سپاه فتنه با كوله باري از بدعت و تحريف عاشورايي
ضرورت بررسي بدعت ها در مجالس عزاداري سيدالشهدا(ع) (بخش پاياني)

پريسا جلالي
وقتي استاد شهيد مطهري و ديگر عالمان و محققان از تحريف قيام عاشورا مي گفتند و مي نوشتند شايد كسي باورش نمي شد به اين سرعت تحريفات و بدعت ها در قيام عاشورا نام حسين عليه السلام را هم به تسخير فتنه گران و براندازان دربياورد به طوري كه در پيام يكي از سران اصلي فتنه همچون سال گذشته اينطور تاكيد شده است: »حسين(ع) زماني به پا خواست كه بازمانده دستاوردهاي نهضت نياي خود را در معرض تندبادهاي تماميت طلبي تشنگان قدرت يافت. حسين(ع) مي دانست كه در اين راه چه رنج هاي بزرگي در انتظار اوست: مفتيان مزدبگير، او را به خروج از دين و ايجاد فتنه متهم خواهند كرد... بر ماست كه در اين دوران بحران زده، كاري زينبي كنيم و پيام راستين دين را با چهره فطرت پسندانه آن به تشنگان حقيقت برسانيم. بر ماست كه ماجراي راستين انقلابي را كه در اين ديار به نام دين بر پا شد، براي نسلي كه آنچه مي داند يا از طريق رسانه هاي تحريف گر رسمي و يا از طريق روايت گران ناهمدل با آن است، بازگو كنيم و در اين بازگويي از نقد منصفانه گذشته نهراسيم. برماست كه همچون زينب(س) با بازگويي حقيقت، ملات كاخ دروغ را زايل كنيم.»
وقتي سخن از مجالس عزاداري شهداي كربلا به ميان مي آيد ناخودآگاه در كنار همه نمادها و شعائر پاي آسيب هايي هم به ميان مي آيد كه تحريف مسبب آن بوده است.
نمونه اش صدور پيام هايي از سوي فتنه گران است .
عاشورا مانند هر حقيقت روشن ديني در بستر زمان دچار آسيب هايي مي شود كه شامل بدعت، خرافات، تحريف و مانند آن است.
شهيد مطهري با زباني ساده از تحريفات در حماسه حسيني سخن مي گفت و معتقد بود: » اينكه آن بابا از جيب خودش پول خرج مي كند، خودش را بيكار مي كند، زنجير برمي دارد پشت خودش را سياه مي كند و اشك او هم متصل جاري است، ارزش دارد و نبايد با آن مبارزه كرد و گفت اين كارها وحشيگري است. ابراز احساسات براي قهرمانان بزرگ تاريخ وحشيگري نيست فقط اشتباه او در اين است كه وقتي مي خواهد ابراز احساسات كند، به شكلي ابراز احساسات مي كند كه نمايشگر قهرماني جنايتكارانه جنايتكاران و نمايشگر مظلوميت آن كسي است كه به او عشق مي ورزد و علاقه دارد. او نمي داند حالا كه مي خواهد نمايشگري بكند بايد طوري نمايشگري بكند كه نمايشگر حماسه حسيني باشد...»
تا جايي كه علي معلم دامغاني اين انتقاد را با جديت مطرح و تاكيد دارد: اين شور و حرارت يك مقدار به قاعده دوپينگ هاي ورزشي اتفاق مي افتد و به امام حسين(ع) هيچ نسبتي ندارد و اين قصه غم انگيز روز است وگرنه مردمان ما خردمند بوده اند و مي دانستند مسجد خانه مقدسي است.
وي البته در ادامه به مقايسه مجالس مداحي امروز و مجالسي كه در گذشته نزديك برگزار مي شد مي پردازد و مي گويد كه مدح امروز در آدم هايي كه دورش نشسته اند و مخصوصا شور و حرارتي كه نشان مي دهند با ديسكوهايي كه آن طرف وجود دارد شباهت هاي بيشتري دارند تا مجلسي كه در گذشته به آن گفته اند تعزيه.
تحريف عاشورا
و توليد داستان عشقي و خرافي
هر چيزي كه از سوي مردم با اقبال بيشتري مواجه باشد دست تحريف در آن بيشتر وارد مي شود از اين روست كه شعرهاي شاعران مردمي تر، بيشتر دچار تحريف مي شود و هر كسي واژه اي را جايگزين مي كند كه شاعر گفته بود.
حجت الاسلام خليل آقاخاني پژوهشگر و كارشناس مذهبي در شناسايي و ردگيري بدعت هاي راه يافته به حماسه عاشورا مي گويد: بخشي از آسيب هايي كه اين حماسه با آن مواجه است متوجه عالمان ديني و بخش ديگر متوجه توده هاي مردم است. به اين معنا كه برخي عالمان وظيفه و مسئوليت خويش را در قبال حماسه عاشورايي به درستي ايفا نكرده اند و با كوتاهي در اين زمينه اجازه دادند تا دست تحريف و بدعت بدان وارد شود. در غيراينصورت هرگز كسي به خود اين جرات را نمي داد تا آن را تحريف كند و فلسفه و اهداف آن را دگرگون و واژگونه سازد.
وي در ادامه به گزارشگر كيهان مي گويد: دست تحريف از طريق روضه خواني و ايجاد فضاي احساسي بيش تر و گرياندن مردم موجب شده تا داستان عشقي و خرافي توليد شود و فلسفه قيام را به شكل ديگري جلوه دهد. انواع دروغ ها، غلوها و مطالب ذلت آميز در برخي مجالس به حماسه حسيني نسبت داده شده كه انسان شرم مي كند تا آن را تكرار كند و بر زبان راند.
به اعتقاد اين كارشناس مذهبي هر كسي مي كوشد تا بهتر مردم را متاثر كند و به گريه وادارد. اينگونه است كه از هنر باطلي با هر محتواي دروغي بهره مي برند. شاعراني هم كه با تاريخ واقعي و حقيقي عاشورا آشنا نيستند در اشعار خود مطالبي را مطرح مي كنند كه وهن دين و مذهب است.
حجت الاسلام آقاخاني در نفي حركت هاي برخي دسته جات سينه زني و رقابت در خودنمايي آنها مي گويد: اين خودنمايي ها عامل ديگري براي تحريف حقيقت عاشورايي شده است. اگر بخواهيم در زمينه آسيب هاي جامعه شناسي مذهبي ايران در بخش حماسه عاشورايي سخن بگوييم مي بايست مثل دكتر شريعتي و شهيد مطهري به گوشه و كنار كشورهاي جهان برويم و هر يك از مراسم و آداب و سنت هاي مردم را در اين حوزه بررسي و مطالعه كنيم و آن را با حقيقت تاريخي بسنجيم. آن گاه درمي يابيم كه چهره اي نادرست از حماسه عاشورايي ارايه داده ايم.
رفتار مسالمت آميز در كنار ابزار قانوني
به اعتقاد اغلب كارشناسان حقيقت قيام كربلا و چهره خونين عاشورايي در طول تاريخ گرفتار امور خرافي، بدعت و تحريف شده كه نيازمند بازخواني و ارزيابي دقيق در همه ابعاد است تا چهره واقعي از پس هزاران پرده دروغين دوباره ديده شود.
اما مسئولان سازمان تبليغات اسلامي علي رغم تاكيد بر وجود خرافات و بدعت در حماسه كربلا همچنان اعتقاد دارند علي رغم ابزارهاي قانوني بايد با روش هاي نرم و مسالمت آميز اين نوع آسيب ها را رفع كرد البته بدور از هر گونه رفتاري كه مبتني بر دولتي شدن هيات هاي عزاداري و دسته جات سينه زني باشد.
حجت الاسلام و المسلمين احمد زادهوش معاون فرهنگي تبليغي دفتر تبليغات اسلامي هم اين خطر را آسيبي جدي مي داند و در گفت و گو با گزارشگر كيهان هشدار مي دهد: بايد جلوي انحرافات و خرافات را بگيريم چرا كه در صورت غفلت، هر نقطه ضعفي كه در جامعه پديد آيد محل فرود و سرمايه گذاري دشمن خواهد شد و به اين ترتيب حماسه عاشورا به انحراف مي رود. وي البته خطر رسانه هاي غربي را در اين انحراف بيش از پيش عنوان و تاكيد مي كند: علي رغم ترويج سكولاريسم و نهيليسم در اين نوع رسانه ها، مي بينيم كه چطور از خرافات در مجالس امام حسين(ع) و قمه زني دفاع مي كنند و دائم تبليغ مي كنند كه شيعيان بايد به مناسك ديني بپردازند و با اين نوع محدوديت هاي نيروي انتظامي مقابله كنند.
زادهوش البته نقش رسانه هاي جمعي را در تقابل با جنگ نرمي كه دشمنان عليه آيين هاي مسلمانان درپيش گرفته اند حساس مي داند و معتقد است در برابر اين تهاجمات بايد هوشيارانه عمل كرد.
معاون فرهنگي تبليغي دفتر تبليغات اسلامي رفتار مسالمت آميز نيروي انتظامي و دستگاه هاي اطلاعاتي و فرهنگي با دسته جاتي كه چندان به قوانين صادر شده در مورد مناسبت هاي مختلف توجهي ندارند را مهم مي داند و مي گويد: بايد از برخوردهاي خشن و تند با مردم خودداري كرد و نهايت آزادي مردم و فضاسازي براي عزاداري را فراهم كنند. البته در مبارزه با تحريفات 10 هزار نفر از مبلغان اعزام شده از حوزه علميه قم، مشهد و اصفهان نقش موثري خواهند داشت و اميدواريم آسيب ها به حداقل برسند.
معاندان شيعه در كمين مراسم عزاداري
حقيقتا همين عزاداري ها است كه قيام امام حسين(ع) را زنده نگه داشته است و از زنده بودن امام حسين عليه السلام است كه اسلام و ارزش ها زنده است.
اما خطرات بسياري در كمين است كه با اندكي غفلت شديدترين لطمات را وارد مي كند و هر نحوه عملكرد و گفتار و كردار ما در عزاداري ها كه با اهداف امام حسين منافات داشته باشد قطعا آسيب و آفتي براي عزاداري است.
دكتر عبدالله اميدي فرد مدرس حوزه و دانشگاه در مورد اهميت رفع بدعت ها در مراسم عزاداري
امام حسين(ع) معتقد است: سفارش و تاكيد فراواني از سوي ائمه اطهار عليهم السلام در به پا داشتن مراسم عزاداري و ماتم براي امام حسين(ع) شده است و چه بسا از رمزهاي ماندگاري و درخشندگي اين قيام مقدس همين عزاداري هاست.
وي در گفت و گو با خبرنگار سرويس گزارش كيهان ادامه مي دهد: دشمنان و معاندان شيعه، در كمرنگ و بي خاصيت كردن و احتمالا از بين بردن نام حسين(ع) از قلب شيعيان و سپس از جامعه اسلامي همه تلاش خود را بكار مي برند. البته اين خيال باطلي است كه هيچ گاه محقق نخواهد شد اما از آنجا كه جهان خلقت بر پايه نظام سبب و مسبب استوار شده است اگر ما در اين مورد غفلت ورزيم چه بسا واقعه كربلا هم چون واقعه غدير كم كم به يك حادثه قابل مناقشه تبديل شود و از طرفي خودمان نتوانيم از همه آثار و بركات اين واقعه بهره كافي را ببريم.
وي اينطور نتيجه مي گيرد كه توجه به آسيب هايي كه مي تواند عزاداري را تهديد كند بسيار بجاست و به خصوص در اين زمان كه با كمك تكنولوژي به راحتي هر كسي مي تواند شبهات خود ساخته اش را از طريق اينترنت، كانال هاي ماهواره اي و ديگر ابزارهاي رسانه اي به ديگران سرايت دهد.
دكتر اميدي فرد با برشمردن آسيب هاي موجود
مي گويد: غلو در مورد ائمه اطهار(ع) يكي از همين
آسيب ها است. به طور مثال معرفي امامان در حد خدايي در اين صورت كسي كه براي گرياندن بيشتر به بيان اينگونه مطالب بپردازد آنهم در قالب عزاداري آنها، قطعا تيشه به ريشه اصل دين
مي زند. البته اين بهانه ها نبايد مانع عزاداري شود. برخي از كارهاي حرام هم در عزاداري ها از قبيل بكارگرفتن آهنگ ها و كلمات و اشعار و اصطلاحاتي كه در شان ائمه نيست. البته آسيب هايي كه مي تواند عزاداري ها را تهديد كند قطعا منحصر به اين موارد نيست اندكي تامل پيرامون اهداف قيام خونين عاشورا مي تواند زمينه هوشياري ما را در برابر بسياري از تهديدات بالا ببرد و پيشاپيش برايش چاره اي انديشيده شود.
طي كردن مبلغ؛
سبكسري برخي مداحان
دريافت مبالغ هنگفت براي شركت در مجالس مداحي و نوحه سرايي عملي قبيح و دور از شئون اخلاق اسلامي است كه از سوي برخي مداحان و منبري ها انجام مي شود.
مبالغ كلاني كه بسياري از بانيان را اگرچه از برپايي تكيه ها و سياه پوش كردن حسينيه ها منصرف نمي كند اما هر ساله در مواجهه با اين پيشنهادات كلان از سوي عده معدودي از مداحان آزرده خاطر مي كند.
حاج حسين علي يكي از بانيان اين مجالس كه سابقه اي طولاني مدت در برپايي مراسم دهه محرم و عزاداري سيدالشهدا(ع) دارد شرط گذاشتن براي حضور و اجراي مراسم توسط اين اشخاص را مانع گسترش فرهنگ عزاداري واقعي و راستين مي داند.
وي در گفت و گو با گزارشگر كيهان اظهار مي دارد: مداحان و منبري ها الگوي جوانان و نوجوانان هستند و با اين رويكرد بايد اين افراد در همه احوال و رفتارهايشان دقت بيشتري داشته باشند. وقتي جوانان وارد محافل مختص ائمه اطهار(ع) مي شوند خب اين انتظار را دارند تا با رعايت ادب نسبت به ائمه معصومين عليهم السلام و مهمانان برخورد شود ضمن اينكه مطالب و اشعار واقعي و مطالب متناسب با حوادث روز را بشنوند نه اينكه به تحريفات دامن زده شود و آنقدر خرافي رفتار كنيم كه جوانان از اين مجالس زده شوند.
وي رعايت تقوا و پرهيزكاري را شرط لازم براي اخلاق مداحان مي داند و طي كردن رقم هاي ميليوني را نوعي رفتار ضد ديني مي داند.
محسن طاهري هم كه به قول خودش از دوران طفوليت و نزديك به نيم قرن در دستگاه عزاداري امام حسين(ع) مشغول به مداحي است، طي كردن مبالغ از سوي برخي از مداحان را عملي زشت قلمداد و تاكيد مي كند: اين افراد ارزش محبوب و معشوق را كم نمي كنند بلكه ارزش خود را تنزل مي دهند چون نام سيدالشهدا(ع) رفيع و بلند است و فقط مزد اين عمل را خداوند مي تواند بدهد بنابراين اين عملي سبكسرانه است
وي معتقد است: چنين سياقي براي كسب خدمت در پيشگاه حضرت ابا عبدالله الحسين (ع) صحيح نيست بلكه مادي گرايي است كه هدف گرفته شده و اين عمل به سرانجام نمي رسد.
گذشته از طي كردن مبالغي براي مجالس مداحي، بعضي تازه كارها چندان اعتبار و احترامي براي بزرگترهاي مداحي قايل نيستند. به همين خاطر مجالسشان بعد از مدتي خالي مي شود.
البته طرح اين موضوع دلالت بر تمامي مجالس ندارد اگرچه ميزان استقبال مردم از مجالس مذهبي خالص گواه اين ادعا است. اما به طور كلي اشعار در مدح ائمه(ع) بايد طوري انتخاب و خوانده شود كه به عنوان يك پيام رسان كامل عمل كند.
در شأن عزاداري ائمه اطهار(ع) نيست كه
ترانه هاي آلوده و هرز در مجالس طرح و الگوي مداحان ما قرار گيرد. بنابراين مداح بايد قبل از آغاز مداحي نصايح و پندهاي اخلاقي را بيان كند چرا كه امر به معروف و نهي از منكر بالاترين عبادات است به طوري كه اين وظيفه مداح و شاعر است كه انحرافات جامعه را با زبان تاثيرگذار هنري بيان مي كند تا رفتارهاي نامناسب اجتماعي اصلاح شود. ضمن آنكه مداح بايد حين مطالعه تاريخ با شخصيت اهل بيت(ع) آشنا باشد تا بتواند با بصيرت و معرفت كار خود را به زيباترين شكل انجام دهد.
يك مداح خوب بايد مقتل شناس باشد و مقتل هاي معتبر را مطالعه كرده و از ريزه كاري هاي تاريخ كربلا آشنايي دقيق و گسترده داشته باشد.
گزارش روز