گفت و گو با دكتر جمشيد صباغ زاده رئيس مركز ملي علوم و فنون ليزر
پيشرفت هاي چشمگير ايران در دانش ليزري راه 50 ساله ليزر را 4 ساله رفتيم

درطول مصاحبه خنده از لبانش محو نمي شد، شادي خاصي در چهره اش نمايان بود. و وقتي در پاسخ به سؤالات ما از توانمندي دانشمندان جوان كشور عزيزمان سخن مي گفت به راحتي مي توانستي علت شادي اش را از چهره اش دريابي.
دكتر جمشيد صباغ زاده رئيس مركز ملي علوم و فنون ليزر ايران و مدير نمايشگاه دستاوردهاي ليزري اين مركز (در زمان مصاحبه) در طول 4 سال تولد مركز كه همزمان با پنجاهمين سال تولد ليزر در جهان در نمايشگاه بين المللي تهران برگزار شده است مي گويد، اين تصور كه دانشمندان جوان ما كه برخي از آن ها هنوز فوق ليسانس و يا دكتراي خود را دريافت نكرده اند، توانسته اند راه طي شده دانشمندان غربي در 50 سال گذشته را در 4 سال طي كنند شادابي خاصي در وجودم حاكم مي شود، به طوري كه هيچ موقع خستگي كاركردن در كنار همكاران جوانم در اين مدت برتنم ماندگاري نداشته است.
وقتي از وي جوياي سنش شديم، باز خنديد و گفت: شايد باورتان نشود كه من درسالي متولد شده ام كه ليزر متولد شده است و حداقل براي من يكي از مناسبت هاي برگزاري اين نمايشگاه بي مناسبت با سال تولدم نيست.
دكتر صباغ زاده دراين مصاحبه از چگونگي شكل گيري مركز ملي علوم و فنون ليزر در چهار سال پيش و جزئيات روند تلاش ها و كشفيات دانشمندان داخلي و كسب رتبه هشتم در جهان توضيحاتي داده است كه در زير مي خوانيد:
¤ فكر مي كنم براي شروع بحث شما مقدمتا اشاره اي داشته باشيد به اهميت اين فناوري و محل هاي كاربرد آن و اينكه چرا بايد در اين خصوص سرمايه گذاري هاي جدي بشود تا شرايط براي سؤال هاي بعد مهيا شود.
- ليزر در زندگي مردم كاربردهاي وسيعي دارد.
اگر بخواهم اشاره اي به كاربردها بكنم خيلي متنوع خواهد بود.
از كامپيوتري كه در خانه هر فردي است قسمت سي دي رامش تا ذخيره اطلاعات و برداشت اطلاعات و پردازش كردن اطلاعات همه توسط يك ليزر نيمه هادي كوچك صورت مي گيرد.
همين سرعت گيرهاي پليس كه يك ليزر نيمه هادي در درونش است و مي تواند يك پالس ليزري بفرستد به سمت اتومبيل هم سرعتش را و هم جهت سرعتش را تشخيص دهد.
ما انواع و اقسام ليزرهاي جراحي از قبيل ليزرهاي جراحي چشم، اندازه گيري و حتي انواع و اقسام ليزرهاي درمان جزو ليزرهايي هستند كه در زندگي مردم كاملا به طور روزمره كاربرد دارند و برايشان ملموس است. در صنعت هم به همين شكل است. از باركدي كه در يك فروشگاه وجود دارد يك ليزر نيمه هادي خيلي كوچكي كه درونش است، اطلاعات را از روي آن باركد مي خواند و ضبط مي كند و يا حتي اطلاعاتي را بر روي باركد ايجاد مي كند، تا ليزرهاي جوش و حكاكي و جوش طلا و حتي كنترل خط توليد. فرض كنيد در يك كارخانه كالاي بسته بندي شده، روي نقاله حركت مي كند. شمردن اين ها و كنترلشان و در صنايع غذايي صحت عمليات پخت وپز يا فرآيندهاي شيمياي بوسيله ليزر است.
¤ ليزر منحصر به همين چند مورد است؟
نخير قطعا اينطور نيست و ليزر منحصر به اين ها نيست و برخي ليزرها هم هست كه مردم از آن اطلاعي ندارند. به عنوان مثال ليزرهايي كه در تحقيقات در آزمايشگاه ها به كار مي روند. در هر آزمايشگاهي كه شما تصور كنيد از آزمايشگاه ژنتيك گرفته تا آزمايشگاه شيمي و نانو تكنولوژي، اين ها ليزرهايي هستند كه وظايف خيلي متنوعي دارند. بعضي از اين ليزرها به عنوان مثال در تشخيص فرآيندهاي شيميايي به كار مي روند. يعني اگر ماده A با ماده B تركيب مي شود و ماده C را توليد مي كند، ليزر مي تواند كاملا تشخيص بدهد كه اين فرآيند چگونه عمل مي كند و چگونه اتم ها به هم مي چسبند يا از هم جدا مي شوند.
در اين رابطه يك تغييرات بنيادي ديگر از شيمي مي توان توسط اين فناوري صورت داد به عنوان مثال اگر يك اتم بزرگ از اين شبكه ملكولي را جابه جا كنيم مي توان از آن خواص جديدتري به دست آورد كه تنها از عهده ليزر برمي آيد چون قادر است با ورود به درون اتم زيرساخت هاي خاص اتم را تشخيص بدهد.
در زمينه هواشناسي هم ليزر مي تواند كاربرد تعيين كننده و ويژه داشته باشد به طوري كه قادر است دانسيته هوا و آلودگي ها را با دقت خيلي بالا تشخيص دهد.
وقتي دقت بالا مي گوييم به اين معناست كه آلودگي ها را با دقت يك اتم در يك ميليون، يا يك اتم در يك بيليون تشخيص مي دهند و آن را با دقت بسيار زياد و به صورت آنلاين رصد مي كنند دقيقا برخلاف متدهاي ديگر كه آلودگي را تنها در داخل آزمايشگاه مورد بررسي قرار داده و ميزان آلودگي را با صرف زماني خاص تشخيص مي دهند.
¤ نقش ليزر در عرصه نظامي تا چه ميزان اهميت دارد؟
- صنعت نظامي هم همپاي ديگر صنعت ها به اين فناوري وابستگي جدي دارد مثلا اگر قرار باشد بدنه هواپيمايي ساخته شود بايد مراحلي از قبيل برشكاري، جوشكاري هاي بسيار دقيق و هاردنينگ هاي خاص را طي كند اما تحقق همگي اين مراحل كه از ظرافت هاي خاص برخوردار مي باشد نياز مبرم به فناوري ليزر است چرا كه ليزر مي تواند در دستيابي دقيق به اهداف مورد نظر در عرصه نظامي كه دقت بالاتري لازم دارد نقش تعيين كننده اي داشته باشد.
¤ شما در ميان توضيحاتتان در خصوص كاربردهاي ليزر به استفاده از اين فناوري در قرائت باركدها و دستگاه هاي سنگ شكن اشاره كرديد در حالي كه اين فناوري از خيلي وقت پيش در كشورمان كاربرد داشته و دارد اگر چه وارداتي مي باشد. اين فناوري كه در حاضر توسط دانشمندان مان در حال توليد است از همين جنس است و مي خواهيم با توليد داخلي به خودكفايي برسيم يا اينكه اين فناوري از ويژگي هاي برتري برخوردار است؟
-من باركدها و كامپيوتر و حتي سنگ شكني كليه و مثانه را به عنوان مثال هايي زدم كه در زندگي مردم قابل لمس تر است و با ذكر اين مثال ها خواستم كه مردم به راحتي اهميت موضوع بحث را لمس كنند و بدانند كه ليزر در زندگي شان وارد شده است چه بخواهند و چه نخواهند ولي ليزرهاي باركد و ليزرهاي فرض كنيد آشكار سازهاي پوينتر ليزرهايي نيستند كه توانمندي كشور را تعيين كنند چون اين ها به سوي توليد انبوه رفته اند و كشورها به وفور آن را توليد مي كنند و خيلي هم به راحتي در دسترس هستند ليزر پوينتر يك ليزر است و من مي توانم مثال بزنم ولي توانمندي و تكنولوژي برتر يك كشور نيست بنابراين آنچه كه ما از آن به عنوان فناوري ليزري توليد جديد ايران ياد مي كنيم و اينجا صحبتش را مي كنيم ليزرهايي هستند كه صنعت يك كشور را تعريف مي كنند و يا اوج پزشكي يك كشور را مي توانند تعريف كنند و كشور دارنده اين فناوري را در دنيا صاحب نام كنند.
به عنوان مثال ليزري كه مي تواند جوش دقيق و ظريف بدهد يا ليزري كه قادر است با دقت عمليات برش را انجام دهد ممكن است بالغ بر 400 ميليون تومان معادل 400 هزار دلار قيمت داشته باشد در حالي كه ليزري كه در يك باركد استفاده مي شود ممكن است قيمتش تنها 2 دلار باشد.
تقاوت اين قيمت نشانگر اهميت آن ليزرهايي است كه ما در اين مصاحبه از آن ها به عنوان يك فناوري ارزشمند و قابل تقدير و ستايش از سازندگان آن كه دانشمندان جوان كشورمان مي باشد.
ما در اينجا به ليزرهاي صنعتي و پزشكي با تمام پيچيدگي هايي كه دارد و در سطوح خيلي بالا مي پردازيم.
به عنوان يك نمونه آشكار ليزري كه تنها در اين نمايگشاه مشاهده مي كنيد و مربوط به سنگ شكني كليه است حدود 100 ميليون تومان قيمت دارد و كلي دانش و علم در آن نهفته است يا ليزر پروستات حدود 250 ميليون تومان قيمت جهاني آن است و اين در حال است كه سازندگان آن قصد فروش داشته باشند كه كمتر چنين موقعيتي پيش مي آيد.
در حالي كه ليزر «پوينتر» را به سادگي مي فروشند و در بازار معمولي هم مي توانيد آن را به راحتي پيدا كنيد.
من هيچ وقت صحبت از خودكفايي نمي كنم و فكر مي كنم اين اصطلاح درستي نيست و به اشتباه در ادبيات ما وارد شده است چون خودكفايي در لغت به معناي اين كه ما بايد همه چيز را خودمان بسازيم و حال آنكه چنين سياستي هيچ وقت مقرون به صرفه نبوده است. لذا ما معتقديم كه در اين عرصه از واژه خوداتكايي استفاده كنيم صحيح تر باشد.
ما همين كه خود اتكا باشيم و بتوانيم يك مقداري از نيازهاي خود را رفع و رجوع كنيم، پتانسيل هاي كشورمان را بالا ببريم و كاري كنيم تا فاصله مان با كشورهاي صنعتي كم وكم تر شود به اهداف خود دست يافته ايم. بنابراين ما خودكفايي به آن معنا كه همه چيز را خودمان بسازيم قبول نداريم. زيرا آمريكا هم كه خود را در اين زمينه مدعي مي داند هم خودكفا نيست بسياري از المان هاي مورد نياز خود را از آلمان تامين مي كند و يا خيلي از قسمت هاي كريستال هاي ليزر كم توانش را از چين تامين مي كند و توليد آن توسط دانشمندان خود را مقرون به صرفه نمي داند اما اگر اراده كند و يا روزي ضرورت ايجاب كند مي تواند تامين و توليد كند لذا ما هم طبعا اين جور به قضيه نگاه مي كنيم و نمي گوئيم بايد خودكفا به آن معنا كه همه چيز را خودمان بسازيم باشيم. اما بايد دانش مان در حدي باشد كه اگر در اين خصوص هم مورد تحريم قرار گرفتيم بتوانيم سازنده آن باشيم. دقيقا منطبق با مثل معروفي است كه مي گويد وقتي كه 100 را داريد 90 هم پيش شماست.
¤ بنابراين براساس تعبير شما بايد يك گروه كارشناسي نيازها را مديريت كند تا آنچه مقرون به صرفه است توليد كنيم.
-بله، دقيقا اين طور است ما در اين پروسه كاري فردي يا عده اي نشسته اند شروع مي كنند به محاسبات، طراحي كردن و سپس شروع مي كنند المان ها و اجزاء مورد نياز ليزر را انتخاب كردن و سپس وارد عمل مي شوند، يك تعداد از المان ها را در بازار داخلي مي خرند، يك تعداد را هم از بازار خارج تامين مي كنند و يك تعدادي از اين المان ها هم كه اساس كار ما مي باشد در داخل ساخته مي شود خط قرمز ما اين نوع المان هاست و معتقديم كه دانشمندان جوان مان بايد نخبگي و تيزهوشي خود را در اين محدوده نشان دهند و جهانيان را مبهوت خود كنند ما معتقديم كه اين سياست است كه مي تواند تكنولوژي كشور را تعيين كند.
¤ اولين جرقه حضور دانشمندان داخلي در عرصه ليزر از چه زماني و با چه توانايي هايي زده شد؟
- ليزر در ايران از سابقه طولاني برخوردار است كه مي توان از دانشگاه هاي شهيد بهشتي و تبريز از پرسابقه ترين آن ها ياد كرد. اين دو دانشگاه سال هاست كه در زمينه ليزر كار مي كنند و ما اتفاقا متخصصان خودمان را از اين دو دانشگاه تامين مي كنيم. بنابراين اين طور نيست كه ما از صفر شروع كرده باشيم. بلكه اين مركز ما است كه از 3 يا 4 سال پيش شروع به كار كرده است. حرف ما كه در مصاحبه هاي مختلف هم در صدا و سيما توضيح داده ام اين بوده كه ما اين مركز را با مديريت خودمان شروع كرديم، دانشجويان نخبه را به كار گرفتيم و آن ها را در مسيري قرار داديم كه فقط به يك هدف خاص و مشترك فكر كنند و آن رفع نيازهاي كشور در عرصه فناوري ليزر كه شايد اين همان چيزي است كه ما معتقديم جديد است هم براي كشورمان و هم براي جهانيان و شايد به همين خاطر است كه حساسيت ها را برانگيخته است مثلا در هيچ جايي از كشور متولي كه براي پزشك ليزر بسازد نبود و اگر پزشكي ليزري را وارد مي كرد با هزار مكافات و مشكلات روبه رو مي شد و هيچ جايي هم نبود كه مسئوليت برطرف كردن اين مشكلات را برعهده بگيرد اما در مركز ما اين مسئوليت پذيرفته شده است. مسئوليتي كه براساس آن هم ليزر مي سازد، هم خدمات مي دهد و هم اين گنجايش و ظرفيت را دارد كه دانشجو تربيت كرده و مهندس تحويل دهد.
¤ با اين حساب گروه سني كه در اين مركز مشغول فعاليت هستند بايد خيلي جوان باشند.
بله، گروه هايي كه اينجا هستند اگرچه ضرورتي ندارد كه سنشان پايين باشد ولي سنشان از من خيلي جوان تر هستند.
ولي در مجموع پاسخ شما مثبت است. معمولا افرادي كه از دانشگاه ها فارغ التحصيل مي شوند بعضي هاشان فوق ليسانس هستند و برخي هم در سطح دكترا هستند كه بلافاصله بعد از فارغ التحصيلي در اينجا شروع به كار مي كنند.
¤ وقتي اخبار مربوط به اين مركز را رصد مي كردم شما يا آقاي احمدي نژاد اخيرا در يكي از مصاحبه ها تاكيد داشتيد كه فناوري ليزر ايران در خاورميانه اول، در آسيا بعد از ژاپن و در جهان در 10كشور توانمند قرار داريد آيا با توجه به شرايط ويژه اي كه عليه كشورمان وجود دارد و همچنين به علت نوپا بودن اين مركز چنين جايگاهي در جهان خارق العاده نيست؟
- دقيقا همين طور است چرا كه كشورهاي تقريبا مطرحي در عرصه ليزر مثل پاكستان، هند و... در خصوص توليد ليزرهاي نيمه هادي خيلي جدي كار نكرده اند. مي ماند كشورهاي اروپايي مثل آمريكا، كانادا، انگلستان، آلمان و فرانسه و چند كشور آسيايي و شرقي مثل چين و ژاپن و روسيه كه اين ها هم هر كدامشان در توليد يكي دو تا از سطوح 5گانه تكنولوژي نيمه هادي ها تبحر دارد كه جمهوري اسلامي ايران در جايگاه هشتمين و يا نهمين جهان قرار دارد.
¤ يعني كشورهاي ديگر توانايي آن را ندارند؟
-كشورهاي ديگر وارد اين فاز نشده اند كه برخي از آن ها به علت ناتواني و برخي نيز شايد در مراحل اوليه اين تكنولوژي قرار داشته باشند.
¤ جايگاه رژيم صهيونيستي كجاست؟
- ما در اين خصوص هيچ وقت براي رژيم صهيونيستي جايگاه مستقلي را قايل نيستيم چون معتقديم كه اسرائيل يعني همان آمريكا.
من بارها گفته ام كه اسرائيل يك ايالتي از كشور آمريكاست و حتي برايش يك ايالت بسيار مهمي به شمار مي رود به طوري كه به صراحت مي توان گفت، آمريكا آن قدري كه به اسرائيل مي رسد به كاليفرنيا نمي رسد. بنابراين اسرائيل صنعت بسيار وابسته اي دارد و لذا ما آن را از خاورميانه منها مي كنيم و آن را ملاك قرار نمي دهيم حتي اروپايي ها هم اسرائيل را منها مي كنند و خودشان را با اسرائيل قياس نمي كنند، چون اسرائيل يعني آمريكا. چين هم كه خط توليد دارد توانايي محدودي در توليد نيمه هادي ها دارد به طوري كه اگر ما بخواهيم سفارش يك كيلو وات از اين جنس را بدهيم چين نمي تواند براي مان توليد كند در حالي كه ما در اين مركز با فعاليتي كه بچه ها كرده اند در حال حاضر مي توانيم يك كيلو وات را با كيفيت بسيار خوب توليد كنيم و تحويل دهيم.
البته جا دارد كه همينجا بگويم ليزرهاي ديگري هم وجود دارد كه ما وارد چنين فازهايي نشده و نخواهيم شد. ليزرهايي كه خاص هستند و كشورهاي خاص هم به دنبال آن مي روند به عنوان مثال ليزرهاي گاز ديناميك يا شيميايي كه تاريخچه توليد آن برمي گردد به جنگ ستارگان روسيه و آمريكا كه اين دو كشور براي حذف يكديگر در چنين فاز خطرناكي كه كشتارجمعي را فراهم مي كند قرار گرفتند.
لذا وقتي در مركزمان صحبت از ليزر مي كنيم منظور ليزرهايي است كه در حال حاضر در جامعه ما مورد نياز است و ما در صدديم بدون هيچ گونه دغدغه سياسي و اهداف نظامي نيازهايمان را برطرف كنيم به همين خاطر هم است كه در همين مدت كوتاه چند ساله جايگاه بسيار والايي در دنيا به خود اختصاص داده ايم.
¤ آيا امكان دارد كه فعاليت هاي ليزري ما هم مثل فعاليت صلح آميز هسته اي مان كه مورد توجه و مخالفت غرب روبه رو شد و تلاش مي كنند تا ما را از اين نعمت الهي محروم كنند مورد مخالفت آمريكا قرار بگيرد؟
- نخير، چون دليلي ندارد اگرچه براي آمريكا دليل و برهان مطرح نيست بلكه با هر چيزي كه ايران اسلامي را در جهان يك كشور پيشرفته علمي نشان دهد اصولا مخالف هستند و مخالفت خودشان را معمولا در قالب خبر و زور و تهديد نشان مي دهند.
ليزر به طور كلي در عرصه نظامي بيشتر نقش دفاعي را دارد تا هجومي به نحوي كه وقتي موشكي از چله دشمن رها شده و وارد حريم فضايي كشورمان مي شود وارد عمل شده و آن را در ميانه راه خنثي مي كند تا به هدف پيش بيني شده دشمن اصابت نكند و اين كاملا دفاعي است.
اما كلا اينگونه استدلال ها براي آمريكا توجيه پذير نيست و او فقط به دنبال يك چيز و خواهان يك چيز و آن اينكه ايران اسلامي نبايد پيشرفت كند و نبايد پزشكي ما روند رو به جلو و خوداتكايي داشته باشد.
بنابراين عقلا و منطقاً نبايد فعاليت ليزري ما براي غرب بويژه آمريكا حساسيت برانگيز باشد چرا كه ليزر با فعاليت هسته اي كه آژانس بين المللي انرژي پي گيري و راستي آزمايي مي شود تفاوت فاحش دارد اما همانطور كه گفتم براي آمريكا و اصولا غرب هر چيزي براي زمين گير كردن ايران اسلامي مي تواند بهانه قرار گيرد.
¤ لذا همانطور كه ديديد تا رئيس جمهوري در سخنراني كه در همين جا يعني محل نمايشگاه براي دست اندركاران مركز داشتند از واژه غني سازي به وسيله ليزر را مطرح كردند رسانه هاي غربي حساسيت سازي نسبت به اين تكنولوژي و فناوري را آغاز كردند و حال آنكه اين غني سازي اولا آزمايشگاهي يعني در حد 7درصد است دوماً اكنون به هيچ وجه عمليات غني سازي از طريق ليزر صورت نمي گيرد و صرفاً مربوط به گذشته است.
در حالي كه آقاي دكتر احمدي نژاد در اين سخنراني اشاره شان به توانمندي هاي ليزر بود نه اينكه در مجموعه حتماً اين كار صورت مي گيرد.
وانگهي وقتي سانتريفيوژ خوب جواب مي دهد و كيفيتشان هم خوب است هيچ نيازي به حركت در مسيرهاي ديگري مثل غني سازي با ليزر حركت كنيم چون بي خودي انرژي و وقتمان تلف خواهد شد.
¤ آيا در عرصه ليزري هم نياز به مواد اوليه اي مثل سوخت براي فعاليت هسته اي نياز است اگر هست داريد و يا اينكه بايد وارد كنيم.
- نخير، در حال حاضر وابستگي مان در توليد ليزرهايي كه در حال حاضر در دستور ساخت قرار دارد بسيار كم شده است كه نهايتاً به كمتر از 10درصد مي رسد كه علت آن توانايي بالايمان در توليد المان هاي مهمي مثل اپتيكي است، اما اگر قصدمان در آينده نزديك اين باشد كه وارد توليد بيشتر ليزر شويم ممكن است با كمبودهايي مواجه شويم كه با وجود تلاش بي وقفه دانشمندان جوانمان هيچ نگراني در اين خصوص به خود راه نمي دهيم. چون مطمئن هستيم كه با سرعت مي توانيم آن را رفع كنيم.
¤ تجربه فعاليت هسته اي به ما ثابت كرده كه جذب حمايت هاي مردمي هميشه سرمايه بزرگي براي تقويت روحيه و پايداري دانشمندان ما بوده است و حمايت مردمي تأمين نمي شود مگر آنكه مردم اهميت موضوع را خوب درك كنند در اين صورت است كه براي دست يافتن به آن مبارزه و استقامت مي كنند لطفاً درباره اهميت فناوري ليزر چند مثال كاربردي ديگر بزنيد تا اهميت آن بيشتر آشكار شود.
- ببينيد! اگر روزي به اين نتيجه و فكر برسيم كه خودمان هواپيما بسازيم بنابراين ليزر مي تواند در اين عرصه كمك بسيار ويژه اي را براي راه اندازي چنين صنعتي داشته باشد. ليزر چندين كار را مي تواند همزمان براي يك هواپيما انجام دهد كه يكي از آن ها جوش هاي بسيار سخت، ظريف و حساس و دوم اينكه خلبانان مي توانند هواپيماي خود را در آسمان ارتفاع سنجي كنند و يا مي توانند نقش بسيار تعيين كننده اي در ايجاد ديد مناسب براي خلبان در آسمان داشته باشند و خيلي كارهاي مهم ديگر كه مجال ورود به جزئيات آن در اين مجال كوتاه وجود ندارد.
¤ آيا فناوري ليزري مي تواند همانطور كه در جاده ها به كمك پليس مي آيد به كمك رانندگان در مواقع خطرات پيش رو بيايد و در واقع نقش هشداردهنده به راننده غافل داشته باشد؟
- بله، اين ايده و تكنولوژي هم وجود دارد ولي هنوز به عنوان تكنولوژي هاي رايج در دنيا مطرح نشده است، اگرچه برخي كشورهاي اروپايي اتومبيل هايي درست كرده اند كه آن ها به سادگي مي تواند جاده را اسكن كند و مسير اتومبيل و سرعتي كه دارد نزديك مي شود را اندازه گيري مي كند و اگر اتومبيل فرض كنيد راننده اش خواب است و متوجه نيست به او يك آلارم مي فرستد، بيدارش مي كند و حتي شوك مي دهد و به يك نحوي به او خبر مي دهد. اين هم با ليزر است ولي يك چيز خيلي عمومي نيست و الان كشورها و كمپاني هاي سازنده اتومبيل روي اين موضوع كار مي كنند و شما مي بينيد كه امروزه نور لامپ اتومبيل چه جلو و چه عقب را با ليزر طراحي مي كنند به خاطر اينكه ليزر مي تواند نور متمركزي داشته باشد و كاملا روي جاده را بدون آنكه روي چشم راننده خودروي روبه رويي نور بتاباند روشن كند. به طوري كه اين موضوع نيز تا 10 سال آينده عادي خواهد شد.
¤ توليد ليزر تا چه حد مي تواند صرفه جويي در ارز را براي ما رقم بزند و آيا مي توان ميزاني براي اين صرفه جويي عنوان كرد؟
- تخمين اينكه چقدر ارز صرفه جويي مي شود شايد يك كار آماري پيچيده اي را بطلبد كه از عهده ما خارج است ولي طبيعي است كه وقتي كه در بيمارستان ها انواع و اقسام عمل ها با ليزر انجام مي شود و اين جنس عمل ها، باتوجه به اينكه در ايران ليزري وجود ندارد طبعاً به خارج از كشور هدايت مي شود و طبيعي است كه ارز هنگفتي به خارج از كشور سرازير مي شود كه هم به ضرر اقتصاد كشور است و هم به ضرر اقتصادي بيمار. در اين رابطه حتي پزشكاني هم كه ليزر وارد كشور مي كنند متضرر مي شوند چون همواره مدام دغدغه مواجهه با مشكلات خدمات پس از فروش و خريد قطعه و بعد هم در پيچ و خم تحريم ها گرفتار شدن و متوسل به دلال هاي اينگونه خدمات شدن او را زمين گير و كلافه مي كند.
و در نتيجه اينكه شايد هزينه زيادي براي چيزي بكنيم كه خودمان به راحتي مي توانيم توليد كنيم.
همين ماجرا در صنايع جوشكاري، فلزكاري، صنايع نانو، صنايع ژنتيك و كليه آزمايشگاه هاي كشور مي تواند اتفاق بيفتد كه بي شك ورود جدي و بلا انقطاع دراين عرصه كمك عمده اي به عدم خروج ارز از كشور خواهد كرد.
¤ چند تا از بيماري ها را اسم برديد آيا چند مورد ديگر كه براي مردم قابل درك نسبت به اهميت فناوري ليزر باشد مي توانيد نام ببريد.
يكي از بيماري هايي كه خيلي شايع است در مردان پروستات خوش خيم است. اين عمل جراحي كه از سن 50 سال به بالا و معمولا نياز به عمل وجود دارد يك عملي نيست كه مريض محتاج به رفتن يك كشور خارجي باشد ولي بدون ليزر هم با مشقت زيادي انجام مي شود. به طوري كه دوران نقاهت خيلي طولاني همراه با درد دارد. لذا اين يكي از آن نيازهاست. وقتي اين عمل با ليزر انجام مي شود كاملا سرپايي است سرپايي به اين معنا كه مريض چند ساعت بعداز عمل، مرخص مي شود. درد و خونريزي و عفونت هم ندارد. بيماري قابل برگشت هم نخواهد بود. زيرا وقتي كه نور ليزر از مجراي مجاري ادراري وارد مي شود دقيقا به سراغ همان بافت هايي مي رود كه موردنظر است. ابتدا بافت ها را مورد هدف قرار مي دهد و سپس تبخيرش مي كند. لذا اگر از اين زاويه به موضوع نگاه كنيد خواهيد ديد كه ليزر نسبت به روش هاي سنتي بسيار برتري دارد.
يكي ديگر از كاربردهاي مهم ليزر در عمل سنگ كليه و حتي مثانه است. در روش هاي سنتي اگر سنگ مثانه و يا كليه بزرگ بود بايد حتما جراحي باز صورت گيرد و اگر كوچك باشد اين سنگ ممكن است جابه جا شود و در جاهايي قرار بگيرد كه ممكن است عارضه هاي ديگري را به وجود آورده و يا حتي به بافت هاي اطراف لطمه وارد كند و خيلي مشكلات عديده ديگر را براي بيمار تحميل كند. درحالي كه با ليزر با سادگي تمام و سرپايي عمل مي شود بدون اينكه به بافت هاي ديگر صدمه وارد كند سنگ را پودر مي كند.
¤ در مورد بيماري هاي سرطاني چه كاربردي دارد؟
- در اين خصوص هم اگر سرطان پوستي باشد ليزر مي تواند آن را ترميم كند و اگر غده هاي سرطاني در جاهاي خاصي از بدن قرار گرفته باشد با ليزر مي توان از بين برد.
ليزر حتي مي تواند در مراحل اوليه شكل گيري سرطان به روش نمونه برداري اقدام به شمارش دانه به دانه سلول هاي سرطاني كرده و پس از تشخيص دانسته آن اقدام به ريشه كني آن كند.
¤ مصاحبه هاي شما را از طريق اينترنت رصد مي كردم كه برخوردم به يك مصاحبه درسال 84 كه در آن گفته بوديد ايران اين آمادگي را دارد كه اين تكنولوژي را صادر كند، پس از گذشت 4 سال از آن مصاحبه اين موضوع چه فرايندي را طي كرده است و آيا صادراتش صورت گرفته است.
- تاكنون صادراتي صورت نگرفته است كه دليل هم دارد.
واقعيتش اين است كه قصد داشتيم درهمان تاريخ ذكر شده ليزر پروستات و سنگ كليه را صادر كنيم به طوري كه حتي دستگاه ليزر سنگ شكن كليه و جراحي پروستات را تا حدود يكي دوسال توليد كرديم و در نتايج اوليه قصد صادرات هم داشتيم اتفاقا مذاكراتي هم كرديم و كشورهايي هم بودند كه استقبال كردند به طوري كه يك كشور پيش پرداختي هم به ما داد ولي با توجه به اينكه در آن زمان قطعات خاص را به سختي مي خريديم دوست نداشتيم كه دوباره آن قطعات وارداتي به خارج كشور صادر شود. به همين دليل صادرات آن را تا زماني كه خودمان بتوانيم قطعات توليد كنيم متوقف كرديم.
دليل ديگر آن عدم علاقمندي دولت به توليد و صادرات آن بود و بيشتر معتقد به بسترسازي بيشتر در توسعه اين فناوري و گسترش تحقيقات بود كه با توجه به اينكه مجموعه نيز به اين نظر رسيده بود توليد ليزر به منظور صادرات آن را به خاطر مقرون به صرفه نبودن متوقف كرديم.
¤ خود شما چه نظري داشتيد؟
- خود من هم خيلي راغب به تعليق توليد نبودم. ولي خوب احترام قايل بودم به آن نظري كه در آن زمان وجود داشت.
اما امروز نكته جديدي پيش آمده است و آن اينكه شخص آقاي دكتر احمدي نژاد موافقت خود را با توليد اعلام كردند به طوري كه وقتي ايشان متوجه تعليق توليد شد خيلي ناراحت شده و تاكيد كردند كه بايد توليد ليزر را در جامعه بسترسازي كنيد به نحوي كه حتي به مردم وام بدهيد تا خودشان بروندو بسازند و اينجور نباشد كه توليد آن را براي مردم دشوار كنيد.
ايشان تاكيد كردند كه در اين زمينه بايد يك مقداري دست و دلبازتر باشيد تا مشكلات در گردنه ها زمين گيرمان نكند كه به نظر من چنين منطقي هميشه خوب بوده و چاره ساز خواهد بود.
لذا صحبت شد كه توليد بسياري از ليزرهايي كه در همين نمايشگاه مورد بازديد رئيس جمهور هم قرار گرفت به بخش خصوصي واگذار شود تا با شركت دادن در نمايشگاه هاي خارجي و ايجاد ارتباطات قوي بسترهاي لازم براي توليد و ايجاد رقابت با مشابهان خارجي فراهم شود. لذا نطفه اين صحبت در همين بازديد رئيس جمهور از نمايشگاه بسته شد.
اگرچه بايد اذعان داشت كه قوانين دست و پاگير و لاينحل صادرات همچنان براي بخش خصوصي مشكل آفرين و يك خطر جدي است كه بايد حل شود.
¤ مشوق اوليه شما براي راه اندازي اين مركز و ادامه راه با فراز و نشيب هايي كه طبعا در مسير راه بود چه عواملي بوده است؟
- دولت، خدا وكيلي تا اين لحظه خيلي حمايت كرده است.
من همين روز پنج شنبه گذشته (زمان مصاحبه) قبل از برپايي اين نمايشگاه خدمت آقاي احمدي نژاد رفتم كه ايشان گفت: فلاني از اين فرصتي كه حمايت مي شويد استفاده كنيد. چند بار هم تاكيد كرد كه تا من هستم از حمايت ها استفاده كنيد و خودشان هم عملا چندين بار به طور اختصاصي حمايت خود را به جا آوردند كه ما از ايشان تشكر مي كنيم بويژه اينكه به محض طرح درخواستي بودجه اي براي جذب نخبگان و دانشگاهي از دانشگاه هاي بزرگ كشور جهت همكاري در مركز بودجه بسيار مناسبي را در اختيار گذاشتند كه مشكل كمبود نخبه در مركز دراين مقطع برطرف شد.
¤ رهبر معظم انقلاب هم در چند مورد اين مركز را مورد تفقد خود قرار داده است آيا خاطره اي دراين خصوص داريد؟
- بنده در اين رابطه دو بار خدمت رهبر معظم انقلاب رسيده و گزارش هايي را در خصوص روند كار به ايشان داده ام كه در هر دو ملاقات ايشان ضمن ارائه رهنمود بنده و همكارانم را مورد تفقد قرار داده اند.
يادم است وقتي به ايشان درباره ليزر توضيح مي دادم ايشان مي گفت: «من يكي از شاخه هايي كه خيلي عشق داشتم همزمان با طلبگي ياد بگيرم همين «دانش نور» بود. اين تعبيري بود كه ايشان در يك جمعي به من گفت و خيلي اظهار علاقه مندي كرد.
در مجموع بايد بگويم كه اگر به اينجا رسيده ايم كه فكر مي كنيم مثبت بوده وابسته به يك سري عوامل بوده كه دست به دست هم داده است تا چنين ثمره اي را در برداشته است كه فكر مي كنم تشويق و تصميم و اراده مسئولين مهمترين آن ها بوده است.
¤ راه اندازي اين نمايشگاه با چه هدف و مناسبتي بوده است؟
- اين نمايشگاه اولا به مناسبت پنجاهمين سال اختراع ليزر راه اندازي شده است و از اهداف اصلي آن عرضه دستاوردها و محصولات 3 يا 4 ساله مركز به مشترياني است كه به صورت جسته و گريخته به سراغ ما مي آمدند و ما توانايي پاسخگويي به صورت انفرادي آن ها را نداشتيم.
از طرف ديگر مناسبت بسيار بزرگ ديگري را هم براي راه اندازي اين نمايشگاه داشتيم و آن دهه فجر بود كه فكر مي كنيم اگر زحمات دانشمندان جوان ما در چنين ايامي به مردم هميشه در صحنه ارائه شود بيشتر مورد توجه مردم قرار خواهد گرفت و در نهايت اينكه اين نمايشگاه بهترين فرصت براي تبليغات پيرامون ليزرهاي جوش طلا يا جوش ظريف، حكاكي، پزشكي فراهم مي كرد كه فكر مي كنم در اين نمايشگاه به بسياري از اين اهداف دست پيدا كرديم.
¤ بزرگترين خواسته ها و مشكلات شما و مجموعه موفق تان براي ادامه فعاليت و توسعه آن چيست؟
- ما در حال حاضر مشكل خاصي به آن شكل كه حاد باشد نداريم چون به شكر خدا به اندازه كافي مورد حمايت هستيم و اگر خواسته اي هم داشتيم به آقاي رئيس جمهور گفته ايم و ايشان هم رفع كرده است چه از لحاظ بودجه اي و چه از لحاظ روحي و معنوي به عنوان مشوق كار. ولي اگر بپرسيد بزرگترين آرزوي من در اين خصوص چه مي تواند باشد بايد بگويم، بزرگترين آرزوي من و تيم همراه اين است كه در طول 3 تا 4 سال آينده بتوانم اولا ليزرهاي خيلي متعددتري بخصوص در بخش پزشكي به كشور عرضه كنم. و نكته دوم كه از اين مهمتر است اينكه بتوانيم سوژه هاي تحقيقاتي دانشگاهي خيلي خيلي متعددتر و متنوع تري را با طيف وسيعي از همه دانشگاه هاي سراسر كشور در رشته هاي مختلف اعم از مكانيك، شيمي، نانو و... براي كارهاي بزرگ تر ارائه كنيم و در واقع يك پل ارتباطي قوي ميان دانشگاه و مراكز نخبه پرور كشورمان بزنيم به طوري كه در هر سال ما بتوانيم يك رزومه خيلي بلند و پرافتخاري از اين حركت در ابتداي راه توسط دانشجويان دكترا و فوق ليسانس به ملت شريف كشور اسلاميمان ارائه كنيم.
¤ رشته تحصيلي شما؟
- من رشته ام از همان ابتدا ليزر بوده و اكنون دكتراي ليزر دارم.
¤ و سن تان؟
- من 50 سال سن دارم و درست در سالي به دنيا آمده ام كه ليزر متولد شده است و در واقع چون سال تولدم با سال تولد ليزر يكي شده است مي توان گفت كه يكي از مناسبت هاي ويژه برگزاري اين نمايشگاه به طور كاملاً اتفاقي مي تواند اين موضوع باشد.
¤ از شما كمال تشكر را دارم.