نگاهي به رواج لباس تاناكورا (بخش پاياني)
خطري كه صنعت پوشاك داخلي را تهديد مي كند

صديقه توانا
در كشور ما و اغلب كشورهاي درحال توسعه با شنيدن واژه «تاناكورا»، جز فروشگاه هاي عرضه لباس هاي دست دوم وارداتي، آن هم با بوي تيز مواد ضدعفوني كننده، چيز ديگري متصور نمي شود. فروشگاه هاي تاناكورا همان سمساري عرضه لباس هايي است كه معلوم نيست پيش از اين بر تن چه كسي رفته است.
امروزه همه افراد با اسم تاناكورا به عنوان يك واژه در زبان آسياي شرقي كم و بيش آشنايي دارند. اما انديشيدن به عوارض استفاده از پوشاك و لوازم تاناكورا موضوعي است كه به خصوص در آستانه سال جديد و خريد پوشاك شب عيد نيازمند تأمل جدي است.
در بيشتر بازار شهرهاي كشور به ويژه مناطق مرزي مكان هاي عرضه لباس هاي رنگارنگ تاناكورايي و به اصطلاح دست دوم وجود دارد. برخي افراد نياز پوشاك خود را به خاطر قيمت پايين و كيفيت بالاي البسه دست دوم از اين طريق برطرف مي كنند، از سوي ديگر كساني هستند كه تنوع لباس هاي خود را از اين فروشگاه ها تأمين مي كنند و در حال حاضر هم به دليل استقبال مردم و موسم خريد شب عيد، بازار فروش اين مراكز نيز رونق يافته و در اين مراكز برخي از شهروندان در ميان انواع پوشاك درهم پيچيده و آويزان از سقف و ديواره مغازه ها به دنبال زير و رو كردن لباس هاي آكنده از بوي مواد ضدعفوني شده، هستند. با گذر از فروشگاه هاي مختلف تاناكورا مي توان انواع پيراهن، كفش هاي تابستاني و زمستاني لباس هاي محلي كشورهاي همسايه، كيف و عروسك و اسباب بازي در رنگ هاي مختلف را مشاهده كرد. استقبال برخي از خانواده ها براي خريد اجناس و لباس هاي تاناكورا باعث شده كه برخي فروشندگان اين فروشگاه ها بدون هيچ ضابطه اي از فروش لباس هاي دست دوم و فاقد امنيت سلامت، پول زيادي به جيب بزنند.
لباس هاي استوك، خطري جدي
براي صنعت پوشاك داخلي
افرادي هستند كه از وارد كردن لباس هاي تاناكورا به شدت متضرر مي شوند و با اين كار موافق نيستند به طوري كه حضور لباس هاي استوك را خطري جدي براي توليدكنندگان صنعت پوشاك كشور مي دانند.
مجتبي ولي، يكي از توليدكنندگان پوشاك در گفت وگو با گزارشگر كيهان مي گويد: «از زماني كه استفاده از لباس هاي تاناكورا مد شده است، اوضاع بازار خيلي به نفع ما نيست و با توجه به اينكه مواد اوليه توليد پوشاك گران و دستمزد كارگران هم بالاست، ديگر كمتر كسي توان استفاده از پوشاك توليد داخلي را دارد به همين جهت بعضي از افراد به فكر خريد از فروشگاه هاي تاناكورا افتاده اند و هر چه واردات اين لباس ها بيشتر شود، صنعت پوشاك داخلي متضررتر مي شود.»
وي مي گويد: «از زماني كه فعاليت چنين فروشگاه هايي داغ شده است، صدها شغل از شغل هاي مرتبط با صنعت پوشاك رو به نابودي رفته است و جالب تر آن كه، كساني به دنبال خريد اجناس خارجي مي روند و سر از فروشگاه هاي تاناكورا درمي آورند كه حتي حاضر به پوشيدن لباس هاي افراد خانواده خود نيستند.»
دكتر مسيب پهلواني، رئيس دانشكده اقتصاد سيستان و بلوچستان هم در گفت وگو با گزارشگر كيهان با اشاره به اينكه لباس هاي دست دوم، كمك بلاعوضي از سوي مراكز خيريه كشورهاي اروپايي و آمريكايي به پاكستان و افغانستان است كه متأسفانه آنها اين نوع پوشاك را به صورت قاچاق روانه كشورمان مي سازند، مي گويد: «اين لباس ها از نظر بهداشتي مشكل دارند و خيلي كنترل و نظارت دقيقي بر روي آنها انجام نمي شود اما به خاطر قيمت پايين اين البسه برخي از مردم صرف اينكه اين لباس ها مارك دار است و كيفيت بالايي هم دارد، آنها را خريداري مي كنند.»
دكتر پهلواني با بيان اين موضوع كه ورود اين البسه، ضربه شديدي به پوشاك داخلي مي زند، مي گويد: «با واردات لباس هاي دست دوم، ريشه شغل هاي كاذب روزبه روز در كشور مستحكم تر مي شود و مسئولان بايد به صورت جدي با اين پديده و آسيب اجتماعي مبارزه كنند و جلوي ورود و قاچاق اين گونه محصولات را بگيرند و از سوي ديگر از توليدكنندگان داخلي هم حمايت جدي به عمل آورند.»
وي مي گويد: «متأسفانه مردم در جريان مشكلات بهداشتي و ضررهاي اقتصادي لباس هاي تاناكورا نيستند، پوشيدن اين البسه در درازمدت روي سلامتي افراد تأثير سوء دارد، ضمن اينكه بازار كار صنعت داخلي پوشاك را هم تهديد مي كند، بنابراين آگاه سازي مردم حائزاهميت است.»
اما و اگرهاي تاناكورا
تا به حال به صورت قاطع، هيچ يك از پزشكان نظر به اين نداشته اند كه پوشيدن لباس هاي تاناكورا، كاملا غيربهداشتي و براي سلامتي مضر است، بلكه برخي از آنها معتقدند شايد در درازمدت استفاده از اين گونه پوشاك، مصرف كنندگان را دچار بيماري هاي پوستي كنند.
صاحب فروشگاه پوشاك رضا فرد، يكي از فروشندگان باسابقه تاناكورا به گزارشگر كيهان مي گويد: «الآن سال هاست كه مشغول خريدوفروش انواع لباس تاناكورايي هستم. علاوه بر لباس هاي خودم تمام خانواده ام نيز از اين لباس ها استفاده مي كنند، در ضمن وقتي كه لباس ها به دست ما مي رسد آنها را مي جوشانيم و ضدعفوني و بعد از اتو كردن آنها را وارد فروشگاه مي كنيم.» اما آيا بعد از جوشاندن و ضدعفوني كردن ديگر هيچ خطري مصرف كنندگان پوشاك تاناكورا را تهديد نمي كند؟
دكتر حميد عمادي، متخصص بيماري هاي عفوني و عضو هيئت علمي دانشگاه علوم پزشكي دانشگاه تهران در گفت وگو با گزارشگر كيهان احتمال انتقال هر گونه بيماري عفوني از طريق پوشيدن اين لباس ها را كم مي داند و مي گويد: «اگر اين لباس ها با شستن، جوشاندن و اتو كردن ضدعفوني شوند، هيچ مشكل خاصي پيش نخواهد آمد، اما پوشيدن كفش هاي دست دوم را خيلي توصيه نمي كنم. همچنين بهتر است از پتو و ملحفه هاي تاناكورا هم استفاده نشود.»
ولي دكتر محمدرضا حيدري، يكي ديگر از پزشكان بيماري هاي عفوني در اين باره به گزارشگر كيهان اين طور مي گويد: «شايد لباس هاي تاناكورا بعد از جوشاندن و شستن و اتو كردن مشكل جدي بهداشتي نداشته باشند ولي هيچ گاه نمي توان توصيه به پوشيدن آنها كرد، چرا كه بسياري از ميكروب ها، شپش و گال ها حتي پس از شست وشو هم از بين نمي روند و تا زمان زيادي دوام دارند و در پرزهاي لباس باقي مي مانند، اما براي اينكه ميكروب هاي لباس از بين برود بهتر است براي مدتي در مايع پرميترين قرار دهيم تا كاملا ضدعفوني شود.»
وي مي گويد: «به عنوان يك متخصص به هيچ عنوان به افراد، پوشيدن اين لباس ها را توصيه نمي كنم .استفاده از اين البسه امكان ابتلا به آلرژي و بيماري هاي انگلي و قارچي را افزايش مي دهد. ضمن اينكه فضايي كه اين لباس ها در آنها به فروش مي رسد، فضايي بسيار آلوده است. هواي اين اماكن به دليل استفاده از مواد ضدعفوني متفاوت و فاقد حداقل استاندارد تنفسي است، حتي ورود به اين مكان ها نيز براي افراد خطر دارد.»
دكتر حيدري مي گويد: «بيماري هاي قارچي، ميكروبي و ويروسي خطرناكي در اين لباس ها وجود دارد. و البته اشعه گامايي به آنها مي دهند تا شايد اين بيماري ها را از بين ببرد اما يك نكته وجود دارد و اينكه وقتي لباس ها همه در عدل هاي بزرگ ريخته مي شوند تحت اشعه گاما قرار مي گيرند واين اشعه به عمق لباس هايي كه در لابه لاي عدل ها وجود دارند نمي رسد و بدين ترتيب تمام ويروس ها و بيماري هاي موجود در البسه از بين نمي رود.»
دكتر حيدري اضافه مي كند: «اين لباس ها از گوشه و كنار خيابان ها و گورستان پوشاك و لباس هاي دست دوم توسط شهرداري جمع مي شوند و از كشورهايي مي آيند كه نه اصول بهداشتي را رعايت مي كنند و نه مسائل شرعي را. اين البسه اغلب از مراكز خيريه كشورهاي اروپايي و آمريكايي و اخيرا هم از كشورهاي جنوب شرق آسيا براي كمك به مردم فقير آفريقا و كشورهاي جهان سوم ارسال مي شود كه متأسفانه توسط قاچاقچيان از كشورهاي افغانستان و پاكستان وارد كشورمان مي شود، بنابراين بسياري از كساني كه از اين نوع لباس ها استفاده مي كنند، شايد در درازمدت به بيماري هاي قارچي و عفوني مبتلا شوند كه در نگاه اول علت بيماري نامعلوم به نظر برسد.»
لباس هاي اشرافي اتيكت دار كهنه
لباس هاي دست دوم نه تنها در ايران، بلكه در تمام جهان بازار دارد و افراد هر يك با دلايل خاصي از آنها استقبال مي كنند، اما اين مسئله نبايد مجوزي براي ورود لباس هاي كهنه و دست دوم به كشورمان باشد.
هاشم پوريزدان پرست، عضو هيئت علمي دانشگاه شيراز و اقتصاددان در گفت وگو با گزارشگر كيهان با اشاره به اينكه عده اي دنبال لباس ارزان، برخي دنبال مد و جمعي هم دنبال لباس اشرافي در بين البسه تاناكورا و بعضاً دست دوم هستند، مي گويد: «اين لباسها در كشورهاي غربي كه مد نقش زيادي در تعويض لباس دارد، جمع آوري مي شود و برخي از اين لباسها به دليل استفاده كم از آن به صورت قاچاق به بسياري از كشورها صادر مي شود و حتي در بازارهاي پررونق به فروش مي رسد.»
وي مي گويد: «برخي از اين لباسها از طريق جزاير كيش و قشم و مرزهاي زاهدان و مهاباد و كردستان وارد كشور مي شود و پس از جداسازي لباسهاي كهنه و نو به بازارهاي مختلف داخلي وارد مي شود، تعدادي از آنها هم به مناطق شمالي شهر تهران مثل خيابانهاي ميرداماد، جردن، ونك و وليعصر به اسم پوشاك نو و با قيمتهاي بالا به مردم فروخته مي شود.»
پور يزدان پرست در ادامه با اشاره به اينكه برخي از اين لباسها مدت طولاني تر از آن استفاده شده به همين دليل با قيمت نازل تري در اختيار مشتريان قرار مي گيرد، مي گويد: «متأسفانه اكثر كساني كه دنبال مد هستند خيلي به بهداشتي بودن لباسهاي دست دوم اهميت نمي دهند تا جايي كه اين افراد حاضرند براي تهيه اين گونه لباسها به سفرهاي خارجي بروند و در جشنواره «مهرجان» يا لباسهاي دست دوم شركت كنند. براساس آمار دو سال قبل يكي از مجلات داخلي، 10 هزار ايراني براي شركت در جشنواره مهرجان به كشورهاي همسايه سفر كرده بودند!»
لباسهاي تاناكورا و حفظ ظاهري آبرومندانه
اما علي رغم توصيه هاي پزشكان براي عدم پوشيدن لباسهاي تاناكورا و توصيه برخي از مسئولان براي جلوگيري از قاچاق اين نوع البسه، عده اي هم با بيان اينكه برخي از مردم به دليل اينكه از وضعيت شغلي مناسبي برخوردار نيستند، مجبورند كه دست به واردات اين لباسها بزنند و درآمدي كسب كنند.
حسينعلي شهرياري، نماينده مردم زاهدان و نايب رئيس كميسيون بهداشت و درمان در گفت وگو با گزارشگر كيهان با اشاره به اينكه صنعت پوشاك داخلي بايد تقويت شود و جنس ارزان در دسترس مردم قرار گيرد، مي گويد: «باتوجه به اينكه پوشاك و كيف و كفش تاناكورا قيمتهاي مناسبي دارد، اقشار مستضعف براي حفظ ظاهري آبرومندانه از اين وسايل استفاده مي كنند، ضمن اينكه مردم استانهاي محروم هم از اين طريق اشتغالزايي و درآمدي كسب مي كنند، بنابراين موافق نيستم كه جلوي واردات لباسهاي تاناكورا گرفته شود.»
نماينده مردم زاهدان اضافه مي كند: «اما لباسهاي غيربهداشتي بايد معدوم شود و برچسب قاچاق هم از روي اين لباسها برداشته شود.»
به نايب رئيس كميسيون بهداشت و درمان مي گويم، اما اين پوشاك از طريق قاچاق و مبادي غيررسمي وارد كشور مي شود و سلامتي مردم و صنعت پوشاك كشور را تهديد مي كند كه وي در توضيحي مي گويد: «اگر قرار باشد جلوي قاچاق گرفته شود بايد از قاچاق كالاهاي ديگر مثل موادمخدر، سيگار و... كه اولويت دارد، جلوگيري به عمل آيد و سپس به مسئله پوشاك بپردازيم.»
خلأ قانوني داريم يا نه؟
تمام مسئولان و دست اندركاران در وزارت بهداشت و درمان، وزارت بازرگاني، ستاد مبارزه با قاچاق كالا و ارز و نيروي انتظامي تلاش خود را براي حفظ سلامت مردم، مبارزه با ورود كالاهاي غيرمجاز و البسه دست دوم و تاناكورا به كار بسته اند، اما با همه تدابير ويژه ظاهراً به دليل خلأهاي قانوني موجود، برخورد با متخلفان خيلي موفق نبوده است.
حسن رادمرد، رئيس اتحاديه اصناف و بازرگانان در گفت وگو با گزارشگر كيهان با اشاره به اينكه تمام دستگاهها اهتمام دارند كه جلوي قاچاق البسه دست دوم گرفته شود، مي گويد: «باتوجه به اينكه اين پوشاك از مبادي ورودي مرزي در كردستان وارد مي شود و اين مبادي روزنه هاي زيادي دارد، به راحتي نمي توان از ورود آنها جلوگيري كرد. ضمناً از سوي اتحاديه پوشاك هم اخطارهاي بسياري به قاچاقچيان و فروشندگان مركزي آنها در بازار علي گوله تهران داده ايم، اما مصوبه و قانوني خاص در اين مورد نداريم و نمي توانيم با آنها برخورد قضايي كنيم.»
رئيس اتحاديه اصناف و بازرگانان با اشاره به اينكه1000 فروشگاه بدون مجوز و پروانه كسب مشغول فعاليت هستند، اضافه مي كند: «1200 فروشگاه تاناكورا هم بدون پروانه كسب و به صورت غيرقانوني كار مي كنند و به همه آنها اخطار كتبي داده ايم كه از فروش اين البسه جلوگيري كنند اما متأسفانه ارگانهاي اجرايي بدليل خلأ قانوني وارد عمل نمي شوند.»
اما نادر سهرابي، مديركل سابق آمار و اطلاعات ستاد مركزي مبارزه با قاچاق كالا و ارز و كارشناس اقتصادي در گفت وگو با گزارشگر كيهان با رد اين موضوع كه هيچ خلأ قانوني براي برخورد با متخلفان و قاچاقچيان البسه تاناكورا وجود ندارد، در توضيحاتي مي گويد: «ستاد مركزي مبارزه با قاچاق كالا و ارز در جلسه 69 خود، مصوبه اي در خصوص برخورد و جمع آوري اين البسه داشته است كه تمام لباسهاي دست دوم قاچاق مكشوفه در هر استان برابر مقررات توسط سازمان جمع آوري و اموال تمليكي بايد معدوم شود. اما در اين مورد چند تبصره هم وجود دارد كه البسه ست دوم خارجي به جز در موارد خاص و محدود كه در قانون مشخص شده ممنوع است و گمرك جمهوري اسلامي نيز طي بخشنامه اي با ابلاغ مصوبه ستاد مركزي مبارزه با قاچاق كالا و ارز، روش اجرايي براي جلوگيري از ورود حمل و نقل و عرضه البسه دسته دوم خارجي و چگونگي جمع آوري و انهدام آنها را در دستور كار خود قرار داده و نيروي انتظامي هم با برنامه ريزي نسبت به تشديد اقدامات كنترلي و نظارتي در مبادي ورودي و مسيرهاي انتقال اقدام لازم را به عمل آورده است. اما اتحاديه پوشاك و سازمان حمايت از مصرف كنندگان هم در اين خصوص بايد به صورت جدي وارد عمل شود و طبق مصوبه ستاد مركزي مبارزه با قاچاق كالا و ارز، وزارت بازرگاني موظف به پلمب كردن مغازه ها و فروشگاه هاي البسه تاناكورا است و اگر تاكنون اين كار صورت نگرفته كم كاري شده است.»
وقتي به او مي گو يم، برخي از مسئولان معتقدند كه اگر جلوي ورود اين اجناس و فروش آنها در فروشگاه گرفته شود، جمعيت زيادي بيكار مي شوند اين طور توضيح مي دهد: «اگر مثلا 10هزار نفر بيكار شوند بهتر است يا اينكه سلامت و تندرستي افراد زيادي از اقشار مختلف جامعه از جمله كودكان و نوجوانان به خطر افتد. از سوي ديگر مسئولان بايد شغل جايگزيني براي اين افراد در نظر بگيرند.»
به آقاي سهرابي مي گويم، اما ظاهراً توپ جلوگيري از ورود البسه تاناكورا در زمين ارگانها و سازمانهاي ذي ربط پاسكاري مي شود و ستاد به خوبي نتوانسته از عهده كار برآيد چون در هر گوشه و كناري از سطح شهر، اين فروشندگان بدون هيچ ترس و واهمه اي و اكثراً بدون پروانه كسب و مجوز مشغول به كار هستند، كه آقاي سهرابي در پاسخم مي گويد: «ستاد طبق وظيفه قانوني خود تلاش مي كند اما براي رسيدن به وضعيت مطلوب تمام دستگاه ها بايد وارد عمل شوند و با اين بهانه كه خلأ قانوني داريم نبايد شانه از زير بار مسئوليت خالي كنند.»
وي با ارائه آماري از فعاليتهاي سال گذشته ستاد مي گويد: «در سال گذشته 88 ميليون تومان و در سال 87، رقمي معادل 277 ميليون تومان كشفيات البسه تاناكورا داشتيم، همچنين در سال 88 نسبت به سال 87، شاهد 67درصد كاهش كشفيات بوديم، و در 9 ماهه سال جاري هم يك ميليارد و 678 ميليون ريال كشفيات پوشاك دست دوم داشتيم به طوري كه با رشد 239 درصدي كشفيات در همين مدت روبه رو بوديم.»
تاريخچه تاناكورا
اصلا لباسهاي دست دوم از چه زماني وارد كشور و چرا به نام تاناكورا معروف شدند كه حالا اين همه براي اكثر مردم دردسرساز شده است؟
فروشنده پوشاك رضا فرد در بازار علي گوله با اشاره به اينكه تاريخچه اين لباسها به زمان رضاخان برمي گردد، مي گويد: «آن زمان اين لباسها به اسم البسه بيروتي معروف بود و رضاخان به جاي اينكه لباسهاي غربي را جايگزين لباسهاي قاجار كند، البسه دست دوم خارجيان را وارد كشور مي كرد و مردم هم به شدت از آنها استقبال مي كردند.»
وي در ادامه مي گويد: «حدود 20سال پيش بود كه گوش ها براي نخستين بار با واژه تاناكورا آشنا شد. سريالي كه سرسختي يك زن را براي رسيدن به آرزوهاي بزرگش نشان مي داد. «اوشين تاناكورا» شخصيت داستاني بود كه از كودكي واژه فقر و نداري را مي شناخت اما او براي رسيدن به آرزوهايش از هيچ كوششي دريغ نداشت . پخش سريال «سالهاي دور از خانه» همزمان با مهاجرت ايرانيان به كشورهاي آسيايي بخصوص ژاپن بود. در آن زمان بود كه برخي از مسافراني كه از آن طرف آب مي آمدند براي دوستان خود سوغاتي هايي مي آوردند كه به مرور زمان مشخص شد آن اجناس نو نيستند و از آن زمان واژه تاناكورا در ميان مردم باب و راهي براي تجارت شد.»
گزارش روز