ضرورت توجه به ارتقای کیفیت کالاهای تولید داخلی (بخش اول) چرخهای تولید روی ریل نظارت و کنترل کیفیت

صدیقه توانا
مواد لبنی، لوازم آرایشی و بهداشتی تاریخ مصرف گذشته، پوشاک بی‌کیفیت و تهیه شده از مواد درجه دو و سه، کفش‌هایی با چرم‌های نامرغوب و پلاستیکی برای پاهایی که قلب دوم هر فردی محسوب می‌شود، یا لاستیک‌های غیراستاندارد برخی خودروها، بخاری و اجاق گازهای بی‌کیفیت در نگاه اول شاید خیلی مسئله مهمی به نظر نیاید، ولی قطعا همین بی‌توجهی‌ها و سرپوش گذاشتن مثلا بر پایان تاریخ مصرف یک لوله خمیردندان، تبعات جبران‌ناپذیری به دنبال خواهد داشت که برای جبران خسارتهای ناشی از آن باید تاوانهای سنگینی پرداخت کرد، همچنین از کنار این مسئله که بر اثر ترکیدن یک لاستیک غیراستاندارد و بی‌کیفیت جان سرنشینان یک خودرو به خطر می‌افتد و دفتر زندگی آدمها به راحتی و برای همیشه بسته می‌شود، نمی‌توان بی‌هیچ حساسیتی عبور کرد.
کیفیت و مرغوبیت یک کالا اعم از مواد خوراکی، پوشاک و البسه، لوازم خانگی و وسایل حمل‌ونقل زمانی حاصل می‌شود که استانداردهای مورد نیاز در ساخت آن، مدنظر تولیدکنندگان قرار گرفته باشد و سودآوری را فدای کیفیت نکنند. کیفیت و استاندارد دو مقوله جدا و منفک از هم نیستند چرا که وقتی می‌توان گفت یک کالا و یک جنس تولید شده مرغوب است که مطابق با معیارهای استاندارد، تولید و در اختیار مصرف‌کننده قرار گیرد.
به اعتقاد کارشناسان مسائل اقتصادی استاندارد کردن کالاو خدمات و تدوین و اعمال ضوابط و مقررات واحد در سطوح ملی، بین‌المللی ، از عمده‌ترین عوامل توسعه و تجارت کشورها محسوب می‌شود. بنابراین تولیدکنندگان باید با اعمال مقررات استاندارد برای دستیابی به کیفیت مطلوب گام بردارند تا بتوانند محصولات تولیدی خود را به فروش برسانند. از این رو استاندارد کردن کالاها علاوه بر ارتقای کیفیت محصولات، زمینه مساعدی برای تسهیل و توسعه مبادلات تجاری فراهم می‌کند.
بازار مکاره در مترو
ولوله‌ای در مترو به راه انداخته‌اند که بیا و ببین: «خانمها این ساپورتها بامارک ... ضدحساسیت است، آب نمی‌رود، رنگ نمی‌دهد، پرز پرز نمی‌شود، قیمت آن هم زیر قیمت بازار و دو هزار تومان هم از دیگر همکارانم ارزان تر می‌دهم، چون پول لازمم یک ساپورت تو کرکی فقط ده هزار تومان.»
هنوز حرفش تمام نشده که همکار دیگرش که در نوبت تبلیغ کالایش ایستاده شروع می‌کند: «این لوازم آرایش مستقیم از بانه و قشم به دستم می‌رسد، همه بارکد داره، می‌تونید روگوشیتون بزنید و از اصل بودن آن مطمئن بشید.» فروشنده بعدی: «خانمها این آدامس‌ها قند و رنگ و مواد اضافه نداره، این آبنبات‌ها هم با طعم توت‌فرنگی، شاتوت و موزه، صادراتی است، یک بار امتحان کنید مشتری دائمش می‌شوید.» فروشنده جوان دیگر: «خانمها یک لحظه توجه کنید یک جنس شیک و جدید براتون آوردم، این آبمیوه‌گیری هم خوشگله، هم جدیده، از مواد پلاستیکی درجه یک درست شده، با اطمینان خرید کنید، همه این مواد درجه یک و عالی است،» حالا بگذریم که برخی‌ها صبح زود به بهانه اینکه خیلی از خانمها به خصوص دانشجویان صبحانه نخورده از خانه خارج می‌شوند، پیراشکی‌های خانگی می‌آورند و در راهروهای شلوغ و پر ازدحام عرضه می کنند ، و البته ناگفته نماند که در کنار آن لواشک‌های محلی، سبزی خشک از نوع شوید، غبار زعفران (رنگ زعفران آن هم از نوع کاملا غیربهداشتی) می‌فروشند. هرچه می‌خواهم از کنار این دست‌فروش‌های مترو بگذرم و سر اصل گزارش و به اصطلاح مطلب بروم نکته‌ دیگری به ذهنم می‌رسد که واقعا نمی‌توانم بی‌تفاوت از کنارش بگذرم. چون وقتی برخی از خانمهایی را می‌بینم که به خودشان اجازه می‌دهند در مورد سلامتی و بهداشت مردم اظهار نظر کنند و برای مسافران هر روزه نسخه‌های شفابخش مثل لاغری، به وسیله سبوس برنج بپیچند، یا پمادهایی از ترکیب روغن کوهان شتر و پودر سنجد و دارچین در قوطی‌هایی آن هم از نوع بازیافت تجویز کنند و بگویند که این پمادها معجزه می‌کند چون از بندرعباس آمده و دست‌ساز است اصلاً نمی‌توانم باور کنم چراسلامتی مردم بازیچه دست برخی از این دستفروشان قرار گرفته، دستفروشانی که شاید آنها هم از روی ناچاری از صبح تا شب در متروها حنجره‌شان را به تاراج تبلیغات می‌گذارند ولی این دلیل متقن و محکمی بر جلوگیری از فروش و مهم‌تر از همه واردات و تولید کالای بی‌کیفیت و غیراستاندارد نیست.
از واگن‌های شلوغ مترو سری به سه راه امین‌حضور، مرکز خرید لوازم خانگی می‌زنم تا نظرات مردم را درمورد کیفیت کالاهای ایرانی بپرسم.
خانم مرادیان به همراه فرزندش ظاهراً برای خرید جهیزیه در پاساژ خلیج‌فارس مشغول انتخاب اجاق گاز و ماشین لباسشویی هستند.
قبل از آنکه صحبت مادر و دختر را درمورد رنگ سفید یا نقره‌ای وسایل آشپزخانه قطع کنم، نگاه آنها متوجه ما می‌شود. وقتی از سوژه گزارش مطلع می‌شوند، مشتاق گفت‌وگو می‌شوند. مادر دختر خانم که تجربه زیادی در خانه‌داری دارد موشکافانه معیارهای انتخاب یک اجاق گاز خوب را برمی‌شمرد و می‌گوید: «متأسفانه الان اجاق هایی که در بازار موجود است فقط رنگ و لعاب‌دارد و ظاهرش قشنگ است ولی کیفیت ندارد. قبلاً اگر یک اجاق گاز می‌خریدیم یک عمر برایمان کار می‌کرد ولی آنچه الان در بازار از انواع اجاق گازها به فروش می‌رسد، فقط مهمان چند سال است. به نظرم می‌رسد که اگر تولیدکنندگان داخلی توجه بیشتری در ارتقای کیفیت کالاها داشته باشند، مردم پول خود را به جیب خارجی‌ها نمی‌ریزند.»
ارتقای کیفیت با استانداردسازی
استانداردسازی چگونه باعث ارتقای کیفیت کالاهای صادراتی، رقابت‌پذیری و توسعه اقتصادی می‌شود؟
رحمان فتح‌اللهی، کارشناس اقتصادی و مسئول کنترل کیفیت یک شرکت بسته بندی در گفت‌وگو با گزارشگر کیهان استانداردسازی را علاوه بر آنکه باعث ارتقای تولید ملی و ایجاد اطمینان خاطر در مصرف کننده نسبت به مرغوبیت کالای عرضه شده عنوان می‌کند، می‌گوید: «درصورت آگاهی مشتری از استاندارد بودن کالا و برخورداری آن از کیفیت بالا، وی با اطمینان خاطر بیشتری اقدام به خرید و مصرف کالا می‌کند. این کارشناس با اشاره به آنکه رقابت‌پذیری، معیاری کلیدی برای ارزیابی موفقیت کشورها، صنایع و بنگاه‌ها در میدانهای سیاسی، اقتصادی و تجاری است، خاطرنشان می‌کند:
«با گسترش تجارت جهانی و با بروز تغییرات سریع در الگوی مصرف و تقاضا، تلاش صنایع در جهت ارتقای رقابت‌پذیری افزایش می‌یابد.»
وی با تأکید بر اینکه ارتقای رقابت‌پذیری نیازمند ابزارهای کلیدی است که از آن جمله می‌توان به افزایش کیفیت و استانداردسازی اشاره کرد، می‌افزاید: «استاندارد کالاها و خدمات که با استفاده از اطلاعات، تجربیات و دانش بشری صورت گیرد، باعث کاهش ضایعات، ارتقای کیفیت محصول و سطح فناوری، صرفه‌جویی در منابع، تسهیل انبارداری و حمل‌ونقل و توسعه تجارت داخلی و خارجی می‌شود.»
فتح‌اللهی در ادامه به بیان مزایایی که در راستای افزایش کیفیت کالا و ارتقای آن حاصل می‌شود هم می‌پردازد.
به اعتقاد او تولید کالاهای مصرفی با رعایت مقررات استاندارد نیز باعث پیشگیری از تولید محصولات معیوب یا بروز حوادث منتهی به خسارتهای مالی و جانی می‌شود. بدین ترتیب هرگاه برای تولید کالای خاص، شیوه‌های اجرایی به خصوص درنظر گرفته شود، حاصل آن ساخت کالایی مطابق با استاندارد و باکیفیتی قابل پذیرش خواهد بود که با این روش علاوه بر جلوگیری از تولید کالای معیوب و فاقد کیفیت و کاهش ضایعات حاصل از تولید، از زیانهای احتمالی ناشی از مصرف محصولات غیراستاندارد پیشگیری می‌شود.
وی می‌افزاید: «باتوجه به اینکه رعایت اصول علمی و فنی برای تولید کالا یکی از عوامل مؤثر در ارتقای کیفیت محصول به شمار می‌رود. این امر سبب استفاده از شیوه‌های مطلوب‌تر و تجهیزاتی پیشرفته‌تر برای دستیابی به کالاهای باکیفیت‌تر و ارتقای سطح فناوری در جامعه می‌شود چرا که برای ارتقای سطح فناوری وجود زمینه‌های مناسب فرهنگی، اقتصادی و قانونی ضروری است.»
کنترل کیفیت کالا و بیمه شدن در برابر تحریم‌ها
ارتقای کیفیت کالاهای داخلی تا چه میزان در تحقق منویات مقام معظم رهبری در شروع سال جدید با عنوان حماسه اقتصادی تأثیرگذار است. محمد حسن‌نژاد، عضو کمیسیون اقتصادی و نماینده مردم مرند و جلفا در گفت‌وگو با گزارشگر روزنامه کیهان پاسخ این سؤال را این‌طور می‌دهد: «اگر واقعاً دنبال سربلندی و ارج و قرب در جامعه و در سطح بین‌المللی هستیم باید بر تولیدات داخلی کشور تأکید کنیم تا در برابر تحریم‌ها بیمه شویم و حماسه اقتصادی که موردنظر رهبر معظم انقلاب است نیز تحقق یابد.»
اما اینکه یک تولید خوب داخلی چه ویژگی‌هایی باید داشته باشد نکته‌ای بود که آقای حسن‌نژاد بدان اشاره می‌کند و می‌گوید: «مردم دنبال مطلوبیت کالا هستند و بخشی از مطلوبیت، کیفیت است و تولید‌کنندگان داخلی باید کیفیت یک کالای تولیدی را در کنار بومی بودن آن یک اصل مهم برای خود قرار دهند.»
این عضو کمیسیون اقتصادی می‌افزاید: «زمانی حماسه اقتصادی تکمیل می‌شود که تولیدات ملی قابل مقایسه و رقابت با محصولات خارجی باشد.» در ادامه از وی می‌پرسم ارتقای کیفیت چگونه حاصل می‌شود؟ نماینده مردم جلفا عوامل قهری و گسترش ابعاد نظارتی از سوی سازمان استاندارد را یکی از راهکارهای دستیابی به کالای مرغوب بیان می‌کند.
به اعتقاد او، عرضه کالا در بازار به کیفیت و مرغوبیت خط می‌دهد بدین شکل که وقتی مردم از یک کالای خوب استقبال کرده و آن را خریداری می‌کنند جنبه تشویقی برای تولیدکننده دارد و زمانی هم مردم از یک کالای بد و نامرغوب روی برمی‌گردانند، تنبیه قابل توجیهی برای خط تولید از سوی یک تولیدکننده به حساب می‌آید.
برقرار کردن تعادل بین قیمت و کیفیت هم نکته مهم دیگری بود که این عضو کمیسیون اقتصادی بدان اشاره می‌کند و می‌گوید: «بعضی از مردم براساس یک باور غلط قدیمی می‌گویند جنس خارجی بنجل به جنس با کیفیت داخلی می‌ارزد، چون برچسب خارجی دارد، درحالی که اگر تولیدکنندگان داخلی اجناس مرغوب خود را با قیمت مناسب در اختیار مصرف‌کننده بگذارند، بی‌تردید این ذهنیت باطل شکل گرفته در اذهان عده‌ای اندک اصلاح خواهد شد.»

گزارش روز