صدیقه توانا
1، 2، 3، 4، زنگ ورزش با دمیدن معلم بر سوت مشکی که بر گردن
آویخته آغاز می‌شود. زنگ ورزش، زنگ تندرستی و سلامت و زنگ شادی و نشاط است و روح
سالم نیز در جسم سالم تبلور می‌یابد.
بازی، شادی و سلامتی همه با هم در قالب یک
برنامه مدون و منسجم همراه با آموزشهای صحیح توسط یک مربی خبره و آموزش‌دیده و با
در اختیار داشتن وسایل لازم در یک فضای مناسب، بهترین شرایط را برای یک زنگ ورزش
مفید در مدارس به وجود می‌آورد.
ولی این روزها آهنگ تندرستی در زنگ ورزش به کندی
نواخته می‌شود. گاهی بهانه این کندی به گردن وسایل نامناسب می‌افتد، گاهی عدم
امکانات و زمین نامناسب و فضای کوچک برای بازی بچه‌ها بهانه می‌شود و در برخی مواقع
هم تیر بهانه‌جویی‌ها به سمت کمبود نیروی متخصص نشانه می‌رود. ولی بی‌تردید این
مشکلات در اغلب مدارس کشور برای زنگ ورزش وجود دارد، اما نباید این نارسایی‌ها را
قربانی سلامتی و تندرستی بچه‌ها و آینده‌سازان ایران اسلامی کنیم.
این روزها
ورزش دانش‌آموزی و پرورش جسمانی بچه‌ها تنها روی کاغذ و در بخشنامه‌ها و اجباری
کردن برخی رشته‌های ورزشی در دوره‌های ابتدایی و متوسطه خلاصه شده است. حال آنکه
ورزش نبض هر جامعه‌ای است و کشورهای توسعه‌یافته به ورزش به ویژه در حوزه آموزشی
(دانش‌آموزی و دانشجویی) اهمیت زیادی می‌دهند و از هزینه در این باره نیز کوتاهی
نمی‌کنند. ولی چند سالی است که ورزش دانش‌آموزی در مدارس کشورمان جدی گرفته نمی‌شود
و مسئولان یا درک درستی از ماجرا نداشته یا به بیراهه رفته‌اند و در مجموع ورزش
دانش‌آموزی همچنان در کما به سر می‌برد.
اجرای طرح‌های جدید و برنامه‌ریزی
دقیق‌تر
سکینه محرابیان، مادر دو دانش‌آموز در مقطع دبیرستان و ابتدایی است.
بااو در جلوی مدرسه دخترش که دردوم ابتدایی تحصیل می‌کند، به گفت‌وگو می‌پردازم. از
اینکه بچه‌ها در زنگ مدرسه باید در یک حیاط کوچک و نفس‌گیر والیبال بازی کنند یا
برخی در گوشه حیاط و زیرآفتاب باید پینگ‌پنگ بازی کنند، خیلی ناراحت است. او
ناراحتی بچه‌هایش را با نگرانی مادرانه درهم می‌آمیزد و می‌گوید: «مسئولان پارسال
برای بچه‌های ما آموزش شنا گذاشته بودند ولی فقط 3 جلسه برگزار شد و بعد به بهانه
اینکه رفت و آمد سخت است، هواسرد شده و مربی خوب آموزش نمی‌‌دهد و امکان خطر برای
بچه‌ها وجود دارد، کلاس شنا تعطیل شد. این بی‌برنامگی ضررهای زیادی هم به
دانش‌آموزان و هم به مدارس وارد می‌کند. بهتر است مسئولان قبل از اجرای هر برنامه و
طرحی تمام جوانب آن را در نظر بگیرند.»
بچه‌های بی‌تحرک و نرمش‌های سنگین
بچه‌ها اولین جلسه زنگ ورزش را باهم دور چرخیدن و دویدن دور حیاط آغاز کرده‌اند.
دور آخر است. بچه‌ها خسته شده‌اند و نفس‌نفس زنان منتظرند تا با شمارش معلم نرمش را
آغاز کنند. دانش‌آموزان سال دوم دبیرستان هستند ولی تعدادی از آنها با اضافه وزن
شدید مواجه‌اند، برخی قدشان نسبت به بقیه کوتاه تر است و تک و توک بین بچه‌ها
دانش‌آموزانی هستند که از نظر قد و وزن در حد استاندارد می‌باشند.
معلم ورزش و
البته کارشناس تربیت بدنی زیر تیغ آفتاب ایستاده و بچه‌ها روی خط سفید در یک زاویه
90 درجه به صف ایستاده‌اند و حرکات نرمشی معلم را ناشیانه انجام می‌دهند؛ دست کشیده
جلوی صورت، بالاتنه موازی با صورت سربالا، پا به عرض شانه باز و...
دانش‌آموزان
به سختی و با زحمت دستها را بالا و پایین می‌برند، برخی حرکات را اشتباه انجام
می‌دهند، شکم‌های بزرگ مانع خم‌شدن بعضی از بچه‌ها می‌شود و تعدادی هم دور از چشم
معلم فقط تکانی به خود می‌دهند و از زیر نرمشها شانه خالی می‌کنند.
گوشه‌ای به
تماشا می‌ایستم، از یکی از دانش‌آموزان می‌پرسم ورزش سخت‌تر است یا فیزیک؟ می‌خندد
و می‌گوید: «ورزش! خدایی‌اش این حرکات خیلی سخت است.»
آرمین عارفی دانش‌آموز سال
دوم دبیرستان رشته ریاضی است که در دبیرستان نمونه دولتی شهید صدر درس می‌خواند.
نظرش را در مورد زنگ ورزش می‌پرسم می‌گوید: «در مدرسه فقط فوتبال بازی می‌کنم این
زمان خیلی کم است. ولی چون درس ما زیاد است باز هم این نرمشها به سلامتی ما کمک
می‌کنند.»
به او می‌گویم بیرون از مدرسه هم ورزش می‌کنید؟ پاسخ او هم مثل بسیاری
دیگر از دوستانش مثل جلالی، ربانی، بیات و محمدصادق ، منفی است.
تحرک
دانش‌آموزان فقط در زنگ ورزش
متأسفانه بچه‌های ما عادت نکرده‌اند که در بیرون از
مدرسه به ورزش خاصی بپردازند و فقط تعداد کمی از دانش‌آموزان هستند که به کلاس ورزش
در خارج از ساعات درس می‌روند.
پژمان سلطان‌خواه یکی از دانش‌آموزانی است که 2
سال است به صورت حرفه‌ای به باشگاه فوتبال می‌رود و الآن هم در تیم مدرسه فوتبال
بازی می‌کند. محمدامین ربانی هم به غیر از مدرسه، ماهی یک بار با بچه‌محله‌ها
فوتبال بازی می‌کند و اغلب پای کامپیوتر می‌نشیند. امیرحسین ارجمندی هم دانش‌آموز
دیگری است که سه-چهارماه است به باشگاه بدن‌سازی می‌رود.
با نیما علاف‌زاده هم
که (با هیکل نسبتا درشت) توی دروازه ایستاده و مراقب است تا گلی وارد دروازه‌اش
نشود در مورد حرکات نرمشی و دراز و نشست که توسط معلمش به او آموزش داده می‌شود
صحبت می‌کنم. او این طور می‌گوید: «ورزش در مدرسه ما به صورت کاملا تخصصی انجام
می‌شود ولی انجام این تمرینات برای هیکل من سخت است.»
ورزش درس سلامتی
عبدالکریم اسماعیل‌پور، مدیر دبیرستان نمونه دولتی و پیش‌دانشگاهی شهید صدر با
سابقه 20 ساله در امر مدیریت، درس ورزش را درس سلامت تن و روح می‌داند و از اینکه
این درس در برخی مدارس خیلی جدی گرفته نمی‌شود اظهار تاسف بسیار می‌کند.
در دفتر
آقای اسماعیل‌پور علی‌رغم مشغله کاری زیاد برای گفت‌وگو حاضر می‌شویم و نقطه نظراتش
را در مورد ضعف‌های موجود و راهکارهای حل مشکلات درس تربیت‌بدنی می‌پرسم.
وی با
بیان اینکه یکی از مهم‌ترین مشکلات پیش‌روی درس ورزش کمبود معلم تخصصی این درس است،
خاطرنشان می‌کند: «یک کارشناس ورزش با توجه به آنکه درس پزشکی خوانده خدای ناکرده
در صورت بروز حادثه برای دانش‌آموزان در کمترین زمان خدمات رسانی خواهد کرد.»
اسماعیل‌پور با بیان این مطلب که درحال حاضر از سیستم آموزشی ضعیفی برخورداریم و
شکی نیست از اینکه نتوانستیم سیستمی نوین را در آموزشوپرورش به کار گیریم و هنوز
از همان سیستم‌های قدیمی خود و کشورهای دیگر استفاده می‌کنیم، می‌گوید: «وقت آن
رسیده که کشور بزرگی مثل ایران که قله‌های علم را یکی پس از دیگری فتح می‌کند، به
تغییرات سیستم آموزشی خود که پایه و اساس همه پیشرفت‌هاست توجه بیشتری کند.
متأسفانه زنگ ورزش که عامل اساسی و اصلی در سلامت روح و روان است هم مورد بی‌مهری
قرار گرفته و هم تلاشی برای بهبود اوضاع نمی‌شود.»
این مدیر دبیرستان عمده‌ترین
نقاط ضعف را در کمبود امکانات و تجهیزات مدارس، کمی زنگ ورزش ذکر می‌کند و می‌گوید:
«متأسفانه نه‌تنها به ساعات آن اضافه نشده بلکه در پایه سوم به نصف زنگ تقلیل پیدا
کرده است. شما قضاوت کنید آیا یک معلم ورزش در این 45دقیقه می‌تواند با دانش‌آموزان
انرژیک و نیرومند خوب کار کند تا ورزش اثر بخش باشد؟»
وی خاطرنشان می‌کند: «مورد
بعدی جدی نگرفتن نمره در این درس است که اگر معلمی نمره واقعی دانش‌آموز را به ورزش
بدهد اولین کسانی که اعتراض می‌کنند اولیا و مدیر مدرسه است یعنی طوری جا افتاده که
نمره ورزش همه باید 20 باشد، همچنین فضای نامناسبی که اکثر مدارس به خصوص مدارس
غیردولتی با آن روبه‌رو هستند که حیاط آنان به حد 50 یا 100متر نیز نیست، از دیگر
مشکلات پیش‌روی زنگ ورزش است.»
اسماعیل‌پور تخصصی برخورد نکردن با کادر ورزشی که
مربی به‌خاطر تخصص نداشتن، استعداد دانش‌آموز را در همان ابتدای دوران ابتدایی کشف
نمی‌کند و این اتفاق باعث هرز رفتن انرژی دانش‌آموز می‌شود. را در کنار عدم تغذیه
مناسب در دانش‌آموزان که منجر به چاقی مفرط و یا لاغری می‌شود، هم از دیگر معضلات
تربیت‌بدنی در مدارس ذکر می‌کند و می‌گوید: «اگر ما نگاه تخصصی به ورزش داشته باشیم
و از کارشناس تربیت‌بدنی استفاده کنیم این نقایص برطرف شده و باعث نشاط، انرژی و
تکاپوی دانش‌آموزان می‌شود.»
قدمت 90ساله ورزش در آموزشوپرورش
قدمت 90ساله
درس ورزش و تربیت‌بدنی در کنار سایر دروس در آموزشوپرورش بیانگر اهمیت این درس
است. همچنین این مسئله مبین این نکته است که در حوزه برنامه‌ریزی نگاه ویژه‌ای به
سلامت بچه‌ها در کنار سایر دروس وجود دارد. حسین بابویی، مدیرکل تربیت‌بدنی و
فعالیتهای ورزشی آموزشوپرورش در گفت‌وگو با گزارشگر روزنامه کیهان با تأکید بر
اهمیت و نگاه ویژه آموزشوپرورش به درس تربیت بدنی می‌گوید: «حضور این درس و کتاب
راهنمای معلم تربیت‌بدنی در هفت پایه (6 پایه ابتدایی و یک پایه متوسطه) و اضافه
شدن هر سال یک پایه به این کتاب در مدارس مؤید اهمیت آن است و اینکه تصمیم‌گیران در
آموزشوپرورش برای درس و سلامت بچه‌ها هر دو به یک میزان اهمیت قائل می‌شوند.»
وی می‌گوید: «از وقتی که تحول بنیادین در آموزشوپرورش مطرح شد می‌بینیم که همه
پشتوانه‌های قانونی برای توجه اساتید مورد توجه و نظر قرار گرفته است.»
از وی
می‌خواهم درمورد اقدامات صورت گرفته توضیح دهد، این‌طور می‌گوید: «یکی از کارها
برای ارتقای درس تربیت‌بدنی توجه به نیروی انسانی است طوری که طی 4سال گذشته 15
هزار نیروی متخصص تربیت بدنی در آموزشوپرورش استخدام شده‌اند.»
بابویی با اشاره
به اینکه این استخدام در کنار تحول بنیادین بیانگر 2 نکته اساسی است، می‌گوید:
«نکته اول بر داشتن برنامه و پشتوانه کاری مهر تأیید می‌زند و نکته دوم برداشتن
نیروی انسانی متخصص صحه می‌گذارد تا بتوان پشتوانه قانونی را اجرا کرد.»
برنامه‌ریزی برای همه ابعاد وجودی دانش‌آموز
اینکه درس ورزش و تربیت بدنی تا چه
میزان بر سلامت عقل و فکر و روح و روان تأثیر می‌گذارد، موضوعی است که مدیرکل تربیت
بدنی و فعالیتهای ورزشی آموزشوپرورش بدان پاسخ می دهد و می‌گوید: «ورزش و
تربیت‌بدنی به‌طور کلی، یک معیار خوبی است برای آنکه بیشتر بدانیم دانش‌آموزان
ازنظر جسمی درچه وضعیتی هستند و دنبال آن هستیم که ریشه این درس در آموزشوپرورش
عمیق‌تر شود تا به جایی برسیم که وقتی والدین نمره تربیت بدنی را می‌بینند به
سلامت بچه‌هایی ببرند.»
بابویی بر این موضوع تأکید می‌کند که نگاه آموزشوپرورش
نگاه اساسی، راهبردی و استراتژیک است.
وی معتقد است: «هدف آموزشوپرورش دستیابی
به حیات طیبه برای تمام بچه‌هاست و این حیات طیبه وقتی اتفاق می‌افتد که برای همه
ابعاد وجودی بچه‌ها برنامه‌ریزی داشته باشیم.»
بابویی با این نگاه که یکی از
ابعاد انسان، بعد جسمانی است، خاطرنشان می‌کند: «وقتی که می‌گوییم سیستم آموزشی
کشور به ورزش نگاه استراتژیک دارد مسئولان می‌دانند که از لحاظ شاخصه‌های معنوی و
جسمی بچه‌ها باید سالم باشند.»
مدیرکل تربیت‌بدنی و فعالیتهای ورزشی
آموزشوپرورش نگاه مسئولان امر آموزش به ورزش را یک دید فوق برنامه‌ای نمی‌داند و
تأکید می‌کند: «علی‌رغم آنکه به فوق‌برنامه‌ها هم توجه داریم ولی در راستای دستیابی
به تعادل بین جسم و روح به تربیت‌بدنی هم نگاه فوق‌العاده‌ای داریم.»
وی
می‌گوید: «اگر ما هرچه در بحث ورزش درست و مدون کار کنیم به آن میزان از هزینه‌های
درمان در کشور کم می‌شود و نیز از هزینه‌های آسیبهای اجتماعی که برخی بچه‌ها را
تهدید می‌کند، کاسته می‌شود.»
خانه‌های مسکونی یا کلاس درس؟!
مصطفی وحیدنیا،
پدر یک دانش‌آموز است که فرزندش در سال سوم راهنمایی در مدرسه غیرانتفاعی تحصیل
می‌کند. گله‌مندانه از اینکه یک ساختمان قدیمی را به مدرسه تبدیل کرده‌اند و فضای
مناسبی برای ورزش بچه‌ها در این مکان وجود ندارد، به گزارشگر روزنامه کیهان
می‌گوید: «مسئولان باید در دادن مجوزها برای تأسیس مدارس دقت و ظرافت بیشتری به خرج
دهند و پس از بررسی تمام زوایا برای تأسیس مدرسه، مجوز دهند.»
او می‌گوید: «زنگ
ورزش پسرم را با اتوبوس به یک زمین فوتبال خارج از مدرسه می‌برند، مدیر مدرسه
می‌گوید فضای چمن آنجا خیلی خوب است ولی واقعاً از اینکه فرزندم در ساعت مدرسه از
فضای آموزشی خارج شود و به یک محیط دیگر آن هم با وسایل نقلیه عمومی در خیابان‌های
شلوغ برود، اصلاً رضایت ندارم ولی چاره‌ای هم نیست. مدیر و معلم مدرسه از ما
رضایت‌نامه می‌گیرند و بچه‌هایمان را می‌برند ولی اصلاً به این امر راضی نیستیم و
اگر هم رضایت‌نامه ندهیم نمره ورزش بچه را کم می‌کنند!»
موضوع را با «بابویی»
مدیرکل تربیت‌بدنی و فعالیتهای ورزشی آموزشوپرورش در میان می‌گذارم، می‌گوید:
«مدارس غیرانتفاعی باید قبل از تأسیس مدرسه و گرفتن مجوز، به فکر تأمین فضای کامل
آموزشی درحد استاندارد تعریف شده در آموزشوپرورش باشند، در غیر این صورت موفق به
درخواست مجوز نمی‌شوند. و اگر مدرسه فضای لازم را برای ورزش ندارد در بیرون از
مدرسه و البته در فضایی نزدیک به مدرسه در قالب تفاهم‌نامه با سایر ارگانها این فضا
باید تأمین شود و اگر مدارس غیرانتفاعی این ویژگی‌ها را نداشته باشند مورد تأیید ما
نیستند.»
از وی درمورد مدارس دولتی هم که بعضاً از امکانات خوبی برای زنگ ورزش
برخوردار نیستند و فضای کمی دارند، می‌پرسم، می‌گوید: «در مدارس دولتی الان توجه
مضاعفی به این مسئله شده است و در برنامه نوسازی مدارس نیز این برنامه گنجانده شده
و اعتبارات لازم هم درنظر گرفته شده است.»
درمورد ورزش شنا که چند سال اجرای آن
در مدارس اجباری شد سؤال می‌کنم، می‌گوید: «در 2سال اول درصد بالایی از بچه‌ها تحت
آموزشهای لازم قرار گرفتند و نتیجه آن خوب بود ولی در سال گذشته خیلی موفق نبود. در
مجموع 90 درصد دانش‌آموزان سراسر کشور در پایه سوم ابتدایی تحت آموزش شنا قرار
گرفتند و در سال جاری هم برای کیفیت‌بخشی این ورزش و ورزشهای دیگر دنبال آن هستیم
که به کیفیت و کمیت رشته‌های دیگر ورزشی نگاه ویژه‌ای داشته باشیم.»
گزارش روز
|
