس همين قاعده نرخ‌ها را حساب مي‌کنيم. اين نرخ‌ها در تاريخ 25/2/91 توسط
اتحاديه صنفي‌مان ارائه شده است. بر همين مبنا و تاريخ، وروديه مسافر 1500 تومان و
در طول مسير هر دقيقه 85 تومان است.»
10 دقيقه توقف مسافر محاسبه نمي‌شود
يک
راننده آژانس اگر چه بخشي از نظراتش در پيرامون موضوع شيوه محاسبات نرخ کرايه است
ليکن از حمايت و کمک به مسافر و نيز تحويل تعدادي اشياي مسافر که در خودرواش جا
مانده بود مي‌گويد.«سيدداود طباطبايي» با 15 سال سابقه کار در آژانس درخصوص نرخ‌هاي
کرايه حمل و نقل مسافران، مي‌گويد: «نرخ‌ها بستگي به تعرفه اتحاديه صنفي دارند. اما
اگر مسافر مثلا از خيابان مطهري به يوسف‌آباد رسانده شود و بيش از 10 دقيقه توقف
داشته باشد و يا از آنجا به مقصد دومي هم برود ميزان کرايه دقيقه‌اي محاسبه
مي‌شود.»
از او مي‌پرسم در جريان انجام کار با اتفاق خاص و يا خاطره‌اي هم مواجه
شده است؟ پاسخش اين است: «گاه شده از مسافر، مبلغ ورودي نگرفته‌ام و نيز آن که؛ چند
وقت پيش يک خانم سالمند دردمند را از خيابان ارم غربي به مقصدش ميدان فاطمي رساندم.
آنجا او گفت اگر مي‌شود به خيابان کارگر شمالي برسانمش. قبول کردم به مقصد نهايي‌اش
رساندم و کرايه نگرفتم. پياده شد و دعايم کرد.»
از اين راننده سؤال مي‌پرسم اگر
مسافري چيزي يا اشيايي در خودرو جا بگذارد چطور به صاحبش اطلاع داده و تحويل او
مي‌شود؟ مي‌گويد: «يک بار خانم مسافر يک قطعه طلا و موبايلش را در ماشينم جاگذاشته
بود و از آنجا متوجه شدم که مقداري برنج در کف ماشين صندلي عقب ريخته شده است. آن
اشيا هم روي مقداري برنج ديده شدند. صاحب اشيا به جا مانده، بعدا به آژانس زنگ زد
سراغ وسايلش را گرفت. گفتم اينجا است. آمد وسايلش را گرفت و خيلي خوشحال شد و تشکر
کرد.»
عبرت از اجحاف توصيه صدور قبض
از يک راننده آژانس به نام «زماني» سؤال
مي‌کنم ممکن است راننده‌اي کرايه بيش از قاعده رسمي از مسافر بگيرد؟ او جواب
مي‌دهد: «امکان دارد اما به ندرت پيش مي‌آيد. نرخ مسيرها براي راننده واضح است ولي
شايد يک مسافر از رفتار و اخلاق راننده خوشش بيايد و يا دلش خواسته باشد اندک
مقداري بيش از نرخ بدهد، اين بخشش محسوب مي‌شود. وانگهي راننده ملزم است در صورت
خواست مسافر قبض برابر ميزان دريافت کرايه، به مسافرش بدهد. در اين خصوص بهترين کار
آن است که مديريت آژانس‌ها به رانندگان زيرمجموعه‌شان توصيه کنند به مسافر قبض
بدهند. اين باعث اعتماد و اطمينان بيشتر مسافر نسبت به توجه محق خود توسط آژانس
مربوط مي‌شود چون نرخ‌ها از طرف اتحاديه ابلاغ مي‌شود و مديريت آژانس‌ها هم موظف به
اجراي آن هستند.»
به اين راننده مي‌گويم مسافري تعريف مي‌کرد يک راننده از مبدا
يک محله دروس تاحوالي تهرانسر را سي هزار تومان گرفته است قبض هم به او نداده است.
آن مسافر بعد به آژانس مربوطه مراجعه کرده و موضوع را با مدير آژانس در ميان گذاشته
است. مدير اسم و تاريخ سفر مسافر را مي‌پرسد و در ليست کارکردشان را مي بيند.
اعتراض مسافر را قبول مي‌کند و هشت هزار تومان به او مسترد مي‌کند.راننده مخاطب پس
از شنيدن اين ماجرا مي‌گويد نرخ کرايه مسير گفته شده قطعا زير بيست هزار و حداکثر
حدود هيجده هزار تومان است. مسافر حق داشته اعتراض کرده و آن عمل راننده بايد براي
مسئول آژانس مربوط عبرت شود و حتما به رانندگانش توصيه کند براي اعتماد بيشتر
مسافران در هر مسير قبض صادر کنند.»
نرخ‌هاي رسمي کرايه
مدير يک موسسه
اتومبيل کرايه که تمايل ندارد نام خود را معرفي کند، مي‌گويد که نرخ‌ها را اتحاديه
تعيين مي‌کند و براي مشتريان معلوم است و ادامه مي‌دهد کلا مسافران مي‌توانند از
راننده قبض مبلغ کرايه را مطالبه کنند.
وي سپس دستورالعمل ليست اتحاديه مبني بر
تعيين نرخ‌ها و زمان سرويس‌دهي نصب شده به ديوار داخل آژانس را نشان مي‌دهد که بدين
قرار است: 1-وروديه به ازاي هر چند ساعت در کل اوقات شبانه‌روز 15000 ريال 2-کرايه
مسافر يک الي چهار مسافر براي هر نوع اتومبيل از شش صبح الي دوازده شب به ازاي هر
دقيقه 850 ريال 3-کرايه چهار مسافر از ساعت دوازده شب تا شش صبح دقيقه‌اي 1020 ريال
4-مسافر خارج از شهر به ازاي هر کيلومتر 2700 ريال 5-ميزان کارمزد راننده واحد صنفي
حداکثر 15درصد است. (اين دستورالعمل در سال 91 صادر شده است.)
به منظور لزوم
ارزيابي مقام مسئول اتحاديه صنف اتومبيل کرايه تهران (آژانس‌ها) پيرامون چگونگي
نظارت بر عرصه عملکرد واحدهاي صنفي تابع، ششم خرداد ماه از طريق ارتباط «118» شماره
اتحاديه را مي‌گيرم. ساعت 15/11 تا دقايقي به دفعات زنگ مي‌زنم فقط بوق آزاد است.
براي اطمينان خاطر بيشتر دوباره با 118 تماس مي‌گيرم و همان شماره قبلي را مي‌دهد.
«... ادامه پيگيري: هشتم خرداد- ساعت 10 صبح. دو بار زنگ مي‌زنم باز همان صداي دو
روز قبل است: بوق آزاد. بايد گزارشم را تهيه مي‌کردم... که چنين شد بدون امکان
مختصر گفت‌وگو با آقاي...»
گزارش روز
|
