مخدر صنعتي خطرناك و كشنده

ايرج نظافتي
برابر آمارهاي منتشر شده در حال حاضر حدود يك ميليون و دويست هزار نفر در كشور معتاد هستند و حدود هشتصد هزار نفر هم به صورت تفريحي و تفنني مواد مخدر مصرف مي كنند، اما آمارهاي غيررسمي حكايت از وجود 6 ميليون معتاد در كشور دارد.
اگر آمار دقيقي از ميزان ورود يا مصرف مواد مخدر در كشور در دست نيست اما براساس آمارهاي موجود در ستاد مبارزه با مواد مخدر، سالانه حدود 500 تن انواع مواد مخدر در كشورمان كشف مي شود.
برابر همين آمار، 25 درصد معتادان از زمان مدرسه اعتياد را آغاز كرده اند و 20 درصد دانشجويان نيز يكي از انواع مواد مخدر سنتي يا صنعتي را مصرف مي كنند، همچنين شيوع اعتياد و ايدز در گروه معتادان زنداني بسيار نگران كننده است.
براساس آخرين تحقيقات و آمارگيري كه از سوي يكي از مراكز علمي كشور صورت گرفته است، هم اكنون ميانگين سن اعتياد در كشور به 25 سال كاهش پيدا كرده كه البته بايد توجه داشت كه ميانگين سن معتادين در كشور متفاوت است و در بعضي از مناطق حتي به زير 20 سال نيز رسيده است!
از طرفي هم گفته مي شود مدت زمان دستيابي به مواد مخدر كمتر از 15 دقيقه است اما دسترسي به داروي ترك اعتياد ساعت ها و چه بسا روزها طول مي كشد!
با اين حال آمارهاي تكان دهنده از رواج و گسترش مواد مخدر در ايران نشان مي دهد كه برنامه هاي اجرايي مسئولان مربوطه نه تنها نتوانسته در كنترل و مهار اين معضل بزرگ اجتماعي كارساز باشد بلكه شاهد گسترش و سير صعودي مواد مخدر بوده ايم، كه در اين ميان تجديدنظر در برنامه ها و راهكارهاي موجود امري اجتناب ناپذير به نظر مي رسد.
از خانواده ها و مدارس آغاز كنيم
«آموزش مهارت هاي زندگي در قالب يك برنامه درسي مجزا به صورت همگاني و اجباري براي تمامي دانش آموزان ابتدايي، راهنمايي و متوسطه ارايه خواهد شد.»
اين سخنان را هومن نارنجي ها، مدير كل فرهنگي و پيشگيري ستاد مبارزه با مواد مخدر نهاد رياست جمهوري بيان مي كند و مي گويد: «اين آموزش ها شامل مهارت نه گفتن، حل مسئله، تطابق و جرات ورزي براي دانش آموزان، تشريح علايم اعتياد براي والدين و زوج هاي جوان و آشناسازي افراد با انواع مواد مخدر و خطرات مصرف آنها در محيط هاي نظامي است.»
بسياري از كارشناسان اجتماعي و فرهنگي بر اين باورند كه براي كنترل و پيشگيري از اعتياد بايد ابتدا از درون خانواده ها و مدارس آغاز كرد، چرا كه خانواده به عنوان محوري ترين ركن وجودي در يك جامعه مي تواند نقش موثري در راستاي مبارزه با مواد مخدر داشته باشد.
نارنجي ها مي گويد: «متاسفانه اغلب دانش آموزان در مقطع دبيرستان مواد مخدر جديد از نوع شيشه و كراك را مي شناسند و مسئولان مدارس در اين زمينه اطلاعات كمي دارند، براساس دستور رئيس جمهور قرار است آموزش مهارت هاي زندگي در قالب يك برنامه درسي مجزا به صورت همگاني و اجباري براي تمامي دانش آموزان ابتدايي، راهنمايي و متوسطه ارائه شود.»
مدير كل پيشگيري ستاد مبارزه با مواد مخدر نهاد رياست جمهوري خاطر نشان مي كند: «ابتدا بايد بستر و زمينه اجراي اين مصوبه در آموزش و پرورش فراهم شود و اين مهم به دليل بعد پرورشي به عهده آموزش و پرورش است چرا كه وظيفه اين وزارت خانه تنها برنامه ريزي براي آموزش نيست و آموزش بايد همراه با پرورش به دانش آموزان ارائه شود.»
وي مي گويد: «پژوهش ها نشان مي دهد كه آموزش مهارت هاي زندگي حدود 60 درصد از آسيب ها پيشگيري مي كند، بنابراين ضروري است كه دانش آموزان از همان ابتدا با اين مهارت ها آشنا شوند و قرار است آموزش مهارت هاي زندگي در قالب كتاب هاي كمك درسي ارائه شود كه براي آن بايد زنگ درس و معلم جداگانه اختصاص يابد.
مواد مخدر صنعتي و خطرات آن
مواد مخدر صنعتي مانند كراك كه هرويين فشرده ناميده مي شود 130 برابر هرويين قدرت تخريبي بر روي مغز انسان داشته و موجب مي شود بافت هاي عضلاني بدن بعد از چند بار مصرف از يكديگر گسسته و حالت پوسيدگي پيدا كند.
اما اينكه چرا در جامعه امروز ما مصرف اين ماده مخدر رواج يافته را مدير كل فرهنگي و پيشگيري ستاد مبارزه با مواد مخدر اينچنين پاسخ مي دهد: «تبليغات غلط برخي از افراد سودجو مبني بر شادي آور و بي ضرر بودن كراك و ناآگاهي جوانان نسبت به عوارض خطرناك اين مواد موجب فراواني مصرف مواد مخدر صناعي در كشور شده است و جلوگيري از مصرف اين مواد اراده جدي مسئولان و فراهم آوردن فضاي شاد و بدون استرس را براي جوانان نياز دارد.»
آمارها نشان مي دهد كه مرگ و مير مواد مخدر صنعتي نسبت به مواد سنتي بسيار بيشتر است. اگر زماني هرويين با درجه خلوص پايين در بازار عرضه مي شد هم اكنون كراك با درجه خلوص بالاتري در ميان جوانان عرضه مي شود.
مدير كل امور فرهنگي و پيشگيري ستاد مبارزه با مواد مخدر نهاد رياست جمهوري مي گويد: «كراك، شيشه و قرص هاي اكستازي از جمله مواد مخدر شيميايي قوي هستند كه قدرت تخريب كننده اي بر روح و روان افراد دارند و در بازار مواد مخدر نيز بسيار رايج هستند، مصرف كراك به دليل نداشتن بو و استفاده راحت رشد چشمگيري يافته و كراك به گروه مواد شبه افيوني اختصاص دارد و همان هرويين فشرده و خالص است كه به قيمتي بالاتر در بازار عرضه مي شود.»
90 درصد محموله هاي مكشوفه ترياك در ايران
براساس اعلام ستاد مبارزه با مواد مخدر هم اكنون 90 درصد محموله هاي ترياك مكشوفه دنيا در ايران كشف مي شود و فقط 10 درصد آن متعلق به ديگر كشورهاي دنياست. اما قاچاقچيان مواد مخدر با ترفندهايي ماده هرويين را كه فقط 10 درصد خلوص داشت و مصرف آن در كشور قبيح بود به شكل نو ارايه كردند تا جوانان و مشتريان خود را مجذوب عنوان فريبنده كراك كنند و آن را جايگزين مواد قبلي مانند ترياك و شيره نمايند. محمدمسعود زاهديان، مدير كل امور اجرايي ستاد مبارزه با مواد مخدر مي گويد: «در حال حاضر مصرف ترياك در كشور رتبه اول را در بين انواع مخدرها دارد اما روند افزايش مصرف كراك نيز همچنان ادامه دارد و اين ماده مخدر هم اكنون رتبه دوم مصرف را به خود اختصاص داده است.»
زاهديان در پاسخ به اين سؤال كه آيا ميانگين دسترسي افراد در مدت زمان كمتر از 15 دقيقه به مواد مخدر صحت دارد يا خير، مي گويد: «البته زمان مشخص شده و ثابتي درميان نيست اما با توجه به اقدامات پليس درخصوص برخورد با توزيع كننده هاي موادمخدر اين زمان افزايش پيدا كرده است.»
مديركل اموراجرايي ستاد مبارزه با موادمخدر كشور مي گويد: «براي افزايش مدت زمان دسترسي افراد به انواع موادمخدر در سال جاري پليس موظف شده است كه در 10 كلانشهر كشور و براساس نياز در ساير مناطق طرح امنيت اجتماعي و جمع آوري دستفروشان و خرده فروشان موادمخدر را اجرا كند كه خوشبختانه تاكنون نيز در اين بخش اقدامات بسيار خوبي صورت گرفته است.»
براساس اعلام سازمان ملل متحد، جمهوري اسلامي ايران يكي از كشورهاي برتر جهان در زمينه ميزان كشفيات موادمخدر به شمار مي رود كه البته با توجه به وجود سونامي توليد انواع موادمخدر در كشور افغانستان، ضروري است تا تدابير بهتري براي جلوگيري از شيوع موادمخدر در جامعه داشته باشيم.
رشد 400 درصدي شيشه!
به گفته مديركل امور اجرايي ستاد مبارزه با موادمخدر، در شش ماهه اول سال جاري بيش از 596 كيلوگرم شيشه در كشور كشف شده كه در مقايسه با شش ماهه اول سال 1387 بيش از 400 درصد رشد داشته و اين آمار نگران كننده به نظر مي رسد و نيازمند بررسي و تحليل دقيق و توجه بيشتر مسئولان مربوطه است.
زاهديان مي گويد: «براي ساماندهي و مبارزه با موادمخدر در كشور نمي توان نسخه اي هماهنگ پيچيد، بلكه بايد با افزايش تعامل و همكاري مردم و همچنين استفاده از توان رسانه هاي جمعي، سطح تقاضا را كاهش داد، چرا كه با توجه به وجود كشور افغانستان بحث عرضه در كشور به طور جدي مطرح است.»
كار مقطعي، مسكن موقتي است
در شماره پيشين اين گزارش اشاره اي به طرح هاي ضربتي نيروي انتظامي داشتيم و گفتيم كه كارهاي ضربتي نمي تواند در بحث مهمي همچون مبارزه با موادمخدر كارساز و موثر باشد.
سيدجواد زماني، نماينده كنگاور، صحنه و هرسين و سخنگوي كميسيون اجتماعي مجلس شوراي اسلامي دراين باره مي گويد: «انجام كار مقطعي بازده اي مقطعي را هم به دنبال خواهد داشت و بدون شك نمي تواند مشكلي را حل كند. به بيان ديگر اگر برنامه اي را به صورت مقطعي اصلاح كرديم بايد توقع داشته باشيم كه نتايج آن هم مقطعي باشد و قطعا در چنين برنامه هايي كارهاي كارشناسي مهمي كه همه جوانب در آن مدنظر قرار گرفته باشد وجود ندارد.»
زماني دلايل متعددي را براي افزايش اعتياد در كشور اعلام مي كند و مي گويد: «درحال حاضر با حمله گسترده تبليغاتي دشمنان تابلودار كشور روبرو هستيم كه مي خواهند جوانان را آلوده كنند كه در اين باره بايد گفت در كنار جنگ نرم، جنگ مبارزه با موادمخدر نيز در كشورمان وجود دارد، چرا كه در همين ميدان مبارزه با مواد افيوني و مخدر چه جواناني از ما پرپر شده و به گوشه خيابان ها افتاده اند.»
سخنگوي كميسيون اجتماعي مجلس مي گويد: «به نظر من وقت آن رسيده كه همه مسئولان مرتبط با امر موادمخدر با يك اراده كلي و برنامه هاي كارشناسي و دقيق فكري به حال سونامي موادمخدر كنند و موانع پيش روي اين مبارزه بي امان مثل بيكاري و نبود اشتغال مناسب را بردارند.»
افزايش هزار درصدي بودجه پيشگيري و درمان اعتياد
با پيگيري هاي انجام شده از سوي ستاد مبارزه با موادمخدر و حسن نظر رئيس جمهور بودجه پيشگيري و درمان اعتياد در كشور براي سال آينده با هزار درصد رشد نسبت به سال هاي قبل روبرو بوده و به 26 ميليارد تومان مي رسد.
برابر آمارهاي موجود در ستاد مبارزه با موادمخدر 95 درصد معتادان در كشور تحصيلات زير ديپلم دارند. 70 درصد از درمان معتادان توسط بخش خصوصي، 15درصد توسط دولت و 15 درصد نيز مردمي صورت مي گيرد.
همچنين گفته مي شود مصرف مواد صنعتي اعتيادزا به ويژه شيشه وكراك در تهران آسيب هاي فراواني را به جامعه وارد كرده و طبق تحقيقات انجام شده بسياري از قتل ها، جرم ها و جنايت هاي صورت گرفته ناشي از مصرف اين مواد صنعتي است.
طبق آمار موجود اعتياد به موادمخدر در كشور در مردان 9 برابر بيشتر از زنان است.
جمهوري اسلامي ايران حدود 2 هزار كيلومتر مرز مشترك با افغانستان و پاكستان دارد و همين مسئله از عمده دلايل ورود موادمخدر به ايران محسوب مي شود.
حجم گسترده تجارت و گردش مالي با قاچاق موادمخدر در جهان يك هزار و 500 ميليارد دلار درسال است و وجود 200 ميليون نفر معتاد در جهان بازار مناسبي براي قاچاقچيان فراهم كرده است، به طوري كه كشور افغانستان 12 سال قبل فقط هزار تن ترياك توليد مي كرد اما اين رقم اكنون به 6700 تن ترياك رسيده است.