خاطرات رهبر انقلاب
مردي و كاري!

من يك وقت زمان رياست جمهوري، در شوراي عالي انقلاب فرهنگي جمله اي را از كتاب «سياست نامه» خواجه نظام الملك نقل كردم. اين كتاب، يكي از متون بسيار زيبا و فاخر ادبي ماست. با اين كه هفتصد، هشتصد سال از آن زمان مي گذرد - دوره سلطان سنجر يا ملكشاه - در عين حال انصافاً مطالبش همچنان تازه است و انسان وقتي آن را مي خواند، لذت مي برد. به هر حال، يكي از توصيه هايي كه به شاه زمان خودش مي كند، اين است: «زنهار! مردي را دو كار مفرمايي؛ مردي و كاري!» راست مي گويد؛ يك مرد، يك كار، البته خود خواجه نظام الملك ده تا كار داشته؛ ولي به قول سعدي:!»
جز به خردمند مفرما عمل
گرچه عمل كار خردمند نيست
خردمند مديريت مي كند؛ اما عمل را به عهده ديگران مي گذارد. به هر حال، «مردي و كاري». به اين نكته هم اهميت بدهيد؛ خيلي مهم است.
ديدار با رئيس و مديران سازمان صدا و سيما
11/9/1383

واكاوي سياست «بي بي سي» در قبال تحولات ايران ديپلماسي روباه-قسمت اول

مصطفي غفاري
برخي بر اين باورند كه راديو بي بي سي در جريان انقلاب اسلامي بهمن 1357 نقش مؤثري در اطلاع رساني به مردم درباره اخبار سياسي ايران داشته است. اين نقش تا اندازه اي برجسته بوده كه به تازگي مركز اسناد انقلاب اسلامي به باز نشر كتاب «انقلاب ايران به روايات راديو BBC» به كوشش عبدالرضا هوشنگ مهدوي پرداخته است.
پس از انقلاب، با افتادن راديو و تلويزيون (نيرومندترين و پرمخاطب ترين رسانه در ايران) به دست نيروهاي انقلاب و مسلمان و باتوجه به رويكرد مزورانه اي كه بنگاه سخن پراكني بريتانيا در قبال تحولات داخلي و سياست خارجي جمهوري اسلامي در پيش گرفت، نام راديو فارسي بي بي سي نيز در شمار «راديوهاي بيگانه» قرار گرفت و عملا مخاطبان گسترده خود را در ايران از دست داد.
اين روند كمابيش ادامه داشت تا آن كه با گسترده شدن امكانات فضاي مجازي در ايران و اقبال عمومي مردم به استفاده از آن، بي بي سي بخش فارسي سايت خود را فعال كرد. در حالي كه اين سايت در مدت فعاليت خود هيچ گاه با استقبال گسترده كاربران ايراني- آن چنان كه مورد انتظار گردانندگان بي بي سي بود- مواجه نشد، در سال 1387 نسخه جديدي از اين سايت با ويژگي هاي ظاهري، فني و محتوايي به روزتر و جذاب تر ارايه شد اما هنوز استقبال كاربران ايراني در حد انتظار نبود.
در 14 ژانويه 2009 (25 دي 1387) و در حالي كه كم تر از پنج ماه به برگزاري انتخابات دهم رياست جمهوري در ايران مانده بود، مراحل ابتدايي راه اندازي تلويزيون فارسي بي بي سي نيز به اتمام رسيد و اين تلويزيون با بخش برنامه هايش بر روي ماهواره هاتبرد براي چند ساعت محدود در روز، آغاز به كار كرد.
كوتاه درباره بي بي سي
BBC (بنگاه سخن پراكني بريتانيا با مسئوليت محدود) در سال 1922 بنيان گذاشته و در 1927 پس از دريافت پروانه سلطنتي تبديل به يك شركت دولتي شد. در حال حاضر نيز بي بي سي يك شركت دولتي نيمه خودمختار است كه توسط يك «هيئت امنا» اداره مي شود. ادعاي گردانندگان بي بي سي اين است كه اين شركت تحت هيچ گونه نفوذ تجاري و سياسي نيست و تنها به مخاطبان خود پاسخگو است؛ زيرا بودجه تمام بخش هاي آن غير از «بخش جهاني»، از هزينه اي كه مردم بريتانيا براي تماشاي تلويزيون مي پردازند، تامين مي شود. اما بودجه بخش جهاني بي بي سي توسط دولت و وزارت خارجه بريتانيا تامين مي شود. زمينه فعاليت اين بخش، راديو، تلويزيون و اينترنت است.
بخش جهاني از نظر اداري زيرمجموعه دستگاه ديپلماسي لندن به شمار مي رود و سياست هاي كلان آن همواره تحت نظارت مسئولان دولتي يا نمايندگان آنان قرار دارد. گرچه مسئولان بي بي سي اصرار بر استقلال سرويس جهاني خود دارند اما براي تصويب و اجراي برنامه هاي گوناگون، نيازمند ارايه طرح هاي خود به مسئولان قانون گذاري و اجرايي و بررسي و تأييد مستقيم پارلمان از طريق بخش ديپلماسي عمومي كميسيون خارجي و وزارت خارجه آن كشور هستند.
بنابراين به نظر مي رسد توليد و پخش برنامه هاي بخش خارجي بي بي سي در راستاي «ديپلماسي عمومي» انگلستان انجام مي شود؛ به گونه اي كه وزارت خارجه بريتانيا نام «سرويس جهاني بي بي سي» را در ميان 4 محور اساسي ديپلماسي عمومي اين كشور قرار داده است1.
ديپلماسي عمومي شيوه اي نوين در راستاي تحقق سياست خارجي كشورهاست كه در آن بر ارتباط بي واسطه و تاثيرگذاري بر افكار عمومي ملت ها به جاي رابطه با دولت ها براي پيشبرد اهداف و منافع يك كشور تأكيد مي شود. تعريف پايگاه رسمي اينترنتي وزارت امور خارجه بريتانيا از ديپلماسي عمومي، «دستيابي به اهداف سياسي از طريق كار با عموم مردم در كشورهاي خارجي» است.
اين روش هزينه اجراي تصميمات و پي گيري منافع در مقصد را به حداقل مي رساند و سد مقاومت ها در برابر «ديگران» يا «بيگانگان» را مي شكند. در اين ميان، رسانه هايي كه مخاطباني بيرون از مرزهاي جغرافيايي يك كشور دارند، بيشترين كمك را به پيشبرد منافع ملي خواهند داشت. از همين روست كه بودجه بخش خارجي بي بي سي از سوي دولت انگلستان تامين مي شود.
به گفته نيكلاس كال، كارشناس تاريخ ديپلماسي عمومي، يكي از مشكلات گريبان گير بي بي سي در اين راستا، عدم امكان رهايي از خاطره ناخوشايند مخاطبان ايراني از گذشته نه چندان قابل دفاع اين شبكه و پرداختن صرف به آينده اي پرزرق و برق است. شبكه تلويزيوني بي بي سي فارسي براي جذب مخاطبان بيشتر و نشان دادن آشنايي و نزديكي خود به فرهنگ ايراني و فارسي، روش هاي گوناگوني را به كار مي گيرد. براي نمونه شبكه تلويزيوني فارسي بي بي سي در اولين روزهاي آغاز به كار خود، كوشيد در برنامه هايش ذهنيت برخي ايرانيان پيرامون «دست پنهان انگليس در سياست ايران!» را در چارچوب توهم توطئه بازخواني كند و عملا تصويري قابل استناد و بي طرف از خود نزد مخاطبان بسازد كه در ايران امروز به دنبال هيچ منفعتي جز ارمغان صلح و حقوق بشر براي ايرانيان نيست.
بي بي سي حتي فونت فارسي جديدي را براي نوشتار به كار مي گيرد گرچه بسياري معتقدند اين فونت تقليد ناشيانه اي از فونت هاي گذشته فارسي و عربي است. برخي منابع در وب مي گويند بي بي سي طراحي و اجراي اين فونت را به يك لبناني هلندنشين سفارش داده است يعني سفارش انگليسي، با سليقه عربي، براي مخاطب فارسي!
پوشش اخبار ايران در انتخابات
مردم سالاري ديني در ايران، بي شك پديده اي نو در عالم سياست است كه بايد آن را به گونه اي متفاوت از ساير نظام ها و ساختارهاي سياسي شناخته شده دنيا درك كرد. با گذشت سه دهه از استقرار جمهوري اسلامي و با نگاهي به تجربه 30 ساله آن، چنين مي نمايد كه سياست در ايران اسلامي بر سه پايه اصلي استوار است. اسلام، مردم و رهبري. ساختارهاي حقوقي سياسي پيش بيني شده درقانون اساسي نيز عملا بازتابنده رابطه مردم با رهبري (ولي فقيه) براساس و در چارچوب آئين اسلام هستند و با توجه به روح قانون اساسي، پيش برنده جامعه ايران در راستاي كمال الهي خواهندبود.
در مورد انتخابات نيز جدا از رفتار نخبگان سياسي، گردانندگان رسانه ها، نامزدهاي انتخاباتي و هواداران سازمان يافته آنها در قالب ستادهاي انتخاباتي، آنچه بيش ازهمه شايسته توجه است، رفتار عامه مردم و رهبري درايران است.
بي بي سي كه در «بين دو خط نوشتن» و موش دواندن در عين محافظه كاري مهارت دارد، در جريان انتخابات رياست جمهوري دهم نيز سياست هاي تامل برانگيزي در پوشش اخبار ايران و تحليل رويدادهاي پس از آن، در پيش گرفت كه البته پرداختن به همه جنبه هاي آن در اين نوشتار نمي گنجد. بنابراين تنها به يك سوژه خبري يعني نمازجمعه 29خرداد تهران- كه توسط آيت الله خامنه اي و با حضور ميليوني مردم برگزارشد- و پوشش خبري و تحليلي آن ازسوي بي بي سي مي پردازيم.
مديريت يا تشديد بحران؟
به نظر مي رسد رهبر انقلاب درخطبه هاي نماز جمعه تهران توانستند تا اندازه زيادي درمهار جنبش خياباني معترضان كه با تحريك رسانه هاي بيگانه و بر پايه توهم تقلب گسترده در انتخابات شكل گرفته بود، موفق باشند. مي توان خطوط كلي رهنمودهاي ايشان در آن سخنراني تاريخي را اين گونه دسته بندي كرد:
1.ياد خدا و درخواست آرامش از او با بازخواني ماجراي صلح حديبيه
2. سپاسگزاري از نقش آفريني بي مانند مردم در حاكميت بر سرنوشت خويش و برجسته سازي الگوي مردم سالاري ديني
3.آگاهي بخشي پيرامون مسئله انتخابات و رد شبهه تقلب گسترده با تبيين اهميت سلامت انتخابات در اعتماد مردم و اين كه جمهوري اسلامي اهل خيانت در آراي مردم نيست. بنابراين اگر اعتراضي هست، بايد درچارچوب قانون پيگيري شود، نه با زورآزمايي خياباني!
4.نقد و بررسي نكات مثبت و منفي رقابتهاي انتخاباتي
5. اعاده حيثيت ازشخصيت آقايان هاشمي رفسنجاني و ناطق نوري
6.دعوت به وحدت و همدلي مؤمنان به اسلام وانقلاب با وجود اختلاف سليقه ها
7. تبيين خطوط قرمز نظام و صف خودي و غيرخودي و جداسازي آشوبگران از معترضان
8. اظهارتاسف عميق از حمله به كوي دانشگاه و برخوردهاي ناشايست با دانشجويان به نام رهبري
9. تهديد به افشاگري بيشتر متخلفان از قانون در برابر مردم؛ پس از تبيين راه حل قانوني براي رفع شبهه تقلب
.10 ايراد اتهام عليه دشمنان و پرده برداري از نيات آنها در ادعاهاي حقوق بشري به سود شهروندان ايراني.
ادامه دارد

اشاره هايي از رهبر انقلاب درباره رسانه هاي بيگانه ما تعجب نكرده ايم!

¤ جنگ قدرت
اين جنگ قدرتي هم كه در تلكس خبرگزاري ها منعكس مي شود و مي بينيد كه دايما آمريكا و بي .بي.سي و ساير خبرگزاري ها و راديوها آن را مطرح مي كنند، به خاطر آن است كه اين بي عقل ها، آن را در دنيا ديده اند و نسخه اش را در اين جا جستجو مي كنند! اصلا در اين جا، رابطه چگونه است؟ در ايران هم بعضي از افراد، با يكديگر مخالفند. بعضي با هم خوبند، بعضي بدند، بعضي خيلي بدند؛ اما نوع خوب بودن ها، بد بودن ها، دشمني كردن ها و رقابت كردن ها، اصلا آن نوع نيست؛ يك چيز ديگر است و قابل مقايسه با هم نيست. اين را تحليل گران نمي فهمند. آنچه كه در ايران اتفاق افتاد، اين ها نبود...
اين استثنايي بودن وضعيت، براي زبده ترين آدم هاي دنيا قابل فهم است. متفكران و نويسندگان و شعرا و سياسيون برجسته را هم كه در دنيا مي بينيد راجع به انقلاب و امام، اين طور با همه وجود شعر گفتند، حرف زدند، مقاله نوشتند، تمجيد كردند، تحسين كردند، به همين خاطر است. اگر اين حرف هايي كه خارجي هاي حسابي، راجع به امام و انقلاب گفتند، جمع نشود، چندين جلد كتاب مي شود؛ منتها رسانه ها- اين راديوي بي.بي.سي و راديوي آمريكا- در دست صهيونيست ها و يك عده از دشمنان سرسخت و صددرصد ماست و معلوم است كه آن ها اين چيزها را منتشر نمي كنند؛ مگر به قدر ضرورت و اين كه يك وقت مجبور بشوند منتشر كنند.
ديدار با ائمه جمعه سراسر كشور 07/03/1369
¤ رشد در خلاف راديوهاي بيگانه و تبليغات دشمن است
شروع كردند كسان خاصي را به اسم معرفي كردن كه فلان كس از همه بالاتر است. بنا كردند براي مردم مسلمان حكم دادن و فتوا صادر كردن! مردم در امر مرجعيت، از همه جا سختگيرترند. حقش هم همين است. من هم به شما عرض مي كنم: عزيزان من! در امر مرجعيت سختگير باشيد. مبادا احساسات، شما را به سمتي بكشاند. سختگير به همان طرف شرعي كه وجود دارد، باشيد. شاهد عادل بطلبيد؛ آن هم نه يكي؛ آن هم نه هر شاهد عادلي. دو شاهد عادل خبره و اين كاره كه بشناسند. آن ها بايد شهادت بدهند كه فلان كس جايزالتقليد و شايسته تقليد است تا بشود از او تقليد كرد. آن وقت اين آقايان از ملت ايران- كه در كار تقليد اين قدر سختگير است- توقع دارند كه حرف فساق و فجاري را گوش كند كه راديو بي.بي.سي و راديو صهيونيستي را اداره مي كنند. آن ها مي گويند كه فلان آقا از همه بهتر است؛ مردم بروند از فلان آقا تقليد كنند! عجب خيال باطلي! كساني را كه آن ها اسم آوردند، اگر براي مراجعه عده اي شانس اندكي داشتند، بعد از آن كه آن ها اسم آوردند، بدون ترديد اين شانس كم شد! عده اي از مردم اين كشور، بلكه اكثريت مردم مؤمن كشور ما، از بس از راديوهاي بيگانه خباثت و ملعبت ديده اند و دروغ شنيده اند، هر چه آن ها بگويند، عكسش عمل مي كنند. اگر آن ها گفتند از فلان كس تقليد كنيد، از او تقليد نمي كنند. اگر روي كسي تكيه كردند و گفتند از او تقليد نكنيد، مردم از او تقليد مي كنند. اين عادت مردم ماست و عادت درستي هم هست. امام رضوان الله عليه هم مي فرمود كه رشد در خلاف راديوهاي بيگانه و تبليغات دشمن است. بدانيد كه هر طرفي آن ها مي روند، آن طرف، طرف باطل است و طرف ضدش، طرف حق است...
اگر شما امروز به قم برويد، حداقل صد نفر را مي توانيد پيدا كنيد كه مي شود اسمشان را فهرست كرد و گفت اين آقايان جايز التقليدند. برخلاف گفته دشمن كه وانمود كرد جنگ قدرتي بر سر مرجعيت در ايران است؛ عجله اي ندارند. گفت: «كافر همه را به كيش خود پندارد!»، اين ها خودشان براي در دست گرفتن يك قدرت كوچك در كشورهاي اروپايي، در آمريكا و در ديگر جاهايي كه با تمدن مادي اداره مي شود- مثلا براي شهردار شدن در فلان ايالت با فلان شهر، يا براي گرفتن فلان كرسي نمايندگي- حاضرند همه مقدسات را زيرپا بگذارند تا به آن مقام برسند. خودشان اين گونه اند. افسوس مي خورم كه شما مردم عزيز، فرصت نداريد بعضي از نوشته ها و اطلاعاتي را كه ما با آن ها سروكار داريم ببينيد تا بدانيد كه چقدر سطح دنيا در مقام پرستي و جاه طلبي نازل است. همين شخصيت هايي كه در دنيا مي بينيد باچهره اي مرتب و منظم، اتو كشيده، كراوات بسته و با لبخندهاي مصنوعي جلو دوربين هاي تلويزيون ظاهر مي شوند، حاضر بوده اند براي گرفتن اين مقام، به همه جنايت هاي ممكن دست بزنند! اغلب اين گونه اند.
ديدار عمومي به مناسبت روز ولادت امام جواد(ع) 23/09/1373
¤ اثر رسانه هاي بيگانه
اصرار دارند وانمود كنند كه در نظام جمهوري اسلامي، اختلاف هست. يك وقت مي گويند: اختلاف بين مسئولين. يك وقت مي گويند: اختلاف بين دست اندركاران نظام. در دايره اي وسيع تر، يك وقت مي گويند: اختلاف بين مردم و مسئولين. يك وقت مي گويند: اختلاف بين مردم! سعي مي كنند اين طور وانمود كنند كه اختلاف هست...
البته عزيزان من! شما بدانيد ما حالا در نماز جمعه اين قضايا را اين طور راحت مطرح مي كنيم و مردم عزيز ما هم بحمدالله هوشيارند، خودشان متوجهند و اين حرف ها را تا اعماق جانشان مي پذيرند؛ ولي طرف مقابل كه استكبار باشد، براي اين كه همان حرف ها را جا بيندازد. بيچاره ميلياردها دلار خرج مي كند؛ ميلياردها! اگر شما بدانيد كه همين راديو بي.بي.سي و همين راديوها و تلويزيون هاي آمريكايي و راديوهاي صهيونيستي، چقدر خرج مي كنند براي اين كه شايد اين حرف ها را به گوش مردم برسانند تا شايد يك نفر باور كند!
«قل هل ننبيكم بالأخسرين اعمالا، صل سعيهم في الحياه الدنيا» مصداق كاملش همين هاهستند! تلاش مي كنند، زحمت مي كشند، مي نشينند، طراحي مي كنند، وسايل فني مدرن مي سازند، راديوها و تلويزيون هايشان چه مي كنند، براي اين كه شايد اين حرف ها را به گوش مردم برسانند، تا به دل هاي آن ها اثر كند! مردم هم، خيلي ها كه اصلا اعتنا و اعتماد نمي كنند، گوش نمي كنند؛ بعضي ها هم كه مي شنوند، اكثرش را باور نمي كنند. اگر هم كسي اشتباه كرده باشد، با توضيحي كه داده مي شود، در او اثر مي كند. اين هم لطف الهي است.
خطبه هاي نماز جمعه تهران 21/01/1376
¤ ما تعجب نكرده ايم!
كدام حادثه تلخ يا شيريني در اين مملكت اتفاق افتاده كه راديوها- راديو آمريكا، راديو بي بي.سي، راديو صهيونيست ها و راديوهاي گوناگون ديگري كه هستند- حرفي كه در آن اميدي براي ملت ايران داشته باشد، زده باشند؟ آيا در جنگ چنين خبري شد؟ آيا در فتح خرمشهر چنين حرفي زده شد؟ ما خرمشهر را فتح كرديم، اما راديوهاي بيگانه گفتند دروغ است! وقتي كه ثابت شد، گفتند اين ها اين قدر خسارت داده اند! وقتي مسلم شد كه پيروزي ما بزرگ بود، گفتند اين ها موج افراد انساني را به جبهه فرستاده اند كه اين طوري شده است! يعني در هيچ حادثه اي از حوادث اول انقلاب تا به حال- حوادث شيرين و حوادث تلخ- اتفاق نيفتاده است كه اين بوق هاي تبليغاتي يك كلمه بگويند كه به نفع ملت ايران باشد؛ اميدي ببخشد، دلخوشي اي بدهد، تحسيني در آن باشد! در همه حوادث، اين ها سعي كردند ضربه اي بزنند، سوءاستفاده اي بكنند، اصلي از اصول مورد علاقه مردم زير سؤال ببرند و به حكومت ضربه تبليغاتي و ضربه سياسي بزنند... علي اي حال، از اين كه دشمن سوءاستفاده كند، ما تعجب نكرده ايم.
خطبه هاي نمازجمعه تهران 81/01/1377
¤ پايگاه هاي داخلي رسانه هاي دشمن
من آن روز در نمازجمعه گفتم قلبا از بعضي از پديده هايي كه در كشور هست، رنج مي برم. من نمي خواهم آنچه را كه برايم رنج آور است، با افكار عمومي مطرح كنم؛ اما اين نكته كه آن روز گفتم داستان غم انگيزي است. حقيقتا همين طور است. بنده دو سال قبل از اين در يكي از خطبه هاي نمازجمعه گفتم كه دستگاه هاي استكباري دنيا- و در رأس همه آمريكا- از تبليغات براي ساقط كردن و ايجاد اغتشاش در كشورها استفاده مي كنند. بعد به آن مراكز تبليغاتي خطاب كردم و گفتم: ولي بدانيد اين توطئه كه شما بخواهيد به وسيله راديوهايتان در ايران اسلامي، همان برنامه هايي را كه در اروپاي شرقي و در بعضي از كشورهاي ديگر به وجود آورديد، به وجود بياوريد، اين نشدني است؛ اين خيال خامي است. متأسفانه امروز مي بينم همان دشمني كه به وسيله تبليغات خود، همتش اين بود كه افكار عمومي يك كشور را به سمتي متوجه كند، به جاي راديوها آمده در داخل كشور ما پايگاه زده است! بعضي از اين مطبوعاتي كه امروز هستند، پايگاه هاي دشمنند؛ همان كاري را مي كنند كه راديو و تلويزيون هاي بي بي سي و آمريكا و رژيم صهيونيستي مي خواهند بكنند!
ديدار با جوانان در مصلاي بزرگ تهران 1/2/1379

بازتاب هاي جهاني آخرين گزارش البرادعي در مورد پرونده اتمي ايران واكنش هايي از روي سرگرداني

شبنم نادري
با مشخص شدن وضعيت سياسي ايران براي يك دوره چهار ساله ديگر و فروكش كردن تب و تاب انتخابات رياست جمهوري و بعداز مدت ها سكوت درخصوص برنامه صلح آميز هسته اي جمهوري اسلامي ايران، انتشار آخرين گزارش «محمد البرادعي» در مقام مديركل آژانس بين المللي انرژي اتمي، بار ديگر برنامه هسته اي ايران را در صدر اخبار جهان قرار داد.
همان گونه كه پيش بيني مي شد اين گزارش جديد كه آخرين گزارش البرادعي درباره برنامه هسته اي ايران محسوب مي شود، همچون گذشته راه را براي اعمال فشار كشورهاي غربي به كشورمان فراهم كرد. آژانس بين المللي انرژي اتمي براي بيستمين بار صلح آميز بودن فعاليت هاي هسته اي ايران را تاييد كرده و از اقدام ايران به كاهش سرعت گسترش غني سازي اورانيوم و نيز برآورده كردن برخي مطالبات نظارتي آژانس خبر داده است. گزارش البرادعي تاكيد مي كند كه آژانس توانسته به راستي آزمايي انحراف نداشتن مواد و برنامه هاي هسته اي اعلام شده در ايران ادامه دهد.
¤¤¤
انتشار آخرين گزارش محمد البرادعي- رئيس آژانس بين المللي اتمي- و تاييد همكاري هاي حداكثري با اين نهاد بين المللي و همچنين انحراف نداشتن برنامه صلح آميز اتمي ايران با انفعال بازيگران اصلي اين پرونده مواجه شده است. اين انفعال باعث شده تا كشورهاي غربي در اقدامي هماهنگ طي چند روز گذشته البرادعي را به مخفي كاري متهم كنند. با آنكه البرادعي دراين سالها سعي نموده به عنوان مديركل اين نهاد بين المللي بي طرفي خود را حفظ كند اما همواره فشارهاي سياسي زيادي در چند سال گذشته از سوي برخي كشورهاي غربي بر دبيرخانه و ايشان وارد شده است. درحال حاضر برنامه هسته اي جمهوري اسلامي ايران علاوه بر اهميت داخلي آن به مسئله اي مهم در عرصه بين المللي و نيز جهاني تبديل شده و كاملا ابعاد حقوقي خود را از دست داده و تنها به مسئله اي براي حفظ آبروي اوباما در راستاي تحقق صلح خاورميانه و انتقام جويي فرانسه و انگلستان از ايران براي رخدادهاي پس از انتخابات تبديل شده است.
ابراز نگراني درخصوص مسئله هسته اي ايران از سوي كشورهايي اظهار مي شود كه ما آنها را كشورهاي متخاصم مي دانيم. كشورهايي كه تخاصمشان، تصنعي و بدون پشتوانه است، اين كشورها از اينكه جايگاه و حقانيت ايران روز به روز نزد افكار عمومي جهان مي شود، نگرانند به خصوص اينكه نكات مثبت اين گزارش براي ايران و نكات منفي براي آنها بسيار است.
نگاهي به موضعگيري و عملكرد كشورهاي غربي از جمله آمريكا در قبال برنامه هسته اي ايران اين مسئله را آشكار مي سازد كه آنها تلاش دارند برنامه صلح آميز هسته اي ايران را عامل برهم زننده امنيت محيطي و مخدوش كننده رژيم منع تكثير سلاح هاي هسته اي معرفي و جامعه بين الملل را بدين وسيله تحريك و تهيج نمايند. آمريكا، آلمان، فرانسه و بريتانيا مدعي شده اند كه در صورت ادامه ايران به غني سازي اورانيوم و خودداري از برطرف كردن نگراني ها در مورد «تحقيقات وسيع اين كشور در زمينه چگونگي ساخت سلاح هسته اي»، چهارمين دور تحريم ها را به تصويب برسانند. در ادامه موضعگيري برخي كشورها در خصوص آخرين گزارش آژانس بين المللي انرژي اتمي در زمينه مسئله هسته اي ايران را مرور مي كنيم.
آمريكا:
آمريكايي ها كه سردمدار تلاش براي تحريم بيشتر ايران هستند، اولين افرادي بودند كه به گزارش البرادعي درباره ايران واكنش نشان دادند. يان كلي، سخنگوي وزارت خارجه آمريكا گفت: براساس مدارك موجود آشكار است كه ايران به طور كامل با آژانس بين المللي انرژي اتمي همكاري نكرده است و همچنان به برنامه غني سازي اورانيوم ادامه مي دهد. وي افزود: ايران با اين كه بالاخره به بازرسان براي دسترسي به رآكتور هسته اي اجازه داده اما هنوز كاملا ديده بانان هسته اي سازمان ملل همكاري كامل نكرده و تا آنجا كه من دريافته ام دسترسي فقط به يكي از تجهيزات صورت گرفته آنچنان وسيع نبوده است كه آژانس انتظارش را داشت. كلي گفت: علاقه اصلي آمريكا اين است كه ايران به طور كامل با آژانس همكاري داشته باشد و ما بسيار نگرانيم آنان به نگراني هاي جامعه بين المللي توجهي نشان نمي دهند.
آمريكا دومين بازيگر اصلي پرونده هسته اي ايران است كه سياست اعمالي اين كشور در قبال برنامه هسته اي كشورمان تا حدود زيادي مبتني بر سياست هاي نظري، راهبردي و اعلامي در خصوص عوامل موثر بر محيط امنيتي ايالات متحده مي باشد. مشكل آمريكا و غرب به طور كلي مشكل سياسي است كه بايد در عرصه سياسي حل و فصل شود. دولت آمريكا تلاش بي وقفه اي براي تشكيل ائتلاف جهاني و منطقه اي و افزايش فشارهاي سياسي عليه ايران را صورت داده است.
بر همين اساس است كه به گفته برخي از تحليل گران گرچه ممكن است ديدگاه هاي آمريكا و اروپا در اين خصوص كه ايران برنامه دستيابي به جنگ افزار هسته اي را دنبال مي كند يا اينكه فقط به گزينه هسته اي مي انديشد، تفاوت داشته باشد اما دوطرف درباره دو موضوع مهم ديدگاه مشابهي دارند. اين سياست ها را مي توان در لابلاي نقطه نظرات و سياست هاي مطرح شده توسط نهادهاي سياسي، مراكز مطالعاتي و سياستمداران آمريكا به خوبي مشاهده كرد. ادعاي تلاش ايران براي دستيابي به سلاح هاي اتمي همزمان با اتهام حمايت از تروريسم، نقض حقوق بشر و مخالفت با روند سازش خاورميانه، چهار محور اصلي سياست خارجي آمريكا در قبال جمهوري اسلامي ايران بوده است. به گفته مقام هاي ارشد آمريكا و به باور شماري از صاحبنظران روابط بين الملل در اين كشور، مسأله هسته اي ايران به دليل اهميت آن هم اينك درصدر برنامه هاي سياست خارجي آمريكا قرار گرفته است.
به طور كلي آمريكايي ها معتقدند دستيابي ايران به توان هسته اي حتي از طريق قانوني و براساس مقررات آژانس بين المللي انرژي اتمي براي آمريكا چالش بزرگي ايجاد خواهد كرد.
اول آنكه باعث گسترش توان هسته اي در خاورميانه مي شود و كشورهاي همسايه ايران نظير عراق، عربستان سعودي، مصر، سوريه، تركيه، اسرائيل و حتي الجزاير به دنبال ترميم موقعيت دفاعي و امنيتي خود خواهند بود. در نتيجه خاورميانه وارد رقابت هسته اي بي پاياني مي شود كه نه براي كشورهاي منطقه و نه منافع آمريكا در منطقه و نه صلح و امنيت بين المللي مناسب نيست.
دوم آنكه افزايش موقعيت منطقه اي ايران در خاورميانه، باعث افزايش چشمگير قيمت نفت خواهد شد. كاهش وابستگي داخلي به انرژي فسيلي به واسطه بومي كردن توان هسته اي و استفاده از موقعيت هسته اي در چانه زني هاي منطقه اي توسط ايران به عنوان يكي از مهم ترين كشورهاي دارنده نفت و گاز جهان، در كنار وابستگي رو به افزايش آمريكا و اروپا و آسياي دور به نفت خاورميانه و خليج فارس براي اقتصاد جهاني نگران كننده خواهد بود.
سوم آنكه باتوجه به سياست هاي ايدئولوژيك ايران، دستيابي به توان هسته اي، به ابزاري براي افزايش هراس پروري در خاورميانه و كاهش آزادي عمل آمريكا در آن تبديل خواهد شد.
اتحاديه اروپا:
عكس العمل وزير امور خارجه فرانسه نيز پس از انتشار گزارش آژانس بسيار خصمانه و عجولانه بود. وي بدون توجه به نكات كليدي گزارش جديد آژانس درباره تداوم همكاري تهران با اين نهاد و ادامه نظارت كامل بر برنامه و تاسيسات هسته اي ايران، مدعي شد: اگر جامعه بين الملل، تحريم هاي بيشتري را عليه برنامه هسته اي ايران اعمال نكند، اتحاديه اروپا به تنهايي تحريم هاي جديدي را بر تهران اعمال خواهد كرد.
برنار كوشنر در ادامه گفت: تلاش هاي زيادي براي متقاعد كردن روسيه و چين در خصوص اعمال تحريم هاي بيشتر عليه ايران صورت گرفته است. بدون شك پرونده هسته اي براي اتحاديه اروپا به عنوان بزرگترين شريك تجاري ايران يكي از مهم ترين موضوعات چالش برانگيز بوده است و كشورهاي اين منطقه باتوجه به جايگاه راهبردي جمهوري اسلامي در خاورميانه، همواره اين موضوع را با حساسيت زياد دنبال كرده است.
نزديكي سياست هاي اتحاديه اروپا و آمريكا در قبال مساله هسته اي ايران به نحوه شكل گيري تصميم گيري هاي آنها به ويژه در زمينه امنيت محيطي و حوزه هاي امنيتي موسوم به سياست والا نيز باز مي گردد. در واقع مي توان گفت سياست اروپا و آمريكا براساس دو نقش تعريف مي شود: نقش ملي و نقش بين المللي.
اين درحالي است كه اين دو در ايفاي نقش ملي خود مسئوليتي متفاوت دارند و ممكن است مواضع آنها نيز ناهمسو باشد. لذا هرقدر موضوعات بين المللي به حوزه هاي امنيتي نزديك تر شود، رفتار اروپا نيز نسبت به آن حساس تر و با سياست هاي آمريكا هماهنگ تر مي شود. درواقع تبليغات پردامنه آمريكا عليه ايران، اغراق نمايي از سايت نطنز و اراك و پروژه غني سازي اورانيوم و يك سري تحريك هاي سياسي و عمليات رواني باعث شد جمهوري اسلامي ايران در حوزه امنيتي اروپا قرار گيرد. هرچند پيش از افزايش نگراني ها نسبت به مسئله هسته اي ايران، اروپاييان در حركتي رو به جلو و در تقابل با تحريم آمريكا، تلاش كرده بودند كه استقلال و نفوذ منطقه اي خود را به رخ واشنگتن بكشند.
به باور بسياري از تحليل گران، اتحاديه اروپا كه بعد از ناكامي اش در برقراري آرامش و صلح در بالكان و بعد از حمله آمريكا به عراق، نفوذ گذشته خود را در عرصه بين المللي و بويژه در خاورميانه تا حدود زيادي از دست داد، تلاش كرده است با كمك رساندن به حل سياسي مسايل مرتبط با ايران ازجمله مسئله هسته اي آن، به اثبات نقش و توانايي خود در نظام بين الملل و نيز در حل و فصل صلح آميز بحران هاي بين المللي بپردازد. اتحاديه اروپا نيز همانند آمريكا مدعي هستند كه به هيچ وجه ايران نبايد به سلاح هاي اتمي دست يابد. حتي نگراني هاي امنيتي اروپا از يك ايران هسته اي از آمريكا نيز بيشتر است. زيرا در بلند مدت نيز با احتمال عضويت تركيه در اتحاديه اروپا، ايران هسته اي هم مرز با اروپا مشكل اتحاديه را بيشتر خواهد كرد. بنابراين، به يك اعتبار مسئله هسته اي ايران يك موضوع اروپايي است، صرف نظر ازاين كه واشنگتن چه بگويد.
چين و روسيه:
مسكو و پكن با بي ميلي از سه دوره تحريم عليه برنامه هسته اي و صنعت ساخت موشك ايران حمايت كردند. اما راضي كردن به اين توافق بر سر رأي دادن به آنها در شوراي امنيت سازمان ملل، به سادگي صورت نگرفته بود. روسيه و چين مانند آمريكا، انگليس و فرانسه، از اعضاي دائم و صاحب حق وتوي شورا هستند و توانايي ابطال هرگونه تصميم مشترك اين شورا را دارا هستند. آمريكا و آلمان اظهار داشته اند كه هدف هر تحريم جديدي بايد آسيب رساندن به بخش انرژي ايران باشد. مسكو و پكن كه با ايران پيوندهاي قوي تجاري دارند، تاكنون اين طرح را نپذيرفته اند.
آمريكا، فرانسه و انگليس بر اين باورند كه گزارش آژانس بين المللي انرژي اتمي شرايط قانوني را براي تحريم هاي جديد فراهم كرده است. روسيه وچين نيز بايد واكنش نشان دهند. آنچه مسلم است، براي رسيدن به توافق بر سر تحريم هاي بين المللي نياز به تغيير مواضع روسيه و چين لازم و ضروري به نظر مي رسد. درحالي كه قدرت هاي غربي بر جنبه منفي گزارش آژانس تمركز كرده اند، برخي از ديپلمات ها مي گويند كه ممكن است روسيه و چين روي اقدام جديد ايران در همكاري با بازرسان آژانس، تكيه كنند. جرج پركوويچ، تحليلگر بنياد صلح بين المللي كارنگي واشنگتن گفته است، كه آخرين گزارش آژانس، ادامه تلاش هاي روسيه و چين را براي توقف روند اعمال تحريم هاي سختگيرانه تر توسط شوراي امنيت را سخت تر مي كند بسياري از ديپلمات هاي غربي در گفتگوهاي خصوصي اعلام كرده اند كه كشورهاي آنها سرسختانه تلاش خواهند كرد تا مسكو و چين را براي همكاري متقاعد كنند.
اسرائيل:
رژيم اسرائيل نيز بعد از انتشار گزارش آژانس سريعا در مقابل آن موضع گرفت و البرادعي را به پنهان كاري متهم كردند. خبرگزاري هاي نيز از وجه المصالحه شدن ايران براي صلح بين اين رژيم و فلسطين خبر داده و نوشته اند كه در صورت توقف شهرك سازي توسط تل آويو كشورهاي غربي و آمريكا در مقابل، به شدت در برابر پرونده هسته اي ايران خواهند ايستاد و تحريم هاي سنگين تري را عليه اين كشور اعمال خواهند كرد، اما به دليل نبود مداركي مبني بر تخلف ايران از قوانين آژانس، تل آويو نيز همسو با كشورهاي ديگر بار ديگر آژانس را تحت فشار گذاشتند تا مدارك پيشين را كه ايران بارها درباره آنها به آژانس توضيحات كافي داده است. براي اثبات تخلف ايران انتشار دهند. كشورهاي فرانسه و انگلستان با توجه به حساسيت اوباما در خصوص توقف شهرك سازي براي تحقق صلح خاورميانه در صددند تا با تحت فشار قرار دادن نتانياهو او را وادار كنند تا به صورت موقتي و جزيي، توقف شهرك سازي را بپذيرد. در اين صورت آنان مي توانند اوباما را در اواخر سپتامبر متقاعد كنند كه ديگر دنبال گفت وگو با ايران نباشد و با كشورهاي غربي ديگر در خصوص تحريم هاي سخت تر ايران همراهي داشته باشد. در اين صورت، اوباما مي تواند ادعا كند كه زمينه هاي ايجاد دولت مستقل فلسطيني را فراهم كرده و گامي بلند در راستاي تحقق صلح خاورميانه برداشته است. ضمناً رژيم اسرائيل مطمئن خواهد شد كه اوباما قصد تعامل با ايران را دست كم در مقطع كنوني از سر به در خواهد كرد و فرانسه و انگلستان نيز با تحريم ايران به اهداف خود براي مقابله با حكومت ايران و همچنين انتقام جويي از اين حكومت به خاطر دستگيري اتباع و اعضاي سفارتخانه هايشان، خواهند رسيد. اين مسائل در حالي است كه چند روز پيش روزنامه انگليس گاردين مدعي شد كه برخي از مقامات كنگره آمريكا، پارلمان انگليس، مجلس فلسطين و اعضاي كنيست رژيم اسرائيل بر اين باورند توافق اوباما با فلسطيني ها در نتيجه گفت وگوهاي پنهاني برخي كشورهاي عربي است كه در آنها به آمريكا اطمينان داده اند، در مناقشه فلسطين و اسرائيل عليه ايران اقدامات سياسي را انجام دهند.
با توجه به مسائل مطرح شده مشخص است كه اگر بر جنبه هاي قانوني و حقوقي گزارش البرادعي تأكيد شود، غرب هيچ بهانه اي ندارد تا بار ديگر پرونده هسته اي ايران را به جريان بياندازد، آنچنان كه روزنامه كريستين ساينس مانيتور مي نويسد: گزارش البرادعي اميدهاي اوباما را براي تحريم ايران كمرنگ كرده است. اين روزنامه مي نويسد: گزارش جديدالبرادعي حاكي از شواهدي مبني بر كاهش غني سازي و افزايش همكاري ايران براي بازديد از تأسيسات هسته اي است. به نوشته اين روزنامه آمريكايي، اين گزارش منجر شده است تا تلاش هاي اوباما براي سخت تر كردن تحريم هاي بين المللي عليه ايران با مانع روبه رو شود. متأسفانه غرب د راين شرايط ميان تناقضي آشكار گرفتار آمده است. تناقضي ميان واقعيت و سياست. آنها در صددند تا جلوه هاي سياسي موضوع هسته اي ايران را پررنگ كنند اما با ادامه اين روند از چارچوب قواعد بين المللي خارج مي شود. آنها هرگز به جنبه هاي مثبت گزارش آژانس نگاهي نمي اندازند و همواره به دنبال دستاويزي براي طرح ادعاهاي خود از لابلاي نقاط منفي مي گردند. آنچه اكنون براي ايران مهم است تغيير رويكرد سياسي پرونده هسته اي به رويكردي صنفي و سازماني است. موضوعي پرونده هسته اي ايران بايد در آژانس مورد بررسي قرار بگيرد و بايد از شوراي امنيت خارج گردد. متأسفانه آژانس بين المللي انرژي اتمي به دلايل انگيزه هاي سياسي از مسير اصلي خودش منحرف شده است و ما مصريم تا هر چه زودتر آژانس به مسير اصلي خود برگردد.