جيب خالي، پز عالي!
نگاهي به رواج لباس تاناكورا (بخش نخست)

صديقه توانا
در پيچ و خم دالان ها و راهروهاي پرگردوغبار بازار، هرچه به مركز خريد و فروش لباسهاي دست دوم خارجي نزديكتر مي شوي، گله به گله پيرمردان دست فروش را مي بيني كه دور يك پيت حلبي سياه رنگ چمباتمه زده و در غبار آتش و دود و غم گم شده اند و چند جفت كفش كتاني كهنه، 15-10 دست شلوار مخمل و جين سائيده شده و 8-7 دست هم كاپشن و پيراهن چرك و چروك گرفته روي زمين بساط كرده اند و هر تكه را از يك تا 5 هزار تومان در معرض ديد مشترياني كه به قصد خريد لباسهاي تاناكورا به اين محدوده مي آيند، قرار مي دهند و اگر رد آنها را دنبال كني به باغچه يعني محل اصلي خريد و فروش لباسهايي كه بوي نامطبوع و مشمئزكننده اش واقعا آزارت مي دهند، مي رسي و درست در راسته ديگر بازار، يا بعضا در مقابل همين دست فروشان در خود چمبره زده، مغازه هاي شيك و تميز پوشاك توليد داخل قرار دارد. توليداتي كه مي تواني با افتخار آنها را بپوشي، تن پوشي برازنده هر ايراني. فقط كافي است چشم واقع بين خود را باز كني و قيد لباسهاي كهنه و دست چندم آمريكايي، هندي و پاكستاني را بزني و از پوشيدن لباسي غير از لباس توليد وطن ات امتناع و به آنچه كه خود داري افتخار كني!
يكي از مشاغل كاذبي كه با توجه به نيازهاي نسبتا غيرضروري جامعه در چند سال اخير به وجود آمده، فروش لباسهاي دست دوم خارجي در فروشگاههاي موسوم به تاناكورا است كه به دليل قيمت پايين آن، با استقبال مردم روبه رو شده و تعداد اين فروشگاهها در شهرهاي بزرگ بويژه تهران در حال افزايش است، به طوري كه اگر قبلا فقط در مناطق جنوب شهر شاهد اين گونه مغازه ها بوديم، اما در حال حاضر در تمام نقاط شهر از شمال گرفته تا شرق و غرب هم اين فروشگاهها رشد قارچ گونه اي يافته است و اگر قبلا مشتريان اين مغازه ها را افراد كم درآمد و فقير جامعه تشكيل مي دادند، اكنون همه نوع قشري مشتريان اين گونه فروشگاهها هستند.
با نگاهي به پوشاك و البسه شهروندان و بخصوص جوانان و زنان متوجه مي شويم كه چندي است خوش پوشي، تنوع طلبي و مارك دار بودن براي شهروندان بسيار مهم شده است. اما اين نياز براي افراد هزينه بر است و همه قادر به تهيه لباس با قيمتهاي گران نيستند، بنابراين برخي با پوشيدن لباسهاي مارك دار دست دوم اين نيازهاي كاذب را برآورده مي سازند. دلايل استقبال برخي از شهروندان از پوشاك، كفش و كلاه و كيف خارجي دست دوم، بيماريهاي پوستي و عفوني و غيربهداشتي بودن برخي از اين گونه البسه، راههاي قاچاق و ورود غيرمجاز اين كالاها به كشور و نحوه برخورد مسئولان وزارت بهداشت، ستاد مبارزه با قاچاق كالا و وزارت بازرگاني و مهمتر از همه شنيدن نقطه نظرات فروشندگان اين لباسها مهمترين محورهاي مورد بحث و بررسي ما در دو شماره گزارش پيش روست.
20 سال مشتري تاناكورا بودن يعني...
ساعت 2 بعدازظهر، ميدان وليعصر- فروشگاه تاناكورا- وارد مغازه مي شوم، چند خانم مسن با ظاهري مرتب و تر و تميز، رگال كتهاي پشمي را مي چرخانند. فروشنده نگاهي عاقل اندر سفيه مي اندازد و خود را سرگرم مرتب كردن لباسها مي كند. رو به يكي از خانمها مي كنم و مي گويم: «شما بدتان نمي آيد به اين لباسهاي كهنه دست مي زنيد، اين بو شما را آزار نمي دهد؟» مي خندد و مي گويد: «نه خانم ديروز يك كت پشمي را به قيمت 5 هزار تومان خريدم، اما چون كمي سايز آن برايم بزرگ است، مي خواهم تعويض كنم، شما الان با اين رقم بسيار پايين فقط 3 جفت جوراب مي تواني بخري.»
و بدون اينكه دوباره از او سؤالي بپرسم، اينطور ادامه مي دهد: «20 سال است كه مشتري اين مغازه هستم، لباسها را پس از خريداري ابتدا در ماشين لباسشويي مي اندازم و پس از خشك شدن با خيال راحت لباسي شيك و زيبا را بر تن مي كنم.»
به او مي گويم، اما پزشكان معتقدند برخي از ميكروبها كه لابه لاي پرزهاي لباس وجود دارد با شستن از بين نمي رود و باعث بيماري مي شود، دستش را به علامت نفي و رد صحبتهايم بالا مي آورد و مي گويد: «نه خير خانم اين چيزها نيست، سالهاست كه اين لباسها را مي پوشم، كيف و كفش هاي مارك دار و ارزان قيمت و با كيفيتم را از اين گونه مغازه ها تهيه مي كنم، تمام اجناس اين مغازه ها خوب است و تا حالا هم خوشبختانه هيچ مشكلي برايم پيش نيامده. وقتي مي توانم يك كت خارجي زمستاني مارك دار را 7 هزار تومان و يك جفت بوت تمام چرم ايتاليايي را 8 هزار تومان بخرم، ديگر چرا بروم جنس گران بخرم. اين لباسها هم مارك دار است و هم مد روز».
خانم جوان ديگري كه كنارش ايستاده و حاضر به ذكر نام خود نيست در ادامه سخنان اين مشتري 20 ساله تاناكورا مي گويد: «رو تختي، پتو و ملحفه هاي خوبي هم در اين فروشگاهها وجود دارد كه من و خواهرم چندين پتو خريد كرديم، واقعا برخي از اين اجناس مرگ ندارد، بشور و بپوش.» از شنيدن خريد رو تختي و تصور اينكه شايد براي فرد بيماري بوده چهره ام در هم مي رود و به او مي گويم: «محصولات تميز را چگونه به اين اجناس ترجيح مي دهيد»، مي گويد: «بعد از مدتي به اين بو عادت مي كنيد، چيز مهمي نيست!»
حراج لباس دست دوم و كهنه تاناكورا
برخلاف برخي از مشترياني كه هيچ تمايلي به ذكر نام و چاپ عكسشان ندارند، علي بهبهاني اهل خوزستان، 56 ساله و كارمند يك شركت دارويي، داوطلب گفت وگو مي شود و با تاكيد بر اينكه سالهاست مشتري پروپا قرص لباسهاي دست دوم خارجي است، به تبليغ لباسهاي تاناكورا مي پردازد و دليل اصلي انتخاب اين لباسهاي كهنه را به اصطلاح خودش كيفيت بالا و دوام زياد آنها مي داند و مي گويد: «اين لباسها همه از رنگهاي شاد و متنوعي برخوردارند و روحيه را تقويت مي كنند.»
وي مي گويد: «در اين زمينه مردم دو دسته اند دسته اول موافق لباس تاناكورا هستند و دسته دوم شديداً مخالف وجود چنين لباس هايي در بازار پوشاك كشور هستند.»
جيبم با روحيه ام سازگار نيست!
دختر جواني پالتويي را انتخاب كرده و آن را به تن مي كند و جلوي آيينه قدي داخل فروشگاه مي ايستد تا لباس خود را بهتر ورانداز كند. او مي گويد: «خيلي تنوع طلب هستم از طرفي وسع مالي پدرم هم اجازه نمي دهد كه بخواهم از جاهاي شيك و لباسهاي مارك دار خريداري كنم، در واقع جيب خانواده با روحيه ام اصلا سازگاري ندارد! براي همين از اينجا خريد مي كنم.»
او كه ساكن غرب تهران است و از فروشگاه تاناكورا در فلكه اول صادقيه خريد مي كند، در ادامه مي گويد: «قبلا از دوستانم خجالت مي كشيدم كه به آنها بگويم لباسهايم را از كجا مي خرم، اما وقتي ديدم آنها هم با خانواده هايشان مشتري اينگونه مغازه ها هستند، الان ديگر خجالت هم نمي كشم و از پوشيدن لباسهاي تاناكورا لذت هم مي برم»!
منتقدين لباس تاناكورا
به همراه عكاس روزنامه وارد يكي ديگر از فروشگاه هاي تاناكورا در سطح شهر مي شويم. او كه مخفيانه چند عكس از فروشگاه گرفته، بيرون و پشت ويترين منتظر مي ماند. بالاخره چند خانم جوان وارد مي شوند. نظر يكي از آنها را در مورد لباس هاي تاناكورا جويا مي شوم. خود را الهه سرابي و طراح يك نشريه معرفي مي كند. ظاهرا به اتفاق و اصرار دوستانش وارد مغازه شده است. سعي مي كند دست و لباسش به لباس هاي آويزان روي رگال برخورد نكند. گوشه دنجي مي ايستد و مي گويد: «اصلا نظر مثبتي نسبت به اين فروشگاه ها ندارم، الآن از سر كنجكاوي و به اصرار وارد اين مغازه شدم. وقتي وارد مي شوي، دلت مي گيرد، بوي تازگي و نويي نمي دهد، معلوم نيست اين لباس ها را قبلا چه كسي پوشيده است. شايد آن فرد بيمار بوده، يا ناراحتي پوستي داشته، اين لباس ها وسيله مناسبي براي انتقال ميكروب و بيماري به انسان سالم است.» خانم سرابي در ادامه در حالي كه گرهي به نشانه تنفر بين ابروانش مي اندازد، مي گويد: «شايد هم صاحبان اصلي اين لباس ها مرده باشند كه تصور اين از همه وحشتناك تر است كه آدم لباس هاي يك مرده را بپوشد. من حاضرم از بي لباسي بميرم ولي از تاناكورا خريد نكنم».
مشتريان تاناكورا، دنبال چه مي گردند؟
پاساژ علي گوله واقع در بازار نجار، اسپانسر بسيار قوي فروشگاه هاي تاناكوراي پايتخت است. دور تا دور پاساژ سرباز، فروشگاه ها مثل قطار زنجيروار به يكديگر متصل اند و تا چشم كار مي كند گوني هاي لباس كهنه و دست دوم به چشم مي خورد. كاپشن، تي شرت، شلوار گرمكن، پيراهن، كفش كتاني، پالتو و كت و شلوار، البته همه لباس ها مردانه است كه در هواي تميز و زير تيغ آفتاب زمستاني هم بوي نامطبوع، شامه ات را اذيت مي كند.در ابتداي ورود به پاساژ با هجوم مغازه داران و امتناع آنها از صحبت مواجه شديم. مي ترسيدند و از كاري كه مي كردند، وحشت داشتند اما علي رغم اين همه رعب و ترس باز هم اجناس كهنه خود را به مردم غالب و بر تميز و بهداشتي بودن آنها تأكيد مي كردند.يكي از فروشندگان لباس هاي موسوم به تاناكورا با اشاره به اينكه 20 سال در اين شغل فعاليت دارد، بر تميز و بهداشتي بودن لباس ها تأكيد مي كند و مي گويد: «طي اين مدت نشنيدم كه براي استفاده كنندگان اين لباس ها مشكل بهداشتي به وجود آيد، چون تمام اين لباس ها ضدعفوني مي شود و در اختيار افرادي كه قدرت خريد زيادي ندارند، قرار مي گيرد.»او هم كه مثل ديگر فروشندگان از ذكر نامش امتناع مي كند، با تعريف از پوشاك كهنه و دست دوم خارجيان ادعا مي كند: «ما همه نوع مشتري داريم چون پوشاك و لباس هاي خارجي از كيفيت خوبي برخوردارند، اغلب كساني كه دنبال لباس هاي مارك دار هستند ترجيح مي دهند به جاي البسه گران قيمت و دست اول، به اين پاساژ مراجعه كنند و شيك پوش شوند.»فروشندگاني كه دور ما حلقه زده اند همه با اين توجيه كه مردم نمي توانند لباس هاي مارك دار خارجي مخصوصا پوشاك زمستاني را از بوتيك هاي معتبر خريداري كنند، مدعي هستند كه وجود چنين مغازه هايي نياز اكثر جوانان و طرفداران مد را به راحتي برآورده مي كند. حسين كه 40 سال سن دارد با اشاره به اينكه لباس هاي تاناكورا انواع مختلفي دارد، مي گويد: «لباس ها دو دسته اند، لباس هايي مثل كاپشن و كت و شلوار كمتر ممكن است موجب بروز مشكل شوند يا اصلا مشكلي ندارند و لباس هاي زير چون در تماس مستقيم بدن هستند در انتقال بيماري ها موثرند.»او كه نگاه واقع بينانه تري نسبت به ديگر همكارانش درخصوص بهداشت لباس هاي تاناكورا دارد، مي گويد: «اگر از نظر بهداشتي مشكلي باشد مربوط به گروه دوم لباس هاست كه خوشبختانه ورود آنها ممنوع شده است ضمنا اگر قرار بود لباس هاي رو مشكل ايجاد كند، در درجه اول براي ما خطرآفرين بود چون هر روز با آنها سر و كار داريم، ضمن اينكه ما و خانواده هايمان سال هاست كه از اين لباس ها استفاده مي كنيم.»
وقتي به او مي گويم نظر پزشكان خلاف ادعاي شماست و شايد در درازمدت پوشيدن اين لباس ها براي شما مشكل زا باشد، با لاقيدي شانه هايش را بالا مي اندازد و مي گويد: «هر كس حرفه و شغلي دارد، كار ما هم اين است و مجبوريم خطراتش را به جان بخريم.»به حسين آقا مي گويم به جاي اينكه واردكننده و فروشنده لباس هاي كهنه كشورهاي ديگر باشيد مي توانيد در توليدي و كارخانه هاي پوشاك داخلي فعاليت كنيد تا هم به صنعت كشور لطمه اي وارد نشود و هم سلامتي خود و ديگر شهروندان را به مخاطره نيندازيد، با كمي مكث مي گويد: «فروش لباس مارك دار خارجي، پوشيدن پوشاك اروپايي هر چند كهنه، انسان را متمدن مي كند و الآن هم كه اكثرا عقل شان به چشم شان است!»
اگر پوشش ارزش باشد
به راستي چه عواملي باعث مي شود افراد با لباس احساس شخصيت و غرور كنند؟ چرا روزبه روز گرايش به سمت مد و مارك بيشتر مي شود تا جايي كه برخي ها حاضرند تن پوش كهنه ديگران را انتخاب كنند؟
علي باني، پژوهشگر مسائل جامعه در پاسخ به سؤالات فوق در گفت وگو با گزارشگر كيهان مي گويد: «وقتي در جامعه اي پوشش ارزش مي شود و افراد برتري انسان ها را در پوشش شان مي بينند، روي آوردن به جنس هاي دست دوم براي تازه زندگي كردن يكي از راه ها خواهد بود.»
آقاي باني با اشاره به اينكه داشتن روحيه خودباوري و اعتماد به نفس مهمترين راز پيشرفت انسان است، اضافه مي كند: «نداشتن اعتماد به نفس باعث مي شود كه انسان نيمه خالي خود را با مسائل حاشيه اي پر كند بر همين اساس رو به تجملات مي آورد و سعي مي كند به وسيله ظاهر، خود را از ديگران برتر يا همتراز آنان نشان دهد.»
اين پژوهشگر مسائل اجتماعي با اشاره به اينكه پوشيدن لباس هاي تاناكورا و بعضا مارك دار بدون منطق و تفكر صورت مي گيرد و درحال حاضر به يك آسيب اجتماعي تبديل شده است، علت رواج اين اپيدمي را خلأ موجود بين افراد مخصوصا جوانان مي داند و مي گويد: «زماني درون گرايي، ساده زيستي و بي اعتنايي به دنيا، افتخار به حساب مي آمد ولي در دنياي كنوني بسياري از مردم برون گرايي و مصرف هر چه بيشتر را ارزش مي دانند. در حال حاضر مارك باز بودن و درگير شدن با جرياني كه در جامعه متداول مي شود، يكي از طبيعي ترين واكنش هاي جوانانه در برابر اين احساس خلأ است.
خلأ قانوني براي جمع آوري لباس هاي تاناكورا
شايد آن عده كه دنبال خودنمايي هستند خيلي به نكات بهداشتي توجه نكنند و شايد كساني كه از را ه هاي غيرقانوني مي خواهند فرهنگ مصرف گرايي و غرب زدگي را در جامعه رواج دهند فقط دنبال منافع خود هستند، اما آنچه كه در اين بين حائز اهميت است، توجه ويژه مسئولان براي جلوگيري از ورود اين نوع كالاها و لباس ها به داخل كشور است ضمن اينكه نظارت و دقت نظر مسئولان وزارت بهداشت را هم نبايد ناديده گرفت.
مهندس سيدرضا غلامي، معاون بهداشت محيط مركز سلامت و محيط كار در گفت وگو با گزارشگر كيهان با اشاره به اينكه براي جلوگيري از ورود لباس هاي دست دوم و موسوم به تاناكورا، وزارت بازرگاني، ستاد مبارزه با قاچاق و كالا و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي همه بايد دست به دست هم دهند، مي گويد: «جلسات متعددي را با ارگان هاي مذكور برگزار كرديم و مقرر شده است فروش لباس هاي دست دوم بدون مجوز ممنوع باشد چون به سلامتي مردم ضرر مي رساند، اما متأسفانه علي رغم همه نظارت ها باز هم تعدادي از اين فروشگاه ها در سطح شهر به عرضه و فروش اين لباس ها اقدام مي كنند.»
غلامي مي گويد: «اگر گزارشي درخصوص فعاليت اين فروشگاه ها و غيربهداشتي بودن آنها به اين معاونت ارائه شود، به صورت جدي با آنها برخورد مي كنيم.»
وقتي به او مي گويم، با گشت و گذاري در سطح شهر و يا بازار بزرگ تهران مي توانيد بسياري از اين فروشگاه ها را مشاهده كنيد و جلوي فعاليت آنها را بگيريد، مي گويد: «از نظر قانوني وزارت بهداشت مكلف به تعطيل كردن مغازه ها نيست اين كار به دستگاه هاي ديگر برمي گردد و در اين خصوص نيز خلأ قانوني وجود دارد.»
معاون بهداشت محيط مركز سلامت و محيط كار در ادامه مي گويد: «در سال گذشته در سطح كشور 250 مورد فروشگاه متخلف شناسايي و به ستاد قاچاق معرفي شد، اما براي جمع آوري آنها نياز به حمايت بيشتري از سوي ديگر دستگاه ها داريم.»
گزارش روز

توضيح وزارت مسكن در باره گزارش روز كيهان

به دنبال چاپ دو شماره گزارش روز كيهان با عنوان «پروژه مسكن مهر و آسيب هاي اجرايي» در تاريخ هاي 23 و 24 بهمن ماه جاري، روابط عمومي وزارت مسكن و شهرسازي جوابيه اي را در تكميل گزارش كيهان ارسال كرده اند كه عينا مي آيد:
دبير محترم سرويس گزارش روزنامه كيهان
سلام عليكم
مسكن مهر به منظور كمك به تأمين مسكن اقشار هدف (دهك هاي پايين و ميان درآمدي) و با توجه به سيل متقاضيان متولد دهه 1355-1365، طراحي و عملياتي گرديد در اين راستا ضمن تأمين زمين از سوي دولت، تسهيلات بانكي كم بهره متناسب با پيشرفت فيزيكي طرح، در نظر گرفته شد. مبلغ قراردادهاي منعقده نيز بسته به پروژه مورد نظر متفاوت مي باشد با اين حال اين مبلغ حدود 3 ميليون ريال براي هر مترمربع در نظر گرفته شد كه البته بديهي است كه هر چه متراژ يك واحد مسكوني بالاتر باشد قيمت تمام شده كلي آن بالاتر خواهد بود كه با توجه به تامين 200 ميليون ريال (براي واحدهاي صنعتي ساز، 250 ميليون ريال) توسط تسهيلات بانكي، سهم متقاضيان حدودا بين 50 تا 100 ميليون ريال خواهد بود.
حجم و گستردگي بزرگترين طرح ملي در حوزه مسكن (مسكن مهر)، محدوديت ها و مشكلاتي را ايجاب مي نمايد از جمله مي توان به محدوديت خدمات زيربنايي و روبنايي اشاره نمود كه جهت رفع آن، دولت با محوريت وزارت مسكن و شهرسازي با تمام ظرفيت به موضوع ورود نموده اند. در همين راستا وزارت نيرو متعهد گرديده است متناسب با پيشرفت مسكن مهر و براساس اولويت هاي هر پروژه، زيرساخت هاي مورد نياز را فراهم نمايد. اخيرا نيز تفاهم نامه اي ميان وزراي نيرو و مسكن و شهرسازي در ارتباط با چگونگي اجراي شبكه هاي آب و برق و فاضلاب واحدهاي مسكن مهر توسط وزارت نيرو صورت پذيرفته است. لذا با تمهيدات صورت گرفته، بسياري از نگراني ها در اين خصوص مرتفع گرديده است.
با توجه به ارزيابي هاي وزارت مسكن و شهرسازي، سود مسكن مهر به گونه اي است كه ضمن ترغيب بخش خصوصي جهت مشاركت در اين طرح، حاشيه سود به اندازه اي نمي باشد كه پيمانكاران و انبوه سازان طرف قرارداد تمايلي جهت واگذاري آن به پيمانكاران دست دوم داشته باشند ضمن اينكه با نظارت صورت گرفته از سوي وزارت مسكن و شهرسازي و ساير نهادهاي ذيربط شاهد كمترين مشكل در اين زمينه مي باشيم.
در ابتداي طرح مسكن مهر با تقسيم كاري صورت گرفته، مقرر گرديد پس از ثبت نام از متقاضيان توسط وزارت تعاون، پالايش آنان توسط اين وزارتخانه صورت پذيرفته و پس از ساماندهي آنان در قالب تعاوني ها به وزارت مسكن و شهرسازي معرفي گردند. در مرحله بعد پس از تخصيص زمين توسط وزارت مسكن، عمليات ساخت، توسط سازندگان ذي صلاح صورت مي پذيرفت. با اين حال از ابتداي دولت دهم به جهت افزايش سرعت طرح و همچنين بهره مندي از ظرفيت توليدكنندگان حرفه اي تفاهم نامه 3 جانبه اي ميان وزارت مسكن و شهرسازي، انبوه سازان و بانك صورت پذيرفت كه در اين رويكرد انبوه سازان از ابتدا به صورت مستقيم در تعامل با وزارت مسكن و شهرسازي قرار مي گيرند.
وزارت مسكن و شهرسازي هيچگاه كيفيت را فداي كميت ننموده است. لذا براي دريافت مجوزهاي ساخت از شهرداري ها از نظر سازه و معماري هيچ استثنايي براي مسكن مهر در نظر گرفته نشده است (منطبق بر اصول 22گانه مقررات ملي ساختمان) علاوه بر اين دولت از محل يارانه هاي بخش مسكن و از طريق سازمان هاي مسكن استان ها اقدام به عقد قرارداد با شركت هاي داراي رتبه و واجد شرايط نموده است تا نظارت بر عمليات ساخت مسكن مهر با اطمينان بيشتري- حتي در مقايسه با مسكن هاي شخصي ساز- صورت پذيرد.