(صفحه(12(صفحه(10(صفحه(6(صفحه(9(صفحه(7(صفحه(8(صفحه(15(صفحه(11(صفحه(5(صفحه(16(صفحه(13(صفحه(4(صفحه (2.3.14


یکشنبه 21 فروردین 1390- شماره 19897

خادمان سفيدپوش در جاده تندرستي
نقش پرستاران در روند بهبودي و سلامت بيماران- بخش پاياني



خادمان سفيدپوش در جاده تندرستي
نقش پرستاران در روند بهبودي و سلامت بيماران- بخش پاياني

صديقه توانا
«براي حفظ سلامت بيمار اهميت پرستاري در طراز اول قرار دارد يعني اگر بهترين پزشكان و جراحان، كار خودشان را با بيمار به بهترين وجه انجام دهند اما از آن بيمار پرستاري نشود، به طور غالب، كار آن پزشك يا جراح عالي قدر بي فايده خواهد بود. نقش پرستاري و بيمارداري در حفظ سلامت بيمار نقش درجه اول و معادل با نقش يك پزشك ماهر است...
همچنين پرستاري يكي از سخت ترين كارها از لحاظ فشار روحي و جسمي است، نشستن پهلوي بيمار، با او به مهرباني رفتار كردن، به او لبخند زدن و او را با عمل، رفتار و پذيرايي خود، از رنجهاي فراوان دوران بيماري رهاندن، تحمل پولادين لازم دارد. پرستار با چنين وضعيتي روبه روست... چه سرمايه عظيمي از حلم و تحمل و گذشت و مدارا و اخلاق خوش لازم است تا پرستار بتواند با بيمار سر كند، اما منش بيمار با پرستار برعكس منش پرستاري، مهرباني نيست، گاهي تندي است، و گاهي پرخاش تحمل اينها خيلي سخت است.»
متن فوق بخشي از فرمايشات رهبر معظم انقلاب اسلامي در مورد وظيفه و نقش خطير پرستاران است كه در جمع پرستاران و به مناسبت روز پرستار ايراد فرمودند. در واقع پرستاران خادماني خدايي هستند كه شب و روز براي سلامتي جامعه تلاش مي كنند، اما در كنار اين همه سختي خود نياز به تأمين سلامت جسمي و روحي دارند چون نقش كليدي در روند بهبود و سلامتي بيماران دارند.
شيفتهاي طاقت فرسا
به اعتقاد كارشناسان مسائل بهداشتي، سلامتي ركن اساسي پويايي و پيشرفت جوامع است و محور اصلي سلامتي در تمام سطوح آن پرستاري است. ضمن اينكه تمام دانش و مهارت پزشكان بدون ارائه اقدامات مناسب و به موقع پرستاري در سلامت جامعه نمي تواند مؤثر باشد، اما باتوجه به كمبود نيرو، پرستاران در ارائه خدمات مطلوب قطعاً با كم و كاستي هايي مواجه مي شوند كه اين مسئله توجه جدي مسئولان ذي ربط را در رفع مشكلات مي طلبد.
خانم حيدري كه 9 سال سابقه كار در بخش ICU و اورژانس را دارد به مشكلات خاص پرستاران اين بخشهاي ويژه اشاره مي كند و مي گويد: «مريضي كه وارد اين بخشها مي شود، قطعاً براي بهبود و سلامتي و به قصد ترخيص مي آيد و هيچ بيمار و همراه بيماري هم دوست ندارد، مريضش را بخاطر كمبود نيرو و عدم رسيدگي مناسب از دست بدهد، بنابراين سلامتي پرستار در وهله اول بايد مدنظر قرار گيرد.»
اين پرستار كه دل پردردي از سختي كار و حقوق پايين دارد، مي گويد: «اضافه كاري هاي اجباري و استراحت كم، كافي است تا بر پرستار غلبه كند و او را از پاي درآورد يا غفلتاً دارو يا آمپول اشتباهي به بيمار خود بدهد، آن موقع است كه بايد پاسخگوي همه باشد، پس بهتر است مسئولان به صورت جدي مراقب سلامتي جامعه و پرستاران باشند تا هيچ كس در اين ميانه متضرر نشود.»
آقاي رسولي هم كه در كنار تخت يك بيمار مشغول تعويض ملحفه و سپس تزريق آمپول داخل سرمش مي باشد، از سختي كار گله مي كند و مي گويد: «پرستاران در برخي از بيمارستانها به صورت سه شيفت كار مي كنند به نحوي كه هر هشت ساعت يك بار شيفت آنها عوض مي شود.»
وي مي گويد: «هشت ساعت كاري به سه نوبت از 7 صبح تا 15، 15 تا 23 و 23 تا 7 صبح تقسيم شده است و هر گروه از پرستاران به صورت چرخشي در اين ساعات فعاليت مي كنند و هر پرستار به طور ميانگين در هفته دو شب را دور از منزل و در شيفت كاري شب به سر مي برد.»
اين پرستار اضافه مي كند: «در خطر بودن سلامتي پرستاران، مسئوليت جان بيماران، رسيدگي به حداقل 15 بيمار در طول يك ساعت و... همه از دشواري هاي كار پرستاري به شمار مي رود و كمتر پرستاري را داريم كه اعياد نوروز و تعطيلات رسمي را در كنار خانواده خود باشد.»
ترك خدمت پرستاران به علت سختي كار
در ايران به ازاي هر هزار نفر 2/1 تا 3/1 پرستار وجود دارد كه براي رسيدن به استانداردهاي جهاني، تعداد نيروي پرستاري كشور بايد حداقل 5/2 برابر شود، اين در حالي است كه در آمريكا به ازاي هر هزار نفر 6 تا 8 نفر پرستار وجود دارد، در اروپا 7 پرستار به ازاي هر هزار نفر و به طور ميانگين در ساير كشورها 3 تا 4 نيروي پرستاري به ازاي هر هزار نفر جمعيت وجود دارد.
دكتر محمدعلي چراغي، رئيس دانشكده پرستاري و مشاور وزير بهداشت در امور پرستاري نيز در گفت وگو با گزارشگر كيهان در توضيحاتي براي رفع مشكلات پرستاران مي گويد: «به علت كمبود نيروي پرستار در مراكز درماني به فكر اعمال اضافه كار اجباري هستيم و به همين علت برخي پرستاران ترك خدمت كرده اند اما با جذب نيروي جديد اميدواريم اين مشكلات بزودي مرتفع گردد.»
وي مي گويد: «در سال 87 ضريب نيرو به تخت بيمارستانهاي تحت پوشش دانشگاه علوم پزشكي ايران 81/0 به ازاي هر تخت بيمارستاني بود كه اين ميزان در سال 88 به 88/0پرستار به ازاي هر تخت رسيد و در حال حاضر هم 12/0 پرستار به ازاي هر تخت با حداستاندارد فاصله داريم، اما ان شاءالله بزودي به استاندارد يك نيرو به ازاي يك تخت مي رسيم.»
رئيس دانشكده پرستاري در ادامه با اشاره به اينكه بايد نگرش جامعه به شغل پرستاري عوض شود، مي گويد: «پرستار كسي است كه مي تواند با كمترين دريافتها، گستره وسيعي از ارائه خدمت را در سطح بيشتري از درمان به افراد داشته باشد همچنين يك پرستار بهتر از هركسي بيمار را مديريت كند و او را به سمت سلامتي بهتر سوق دهد، بنابراين موفقيت نظام سلامت ما در گرو داشتن پرستاراني سالم در تمام ابعاد سلامت جسمي، روحي، رواني و معنوي است.»
وقتي به او مي گويم پرستاران با جان مردم سر و كار دارند و نبايد كم كاري ها و مشكلات شغلي خود را وارد اين حرفه نمايند، مي گويد: «پرستار در وهله اول خود نياز به حمايت دارد تا بتواند از بيماران حمايت كند و لذا سياستگذاران بايد به پرستاران خوب رسيدگي كنند تا سطح رضايت مردم و جامعه از نظام سلامت ارتقا يابد و اين كاري است كه در اغلب كشورهاي توسعه يافته به آن دست يافته اند.»
به او مي گويم: ما در كجاي اين روند قرار داريم، مي گويد: «قدمهاي اوليه را برداشته ايم اما تا رسيدن به نقطه مطلوب فاصله زيادي داريم.»
جزئيات قانون كاهش كار پرستاري
«اگر به تعريفي كه منابع و مراجع علمي از پرستاري دارند و آن را علم و هنر ارتقاي سلامت، پيشگيري از بيماري و درمان و بازتواني بيماران مي دانند، توجه كنيم، مي بينيم حيطه فعاليت پرستاري بسيار گسترده و مرتبط با تمام ابعاد جسمي، رواني و اجتماعي افراد، چه سالم و چه بيمار مي باشد.»
غضنفر ميرزابيگي، رئيس سازمان نظام پزشكي كشور در گفت وگو با گزارشگر كيهان با بيان مطلب فوق در تبيين نقش پرستار در تأمين سلامتي بيمار اين طور مي گويد: «اصولا در پرستاري به جاي كلمه بيمار از عنوان مددجو استفاده مي كنيم يعني هم به افراد بيمار براي درمان و بازتواني آنها توجه مي كنيم و هم به افراد سالم براي ارتقاي سلامت، تغيير سبك زندگي و پيشگيري از بيماري ها خدمت رساني مي كنيم، البته در كشور عمدتاً پرستاران براي دخالت در مرحله بيماري انسانها بكار گرفته مي شوند و آن هم مراقبت از بيماران در بيمارستانها و مراكز درماني است كه اين نوع به كارگيري پرستاران عدم استفاده از پتانسيل و توان بالاي آنهاست كه براي آن آموزش ديده اند.»
از رئيس سازمان نظام پرستاري كشوري در خصوص جزئيات قانون كاهش ساعت كاري سؤال مي كنم كه در توضيحاتي مي گويد: «اين قانون، يك قانون جامع و كامل است كه خود شامل 5 قانون مي باشد و هركدام به يك جنبه مهم از مشكلات پرستاران اشاره مي كند، اولين امتياز اين قانون تعيين ساعت استاندارد و واحد در كل كشور است. متأسفانه تا قبل از اين به دليل سلايق و مديريتهاي متفاوت ساعات كار متنوعي در پرستاري وجود داشت كه از 36 ساعت در هفته تا 50 ساعت نيز در شركتهاي خصوصي وجود داشت.»
وي مي گويد: «در اين قانون مبناي ساعت كار پرستاران 44 ساعت در هفته است كه مصوب مجلس در قانون خدمات كشوري است، از اين 44 ساعت به تناسب سابقه خود، كار در بخشهاي با صعوبت كاري و كار در شيفتهاي غيرمتعارف تا 8 ساعت كاهش پيدا مي كند و در اين قسمت باتوجه به شغل پرستاري، همه پرستاران از 4 ساعت كاهش ساعت كار برخوردار خواهند شد.»
ميرزابيگي اضافه مي كند: «دو بخش مهم اين قانون ساعت كار در شبها، همچنين روزهاي تعطيل است كه با ضريب 5/1 محاسبه مي شود و اين به دليل آسيب هاي شغلي ناشي از كار شبها تعيين شده است، همچنين دراين قانون پرستاري در تمام بخشها به عنوان شغل سخت و زيان آور شناخته شده است و پرستاران تمام بخشها بخصوص پرستاران تحت پوشش قانون كار مي توانند از مزاياي مشاغل سخت و زيان آور استفاده نمايند و با 25 سال كار بازنشسته شوند. علاوه بر اين براي تمامي پرستاران در بخشهاي رواني، سوختگي دوماه مرخصي علاوه بر مرخصي ماهانه درنظر گرفته شده است.»
وقتي به آقاي ميرزابيگي مي گويم پس چرا اين قوانين اجرا نمي شود تا پرستاران بدون دغدغه به كار خود بپردازند، مي گويد: «معتقديم پرستار بايد با يك شيفت كار در رفاه باشد تا بتواند فارغ از هرگونه دغدغه اي به بيماران خدمت كند لذا همه تلاشمان را براي رفاه پرستاران انجام داده ايم، اما براساس يك اصل، قانون از زمان تصويب نهايي و تاييد شوراي نگهبان و ابلاغ دولت لازم الاجراست و اين قانون هم پس از طي مراحل خود توسط رئيس جمهور ابلاغ شده است و آيين نامه دستورالعمل آن هم تصويب و ابلاغ شده است ولي به دلايلي مثل عدم تامين منابع مالي و تامين نيروي جايگزين، اجراي آن به تعويق افتاد، اما خوشبختانه با برگزاري آزمون استخدام 23 هزار پرستار و پيش بيني بودجه اين قانون، اين مشكل رفع شده است و تا نيمه دوم سال جاري نيروهاي جديد مشغول كار مي شوند.
حافظان سلامت
پرستاران، حافظان سلامت در جامعه هستند و با توجه به اينكه پرستاري يك كار آسماني است، حل مشكلات آنها هم يك كار خدايي محسوب مي گردد. دكتر شاهرخ رامين نماينده مردم دماوند و عضو كميسيون بهداشت، درمان و آموزش پزشكي در گفت وگو با گزارشگر كيهان با اشاره به اينكه مجلس تلاش زيادي براي احقاق حقوق پرستاران انجام داد، مي گويد: «جلسات متعددي با سازمان نظام پرستاري، كميسيون بهداشت و وزارت بهداشت انجام داديم تا بتوانيم لايحه اي در حمايت از جامعه پرسنل باليني نظام سلامت به تصويب برسانيم كه در نهايت قانون كاهش ساعت كاري پرستاران نيز به تصويب رسيد و دولتمردان هم تمام تلاش خود را براي استخدام نيرو انجام دادند و ديديم كه آزمون در 2 اسفند سال گذشته برگزار شد و بودجه لازم هم براي استخدام آنها درنظر گرفته شده است.
به دكتر رامين كه خود پزشك است مي گويم برخي از بيماران از برخورد نامناسب برخي پرستاران گله دارند و از بي توجهي آنها نسبت به تزريق آمپول و دادن دارو در ساعت مقرر ناراضي هستند، حال آنكه يك پرستار نبايد مشكلات كاري خود را با سلامتي بيماران درگير كند، كه وي در توضيحاتي مي گويد: «به عنوان يك طبيب بارها ديده ام كه چگونه پرستاران در اوج خستگي و مشقت و در شرايطي كه پرستار روز بودند، در شيفت شب بر بالين بيمار ديگري حاضر مي شوند و به آنها رسيدگي مي كنند بدون اينكه خم به ابرو آورند ولي خب اگر گاهي برخي از پرستاران هم به علت كار زياد گله و شكايتي كنند، بيماران نبايد خيلي به دل بگيرند.»
اين عضو كميسيون بهداشت در ادامه مي گويد: «جامعه پرستاري جداي از جامعه ايراني نيست و در شرايط فعلي كه در برخي از ادارات و سازمان ها با كمبود نيرو مواجه هستند و كشور هم عزم خود را براي توسعه و تحول و جهاد اقتصادي جزم كرده است همه بايد، با كمبودها بسازيم تا آينده خوبي را براي نسل آينده رقم بزنيم، اما در مجموع پرستاران تحت هر شرايطي حتي به اندازه سر سوزني از وظيفه اصلي خود كه همانا رسيدگي به بيماران است قصور نمي كنند.»
رونمايي از كدهاي اخلاقي پرستاري
«آيين ملي اخلاق پرستاري درپي عمل به فرمايشات حضرت آيت الله خامنه اي كه در ديدار سال گذشته پرستاران باايشان مورد تاكيد معظم له قرار گرفته بود، تدوين شده است و در مراسم روز پرستار و به دست رئيس جمهور پرده برداري شد.»
مهندس ميرزابيگي، رئيس سازمان نظام پرستاري با اعلام اين خبر به گزارشگر كيهان در توضيحاتي تكميلي مي گويد: «با توجه به اينكه سال گذشته رهبر معظم انقلاب فرموده بودند، ميثاق ملي و منشور اخلاقي پرستاران بايد بررسي شود اين كد اخلاقي تهيه و تدوين شده است و اميد است تمام پرستاران ظرف مدت كوتاهي به تعالي معنوي در حيطه كاري خود برسند و اين را سرلوحه كارهاي خود قرار دهند.»
وي همچنين با تاكيد بر اينكه درسال جهاد اقتصادي نوع نگاه پرستاران در زمينه اقتصاد اين گونه است كه با فعاليت هاي خود كاري كنند تا درآمدهاي بيمارستان از محل پرداخت مردم افزايش نيابد و اين بزرگترين جهاد اقتصادي است، به برخي از برنامه هاي سال جاري سازمان نظام پرستاري اشاره مي كند و مي گويد: «راه اندازي دوره آموزشي رهبري در پرستاري از ديگر برنامه هاي امسال سازمان نظام پرستاري است كه با كمك وزارت بهداشت و شوراي بين المللي پرستاري (ICN) در دستور كار قرار دارد. اين دوره آموزشي سطح پرستاري كشور را بين المللي مي كند و فردي كه اين دوره را مي گذراند مي تواند به عنوان مدرس و مربي دوره هاي مديريت و رهبري در پرستاري در كشورهاي منطقه وكشورهاي تحت پوشش ICN تدريس كند.»
وي در ادامه مي گويد: «استانداردسازي خدمات پرستاري را توسط سازمان استاندارد و تحقيقات صنعتي به 150 مورد رسانديم درحالي كه بيش از 500 مورد است و ما اولين زيرگروه پزشكي هستيم كه اين كار را انجام مي دهيم.»
ميرزابيگي يادآور مي شود: «موضوع ديگري كه امسال در دستور كار سازمان نظام پرستاري قرار دارد بازنگري و به روز كردن استاندارد منابع انساني نسبت به تخت، نياز جامعه و مردم در مراكز بهداشتي و درماني است زيرا در زمان حاضر بسياري از چارت هاي مراكز بهداشتي و درماني مربوط به چند سال قبل است.»
وي مي گويد: «درحال حاضر در بخش هايي مانند كميته هاي كنترل عفونت بيمارستان ها، حاكميت باليني، اتاق هاي عمل و درمانگاه ها عملا تخت وجود ندارد اما توسط پرستاران اداره مي شود لذا تعداد پرستاران در مجموع نسبت به تخت به طور كاذب بالا نشان داده مي شود.»
رئيس كل سازمان نظام پرستاري خاطر نشان مي كند: «براي حل اين موضوع سازمان نظام پرستاري پيشنهاد استخدام غيردولتي به صورت تعاوني و با مشاركت پرستاران را داده است كه اميدواريم عملي شود.»
رئيس سازمان نظام پرستاري در ادامه مي گويد: «پرستاران نقش محوري در مصرف منطقي داروها دارند به خصوص افرادي كه از بيمارستان ترخيص مي شوند در اين زمينه سازمان نظام پرستاري از 2 سال پيش طرحي به عنوان طرح «توجيه هنگام بستري و آموزش هنگام ترخيص» را ارائه كرده است. در دنيا به طور متوسط 250 قلم دارو را پرستاران اختيار تجويز دارند اما متأسفانه در كشور هنوز اين مورد قانوني نشده است.»
گزارش روز

 

(صفحه(12(صفحه(10(صفحه(6(صفحه(9(صفحه(7(صفحه(8(صفحه(15(صفحه(11(صفحه(5(صفحه(16(صفحه(13(صفحه(4(صفحه (2.3.14