(صفحه(12(صفحه(10(صفحه(6(صفحه(9(صفحه(7(صفحه(8(صفحه(15(صفحه(11(صفحه(5(صفحه(16(صفحه(13(صفحه(4(صفحه (2.3.14


سه شنبه 6 اردیبهشت 1390- شماره 19911

ميهمان ناخوانده اي كه چرخه حيات را مختل مي كند
نگاهي به لطمات ناشي از ورود گرد و غبار به كشور (بخش پاياني)



ميهمان ناخوانده اي كه چرخه حيات را مختل مي كند
نگاهي به لطمات ناشي از ورود گرد و غبار به كشور (بخش پاياني)

پريسا جلالي
چند سالي است گرد و غبار سرزمين هاي عراق و عربستان شكل و قامت آلودگي هوا را تغيير داده و رنگ آن هم حسابي عوض شده است.
حالا ديگر با دو نوع آلودگي هوا مواجهيم. هواي دود آلود صنايع و خودروها كه فصول سرد مهمان شهرهاي صنعتي است و آلودگي ناشي از گرد و خاك بيابان هاي كشورهاي عربي كه بهار و تابستان ها آسمان را قرق مي كند.
ريزگردهاي عربي كه باران لطيف بهاري و لذت قدم زني و پياده روي را چند سالي است از زاگرس نشينان غرب كشور سلب كرده دو سال است دامانش را روي شهرهاي مركزي و شرقي پهن كرده و شايد همين روزها از مرزهاي شرقي هم عبور كند.
اختصاص 100 ميليارد تومان اعتبار براي مهار گرد و غبار، اعزام هيات ايراني به عراق براي حل اين مشكل و مالچ پاشي سرزمين هاي عامل آلودگي هوا و هماهنگي با سازمان هاي بين المللي از جمله صندوق تسهيلات زيست محيطي جهاني براي الزام كشورهاي منطقه به اجراي تعهدات اقداماتي است كه ايران براي جلوگيري از انتشار گرد و غبار و به دنبال آن ورود ريزگردها به كشور در سطح بين المللي انجام مي دهد اما هدف فقط با يك عامل ممكن مي شود و آن ديپلماسي فعال و پويا در روابط بين المللي است.
حال بايد منتظر ماند و ديد هيات ايراني اعزامي چطور مي تواند در زمينه مسايل زيست محيطي عرصه بين الملل و در مورد ريزگردها ايفاي نقش كنند.
دست تنهايي مسئولان استاني
پديده ورود ريزگردها موضوعي است كه ساكنان استان هاي مرزي ديگر در سطح استان چاره اي برايش قايل نيستند و با گذشت پنج سال اميدوارند جلسات فرامرزي بتواند اين مشكل را رفع كند.
مسئولان استاني به تنهايي در مهار آلودگي هوا نمي توانند موفق باشند هرچند مجهز به همه امكانات اطلاع رساني، آموزش و تجهيزات در سطح استان باشند.
البته اقدامات زيادي در اين راستا اما در سطح ملي و با كمك استانداران مناطق غرب و جنوب غربي كشور انجام شده است. به عنوان مثال مي توان به بوته كاري و ايجاد پوشش گياهي در بيابان هاي داخل و اطلاع رساني و آموزش و توزيع ماسك و ايجاد اكيپ هاي هلال احمر براي مقابله با آسيب پديده آلودگي هوا از جمله اين اقدامات است.
اما در كنار مردم، استانداران و ديگر مسئولان قايل به اين حدود نيستند و مشكل را فراتر از حد ملي مي دانند كه به اين سادگي حل و فصل شود مثل مهندس سيد دادوش هاشمي استاندار كرمانشاه كه خشك شدن رودخانه ها و احداث سد در تركيه همچنين عدم مالچ پاشي طي چندين سال را عامل بروز پديده گردو غبار و ورود آن به ايران مي داند كه رفع آن عزم بين المللي مي خواهد.
مهندس هاشمي در گفت و گو با گزارشگر كيهان مي گويد: طي سال هاي اخير در استان هاي خودمان مزارع ايجاد كرديم و به جنگل ها رسيدگي شد و در حد توانمان درخت كاري را رونق داديم. نمونه بارز آن زير كشت بردن 20 هزار هكتار از اراضي خشك و شيب دار بود.
استاندار كرمانشاه اضافه مي كند: اطلاع رساني از طريق رسانه ها و جرايد، ايجاد كارگاه هاي آموزش مسايل بهداشتي و غيره از جمله اقدامات انجام شده طي اين مدت است اما با توجه به اينكه جنگل ها و مزارع آغشته به گرد و غبار شده و بيماري هاي قلبي و تنفسي و ريوي به دنبال دارند اين مشكل ديگر منحصر به اقدامات داخلي نيست و عراق و عربستان بايد در اين راستا همكاري كنند.
البته علاوه بر مشكلاتي كه استاندار كرمانشاه برمي شمارد خسارات ناشي از گرد و غبار عربي را مي توان محدود شدن افق ديد در برخي از فعاليت ها از جمله پرواز هواپيماها و خودروها دانست همچنين مخاطراتي كه كودكان و افراد بيمار و سالخورده را تهديد مي كند.
محمود اسفندياري مدير كل مديريت بحران استان كردستان هم اطلاعات ديگري از انواع فعاليت هاي انجام شده در استان ها ارايه مي دهد.
وي مي گويد: ريزگردها منشا خارجي دارند ولي به محض اطلاع از اين موضوع و بلافاصله با رصد آلودگي و غبار از سوي كارشناسان غلظت گرد و غبار سنجيده و براساس آن اقدام مي شود.
وي به عنوان مثال آخرين روزهاي اوج گرد و غبار استان را 24 و 25 فروردين يادآور مي شود و در مورد اقدامات انجام شده مي گويد: طي اين دو روز تمام مدارس در همه سطوح تعطيل شدند. مسئوليت براي هر بخش اعلام شده است به همين منظور دانشگاه علوم پزشكي اقدامات خوبي در آموزش و نحوه ماسك زدن و استفاده از انواع تجهيزات لازم را ارايه كرده و كمپ هاي هلال احمر هم در مراكز و ميادين اصلي شهرها حضور داشتند و كمك رساني مي كردند.
اسفندياري تاكيد مي كند: كارگروه هايي در بخش آموزش داريم و اطلاع رساني را هم صدا و سيما و ديگر رسانه ها برعهده دارند. همچنين تا كنون سه جلسه كارگروه اضطراري با حضور جانشين و معاون استاندار برگزار كرده ايم و با صورت جلسه شدن اقدامات، اجراي فعاليت ها آغاز شده است.
ريزگردها و گلايه ائمه جمعه
از آنجا كه تاكنون پيگيري هاي سازمان حفاظت محيط زيست به نتيجه نرسيده است اما جلساتي كه قرار است طي چند ماه آينده انجام گيرد اميد مردم را به رفع آلودگي تقويت مي كند.
ائمه جمعه هم به ويژه در مناطق مرزنشين هنوز از وضعيت هوا گلايه مندند و از مسئولان مي خواهند سريعتر راه هاي رفع مشكل را طي كنند.
حجت الاسلام والمسلمين لطفي نماينده ولي فقيه و امام جمعه ايلام در همين رابطه مي گويد: گاهي آن قدر آلودگي هوا بحران زا مي شود كه مسئولان در ايلام به عنوان نگين زاگرس با آن همه جنگل هاي زيبا و هواي لطيفش مجبورند مدارس و ادارات را تعطيل كنند و مردم بايد در خانه بمانند. البته در سفر هيات دولت به ايلام و در خيرمقدمي كه به رييس جمهور داشتم از اين مشكل صحبت شد و ايشان از رييس سازمان حفاظت محيط زيست خواستند تا اقدامات لازم را انجام دهند.
وي معتقد است: با وجود اينكه منشأ اين پديده در عراق است ايران اقداماتش را در شناسايي مكان هاي بياباني و ايجاد موانع طبيعي انجام داده است اما عراق به دليل نداشتن دولت مشخص، بهانه تراشي مي كرد و حالا كه دولت در اين كشور تشكيل شده مي بايست با ديپلماسي و همكاري متقابل اين مشكل را رفع كرد.
امام جمعه ايلام ضمن اشاره به تماس هاي مكرر مردمي مبني بر تسريع در رفع آلودگي هوا مي گويد:از سوي مردم تماس هاي مكرري گرفته مي شود و مي خواهند مشكل آلودگي هوا حل شود. بخشي از اقدامات را ايران بايد انجام دهد كه خوشبختانه انجام شده اما آن قسم از فعاليت هايي كه كشورهاي همسايه بايد انجام دهند با پيگيري هاي مستمر مي توان حل كرد چون در حال حاضر نجف، كربلا و بغداد هم متاثر از گرد و غبار بيابان هاي عربستان آلوده هستند.
وي اضافه مي كند: خشك شدن درختان و فلج شدن كشاورزي همچنين به خطر افتادن سلامتي مردم بار مالي زيادي براي استان و در نهايت كشور خواهد داشت. بنابراين با توجه به آلودگي هوا و درخواست مكرر مردم براي رفع آن از دولت انتظار داريم كارآمد و توانمند خواسته مردم را تحقق بخشد و آلودگي هوا را كه منجر به خسارت در بخش هاي سلامت، محيط زيست، صنعت و كشاورزي مي شود ، مهار كند.
فرار بخش خصوصي از گرد و غبار
هر زمان از آلودگي هوا صحبت به ميان مي آيد بحث اصلي سلامتي مردم و در وهله بعد كشاورزي و صنعت مورد توجه قرار مي گيرند.
اما در اين ميان نماينده خرمشهر در مجلس به عامل ديگري اشاره دارد كه استان هاي مرزي را مي تواند طي سال هاي بعد با مشكلات حادي مثل منزوي شدن مواجه كند.
مصطفي مطورزاده نماينده مردم خرمشهر در مجلس شوراي اسلامي اين مشكل را فرار بخش خصوصي و خروج نيروهاي انساني به علت استمرار آلودگي هوا مي داند.
تقاضا براي انتقال نيروهاي متخصص و كارآمد به خارج خوزستان به علت نگراني از تهديد سلامتي سرمايه انساني معضل ديگر ورود و استمرار گرد و غبار است كه عدم سرمايه گذاري بخش هاي خصوصي در استان را رقم مي زند و از ورود سرمايه هاي جديد به خوزستان قطعا جلوگيري خواهد كرد.
ادامه چنين روندي متاسفانه ماموريت سنگين خوزستان و ديگر استان هاي مرزي را به عنوان پيشروان حركت پيشرفت كشور در بخش اقتصادي و توليد را با معضلاتي مواجه مي كند. بنابراين نياز است اقدامات صريح و جدي و برنامه ريزي شده در سراسر بخش هاي داخلي و خارجي انجام يابد.
وي ضمن اشاره به ورود توده هاي غبار كه استان خوزستان و ساير استان هاي هم مرز با عراق را پنج سال است با پيامدها و عوارض نامطلوبي مواجه كرده است، اظهار مي دارد: در بحث سلامت با توجه به اينكه ميزان ريزگردها در فضاي استان خوزستان و ايلام بيش از 70 برابر حد مجاز بوده است، مشكلات حادي براي بيماران قلبي، ريوي و تنفسي ايجاد شده است. البته برآورد خسارات وارده ناشي از مخاطرات بهداشتي و سلامتي رقمي نيست كه قابل تبديل به ارزش ريالي و مالي باشد.
وكيل مردم خرمشهر در مجلس عقيده دارد: علاوه بر خسارات مستقيم در بحث كشاورزي، دامي و آبزيان در ادامه روند توليد و فعاليت اقتصادي و صنعتي هم شاهد عوارضي هستيم مثل تعطيلات پي در پي ناشي از آلودگي هوا كه بخش هاي صنعتي و خدماتي از جمله حمل و نقل و فرودگاه ها و بنادر متحمل ضرر شدند.
وي ديگر آسيب وارده ريزگردها را خسارت ديدن كشاورزان و دامداران مطرح مي كند و در ادامه مي گويد: ورود توده هاي خاك باعث شد توليدكنندگان محصولات دامي و كشاورزي متحمل ضرر و زيان هاي بسيار زيادي شوند كه متاسفانه در بحث جبران خسارات ناشي از حوادث در كشور اين مسايل منظور نشده است.
راه حلي در سطح بين الملل
نمايندگان مجلس شوراي اسلامي هم مانند مسئولان استاني عقيده دارند رفع مشكل آلودگي هوا نيازمند راه حلي در سطح بين المللي است.
سيد كاظم حجازي نماينده مردم همدان هم چاره اين مشكل را فقط تصميم گيري در حد كلان مي داند كه تنها روش مبارزه استاني با آلودگي گرد وغبار را هشدار از طريق رسانه ها و تعطيلي ادارات و مدارس و البته ايجاد پوشش گياهي آن هم در بعضي استان ها مطرح مي كند.
وي در گفت و گو با خبرنگار سرويس گزارش كيهان به نقش نظارتي مجلس شوراي اسلامي هم اشاره دارد و مي گويد: مجلس قطعا مي تواند عملكرد دولت را مورد ارزيابي و مطالعه قرار دهد و با نشست كارشناسي و دعوت از متخصصان فني در كميسيون هاي مرتبط بستري ايجاد كند كه دولت به وظايف خود عمل كند. همچنين نبايد از نقش مجلس و همتاي او در كشورهاي همسايه مرتبط با موضوع ريزگردها غافل شويم.
مطور زاده نماينده خرمشهر هم پيشنهاداتي در اين خصوص دارد و مي گويد: با توجه به مصوبه سفر هيات دولت مالچ پاشي بيش از 400 هزار هكتار از زمين هاي واقع در مرز و ايجاد فضاهاي مشجر توسط وزارت خانه هاي نفت و جهاد كشاورزي و سازمان محيط زيست مي بايست به طور جدي و فوري به مرحله اجرا درآيد.
تالاب هاي بزرگ و مهمي مثل هويزه و شادگان كه به علت تخصيص كم آب ورودي به اين تالاب ها در آستانه خشك شدن هستند و با توجه به اينكه كاركرد تالاب هاي بين المللي مذكور به عنوان ريه استان و مرز كشور و عوامل توازن و تعادل در اكوسيستم عمومي كشور مطرح مي شود انتظارمي رود وزارت نيرو و سازمان محيط زيست براي تامين سهميه آب ورودي به اين تالاب ها اقدام فوري و لازم به عمل آورد.
با توجه به آنچه از ورود آلودگي هوا و آسيب ها و مضرات آن مطرح شد دستگاه ديپلماسي مي تواند از طريق مذاكره كارآمدي خود را در مسايل زيست محيطي به نمايش بگذارد.
البته جمهوري اسلامي ايران از طريق نهادهاي بين المللي متولي سلامتي و محيط زيست مخصوصا سازمان بهداشت جهاني و دستگاه هاي مرتبط با سازمان ملل مي تواند فرآيند حقوقي پديده گرد و غبار را به عنوان مسايل مخرب محيط زيست و تهديدكننده سلامتي مردم پيگيري كند.
با اين حال پس از گذشت چند سال از سهل انگاري برخي كشورهاي همسايه در مهار منشا آلودگي مي بايست به سازمان هاي بين المللي گوشزد كرد كه مهمترين بخش حقوق بشر مورد ادعاي اين دستگاه ها حفظ سلامتي مردم، ايجاد فضاي مناسب زيستي و مقابله جهاني با اين پديده مخرب است.
گزارش روز

 

(صفحه(12(صفحه(10(صفحه(6(صفحه(9(صفحه(7(صفحه(8(صفحه(15(صفحه(11(صفحه(5(صفحه(16(صفحه(13(صفحه(4(صفحه (2.3.14