ضرورت بررسي فراز و نشيب هاي زندگي خوابگاهي دانشجويان بخش پاياني
خانه به دوشي در پانسيون هاي دانشجويي

گاليا توانگر
هرچه نظارت ها بر محيط خوابگاهي كم رنگ تر باشد، پويندگي اين محيط تنزل پيدا مي كند. به تجربه ثابت شده كه استقبال خانواده ها از خوابگاه هاي دولتي به مراتب بيشتر از خوابگاه هاي خصوصي و خانه هاي مجردي براي فرزندانشان است، چراكه خانواده مي خواهد به امنيت فرزندش دلگرم باشد.
چند روزي را مهمان دوستم در سوئيتي هستم كه در شهر بابل با سه تن ديگر از هم دانشكده اي هايش اجاره كرده اند. اين سوئيت دو اتاق خواب دارد. با همان نگاه اول مي شد تفاوت هاي اتاق سمت چپ و راست را به راحتي تشخيص داد. اتاق دست چپي كاملاً به هم ريخته و بسيار آشفته و كثيف به نظر مي رسد. اما آن يكي اتاق كه با قفسه كتاب تزيين شده بيشتر شكل و شمايل خوابگاه دانشجويي را دارد. از روي سلايق و محيط زندگي هر فردي تا حدود زيادي مي توان به خصوصيات آن شخص پي برد.
چند روزي كه مي گذرد درمي يابم ساكنين اتاق دست چپي دو دانشجوي در آستانه مشروط شدن هستند، اما ساكنين آن يكي اتاق هدفشان تحصيل است و اهل درس خواندن.
صداي دريافت پيامك شبانه با آهنگي تند، زنگ خوردن هاي بي موقع تلفن ثابت تا پاسي از شب و نهايتاً دريافت قبض هفتاد هزار توماني، رفت و آمدهاي بي مورد تا نيمه شب، دريافت عروسك بزرگ خرسي توسط پيك و خلاصه هزار و يك مزاحمت از طرف ساكنين اتاق سمت چپي امان من را به عنوان يك مهمان بريد و در اواسط هفته ساكم را جمع كردم و به تهران برگشتم. همه مشكل از اينجا شروع شد كه من معترض شدم از ساعت ده شب به بعد بايد در ساختمان بسته باشد و لااقل براي امنيت خودشان در ساعات پاياني رفت و آمد نداشته باشند.
در خوابگاه هاي خصوصي و نيمه خصوصي كه بيشتر متعلق به دانشجويان دانشگاه آزاد و ساير دانشگاه ها است، به دليل نبود نظارت ها بارها و بارها شاهد حوادث تلخي بوده ايم.
در يكي از خوابگاه هاي نيمه خصوصي دانشگاه آزاد شاهرود دختران دانشجو گله مندانه خبر مي دهند كه همين چندي پيش به دليل گاز گرفتگي يكي از دانشجوياني كه دچار بيماري آسم بوده روانه بخش مراقبت هاي ويژه بيمارستان شده است. بحث امنيت و تأمين رفاه دانشجويان دو مشكل هميشگي خوابگاه داران است كه معمولا همه تقصيرها به كمبود يا نبود بودجه معطوف مي شود.
امنيت و رفاه دو مطالبه هميشه دانشجويان از مسئولان خوابگاه
نازنين روح نواز، دانشجوي ترم چهارم معماري از دانشگاه آزاد شاهرود پيرامون انواع خوابگاه هاي دانشجويي در اين شهرستان توضيح مي دهد: «خوابگاه متعلق به خود دانشگاه آزاد براي هر ترم بين 100 تا 150 هزار تومان دريافت مي كنند.
پانسيون ها هم كه حالت نيمه خصوصي دارند دو نوع هستند، يك نوع آن زير نظر دانشگاه است كه براي هر ترم از هر دانشجو 260 هزار تومان دريافت مي شود و نوع ديگر پانسيون ها كه توسط نيروي انتظامي فراهم شده و دانشجويان سراسري و آزاد توأمان سكونت دارند، 150 هزار تومان پول پيش مي گيرند و ترمي 60 هزار تومان از هر دانشجو دريافت مي كنند.»
مادر اين دانشجو گله مندانه مي گويد: «من تنها همين يك فرزند دختر را دارم. قبلا قانوني بود كه با استناد بر آن مي شد تك فرزندها را به شهر محل سكونتشان جابه جا كرد، اما الآن شرايط را خيلي سخت كرده اند. دوست دخترم كه در ترم قبل جابه جايي گرفته بود، مي گويد؛ آن قدر به او واحد كم مي دهند كه پشيمان شده و مي خواهد دوباره به دانشگاه قبلي اش برگردد، چون اگر اينگونه واحد بگيرد، 5 ساله تمام مي كند. وقتي اعتراض مي كنيم، پاسخ مي دهند؛ فرزندتان اگر بيشتر درست مي خواند، خوب جاي بهتري هم مي افتاد. من هم مي گويم حرفشان درست، ولي حالا كه ما اين همه هزينه هاي دانشگاه آزاد را مي پردازيم، چرا بايد دل نگران امنيت و آسايش تك فرزندمان باشيم؟ اگر براي همين يكي هم خداي نكرده اتفاقي بيفتد، تكليف من چيست؟»
اين مادر ادامه مي دهد: «همين ديروز براي سوئيت محل سكونت دخترم آب گرمكن نصب كردند. پنج شنبه و جمعه در خوابگاه ماند كه براي ايام امتحاناتش درس بخواند. بقيه هم پانسيوني هايش به نزد خانواده شان رفته بودند. من كلي صلوات نذر كردم كه نكند آب گرمكن تازه نصب شده مشكلي ايجاد كند.»
از اين مادر سؤال مي كنم: «يعني سركشي و نظارت وجود ندارد؟» وي پاسخ مي دهد: «سركشي مي كنند، اما وقتي وسايل قديمي هستند، هميشه دل نگراني وجود دارد. همين چندي پيش يكي از بخاري ها مشكل ساز شد و دانشجويي را كه آسم داشت، روانه بخش مراقبت هاي ويژه كرد.»
نازنين نيز در تكميل صحبت هاي مادرش مي گويد: «با اين كه ترمي هر نفر 260 هزار تومان مي پردازيم، ده نفر در يك سوئيت دو اتاق خوابه 80 متري سكونت داريم! در هر يك از دو اتاق خواب ها 4 تخت زده اند، مادرم براي آمدنم به دانشگاه يك جهازي تدارك ديد. پتو، خوشخواب، حتي بعضي وسايل را بين خودمان تقسيم كرديم كه از خانه بياوريم.»
خانه هاي مجردي دانشجويي و هزار و يك مشكل لاينحل
پدر و مادر به فرزندشان كه در خانه مجردي است زنگ مي زنند تا هر ده روز يكبار به او سري بزنند. دانشجو به محض اطلاع پيدا كردن از ورود والدينش پاي همه دوستان ناباب را از سوئيت كوتاه مي كند. پارتي هاي شبانه تعطيل مي شود. قفسه هاي كتاب ها مرتب شده و وضعيت به هم ريخته طي چند ساعت روبراه مي شود. والدين هم با سركشي و ديدن اوضاع نرمال دلگرم مي شوند كه چه فرزند گلي دارند! اما چند ترم بعد وقتي ورقه مشروط شدن فرزندشان را مي بينند و يا كارش به كميته انضباطي مي كشد، متحيرانه و بهت زده مي گويند: «حتما اشتباه شده است!!» همايون قسمتي كه خود در انواع خوابگاه هاي دانشجويي (دولتي- خصوصي) استان كردستان به امر مشاوره مشغول است، صراحتا امنيت اخلاقي و رواني خانه هاي مجردي دانشجويي و حتي خوابگاه هاي خصوصي را رد كرده و مي گويد: «من سال هاي اخير اغلب شب ها به خوابگاه ها سركشي داشته ام. همه مشكلات از اين جا شروع مي شود كه دانشجو بين آنچه در ذهن خود از دانشگاه و محيط خوابگاه ساخته با آنچه در واقع وجود دارد، تضاد و فاصله مي بيند. اين فاصله منجر به مشكلات فردي و بين فردي عديده اي مي شود.
مشكلات فردي در قالب ترس، حسادت، عدم كنترل خود (بي خوابي و يا پرخوابي) و... رخنمون پيدا مي كند. مشكلات بين فردي در قالب ناسازگاري، عدم پذيرش يكديگر و مشكلات مادي بين فردي ظاهر مي شوند.»
اين روانشناس سؤاستفاده هاي مالي و عاطفي را از شايع ترين مشكلات دانشجويي طي دوران زندگي خوابگاهي عنوان كرده و مي گويد: «با توجه به اين كه جوان از خانه دور افتاده و ديگر نمي تواند خيلي از مسائلش را با خانواده خود طرح كند، مورد سوءاستفاده از سايرين قرار مي گيرد. من دانشجوياني را سراغ دارم كه به سادگي گوشي هاي موبايل چند صد هزار توماني براي دوستان خود از جنس مخالف خريده اند و يا وسيله اي را كه به هم اتاقي خود قرض داده اند، هرگز نتوانسته اند بازپس بگيرند. در موقعيتي كه شعله كودك درون افراد زبانه مي كشد، ناهنجاري از شكل بد خود خارج شده و عادي به نظر مي رسند. جابه جايي وسايل يكديگر، خيانت در امانت و... از جمله ناهنجاري هاي شايع در زندگي خوابگاهي به ويژه خوابگاه هاي خصوصي و نيمه خصوصي و خانه هاي مجردي دانشجويي هستند. اين گونه اكثر مراجعان من دانشجوياني هستند كه دچار بي اعتمادي شده اند.
مشكل حاد ديگر بددهني ها، پيامك ها و بلوتوث بازي طولاني مدت دانشجويان است. اين ها همه آسيب هايي است كه از نبود نظارت دلسوزانه و متعهدانه بر امور خوابگاهي شكل مي گيرد.»
وي ادامه مي دهد: «دانشجو دارم كه ساير هم اتاقي هايش او را مجبور به سكوت و پذيرش رفتارهاي نابهنجار خود كرده اند. اشتباه فاحش والدين اين است كه براي فرزندشان خانه مجردي مي گيرند، بنده به عنوان يك آسيب شناس توصيه مي كنم هرگز چنين نكنيد. خروجي هاي اغلب خانه هاي مجردي لااقل افرادي پرحرف با ادبيات غيرقابل تحمل و منفي باف هستند. آنها كه بي اعتمادي را تمام و كمال تجربه كرده اند، جز اين نمي توانند باشند.» اين روانشناس در مجموع متذكر مي شود كه زندگي خوابگاهي مهارت هاي خاصي را مي طلبد كه بايد فرد آن را در كارگاه هايي كه از سوي دانشگاه ها برگزار مي شود، بياموزد.
مسعود براتي پور نيز دانشجويي است كه در قزوين تحصيل مي كند. وي دو ترم اول و دوم را در خانه دايي اش در كرج گذرانده، اما بعد به فكر گرفتن خانه مجردي با همكلاسي هايش افتاده است. وي مي گويد: «پول پيش را كه به صاحب خانه داديم، تازه اولين بار براي ديدن خانه رفتيم. آن قدر از خانه اش تعريف كرده بود كه خيال مي كرديم با يك سوئيت نوساز مواجه مي شويم، ولي يك تكه از سقفش درآمده بود. اهالي محل گفتند اين مسئله عادي است. ما خانه هاي خوبمان را به دانشجو اجاره نمي دهيم. بعدها هم صاحب خانه پول پيشمان را كه 500 هزار تومان بود، پس نداد!»
عمده ترين مشكلات رفاهي و امنيتي
مشكلات زندگي خوابگاهي كه به عنوان مهم ترين معضلات دانشجويان شهرستاني محسوب مي گردد، موجب ايجاد بحث ها و اظهارنظرهاي گوناگوني در ميان صاحبنظران و مهم تر از همه مسئولين دانشگاهي شده است.
به نظر مي رسد مهم ترين ريشه اين موضوع را مي بايست در فضاي دوري از خانه و والدين جست وجو كرد.
سيدصاحب دولت شاهي دانشجوي رشته علوم سياسي در مقطع ارشد مي گويد: «جدايي از خانواده علاوه بر اين كه از لحاظ روحي و عاطفي چالش بسيار جدي براي دانشجويان بوجود مي آورد، بر ساير جنبه هاي زندگي خوابگاهي نيز اثر مي گذارد. به اين ترتيب فردي كه از محيط زندگي و خانواده جدا شده و پيوند فكري وعاطفي سابق را با خانواده خود از دست مي دهد، مستعد پذيرش و ابتلا به بحران هاي حاد رواني و عاطفي مي گردد. وابستگي و تعلقي كه تاكنون فرد در قبال خانواده خود احساس مي نمود، در فضاي جديد بسيار تضعيف گشته و از آنجا كه جايگزيني آن براي هر انساني بسيار ضروري مي نمايد، ممكن است باعث پيوندها و وابستگي هاي ناهنجار و نامناسبي نسبت به افراد اطراف خود، فضاي محيطي خاص و نابه هنجار، دستاويزهاي خطرناك، اعتماد و وابستگي به افرادي كه شناخت كافي از آنها ندارد، وابستگي به ابزارهاي خطرناك ارضاء روحي همچون سيگار، انواع مواد مخدر و داروها و قرص هاي خطرناك و... شود.»
اين چنين معضلاتي كه به طور قطع براي بسياري از دانشجويان شهرستاني رخ خواهد داد، آغازگر مسيري است كه فرد را به نقطه اي از انحراف و اختلال مي رساند كه به طور كامل خود را در تضاد با اهداف اوليه زندگي و آموخته هاي خانواده به وي ديده و هدف خود را به طور كامل از اهداف اجتماع جدا مي كند.
اين دانشجو كه طي دوره كارشناسي در خوابگاه دانشگاه سراسري شيراز سكونت داشته و هم اكنون ساكن كوي دانشگاه تهران است، مشكلات زندگي خوابگاهي را اين گونه دسته بندي مي كند: «از جمله مشكلات ديگري كه فارغ از مشكلات روحي و عاطفي دانشجويان شهرستاني با آن دست به گريبان مي باشند و همين مشكلات نيز بر شخصيت روحي و عاطفي و رواني آنها تأثير بسيار منفي مي گذارد عبارت اند از:فضاي خوابگاهي بسيار كم و اسكان تعداد زيادي از دانشجويان در اين فضاي كم، در حالي كه در فضاي دوري از خانواده و بروز مشكلات روحي، دانشجويان نيازمند فضاي آرام و ساكتي مي باشند كه بتوانند با استفاده از فضاي ايجاد شده از خستگي خود بكاهند و همچنين از اين فضا براي مطالعه و مشغول كردن خود به درس خواندن استفاده كنند. نبود اين فضا و اسكان تعداد زيادي دانشجو در اتاق هاي كوچك يكي از بزرگ ترين معضلات اين دانشجويان محسوب مي گردد. از ديگر مشكلات دانشجويان خوابگاهي كمبود امكانات خوابگاه مي باشد. كمبود امكانات خوابگاه كه در نتيجه آن دانشجو بخشي از نيازمندي ها و مشكلات روزانه خود را نمي تواند حل كند تأثير بدي بر روحيه دانشجويان و ديدگاهشان نسبت به محيط اطراف خود دارد.»
بهداشت خوابگاه حلقه مفقوده برنامه ريزي ها
مكيه و حكيمه دوقلوي خواهري هستند كه در پانسيون دانشجويي زندگي مي كنند و دانشجوي دانشگاه آزاد شاهرود در رشته پرستاري اند.
آنها گله مند وضعيت بهداشتي خوابگاه هستند. اگرچه در بهداشت فردي دانشجويان نظارت چندان بازتابي ندارد و دانشجو خودش بايد موظف به رعايت بهداشت باشد، اما در نظافت عمومي و تقسيم وظايف مناسب بين هم اتاقي ها مي توان محيط را مرتب نگه داشت.
يكي ديگر از خواهرها مي گويد: «بايد مسئولان فكري به حال ازدحام اتاق ها كنند. اين طور هم از لحاظ بهداشت مشكل داريم و هم با ازدحام زياد نمي توانيم به خوبي مطالعه داشته باشيم.»
گزارش روز