(صفحه(12(صفحه(10(صفحه(9(صفحه(7(صفحه(8(صفحه(15(صفحه(11(صفحه(5(صفحه(16(صفحه(13(صفحه(4(صفحه (2.3.14


شنبه 7 اسفند 1389- شماره 19873

تصميم گيري اغتشاشات كجا گرفته شد
جنگ ارزشي يا سلطه جويانه

E-mail:shayanfar@kayhannews.ir




تصميم گيري اغتشاشات كجا گرفته شد

حميدرضا اسماعيلي
متن كامل بيانيه موسوي در 22 خرداد چنين است:
به نام خدا. مردم شريف ايران! ضمن تشكر از حضور پرشور و استقبال گسترده شما از انتخابات رياست جمهوري، به اطلاع مي رساند طبق گزارش ها و مستندات واصله علي رغم تخلفات و كارشكني هاي متعدد و نارسايي هاي گسترده، مستندات واصله حاكي از آن است كه رأي اكثريت قاطع مردم متوجه اين خدمتگزارشان بوده است. از مسئولان امر مي خواهم در شمارش آرا نهايت دقت را بنمايند و اعلام مي كنم در غير اين صورت از همه امكانات قانوني براي احقاق حقوق حقه ملت ايران اقدام خواهم كرد. همين جا فرصت را مغتنم مي شمارم و از ملت شريف ايران مي خواهم آماده برگزاري جشن پيروزي در شامگاه ميلاد بانوي دو عالم حضرت فاطمه زهرا(س) باشند.270
گرچه موسوي خود را پيروز ناميد؛ اما در اظهارات وي - چه مطالبي كه در بيانيه آمد و چه آنهايي كه در نشست خبري ذكر شد - علامت هايي وجود داشت كه نشان مي داد وي در اعماق دروني، خود را پيروز نمي داند. او هيچ گاه اعتماد به نفس يك شخصيت پيروز را نداشت. ترديد در كلمات او بيشتر از واژه هاي پيروزي خود را به رخ مي كشيد. او بيشتر از آن كه از پيروزي بگويد متناسب با تبليغات چند ماه گذشته جبهه دوم خرداد از «صيانت از آرا» و «پيگيري تخلفات» سخن گفت. با وجود اين، پرسش بسيار مهم اين بود كه اگر وي خود را واقعاً پيروز انتخابات مي دانست چه نيازي داشت كه آن را به طور غيرقانوني زودتر اعلام كند. آن هم در ظهر روز انتخابات كه تا پايان رأي گيري زمان زيادي باقي بود؟ در واقع، چنان كه روشن است اين قضاوت زودهنگام بيش از آن كه جمله اي خبري باشد، جمله اي انشايي بود و بيش از آن كه مژده اي براي طرفداران وي باشد، نوعي رفتار سياسي بود كه رفتارهاي بعدي جبهه دوم خرداد در روزهاي بعدي هدف از آن را تببين مي كرد.
در واقع، همين اعلام نتيجه زودهنگام به نفع خود و تبعيت نكردن از روش هاي قانوني با هدف برپايي اعتراض هاي خياباني بعدي بود كه موجب شد بسياري از تحليل گران از اين حوادث به عنوان «انقلاب مخملي» يا «انقلاب رنگي» ياد كنند. چرا كه نه تنها اين دو روش از اركان انقلاب مخملي به شمار مي آيد بلكه استفاده از موج رنگي كه جبهه اصلاحات از آن بهره برد نيز يكي از نمادهاي انقلاب مخملي و رنگي به شمار مي آيد. با توجه به شواهد پيش از انتخابات و نوع تبليغات هجومي و شالوده شكنانه جبهه اصلاحات، ترديدي وجود نداشت كه اگر نتيجه انتخابات دلخواه اين جريان نباشد، آنها به سادگي سر تسليم فرو نخواهند آورد. اما با فاصله و اختلاف يازده ميليوني ميان نفر نخست و شخص بعدي اين احتمال وجود داشت كه به دليل فاصله زياد، روند تهاجمي گذشته كه وعده تخلف در انتخابات را داده بود به دليل دلسرد شدن ادامه نيابد. در حالي كه چنين نشد و اين جبهه به جاي پذيرش رأي اكثريت يا اعتراض به شيوه قانون مند طريق راديكالي اعتراض هاي خياباني را با هدف ابطال انتخابات و نيز برخي مطالبات جانبي برگزيد كه معنايي جز «انقلاب مخملي» نداشت.
موضوعي هم كه به اين خواست افراطي و غيرقانوني ياري مي رساند بيانيه هاي موسوي، كروبي، خاتمي و تشكل هايي نظير مجمع روحانيون مبارز و جبهه مشاركت بود. در واقع «انقلاب رنگي» جز ساقط كردن دولت برخاسته از اراده اكثريت، به بهانه «وقوع تقلب» و به واسطه رفتارهايي چون نافرماني مدني و اعتراض ها و تجمعات خياباني كه همان تبلور سياست «فشار از پايين و چانه زني در بالا» بود، معناي ديگري نداشت.
تقاضاي ابطال انتخابات، بر هم زدن قوانين انتخاباتي كشور، ايجاد بدعت هاي سياسي غيرقانوني و حذف رقيبي كه با اكثريت آرا به پيروزي دست يافته است، خواسته هايي بود كه در صورت موفقيت به معناي پيروزي انقلاب رنگي تلقي مي شد. انقلاب رنگي مطابق وقايعي كه در برخي كشورها مانند گرجستان، اوكراين و قرقيزستان رخ داد نيز همين معنا را افاده مي كرد. با اين تفاوت كه در آنجا نتيجه داد و در ايران ابتر ماند.
تصميم پيگيري رفتار غيرقانوني پس از انتخابات در جلسه 23 خرداد با حضور هاشمي رفسنجاني، محمد خاتمي، موسوي، كروبي و حسن خميني گرفته شد. جمع بندي شركت كنندگان در اين جلسه در مصاحبه اي بر زبان جوان ترين عضو اين جلسه نمايان شد كه: «انتخابات بايد باطل شود.» لذا موسوي در بيانيه اي كه پس از اعلام نتايج انتخابات منتشر مي كند، چنين مي آورد:
نتايجي كه براي دهمين دوره از انتخابات رياست جمهوري اعلام شد بهت آور است. مردمي كه در صف هاي طولاني اخذ رأي شاهد تركيب آرا بودند و خود مي دانند كه به چه كسي رأي داده اند با حيرت تمام به شعبده بازي دست اندركاران انتخابات و صدا و سيما نگاه مي كنند، آنان بيش از هميشه به دنبال آن هستند كه بدانند چگونه و توسط چه كساني و مقاماتي طرح اين بازي بزرگ ريخته شده است.
اينجانب ضمن اعتراض شديد به روند موجود و تخلفات آشكار و فراوان روز انتخابات هشدار مي دهم كه تسليم اين صحنه آرايي خطرناك نخواهم شد. نتيجه آنچه از عملكرد متصديان بي امانت ديده ايم و مي بينيم جز تزلزل اركان نظام مقدس جمهوري اسلامي ايران و حاكميت دروغ و استبداد نيست. اينجانب طبق وظيفه شرعي و ملي خويش به افشاي رازهاي پشت سر اين مخاطره خواهم پرداخت و آثار نابودكننده آن را بر سرنوشت كشور توضيح خواهم داد و ترس آن دارم كه ادامه وضع موجود همه نيروهاي مؤثر نظام را به توجيه گراني دروغگو در مقابل مردم تبديل كند و دنيا و آخرت آنان را در معرض لطمه هاي جبران ناپذير قرار دهد.
به مسئولان توصيه مي كنم پيش از آن كه دير شود اين روند را فوراً متوقف كنند و همگي به خط قانون و امانت داري از آراي ملت بازگردند و بدانند كه خروج از عدالت، مشروعيت زداست. آنان بيش از هر كس ديگر، از اين حقيقت باخبرند كه در اين كشور، انقلابي بزرگ و اسلامي صورت گرفته است. كمترين پيام انقلاب ما اين است كه مردم آگاهند و در برابر كساني كه با تقلب روي كار بيايند تمكين نخواهند كرد.
اينجانب از همين فرصت استفاده مي كنم و ضمن تشكر از عواطف ملت بزرگوار ايران به آنان تذكر مي دهم كه ايران، اين موجود آسماني، متعلق به آنان است و نه متقلبان. اين آنان هستند كه بايد با هوشياري خود از آن حفاظت كنند. خائنين به آراي مردم ابايي از آن ندارند كه اين خانه پارسيان به آتش كشيده شود...
نگاهي گذرا به مطالب اين بيانيه كه سراسر توهين به مقامات نظام جمهوري اسلامي است، گرچه عجيب است و عصبانيت نويسنده آن را نشان مي دهد، اما بيانگر صدور ناگهاني و احساسي آن و اينكه از سر بي برنامه گي و «بهت» بوده باشد، نيست. در اين بيانيه موسوي مقامات نظام را با واژه هاي توهين آميزي چون «شعبده باز»، «دروغگو»، «مستبد»، «متقلب» و «خائن» مورد تفقد خويش قرار مي دهد.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
270 . «بيانيه مهم موسوي: من پيروز شدم»؛ پايگاه خبري تابناك؛ 23/3/1388.
پاورقي

 



جنگ ارزشي يا سلطه جويانه

زبير پسر عمه پيغمبر(صلي الله عليه وآله) و همان كسي است كه فاطمه زهرا(عليها السلام) مي خواست به او وصيت كند و به اميرالمؤمنين
(عليه السلام) عرض كرد، اگر شما وصيت مرا قبول نمي كنيد به زبير وصيت كنم! او همان كسي است كه با ابوبكر بيعت نكرد و از خواص حضرت علي(عليه السلام) بود. آن زبير كارش به جايي رسيد كه مقابل اميرالمؤمنين(عليه السلام) ايستاد و آن حضرت درباره اش فرمود: او مصداق «أئ مّه الكفر» و آن ناكثان و پيمان شكناني است كه «نكثوا ايمانهم» در شأن آنان نازل شده است.
در روايت مذكور، پيامبر اكرم(صلي الله عليه وآله) پس از آن كه فرمودند، كسي كه بنا است «علي التأويل» بجنگد همان كسي است كه كفش مرا پينه مي زند، اضافه كردند: و ا نّه يقات ل علي التّأويل ا ذا تر كت سنّت ي و نب ذت و حرّ ف ك تاب اللّه و تكلّم ف ي الدّين من ليس له ف ي ذل ك فيقات لهم عل يّ علي ا حياء د ين اللّه تعالي. پيغمبر(صلي الله عليه وآله) به ابوبكر و عمر و ديگراني كه در آن جا بودند، فرمود: روزي بيايد كه مردم سنّت هاي مرا كنار گذاشته و به دنبال آراي خودشان بروند ـ به قول امروزي ها «دموكراتيك» عمل كنند! ـ در آن روز كتاب خدا تحريف مي شود و آيات خدا را طوري ديگر تفسير مي كنند. البته روشن است كه تحريف لفظي منظور نيست؛ چرا كه خداوند مي فرمايد: نّا نحن نزّلنا الذّ كر و نّا له لحاف ظون.1 از اين رو مراد پيامبر(صلي الله عليه وآله) تحريف معنوي است؛ يعني تفسير به رأي. پيامبر(صلي الله عليه وآله) مي فرمايند، روزي بيايد كه قرآن تفسير به رأي مي شود و معناي اصلي كه منظور خداي متعال است بيان نمي شود. دليل آن نيز اين است كه معناي اصلي خريدار ندارد! اميرالمؤمنين(عليه السلام) خود در اين باره در نهج البلاغه مي فرمايند: و نّه سيأتي عليكم م ن بعدي زمان... ليس ع ند أهل ذل ك الزّمان س لعه أبور م ن الك تاب ذا تل ي حقّ ت لاوت ه و لا أنفق م نه ذا حرّ ف عن مواض ع ه ؛2 زماني بيايد كه در آن روزگار اگر قرآن درست قرائت شود، هيچ كالايي بازارش بي رونق تر و كسادتر از قرآن نخواهد بود، اما اگر قرآن تحريف شده و بر غير معناي صحيحش حمل گردد رونق بسيار خواهد داشت و هيچ كالايي پرخريدارتر از قرآن نخواهد بود!
در زمان حضرت علي(عليه السلام) طوري شده بود كه قرائت پيغمبر(صلي الله عليه وآله) متروك و قرائت هاي جديد مطرح شده بود. حرّ ف ك تاب اللّه و تكلّم ف ي الدّين من ليس له ف ي ذل ك؛ كساني درباره دين سخن مي گفتند كه صلاحيت آن را نداشتند. آيا اين امر در زمان ما چگونه است؟ آيا فقط علما و مراجع و اسلام شناسان در باره دين صحبت مي كنند و ديگران در حوزه مسايل تخصصي دين نظري نمي دهند؟ آيا
غير متخصصان، از بيم اين كه مبادا سخني خلاف واقع و احتياط بگويند، در عرصه مسايل ديني وارد نمي شوند؟ پيغمبر اكرم
(صلي الله عليه وآله) فرمود: روزگاري مي آيد كه كساني در حوزه مسايل مربوط به دين اظهار نظر مي كنند كه صلاحيت آن را ندارند: تكلّم ف ي الدّين من ليس له ف ي ذل ك فيقات لهم عل يّ علي ا حياء د ين اللّه تعالي؛3 اين جا است كه علي(عليه السلام) بايد با آنان بجنگد تا دين خدا زنده مانده و سنّت متروك من دوباره احيا شود: علي ا حياء د ين اللّه تعالي.
جنگ ارزشي يا جنگ سلطه جويانه؟
آري، براي آن كه سنّت هاي متروك احيا و قرائت هاي ساختگي كنار زده شود، براي آن كه تحريف هاي معنوي و تفسيرهاي به رأي، از دامان قرآن زدوده و معناي صحيح آن مطرح و به آن عمل شود، حضرت علي(عليه السلام) بايد با مخالفان بجنگد. اميرالمؤمنين(عليه السلام) درباره هدف خود از جنگيدن چنين مي فرمايد: اللّهمّ ا نّك تعلم أنّي لم ار د الا مره و لا علوّ الملك و الرّ ياسه ؛ خدايا تو مي داني كه اگر با اينها جنگيدم به اين دليل نبود كه امير آنها شده و حكومت و رياست را به دست گيرم. و ا نّما اردت الق يام ب حدود ك و الاداء ل شرع ك؛ من جنگيدم تا حدود تو در جامعه پياده شود و قانون تو اجرا گردد. و وضع الامور في مواض ع ها؛ و براي آن كه كارها در مسير صحيح خودش قرار بگيرد. و توفير الحقوق علي اهل ها؛ جنگ من براي آن بود كه حقوق مردم را به جاي خود بازگردانم. در اثر عملكرد ناصحيح حكومت هاي قبلي، حقوق مردم تضييع شده بود و به نور چشمي هاو اقوام امتيازات ويژه داده مي شد. من جنگيدم به اين دليل كه حقوق مردم را برگردانم و بيت المال را بين اهلش يكسان تقسيم كنم. و المض يّ علي م نهاج نب يّ ك(صلي الله عليه وآله) ؛ و به همان برنامه پيامبر تو رفتار كنم، نه برنامه هايي كه ديگران بعد از پيامبر(صلي الله عليه وآله) به اجرا در آورده بودند. و ا رشاد الضّالّ ا لي انوار ه دايت ك؛4 من با اصحاب جمل و ديگران مي جنگم براي اين كه گمراهان را هدايت كنم. اگر اميرالمؤمنين(عليه السلام) نمي جنگيد، كساني كه به دنبال هدايت بودند راه را گم مي كردند؛ چرا كه رفتار و حكومت اصحاب جمل باعث گرديده بود كه ديگران نيز گمراه شوند. از اين رو حضرت مي فرمايد، من مي جنگم تا راه را براي هدايت مردم و كساني كه مي خواهند راه راست را تشخيص بدهند باز نمايم.
گفتار نهم
رفتار و عملكرد سياسي علي(عليه السلام)
پس از رحلت پيامبر(صلي الله عليه وآله)
صبر 25 ساله، چرا؟
در مباحث گذشته مطرح شد كه چرا اميرالمؤمنين(عليه السلام) بعد از رسيدن به خلافت به مبارزه با عده اي از مسلمانان پرداخت و تقريباً تمامي دوران خلافت آن حضرت(عليه السلام) به جنگ با آنها سپري شد. (ابتدا با اصحاب جمل، سپس با اصحاب صفين و سرانجام هم با اصحاب نهروان.)
همان گونه كه خود اميرالمؤمنين(عليه السلام) نيز بارها در فرمايشات خود تأكيد فرموده، در اين جنگ ها جز انجام وظيفه و تكليف واجبي كه خداي متعال بر عهده ايشان گذاشته بود، هيچ هدف ديگري در كار نبود. اما كساني براي اين اقدامات حضرت علي(عليه السلام) تفسيرهايي ديگر مي كردند. بعضي مي گفتند، اين كارها براي كشورگشايي است و علي مي خواهد سلطه خودش را توسعه داده، ملك خودش را وسيع تر كند. از نظر آنان جنگ علي(عليه السلام) با معاويه براي آن بود كه آن حضرت مي خواست كشوري پهناورتر داشته باشد و سرحدّات شام نيز زير چتر حكومتش باشد! يا جنگش با طلحه و زبير براي آن بود كه مبادا آنان سرزمين حاصل خيز عراق را از دستش خارج كنند!
از سوي ديگر، در دوران 25 ساله خلافت سه خليفه اول و قبل از اين كه مردم با اميرالمؤمنين(عليه السلام) بيعت كنند، برخي افراد آن حضرت را تحريص به جنگ مي كردند. آنان مي گفتند، شما بايد با اينان به جنگ برخيزيد و حق خودتان را بگيريد و نگذاريد ديگران حقتان را تضييع و پايمال كنند. اين افراد هنگامي كه با پاسخ منفي آن حضرت روبه رو مي شدند، مي گفتند علي از جانش مي ترسد و براي اين كه كشته نشود از گرفتن حقش امتناع مي ورزد!5
از اين رو اين سؤال مطرح مي شود كه به راستي چرا اميرالمؤمنين با وجود آن كه خلافت حق آن حضرت بود، براي رسيدن به حق خود هيچ حركتي نكرد؟ آيا واقعاً از جانش مي ترسيد، يا اصولا در اصل اين كه اين اقدام صحيح است يا خير، ترديد داشت؟ آيا اميرالمؤمنين(عليه السلام) واقعاً نمي دانست وظيفه چيست؟! يكي از خرده هايي كه آن زمان نيز مطرح مي كردند و در لابه لاي فرمايشات حضرت علي(عليه السلام) در نهج البلاغه نيز به آن اشاره شده، اين است كه مي گفتند، مگر درباره حقانيت خويش ترديد داري كه اقدام نمي كني؟!6
آيا به راستي اين گونه بود و حضرت در اين امر ترديد داشت؟ آيا ترس از مرگ باعث شد كه در آن دوران اقدام به جنگ نكند؟ همان گونه كه پس از داستان حكميت نيز وقتي حضرت از جنگيدن با معاويه دست كشيد، خوارج اعتراض مي كردند كه چرا دست از جنگ كشيدي، آيا از جانت مي ترسي؟!
پاسخ
در آن روزگار هم برخي
مي گفتند، بهتر بود اميرالمؤمنين(عليه السلام) بعد از رسيدن به خلافت نيز ـ مثل 25 سال قبل ـ با مخالفان نمي جنگيد و يا دست كم مبارزه را به تأخير مي انداخت. از نظر اين عده، اين كه اميرالمؤمنين(عليه السلام) بلافاصله خود را درگير جنگ جمل و بعد هم صفين كرد سياست درستي نبود. به تعبير ساده تر، راهي كه آن حضرت در زمان خلافت خود در پيش گرفت نادرست، و نشانه آن بود كه علي
(عليه السلام) سررشته اي در مسايل سياسي ندارد و راه و رسم حكومت و زمامداري نمي داند!
اميرالمؤمنين(عليه السلام) خود در پاسخ اين گونه قضاوت ها چنين مي فرمايد: ولقد اصبحنا في زمان قد اتّخذ اكثر اهل ه الغدر كيساً؛ ما در زماني زندگي مي كنيم كه اكثر مردم نيرنگ و فريب كاري را زرنگي مي دانند! حضرت با اشاره به كارهاي معاويه مي فرمايد، مردم فكر مي كنند اين از زرنگي و درايت معاويه است كه براي رسيدن به مقاصد خود مكر و حيله به كار مي برد. و نسبهم اهل الجهل فيه لي حسن الحيله ؛ افرادي كه به حقايق امور آگاه نيستند، كارهايي را كه سرچشمه اش مكر و فريب است سياست مداري و حسن تدبير و چاره انديشي مي دانند. ما لهم قاتلهم اللّه؛ اينان به دنبال چه هستند؟ خدا نابودشان كند! قد يري الحوّل القلّب وجه الحيله و دونه مان ع م ن امر اللّه و نهي ه ؛ چه بسا كسي از نظر سياست مداري و مصلحت انديشي نيرومند است و هيچ كم ندارد (حوّل القلّب، يعني كسي كه در تغيير و تحويل كارها و زير و رو كردن آنها ماهر است) ولي امر و نهي خدا و حدود و ضوابط شرعي است كه جلوي او را مي گيرد. او براي چيره شدن بر دشمن، خوب مي داند كه چه بايد كرد، ولي خدا، شرع و تقوا اجازه نمي دهد بسياري از كارها را انجام دهد. فيدعها رأي عين بعد القدره عليها؛ با اين كه راه مكر و حيله را مي داند، ولي براي اطاعت خدا و رعايت ارزش ها آن را رها مي كند. اما كساني كه به دنبال فرصت طلبي و منافع شخصي خود هستند اين گونه نيستند. و ينته ز فرصتها من لا حر يجه له ف ي الدّين ؛كساني كه نسبت به دين بي پروا بوده و احكام شرعي و ارزش هاي اسلامي را رعايت نمي كنند، از هر حيله اي استفاده مي كنند و براي رسيدن به هدف، استفاده از هر وسيله اي را توجيه پذير مي دانند؛ ولي من اين گونه نيستم، بلكه بايد دستور خدا را رعايت كنم. از اين رو من براي رسيدن به پيروزي، از هر راه و وسيله اي نمي توانم استفاده كنم. مانع من تقوا و اطاعت خدا است.8
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
1. حجر (15)، 9: بي ترديد ما اين قرآن را نازل كرده ايم و قطعاً نگهبان آن خواهيم بود.
2. نهج البلاغه، ترجمه و شرح فيض الاسلام، خطبه 147.
3. بحارالانوار، ج 22، باب 7، روايت 260.
4.ابن ابي الحديد، شرح نهج البلاغه، ج 20، باب 414. 2. ر.ك: نهج البلاغه، ترجمه و شرح فيض الاسلام، خطبه 3.
5و6. در ادامه مطالب همين گفتار به شواهدي در اين زمينه اشاره خواهد شد.
7. ر.ك: نهج البلاغه، ترجمه و شرح فيض الاسلام، خطبه 41.
پاورقي

 

(صفحه(12(صفحه(10(صفحه(9(صفحه(7(صفحه(8(صفحه(15(صفحه(11(صفحه(5(صفحه(16(صفحه(13(صفحه(4(صفحه (2.3.14